Ο Πόντες και η ιστορία του…

Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kefaloniapress.gr

Η ιστορική Γέφυρα του De Bosset  ή Γέφυρα του Δεβοσέτου ή για τον απλό λαό o «Πόντες», η πανέμορφη γέφυρα  για την οποία καμαρώνουμε όλοι, είναι η μεγαλύτερη λίθινη γέφυρα της Ευρώπης με μήκος 689,9 μέτρα κι αποτελεί χαρακτηριστικό μνημείο του Αργοστολιού αλλά και του νησιού μας γενικότερα.

Χρωστάει την ύπαρξη της στην επιμονή και αποφασιστικότητα του στρατιωτικού διοικητή της Κεφαλονιάς, Κάρολου Φιλίππου ντε Μποσσέ κι αποτελεί ένα μεγάλο τεχνολογικό επίτευγμα για την εποχή της, ένα έργο εξαιρετικής αισθητικής και ένα από τα αξιολογότερα και σπανιό­τερα στο είδος του νεότερα μνημεία της χώρας μας.

Γράφει η Μαρία Μαρκάτου-Αλυσανδράτου

Ο ντε Μποσσέ ήταν εκείνος που με την άφιξη του  στη Κεφαλονιά το 1810 αντιλήφθηκε αμέσως την αναγκαιότητα της κατασκευής της γέφυρας για δυο κυρίως λόγους. Ο πρώτος ήταν, ότι τότε ο γύρος του Κουτάβου  μήκους 5 χιλιομέτρων περίπου, ήταν μια περιοχή δύσβατη γεμάτη έλη που δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα υγείας στον πληθυσμό, ο οποίος νοσούσε από την θανατηφόρα τότε ελονοσία και για αυτό τον απέφευγαν.

Ο δεύτερος, ήταν το γεγονός ότι οι μικρές βάρκες που αναλάμβαναν να μεταφέρουν τον κόσμο από και προς το Αργοστόλι, με τον παραμικρό αέρα σταματούσαν τα δρομολόγια κι έτσι η μετακίνηση ήταν αδύνατη.Οι κάτοικοι από τα χωριά που έφταναν  στην όχθη του Δραπάνου αναγκάζονταν τότε να διανυκτερεύσουν στην ύπαιθρο ή οι πιο τολμηροί από αυτούς  να βουτήξουν στα νερά του βάλτου μέχρι τα γόνατα και να διακινδυνεύσουν την υγεία τους.

Δεν απο­κλείεται σε προηγούμενο αιώνα να είχε κατασκευαστεί στην ευρύτερη θαλάσσια πε­ριοχή του Κουτάβου ένα είδος ξύλινης γέφυρας, ακριβώς για να διευκολύνει τη συ­γκοινωνία των δυο ακτών, η οποία όμως δεν είχε μεγάλη διάρκεια ζωής. Αυτό τουλά­χιστον εξάγεται από γεωγραφικό χάρτη του 1687, όπου σημειώνεται γέφυρα στην πε­ριοχή του Κουτάβου κι αναγράφεται στο βιββλίο του Α. Μηλιαράκη, ”Γεω­γραφία πολι­τική νέα και αρχαία του Νομού Κεφαλληνίας”, Αθήνα 1890, σελίδες 227-228.

Ο Ελβετός μηχανικός Κάρολος Φίλιππος Ντε Μποσσέ (Charles Philippe de Bosset) προσλήφθηκε από το βρετανικό στρατό και διορίστηκε ως Διοικητής της Κεφαλονιάς  το 1810 έως το 1814 εκ μέρους των  Βρετανών που κατείχαν τα Ιόνια Νησιά από το 1809 έως το 1864.

Ο Charles Rhilippe de Bosset  από το Neuchatel της Ελβετίας, ταγματάρχης στο Βρετανικό στρατό, κατόρθωσε σε διάστημα τεσσάρων ετών να αναμορφώσει την εικόνα του νησιού οργανώνοντας τις δημόσιες υπηρεσίες, βελτιώνοντας τη γεωργία και το εμπόριο και θέτοντας την προσωπική του σφραγίδα στον τομέα των δημοσίων έρ­γων και ιδιαίτερα στη χάραξη και κατασκευή οδικού δικτύου ενώ είναι εκείνος που φωτίζει για πρώτη φορά τους δρόμους του Αργοστολίου με λαδοφάναρα, το 1811.

Ο Κάρολος Φίλιππος ντε Μποσσέ

Ο  ντε Μποσσέ πρώτα έφτιαξε μια μελέτη και στην συνέχεια συνέταξε σχέδια για τη σύνδεση των δύο πλευρών του κόλπου στο στενότερο σημείο του, κατασκευάζοντας μια ξύλινη γέφυρα από τη νότια πλευρά του λιμανιού του Αργοστολίου έως το Δράπανο.

Χρειάστηκαν ωστόσο δυο χρόνια μέχρι ο ντε Μποσσέ να πείσει τις αρχές και να ξεκινήσει η κατασκευή της γέφυρας γιατί το συμβούλιο των πολιτικών διοικητών θεωρούσε ότι η κατασκευή της θα καθιστούσε το Αργοστόλι πιο ευάλωτο στις επιδρομές και τις λεηλασίες των χωρικών ενώ πίστευαν ότι η δαπάνη της κατασκευής ήταν παράλογη.

Μέλη του συμβουλίου ήταν οι Μαρίνος Πινιατώρος, Τζαννέτος Λοβέρδος Κωστής και Ιωάννης  Χοϊδάς, «άνθρωποι γραμματισμένοι αλλά συντηρητικοί και διστακτικοί, ανί­κανοι να συλλάβουν την υψηλή πνοή του σχεδίου», όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Ν. Τζουγανάτος, στο βιβλίο του, Μελετήματα Ιστορίας και Λαο­γραφίας της Κεφαλονιάς.

Ο Ελβετός μηχανικός  όμως δεν το έβαλε κάτω, υπερασπίστηκε με ιδιαίτερο ζήλο την πρότασή του και κατάφερε επιτέλους να την κάνει αποδεκτή. Το 1812, μέσα σε διάστημα 15 ημερών κατασκεύασε μια ξύλινη πασσαλόπηκτη γέφυρα με διπλή κάμψη, έτσι ώστε να εκτείνεται σε δύο μέτωπα,  που δόθηκε πρός χρήση αμέσως παρότι το να περάσεις πάνω από τέτοια κατασκευή εκείνη την εποχή δεν ήταν και το πιο εύκολο πράγμα.

Ο μηχανικός παρέβη το χρυσό κανόνα της γεφυροποιίας  και δεν κα­τασκεύ­ασε τη γέφυρα σε ενιαία ευθεία γραμμή στο στενότερο άνοιγμα, αλλά την κα­τένειμε σε τρεις συνεχόμενους βραχίονες σε τεθλασμένη γραμμή. Έτσι, εκμεταλλευόταν τα αβαθή σημεία του κόλπου, για να στηρίξει καλύτερα την κατασκευή και ταυτό­χρονα την προστάτευε από τους ισχυρούς κυματισμούς και τους βόρειους ανέμους, αφού θα τους δεχόταν με απόκλιση.

Ήθελε όμως μια ανθεκτικό­τερη και μονιμότερη γέφυρα. Γι’ αυτό, χρησιμοποιώντας ως βάση την ξύλινη γεφύ­ρωση, έβαλε αμέσως τα θεμέλια πέτρινου κτίσματος. Κατασκευάστηκαν πέτρινα βά­θρα και θεμε­λιώθηκαν γερά στο βυθό  αφού ενώθη­καν με χο­ντρά δρύινα δοκάρια, πάνω στα οποία καρφώθηκαν σανίδες από ναυπηγήσιμη ξυλεία.

Όλη αυτή η διαδικασία χρειάστηκε 3 με 4 χρόνια περίπου αλλά ο στρατιωτικός διοικητής Κάρολος Φίλιππος ντε Μποσσέ δεν πρόλαβε να δει τελειοποιημένο το έργο του αφού μετατέθηκε το 1814 κι έφυγε οριστικά από το νησί μας.

Η πρώτη ξύλινη γέφυρα

Έμεινε όμως  το όνομά του, σαν ανάμνηση από τον  αξιωματικό του αγγλικού στρατού από το Νεσατέλ της Ελβετίας, που κάποτε χτύπησε το σπαθί του πάνω στο τραπέζι προκειμένου να υπερασπιστεί το όραμά του.

Πρόλαβε μόνο να προτείνει και να δει το 1813, την ανέγερση ενός μνημείου προς τιμή του έθνους που είχε την πρωτοβουλία της κατασκευής του έργου. Έτσι, στο μέσο της τεθλασμένης γέφυρας, προς τα δυτικά, κατασκευάστηκε ένας τετράγωνος περίβολος που περιβαλλόταν από  12 κολονάκια συνδεδεμένα μεταξύ τους με σιδερένια αλυσίδα. Στη μέση του περιβόλου στήθηκε ένας οβελίσκος, η γνωστή μας  «κολώνα» από μαρμαρόπετρα.

Η Κολώνα σε καρτ ποστάλ το 1904

Σε κάθε πλευρά της Κολώνας υπήρχε η επιγραφή «ΤΗ ΔΟΞΗ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ» γραμμένη σε 4 γλώσσες (Ελληνικά, Αγγλικά, Ιταλικά και Λατινικά) για να τιμηθεί το έθνος από το οποίο καταγόταν ο εμπνευστής και κατασκευαστής της γέφυρας. Στα χρόνια της κατοχής οι Ιταλοί έξυσαν με καλέμι κι έσβησαν την τετράγλωσση επιγραφή σε μια προσπάθεια να σβήσουν από τα νησιά ότι είχε απομείνει από την Αγγλική κυριαρχία και προσδοκώντας την προσάρτηση των Ιονίων Νήσων στην Ιταλία.

Η Στήλη Ντε Μποσσέ(Δεβοσέτου ) φωτογραφία Σπύρου Μελετζή,1939

Οι Ιταλοί κατακτητές χωρίς καθυστέρηση εφάρμοσαν την ιταλοποίηση της διοίκησης και τη φασιστικοποίηση της εκπαίδευσης αλλά και γενικότερα της κοινωνικής ζωής με απώτερο σκοπό  την  ενσωμάτωση της Κεφαλονιάς και όλων γενικά των Επτανήσων στο Ιταλικό κράτος.Για τον λόγο αυτό μάλιστα τύπωναν στο τυπογραφείο του Νικολάτου στο Λιθόστρωτο  Ιταλικά χαρτονομίσματα, τα οποία διακινούνταν μόνο στα Επτάνησα.

Ιταλικό χαρτονόμισμα επί κατοχής

Επίσης, προς τιμή του De Bosset στερεώθηκε πάνω σε βράχο, πλάκα με την επιγραφή «ΚΑΡΟΛΩ-ΦΙΛΙΠΠΩ ΔΕ ΒΟΣΣΕΤ ΑΡΙΣΤΩ ΗΓΕΜΟΝΙ ΚΑΙ ΚΟΣΜΗΤΟΡΙ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΤΑΥΤΗΣ, Η ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΛΗΝΩΝ» στα Ελληνικά και στα Ιταλικά, η οποία βρίσκεται στο ύψωμα πάνω από το Βρετανικό Κοιμητήριο στο Αργοστόλι.

Ο βράχος τυλίχτηκε από βλάστηση στα τόσα χρόνια που πέρασαν και μόλις το έτος 2002 έγινε ορατός εκ νέου.

O βράχος με την δίγλωσση επιγραφή

Επιπλέον, το νησί για να τιμήσει τον εμπνευσμένο κυβερνήτη του έκοψε χρυσό μετάλλιο με το ίδιο κείμενο της πλάκας.

Ευτυχώς όμως που ο ντε Μποσσέ αναχώρησε σχετικά νωρίς από το νησί μας κι έτσι δεν πρόλαβε να δει τα γαϊδουράκια και τα κάρα των χωρικών ανεβασμένα πάνω στο μνημείο να του αποτίουν φόρο τιμής.

Η Κολώνα με τον διάδρομο πρόσβασης στην γέφυρα, το 1900(φωτογραφία Ν.Τρίκαρδου)

Εκείνα τα χρόνια, από τη Θηνιά και τα άλλα χωριά κατέβαιναν οι χωρικοί με τις πραμάτειες τους για να τις πουλήσουν στην αγορά του Αργοστολιού. Για να μην χαλάνε λοιπόν τα λεφτά τους στα χάνια της πόλης αφήνοντας εκεί τα ζωντανά τους, τα ανέβαζαν να περιμένουν επάνω στη Κολώνα πολλές φορές μαζί με τα κάρα τους.

Από τις παλιότερες φωτογραφίες,χωρικοί με τα ζώα τους επάνω στην Κολώνα(1813  Helmut Bauman)

Στην Κολώνα επίσης, συστάθηκαν το 1872 και τα πρώτα μακροχρόνια θαλάσσια λουτρά υπό την εποπτεία του Δημήτριου Μαρκέτου, ο οποίος αποσκοπούσε να συγκεντρώσει τους οικονομικά ευκατάστατους Αργοστολιώτες ώστε να χαίρονται με το αζημίωτο, τη θάλασσα και την άνεση του ιδιόκτητου χώρου. Οι μπανιέρες κάτω στο Μέτελα για το ευρύ κοινό έγιναν περίπου 20 χρόνια μετά, το 1890.

Στην Κολώνα το 1904

Στο ίδιο σημείο, έβλεπες επίσης  αρκετά συχνά και βαρκάκια, τα λεγόμενα πριάρια επειδή ήταν ίσια από κάτω, με τα κοφινέλα επάνω τους, που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι για να ψαρέψουν στην Κολώνα το λεγόμενο μπακανέτι, το οποίο σίγουρα γνωρίζουν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία  αλλά και να βγάλουν δόλωμα.

Βαρκάκια με κοφινέλα για ψάρεμα και δόλωμα στην Κολώνα σε φωτογραφία του Φ.Στολίδη

Αργότερα, η γέφυρα αφέθηκε στην μοίρα της και ανακατασκευάστηκε αρκετές φορές λόγω των αναγκών που προέκυπταν. Η πρώτη προσπάθεια ανακατασκευή της έγινε από τον γνωστό μας Άγγλο διοικητή Τσαρλς Τζέημς Νάπιερ (1822-1830) που την τελειοποιεί ως πέτρινη κι έφτιαξε τα φρύδια και τους ωραίους προβόλους.

Άποψη της γέφυρας σε μια πολύ σπάνια φωτογραφία, διακρίνεται δεξιά το σπιτάκι των δημοτικών φόρων εκεί που το 1930 κατασκευάστηκε το καφενείο του Αριστοφάνη Μοντεσάντου και αριστερά το ένα από τα δυο εικονισματάκια, προς τιμήν της Παναγίας Δραπανιώτισσας, σε κάθε άκρο της Γέφυρας, που δεν δεν σώζεται σήμερα.

Το 1842, κοντά 30 χρόνια μετά από την αρχική κατασκευή της, ο βαρόνος Έβερτον έδωσε στη γέφυρα την τε­λική της  μορφή με την οποία την βρήκαν οι σεισμοί του 1953. Την ανακατασκεύασε από πέτρα με πολλές αψίδες, χρησιμοποιώντας υλικά από την ισοπέδωση του λόφου του Μέτελα.

Πανοραμική άποψη της Γέφυρας το 1910

Έγινε φαρδύτερη και απέκτησε  16 ομοιόμορφα ελλειπτικά τόξα  από λοξωτούς πορόλιθους,τα οποία  έδωσαν  ωραιότατη όψη στη συνολική εικόνα της και ταυτόχρονα έπαιζαν το ρόλο διόδων του θαλάσσιου νερού αλλά και των ψαράδων με τις βάρκες τους, που μπαινόβγαιναν από εκεί στη λιμνοθάλασσα του Κουτάβου.

Από καρτ ποστάλ της εποχής, σε πρώτο πλάνο το σπιτάκι των διοδίων και πίσω του ψαρόβαρκα που ετοιμάζεται να περάσει από μια καμάρα

Μέχρι βέβαια να αρχίσουν οι καθιζήσεις και να φτάσει η εποχή  το ύψος στις «μπούκες» συνεχώς να ελαττώνεται, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η διέλευση  βάρκας με το βαρκάρη, όπως γινόταν παλαιότερα.

Περατζάδα στην Γέφυρα το 1910 με τις καμάρες  της σε πρώτο πλάνο

Στα άκρα, κατασκεύασε πέτρινα στηθαία από πορόλιθο με περίτεχνα κλειδώματα «κολονάκια», που καθιστούσαν την κατασκευή ανθεκτική και αρχιτεκτονικά αρμονική ενώ ταυτόχρονα προστάτευαν πεζούς κι άμαξες από τις χειμερινές θύελλες και τα ψηλά κύματα, που διαφορετικά θα καθιστούσαν την διάβαση της αδύνατη και επικίνδυνη. Αυτά τα στηθαία διατηρήθηκαν μέχρι τους σεισμούς του 1953 αλλά το μεγαλύτερο μέρος τους κι ειδικά αυτών προς το Δράπανο έπεσαν στην θάλασσα και παρέμειναν εκεί χωρίς κανείς να νοιαστεί να τα ανασύρει.

Το κατάστρωμα στρώθηκε με ψιλό χαλίκι φύσεως κιμωλίας η γνωστή  κιμηλιά, υλικό το οποίο πετρώνει με την πίεση  και την βροχή κι αντέχει στις φθορές.

Σπάνια φωτογραφία της γέφυρας το 1889 

Τον Φεβρουάριο του  1867 το νησί συγκλονίστηκε από έναν από τους καταστροφικότερους σεισμούς στην ιστορία του κι η γέφυρα φαίνεται να υπέστη κάποιες φθορές, οι οποίες αποκαταστάθηκαν μέσα σε ένα μήνα, γεγονός που δείχνει πόσο σημαντική ήταν η γέφυρα για την ζωή της πόλης κι όχι μόνο.

Απόσπασμα από την μελέτη της υπηρεσίας Μηχανικού Κεφαλονιάς για την επισκευή της γέφυρας, το 1867

Και η γέφυρα αυτή έγινε για τους Αργοστολιώτες και  για τους Κεφαλονίτες γενικότερα η Γέ­φυρα με κεφαλαίο το Γ. Την είπαν ή και τη λένε Γέφυρα του Αργοστολιού, ή Γέφυρα του Δραπάνου ή Γέφυρα του Κουτάβου ή Γέφυρα του Δεβοσέτου (ή Δεβοσέτη ή Δε­μποσέτη, κατά τη λαϊκή ορολογία) προς τιμή του De Bosset, όμως πάντοτε παραμέ­νει η Γέφυρα, ή ο «Πόντες» για τους παλαιότερους.

Από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής της έγινε σημείο αναφοράς. Χωρίς αυτήν δε νοείται το Αργοστόλι. Με αυ­τήν σχετίζε­ται η γύρω περιοχή. Με την παρουσία και λειτουργία της η Γέφυρα προξέ­νησε αλλα­γές στο φυσικό περιβάλλον και επέφερε ανακατατάξεις στα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα της ευρύτερης περιοχής.

Άποψη της Γέφυρας την δεκαετία του 1920

Στο προς το Αργοστόλι άκρο της γέφυρας, βρίσκεται ο επιβλητικός ιερός ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου Σισσιώτισσας, Βυζαντινόρυθμη εκκλησία και παλιό μετόχι της Μονής Σισσίων, την οποία σύμφωνα με την παράδοση, ίδρυσε ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης στα 1214, ναυαγός στην Κεφαλονιά κατά την μετάβαση του στην Αίγυπτο.

Αγιασμός των υδάτων μπροστά από την Σισσιώτισσα την δεκαετία του 1920, όπου διακρίνεται ο πρώτος τρούλος της εκκλησίας σε σχήμα στρογγυλό, που αργότερα αντικαταστάθηκε

Η μοναδική τρίκλιτη βασιλική με τρούλο του Αργοστολίου αφού οι όλες οι άλλες εκκλησίες ήταν μονόκλιτες. Παρότι βρισκόταν στην είσοδο της πόλης, κατείχε την 14η θέση αναλογικά με την πληθυσμιακή πυκνότητα των ενοριών και στον κατάλογο ενοριτών του 1864 και λίγο πριν την Ένωση, καταγράφονται 103 ονόματα 47 οικογενειών.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Στη νέα εκκλησία που κατασκευάστηκε μετά τους σεισμούς του 1953, τοποθετήθηκε και το διασωθέν προσεισμικό τέμπλο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου ενώ ενσωμάτωσε στην ενορία της, αυτήν της κατεστραμένης εκκλησίας των Αγίων Πάντων. Σήμερα σώζονται επίσης εγραφές μυστηρίων της από το 1806 έως το 1842.

Η Σισσιώτισσα αμέσως μετά τους σεισμούς του 1953 

Απέναντι από την εκκλησία επί Αγγλοκρατίας με εντολή των αρχών  τα ελλιμενιζόμενα πλοία πετούσαν στο σημείο την σαβούρα τους ενώ το καλοκαίρι του 1871, στα σύνορα με τα Λυκιαρδοπουλάτα δημιουργούνται θαλάσσια ιαματικά λουτρά από τον Δημήτριο Μαρκέτο, που για άγνωστο λόγο η λειτουργία τους σταματάει το φθινόπωρο του ιδίου χρόνου και τον επόμενο μεταφέρονται στην Κολώνα, όπως είδαμε πιο  πάνω.

Αεροφωτογραφία στις 30 Απριλίου 1941, από τα υδροπλάνα Cant Z.506B “Airone” από τις μοίρες ναυτικής αναγνώρισης της ”Regia Aeronautica”  με το Άλσος των Λυκιαρδοπουλάτων αριστερά και δεξιά την εκκλησία της Σισιώτισσας(αρχείο Ιταλικής αεροπορίας από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα ”Παλιές φωτογραφίες Ιονίων Νήσων”)

Το όνομα της Σισσιώτισσας πήρε κι η περίφημη βρύση  με το κρυστάλλινο νερό από αρτεσιανό πηγάδι δίπλα στα Λυκιαρδοπουλάτα, ανοιγμένο το 1889 με επίβλεψη του αρχιτέκτονα Παύλου Τσίλλερ, ο οποίος καλείται από την Αθήνα  για τις υδρολογικές γνώσεις του. Την εποχή που ανοίχτηκε το πηγάδι, το νερό του χαρακτηρίστηκε ως ελαφρύ, διαυγές και άφθονο, που ανάβλυζε με φυσική ροή, ιδιότητες που κράτησε για πολλά χρόνια και μέχρι την λειτουργία του Υδραγωγείου, ξεδιψούσε τους Αργοστολιώτες, οι οποίοι γέμιζαν εκεί τους μπότηδες και τους κουβάδες τους.

Το άλλο της άκρο καταλήγει στον λεγόμενο τόπο αναπαύσεως, όπου δεσπόζει ο Ιερός Ναός της Παναγίας της Δραπανιώτισσας, προστάτιδας του Αργοστολίου με τα κοιμητήρια της.

Άποψη της γέφυρας προσεισμικά και δεξιά η εκκλησία της Σισσιώτισσας

Η γέφυρα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία, την θρησκεία και τις παραδόσεις μας όπως και με τα λεγόμενα  Ταμπάκικα, τα παλιά βυρσοδεψεία των Αφών Στίβα.

Ταμπάκικα 1930,  πριν την  δενδροφύτευση και την δημιουργία του αλσύλιου στο τέλος της Γέφυρας

Οι εγκαταστάσεις του εργοστάσιου επεξεργασίας δέρματος αποτελούσαν μια από τις  πιο παραγωγικές βιοτεχνικές μονάδες του Αργοστολίου από το 1880 και παρήγαγε δέρματα πέλματος(σόλες)  μέχρι και τονπόλεμο του 1940.

Άλλη άποψη από τα Ταμπάκικα,το 1920

Τότε ήταν, που οι Ιταλοί παγίδευσαν με νάρκες την δενδροφυτεμένη επίχωση στο τέλος της γέφυρας κι  απέναντι από τα βυρσοδεψεία μεταβάλοντας το σημείο σε ναρκοπέδιο, που για χρόνια σκορπούσε τον θάνατο στους ανυποψίαστους τσιγγάνους που κατασκήνωναν εκεί  και στους ανήξερους περιπατητές.

Με τους σεισμούς του 1953 επήλθε η οριστική καταστροφή των κτιριακών εγκαταστάσεων του βυρσοδεψείου, που είχε από τον πόλεμο του 1940 σταματήσει την λειτουργία του αλλά η ονομασία της περιοχής εξακολουθεί ακόμα και σήμερα,80 χρόνια μετά να είναι γνωστή ως τα Ταμπάκικα.

Τα Ταμπάκικα μετά τους σεισμούς του 1953

Ο ένας εκ των αδελφών και ιδιοκτητών του εργοστασίου ο Γεράσιμος Στίβας, υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος του Εμπορικού Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Κεφαλονιάς και Ιθάκης μετασεισμικά.

Εκείνα τα χρόνια όπως και τώρα, όταν προχωρούσες λίγα μέτρα μετά τα Ταμπάκικα είχες δυο επιλογές, ή θα συνέχιζες για την Παναγιά την Δραπανιώτισσα ή θα ανέβαινες για τους μύλους.

Άποψη των ανεμόμυλων το 1920

Ο ένας κάτω από τον δρόμο  ιδιοκτησίας του Λεονάρδου Κουνάδη και ο άλλος επάνω, της Πετριάς Πολλάτου της μυλωνούς, που αφού έχασε τον άνδρα της αναγκάστηκε να αναλάβει την βαριά δουλειά και να συνεχίσει την λειτουργία του μύλου, ο οποίος στις μέρες μας είναι γνωστός σαν ο μύλος του Πετρία κι όχι της Πετριάς, όπως είναι το σωστό.

O μύλος της Πετριάς  με το σπιτάκι μετά το σεισμό του 1953

Συνεχίζοντας από τους μύλους, μια διαδρομή οδηγούσε στο γύρο της λιμνοθάλασσας του Κουτάβου,που για χρόνια ήταν ο μοναδικός δρόμος για το Αργοστόλι παρότι ήταν δύσβατος και σε πολλά σημεία βάλτος.

Άποψη της Γέφυρας και της πόλης από τους μύλους το 1936

Άποψη του Αργοστολίου από το μύλο Πετριάς το 1929 με τον  δρόμο που οδηγούσε τότε στα Ραζάτα

Αυτά τα έλη ήταν κι η αιτία της ελονοσίας που αποδεκάτιζε τον πληθυσμό  και μάστιζε την πόλη, μέχρι που ο μεγάλος ευεργέτης Μαρίνος Κοργιαλένειος με την δωρεά του για αποξήρανση τους, έδωσε ένα οριστικό τέλος στο πρόβλημα.

Οι βαλτώδεις περιοχές του Κουτάβου και επάνω αριστερά η πρώτη δεξαμενή ύδρευσης

Στις αρχές του 20ου αιώνα άφησε ένα πολύ μεγάλο κεφαλαίο για την αποξήρανση των βάλτων του Κουτάβου. Μια χρονοβόρα και επίπονη διαδιακασία που συντονίστηκε από το Κοργιαλένειο Κληροδότημα και την Βαλλιάνειο Γεωργική Σχολή και απέδωσε καρπούς 10 χρόνια μετά, εξαφανίζοντας τα έλη από τον χάρτη στην θέση των οποίων σχηματίστηκαν χωράφια και κήποι.

Εκείνη την εποχή στον Κούταβο υπήρχαν και αλυκές, οι λεγόμενες ‘σαλίνες’, που τροφοδοτούσαν τους κατοίκους με την περιβόητη αρφράλα για δεκαετίες.

Αν από την γέφυρα συνέχιζες ευθεία, έτσι ακριβώς όπως και στις μέρες μας, κατέληγες στην Παναγία την Δραπανιώτισσα με τα κοιμητήρια της.

Υποζύγια και άνθρωποι στη γέφυρα

Πριν χτιστεί η εκκλησία, κατά τα μεσαιω­νικά χρόνια υπήρχαν στην γύρω περιοχή Καθολικές μονές και ναοί. Η πλούσια μονή της Madona di Trapano, η οποία ανεγέρθη επί Τόκων πριν το 1500, νοτιοανατολικά της σημερινής εκκλησίας κι η οποία φαίνεται ότι έχαιρε του σεβασμού των ενοριτών της για αυτό σε έγγραφο του 1623 αναφέρεται  πλήθος δωρητών, καθολικών αλλά και ορθοδόξων.

Ο ναός επίσης του S. Nicolo di Trapano,  που συνανατάται σε συμβόλαιο του 1547, βορείως απέναντι από τη σημερινή εκκλησία, εικάζεται ότι οικοδομήθηκε μεταξύ Α’ και Β’ Σταυροφορίας, δηλαδή μεταξύ 1096 και 1149.Ήταν χτισμένος σε πετρώδη λόφο και μέχρι το τέλος του περασμένου αιώνα ένα παρατηρητικός πεζοπόρος μπορούσε  να διακρίνει ένα τοίχο και την πλάκα της Αγίας Τράπεζας, μέσα στους αμπελώνες.

Η Δραπανιώτισσα περίπου το 1916

Πολύ αργότερα, στις αρχές του 19ου αιώνα, οικοδομήθηκε η εκκλησία της Παναγίας της Δραπανιώτισσας (της Μυρτιδιώτισ­σας και του Αγίου Διονυσίου). Η εκκλησία, που το επίσημο όνομα της είναι Ιερός Ναός Αγίου Διονυσίου Δραπάνου  είναι αφιερωμένη στον Άγιο Διονύσιο της Ζακύνθου και ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1813. Τη θεμελίωση έκανε η μοναχή Κωνσταντίνα  Χαλικιά χήρα Αναστασίου Κλαδά, που ήταν και η κύρια χρηματοδότης του έργου αφού με την διαθήκη της για τον σκοπό αυτόν,  διέθεσε όλη της την περιουσία.

Ο Ναός αποπερατώνεται το 1835 οπότε και γίνεται ενοριακός.Τα εγκαίνια της  έπειτα από πολλές ταλαιπωρίες, πραγματοποιήθηκαν στις 30 Νοεμβρίου 1836 και το 1837 κατασκευάζονται οι ξενώνες και τα κελιά σε οικόπεδα που δωρήθηκαν από τους Μαρίνο Ν.Μεταξά και Σπύρου Δεφαράνα. Το καμπαναριό του είναι πυργοειδές, επιβλητικό και μεγάλου ύψους, τοποθετημένο ανεξάρτητα από το ναό, που διαφοροποιείται  από τα δυτικά, Βενετσιάνικα πρότυπα ως προς την μορφή της στέψης κι αντί για οξύκορφη πυραμίδα είχε (κουπέ) δηλαδή  βολβοειδή τρούλο.

Η  προσεισμική   εκκλησία του Δραπάνου με το πυργοειδές καμπαναριό της, προσεισμικά

Η εκκλησία της Υπεραγίας Θεοτόκου Κύκκου(Δραπάνου) ήταν η πολυπληθέστερη ενορία του Αργοστολίου  με 225 οικογένειες και 637 ενορίτες, σύμφωνα με τον κατάλογο ενοριτών του 1849, γεγονός που σχετίζεται με το δικαίωμα ταφής που είχαν πολλοί ενορίτες, των οποίων το όνομα συναντάται και σε άλλες εκκλησίες της πόλης. Στο Εκκλησιαστικό Αρχείο σώζονται κώδικες του ναού από το 1835-1927 και κατάστιχα εσόδων-εξόδων από το 1840-1937.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1849

Με τα μικρά σπιτάκια γύρω της και τα τρία κοιμητήρια, το Ορθόδοξο, το Καθολικό και των Διαμαρτυρομένων, φάνταζε σαν μεθοριακός σταθμός στα μάτια όσων έμπαιναν ή έβγαιναν από το Αργοστόλι. Δεν πρέπει να υπάρχουν πολλές εκκλησίες στο κόσμο που στα χώματά τους να αναπαύονται άνθρωποι από όλα τα δόγματα της Χριστιανοσύνης και μάλιστα το ένα δίπλα στο άλλο και σε ένα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Κι άλλη άποψη της εκκλησίας στο Δράπανο, το 1915

Το Ορθόδοξο Νεκροταφείο αρχίζει να λειτουργεί άτυπα με το ξέσπασμα της επιδημίας χολέρας το 1850, οπότε και απαγορεύεται η ταφή νεκρών εντός των εκκλησιών ή στους μικρούς τους περιβόλους όπως συνηθιζόταν μέχρι τότε. Η ολοκλήρωση όμως της κατασκευής του έγινε μεταξύ του 1866 και 1890. Εκεί λοιπόν μαζί με τους απλούς ανθρώπους βρίσκονται οι τάφοι των σπουδαιότερων Κεφαλονιτών αλλά και υπέροχα ταφικά μνημεία που αποτελούν πραγματικά έργα τέχνης καταξιωμένων καλλιτεχνών, όπως του Γεωργίου Μπονάνου, του Βενάρδου Σκαλκώτου, του Γεωργίου Βρούτου και Δημητρίου Φιλιππότη.

Μεταξύ πολλών καλλιτεχνημάτων  ξεχωρίζει η ”Κοιμωμένη” του γνωστού σε όλο το Πανελλήνιο,Τήνιου γλύπτη Δημητρίου Φιλιππότη, που είναι αφιερωμένο στη νεαρά Αγγελική Λοβέρδου, η οποία πέθανε από πνευμονία το 1874. 

Η ”Κοιμωμένη” του Φιλιππότη και στα πόδια  της διακρίνεται η εικόνα του αγαπημένου της σκύλου, ο οποίος ξεψύχησε αμέσως  μετά τον θάνατο της. 

Ένα άλλο εξαίρετο δείγμα των θησαυρών που βρίσκονται εντός του  Κοιμητηρίου, είναι το ταφικό μνημείο του Ανδρέου Ζησίμου Ραζή, με τίτλο ”Ψυχή”, έργο του Ληξουριώτη καλλιτέχνη με διεθνή προβολή, Γεωργίου Μπονάνου, του οποίου έργα είναι και οι κρήνες Ερνέστου Τουλ.

Λόγω αυτών αλλά και των υπολοίπων επιβλητικών μνημείων,το Κοιμητήριο του Δραπάνου, με τα χρόνια εξελίχθηκε στο σημαντικότερο Επτανησιακό Νεκρο­ταφείο, του οποίου οι θησαυροί αποτελούν πλέον κομμάτι της ιστορίας μας.

Η ”Ψυχή” του Γεωργίου Μπονάνου

Το Καθολικό Νεκροταφείο και των Διαμαρτυρομένων, βρίσκονται στο Δράπανο επίσης από το 1850, όταν δόθηκε στους Καθολικούς γήπεδο που το περιέφραξαν με τοίχο οικοδομώντας και μικρό ναό. Σε αυτό  υπάρχουν πολλές κατηγορίες γλυπτών, όπως επιτύμβιες επιγραφές, προτομές καθώς κι ένας επιβλητικός δωρικός κίονας.

Λιτανεία της εικόνας διασχίζοντας την γέφυρα

Στα 1849 ο Νικόλαος Πολλάνης  ανατύπωσε την ακολουθία της  Μυρτιδιώτισσας (της Παναγίας του Κύκκου), στο  Τυπογραφείο του Αργοστολίου  «Η Σάλπιγξ» με τις ευλογίες του τότε μητροπολίτη Κεφαλληνίας Σπυρίδωνα Κοντομίχαλου.Απόσπασμα από το βιβλίο με την ακολουθία

Επιστρέφοντας από κηδεία στο Δράπανο, το 1917

Γυρνώντας πίσω, με κατεύθυνση την πόλη του Αργοστολιού, στο τέλος της γέφυρας έβλεπες να ξεπροβάλλουν στην σειρά τα εργοστάσια, που είμαι βεβαία δεν πιστεύατε ότι μπορεί να υπήρχαν τότε στο νησί.

Πανοραμική άποψη της Γέφυρας το 1925, σε πρώτο πλάνο ο μύλος του Κουνάδη και στο βάθος αριστερά τα εργοστάσια 

Αυτό της  άλεσης των Κατσίγερα, του Κρητικού με τα αλλαντικά και τα ξακουστά του χοιρομέρια και το εργοστάσιο αλεύρων μακαρονοποιείας του Ματιάτου που βρισκόταν στην Σιτεμπόρων και δεχόταν και παραγγελίες.

Τα εργοστάσια  Κατσίγερα και Κρητικού στο τέρμα της γέφυρας

Το εργοστάσιο των αδελφών Κωνσταντίνου και Γεράσιμου  Κατσίγερα  από το 1886, ήταν μια τελευταίας τεχνολογίας ατμοκίνητη μονάδα άλεσης και οι καμινάδες της έμοιαζαν με όρθιους γίγαντες δίπλα στον  μύλο του Δεκατρή. Είχε αποθήκες που περιελάμβαναν άνετα μέχρι ένα εκατομμύριο οκάδες σίτου και ο αλευρόμυλος του με το όνομα ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ, το 1921 καταγράφεται 66ος στο σύνολο της χώρας.

Φωτογραφία του Ερωτόκριτου Καλογεράτου το 1920 με λήψη από τον Κούταβο, στην οποία φαίνονται  τα εργοστάσια,  η Σισιώτισσα, δεξιά η γέφυρα και σε πρώτο πλάνο τα κρηπιδώματα του Νάπιερ

Σε εφημερίδα της εποχής αναφέρεται μάλιστα, ότι λόγω της ίδρυσης των συγκεκριμένων εργοστασίων και της λειτουργίας σύγχρονης τεχνολογίας ατμομύλου, βελτιώθηκε σημαντικά η κατάσταση με τα έλη στην περιοχή του Κουτάβου λόγω του καπνού από τα εργοστάσια.

Απόσπασμα από την εφημερίδα ”Κεφαλληνία” το 1892

Εντός των εγκαταστάσεων τους οι αδελφοί Κατσίγερα ανοίγουν το 1894 για τις ανάγκες του εργοστασίου τους δικό τους  αρτεσιανό, την ποιότητα του νερού του οποίου, πιστοποιεί ο νομομηχανικός Α.Σούτσος και θεωρεί ανώτερο από αυτό της Σισιώτισσας.

Από την εφημερίδα Ψαλλίδα,στις 25 Αυγούστου 1894

Όταν οι αδελφοί Κατσίγερα ατύχησαν στις επιχειρήσεις τους το 1908, νοίκιασαν τον χώρο και τις εγκαταστάσεις στους αδελφούς Μαρκόπουλου, που εκτός από την άλεση ίδρυσαν εκεί την πρώτη σύγχρονη μονάδα παγοποιείου, από τις πρώτες  ιδιωτικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις στο νησί μας.

Φωτογραφία της ευρύτερης περιοχής των Λυκιαρδοπουλάτων,που βρίσκεται στο βιβλίο του Σπύρου Αντωνάτου,”Αργοστόλι η χαμένη πόλη”, σελίδα 60

Απέναντι από τα εργοστάσια, εκεί που η γέφυρα έσμιγε με την παραλιακή υπήρχε μέχρι και την κατοχή το σπιτάκι των διοδίων  διότι τα χρόνια εκείνα, κανένα προϊόν προς πώληση δεν περνούσε στην πόλη από την ύπαιθρο, αν πρώτα δεν καταβάλλονταν δασμοί.  Μετά την Ένωση για την εξοικονόμηση χρημάτων οι αρχές προχώρησαν στην καθιέ­ρωση διοδίων για τη διέλευση από τη γέφυρα, στο χώρο που μέχρι το 1864 λειτουργούσε ως η Βαρδιόλα, η σκοπιά δηλαδή του Άγλλου φρουρού κι έγινε γνωστό ως το ”Φυλάκιο Δημοτικών Φόρων”.

Το παλιό σπιτάκι των διοδίων

Για το σπιτάκι των διοδίων υπάρχουν πολλές αναφορές και αρκετά, χιουμοριστικά τα περισσότερα γεγονότα, όπως αυτό που αφηγήθηκε ο θείος μου Γεράσιμος Αλυσανδράτος και είναι καταγεγραμμένο στο βιβλίο του κ. Σπύρου Αντωνάτου, Αργοστόλι Η Χαμένη Πόλη:

Μέσα στη δεκαετία του 1920 εμφανίζονται στη γέφυρα τα πρώτα αυτοκίνητα δίπλα στα κάρα, τις άμαξες, τα γαϊδούρια και τα άλογα.Το 1931 κατασκευάστηκε η περιφερειακή τότε διαδρομή του Κουτάβου από Ταμπάκικα μέχρι τη Σισσιώτισσα κι η γέφυρα απαλλάχθηκε  προσωρινά από τα βάρη των οχημάτων, που από τότε αποτελούσαν σοβαρό κίνδυνο για την στατικότητα της  κι αναδείκνυαν  οι εφημερίδες της εποχής.

Προσεισμική φωτογραφία στην είσοδο της γέφυρας από το Δράπανο, αριστερά το βυρσοδεψείο των Αφων Στίβα και δεξιά το  δεύτερο εικονισματάκι προς τιμήν της Παναγίας Δραπανιώτισσας, που ανακατασκευασμένο βρίσκεται  σήμερα στο ίδιο σημείο

Η γέφυρα έγινε κομμάτι της τοπικής ιστορίας κι έχει δέσει το όνομά της  με ιστορικά γεγονότα του Αργοστολιού και γενικό­τερα της Κεφαλονιάς. Από αυτήν μπήκαν το Φεβρουάριο του 1833 στο Αργοστόλι από τα απέναντι  χωριά οι αγρότες, που συμμετείχαν στην πρώτη λαϊκή δυναμική κινητοποίηση κατά της Βρετανικής Προστασίας και των τοπικών της οργάνων.

Στην αρχή της γέφυρας συγκρούστηκαν θανατηφόρα οι Κεφαλονί­τες στασιαστές με τους Άγγλους στρατιώτες κατά την πρώτη ένοπλη εξέγερση στο νησί εναντίον της Βρετανικής Προστασίας το Σεπτέμβριο του 1848, με νεκρούς και τραυμα­τίες και από τις δύο πλευρές.

Αλλά και μετά από έναν περίπου αιώνα η γέφυρα εξακολουθεί να ενσωματώνεται σε πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα και γενικό­τερα σε αγωνιστικές κινητοποιήσεις του Κεφαλονίτικου λαού. Κατάληψη της γέφυρας έκαναν οι αρτεργά­τες του Αργοστολιού κατά την απεργιακή τους κινητοποίηση το 1932, για να εμποδί­σουν απεργοσπάστες από τα χωριά να εργαστούν στους φούρνους της πόλης

Η γέφυρα χιονισμένη το 1906

Από τη γέ­φυρα μπήκαν επίσης  τα νικηφόρα τμήματα  του ΕΛΑΣ  στο Αργοστόλι, στις 17  Σεπτεμβρίου  1944, μετά την απε­λευθέρωση του νησιού από τους Γερμανούς.

Με επικεφαλής τον Διομήδη(Χρήστο Καραγιάννη),τον Αστραπόγιαννο(Γεράσιμο Γρηγοράτο)και τον Amos Pampaloni πέρασαν συντεταγμένα την γέφυρα,ενώθηκαν με τον λαό που τους  υποδέχθηκε με ενθουσιασμό  κι όλοι μαζί πορεύτηκαν προς την πλα­τεία της πόλης, όπου ύψωσαν την ελληνική σημαία.

Ο ΕΛΑΣ μπαίνει στο Αργοστόλι από την γέφυρα(αρχείο Πέτρου Πετράτου)

Στον πόλεμο του 1940 οι βομβαρδισμοί προκάλεσαν ρωγμές στη γέφυρα με τους Ιταλούς να καταφθάνουν στο νησί το 1941 και να είναι οι πρώτοι που  προκαλούν ζημιές στην Κολώνα αφού όπως προαναφέραμε, έξυσαν και έσβησαν τις επιγραφές του οβελίσκου.Τα ίχνη αυτής της πράξης είναι ορατά και σήμερα στις πλευρές του οβελίσκου αφού μετασεισμικά παρά τις φροντίδες αναστήλωσης, η επιγραφή δεν αποκαταστάθηκε στην πρέπουσα θέση.

Ιταλοί στρατιώτες  το 1941 και πίσω τους η γέφυρα

Τον Σεπτέμβριο του 1943, κατά την Ιταλογερμανική σύρραξη  το Αργοστόλι βομβαρδίζεται και πάλι αλλά ευτυχώς οι ζημιές στην Γέφυρα δεν ήταν εκτεταμένες και μη αναστρέψιμες.

Η γέφυρα μετά τους βομβαρδισμούς

Ένα χρόνο μετά, τον Σεπτέμβρη του 1944 οι Γερμανοί τοποθέτησαν εκρηκτικούς μηχανισμούς κατά μήκος της προκυμαίας και της γέφυρας του Αργοστολίου, από το Μέτελα  μέχρι τα Ταμπάκικα. Σκόπευαν να τους πυροδοτήσουν φεύγοντας από το νησί. Όμως, τους παρακολουθούσαν ντόπιοι αγωνιστές  του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με υπεύθυνο τον αντιστασιακό Βαγγέλη Στράκο. Σε συνεργασία με Ιταλούς και Σλοβένους στρατιώτες, που ως αιχμάλωτοι των Γερμανών είχαν χρησιμοποιηθεί από τους τελευταίους στα έργα της ναρκοθέτησης του λιμανιού κατάφεραν κι  έκοψαν τα καλώδια και έσωσαν την γέφυρα και την πόλη.

Στην γέφυρα κατά την διάρκεια του πολέμου και στο βάθος τα  Ταμπάκικα

Ο καταστροφικός σεισμός του 1953 τραυμάτισε το ένα τρίτο της γέφυρας από την πλευρά του Αργοστολίου αν και είχε προηγηθεί  τον Φεβρουάριο του 1867 σεισμός με «κυματώδεις κλονισμούς» που περιέστρεψε τον οβελίσκο και προκάλεσε σημαντικές ζημιές στη γέφυρα.

Ωστόσο, οι μεγάλες καταστροφές συντελέστηκαν τον Αύγουστο του 1953 όταν με τον σεισμό το οδόστρωμα και τα μέτωπα στα πλαϊνά της γέμισαν ρωγμές. Γκρεμίστηκαν τα στηθαία και άλλα ρίχτηκαν στη θάλασσα ή επάνω στο κατάστρωμα. Βούλιαξε μεγάλο τμήμα της στο ύψος της 4ης αψίδας προς τη μεριά του Αργοστολίου.

Φωτογραφία που απεικονίζει την καταστροφή του Αργοστολιού από τους σεισμούς του 1953

Στην Κολώνα, από τους ισχυρούς σεισμούς, μετατοπίστηκαν οι λίθοι που τη συναρμολογούσαν και συστράφηκε με αποτέλεσμα να αποκολληθεί από την γέφυρα.Συστροφή της Κολώνας είχε παρατηρηθεί και στον σφοδρό σεισμό της 23ης Ιανουαρίου 1867 αλλά τότε παρέμεινε ενωμένη με την γέφυρα.

Οι καταστροφές στην Κολώνα από τους σεισμούς του 1953

Η Κολώνα και η γέφυρα επέζησαν από το σεισμό  κι όπως ολόκληρη η πόλη, είχαν ανάγκη σημαντικής αποκατάστασης με τη χρήση σύγχρονων οικοδομικών μεθόδων.

Οι καταστροφές στην Κολώνα από τους σεισμούς του 1953

Οι μελετητές αναφέρουν ότι, ο ισχυρός σεισµός του 1953 προκάλεσε σηµαντικές βλάβες στον φέροντα οργανισµό της γέφυρας, όπως εκτεταµένες ρηγµατώσεις στο κατάστρωµα, έντονες διαφορικές καθιζήσεις και τοπικές καταρρεύσεις.

Ζημιές και καθίζηση τμήματος της γέφυρας μετά τους σεισμούς του 1953

Άποψη της γέφυρας το 1955, από το γκρεμισμένο μύλο του Κουνάδη και με εμφανή τα σημάδια  του σεισμού επάνω της

Μετά το σεισμό, η γέφυρα επισκευάστηκε, μπαζώθηκε μερικώς και δόθηκε άμεσα στην κυκλοφορία. Όμως επιχωματώθηκε και εγκιβωτίστηκε το πρώτο τόξο του πρώτου βραχίονα της Γέφυρας, χωρίς η βλάβη αυτή να είναι αναστρέψιμη πλέον.

Αργότερα, θα επιχωματωθεί η δεξιά πλευρά των τελευ­ταίων 30 περίπου μέτρων του τελευταίου βραχίονα και θα δημιουρ­γηθεί ο μικρός πευ­κώνας που υπάρχει ακόμα και σήμερα στο ανατολικό τμήμα της γέφυρας.

 

Εργασίες επιχωμάτωσης μετά τους σεισμούς του 1953

Παρ’όλα τα προβλήματα της δυο χρόνια μετά τους σεισμούς, η γέφυρα σημαιοστολίστηκε κι υπήρξε η επίσημη πύλη εισόδου για το βασιλικό ζεύγος Παύλο και Φρειδερίκη, που επισκέφτηκαν για δεύτερη φορά το νησί μας στις 17 Απριλίου 1955, συνοδευόμενοι τότε από τις πριγκίπισσες Σοφία κι Ειρήνη και τον υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Καραμανλή. Η πρώτη τους επίσκεψη στο νησί μας ήταν το 1947.

Το βασιλικό  ζεύγος στην γέφυρα το 1955, πίσω του ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και δεξιά της Φρειδερίκης οι πριγκίπισσες

Παράλληλα άρχισαν τα μπαζώματα στον Κούταβο και μεγάλωσε η παράλια ζώνη.  Αργότερα, μπήκαν επάνω στη γέφυρα οι ξύλινες κολώνες της ΔΕΗ για να την φωταγωγήσουν και παρέμειναν μέχρι την αντικατάστασή τους το 1978, από τον τότε δήμαρχο Αργοστολίου, Μαρίνο Φωκά-Κοσμετάτο.

Οι κολώνες της ΔΕΗ στη γέφυρα

Τον Μάιο του 1961 άρχισαν οι πρώτες ουσιαστικές μετασεισμικές εργασίες ριζικής επισκευής της γέφυρας από τον εργολάβο κ. Πέτρο Βαγγελάτο, με μελέτη και επίβλεψη του πρωτοπόρου και οραματιστή μηχανικού κ. Δημήτρη (Τάκη) Παυλάτου.

Προεργασία αναστηλώσεως της Κολώνας το 1963 από τον κ. Τάκη Παυλάτο

Οκτώ χρόνια μετά, το καλοκαίρι του 1969, επαναλήφθηκαν οι εργασίες επισκευής από τον ίδιο μηχανικό και το Δεκέμβριο του ίδιου έτους η γέφυρα δόθηκε στην κυκλοφορία.

Επισκευές επί της γέφυρας το 1969

Η γέφυρα παρέμεινε το όριο μεταξύ της θάλασσας και της λιμνοθάλασσας του Κουτάβου και κατά περιόδους προστέθηκαν αρκετές καμάρες από την πλευρά της γέφυρας προς το Αργοστόλι για να της δώσουν πρόσθετη δύναμη.

Από καρτ-ποστάλ, άποψη της Γέφυρας από τους μύλους την δεκαετία του 1960(αρχείο Άκη Βιδινιώτη)

Ενίοτε, υπήρξαν κι άλλες προσθήκες επάνω της, όπως η αψίδα που τοποθέτησε η χούντα και η οποία  φαίνεται σε μια σπάνια φωτογραφία παρακάτω.

Η γέφυρα με την αψίδα της χούντας

Κατά την δεκαπενταετία 1960-1975 ανακατασκευάστηκαν πλήρως κάποια τµήµατα της γέφυρας µε χρήση οπλισµένου σκυροδέµατος, επιφέροντας σηµαντική αλλοίωση της οµοιογένειας των υλικών της.

Τον Ιούλιο του 1973 ξεκινούν πάλι εργασίες αντισεισμικής ανακατασκευής της γέφυρας με μελέτη του συμπολίτη μας μηχανικού Τάκη Παυλάτου. Κατεδαφίστηκαν πολλά πέτρινα τόξα, τα οποία πράγματι χρειάζο­νταν επισκευή, αλλά αντικαταστάθηκαν με τσιμεντένια και στη θέση των στηθαίων, αφού αφαιρέθηκαν και όσα είχαν παραμείνει από το σεισμό, χτίστηκε μονοκόμματο τσιμεντένιο στηθαίο.

Ο κ. Παυλάτος που τη σφραγίδα του φέρνουν τα περισσότερα μετασεισμικά κτίρια του Αργοστολίου, της Ζακύνθου και της Ιθάκης, είχε την ευθύνη της αναστήλωσης από τα Ταμπάκικα μέχρι και 60 μέτρα μετά τον οβελίσκο. Στο τμήμα αυτό δεν τοποθετήθηκαν τσιμεντένια στηθαία αλλά στηθαία από πωρόλιθο.

Εργασίες στην γέφυρα με ημερομηνία 22-05-1974

Προς τιμήν του κ. Παυλάτου τοποθετήθηκαν δύο αναμνηστικές μαρμάρινες πλάκες πάνω στην Κολώνα στις οποίες αναγράφεται αντίστοιχα «ΗΔΕ ΣΤΗΛΗ ΤΟ 1953 ΥΠΟ ΣΕΙΣΜΟΝ ΚΑΤΕΡΕΙΠΩΘΗ 1963 ΑΝΕΣΤΗΛΩΘΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΥΛΑΤΟΥ ΑΜΙΣΘΙ» και «ΗΔΕ ΓΕΦΥΡΑ ΤΟ 1953 ΥΠΟ ΣΕΙΣΜΟΝ ΚΑΤΕΡΕΙΠΩΘΗ 1975 ΑΝΕΣΤΗΛΩΘΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΥΛΑΤΟΥ ΑΜΙΣΘΙ».

Ο μηχανικός κ. Τάκης Παυλάτος, τιμημένος εν ζωή δυο φορές από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στην ανοικοδόμηση της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου.

Από τον  Μάρτιο του 1970 η γέφυρα De Bosset χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ως εκ τούτου προστατεύεται από τις διεθνείς υπάρχουσες αρχές για τη διάσωση των μνημείων σε συνδυασμό με την εκάστοτε ελληνική νομοθεσία.

Το έτος 1972 στο Αργοστόλι, τιμήθηκαν οι απόγονοι του De Bosset από την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλους φορείς.

Επί υπουργίας του αείμνηστου Αντώνη Τρίτση, το 1985 με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Αργοστολίου, η γέφυρα χαρακτηρίστηκε για πρώτη φορά πεζόδρομος, ξεσηκώνοντας ως ιδέα πλήθος αντιδράσεων, αλλά παρέμεινε τμήμα του οδικού άξονα για πολλά χρόνια μετά.  Το 1997  διενεργείται νέα  αυτοψία στη γέφυρα και προτείνεται η λήψη άμεσων μέτρων.

Τον Οκτώβριο του 1999 ο Δήμος Αργοστολίου και ο Ελληνο-Ελβετικός σύνδεσμος «Ι.Γ. Εϋνάρδος» αναρτούν στον μαντρότοιχο της πρώην παιδικής χαράς στην συμβολή των οδών Δεβοσέτου και Βεργωτή στο Αργοστόλι, μαρμάρινη πλάκα «ΣΤΗΝ ΑΓΑΘΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΛΒΕΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ CHARLES PHILLIP DE BOSSET ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ 1810-1814 ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΤΗΣ ΟΜΩΝΥΜΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ».

Αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα προς τιμήν του Κάρολου Φιλίππου ντε Μποσσέ, στην συμβολή των οδών Δεβοσέτου και Βεργωτή

Το 2001 με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού προτείνεται εκ νέου η πεζοδρόμηση της γέφυρας αλλά η απόφαση δεν υλοποιείται. Το 2003 διενεργήθηκαν στη γέφυρα ερευνητικές γεωτρήσεις και  το Υπουργείο Πολιτισμού θα παρέμβει άμεσα επιβάλλοντας την απαγόρευση της διέλευσης των τροχοφόρων από τη γέφυρα για την αποφυγή της περαιτέρω επιβάρυνσης και φθοράς του μνημείου αλλά κλείνει οριστικά για τα αυτοκίνητα δυο χρόνια μετά, στις 19 Ιουλίου του 2005.

Άποψη της γέφυρας πριν την τελική επισκευή της

Το 2005 εκπονήθηκε από το Εργαστήριο Εδαφοµηχανικής, Θεµελιώσεων και Γεωτεχνικής Σεισµικής Μηχανικής του ΑΠΘ µελέτη ενίσχυσης και αποκατάστασης της γέφυρας, υπό την αιγίδα της ∆ιεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνηµείων του ΥΠΠΟ και οι τότε παρεμβάσεις βοήθησαν στην πολύ καλή συµπεριφορά της γέφυρας παρά τις υψηλές τιµές επιταχύνσεων που καταγράφηκαν με τους σεισμούς που έπληξαν το νησί το 2014.

Εργασίες στην γέφυρα το 2005

Τον Απρίλιο του 2007 επιχειρείται μια αναθεώρηση της μελέτης της γέφυρας ώστε να συμπεριλάβει και την κυκλοφορία ελαφρών Ι.Χ. αυτοκινήτων αλλά οι εργασίες δεν υλοποιούνται. Στις 10 Δεκεμβρίου 2011 με έναν προϋπολογισμό 3,1 εκατ. ευρώ, ξεκινάει το έργο αναστήλωσης και αποκατάστασης της γέφυρας και το 2016 παραδίδεται στους κατοίκους των νησιών μας  αποκλειστικά ως πεζόδρομος με αποτέλεσμά  την γέφυρα στην σημερινή της μορφή.

Άποψη της γέφυρας κατά την διάρκεια των τελευταίων  εργασιών 

Η Γέφυρα από την κατασκευή της χώρισε τον κόλπο του Αργοστολιού σε δύο άνισα τμήματα. Το μικρότερο, το δεξιά από αυτήν, προς τον Κούταβο, μετατράπηκε σε λιμνοθά­λασσα και εξελίχθηκε σε έναν αξιοπρόσεκτο βιότοπο. Από τα ελλειπτικά τόξα της, τις «μπούκες», περνούν πολλοί και διάφοροι θαλασσινοί οργανισμοί, οι οποίοι, αφήνο­ντας το ανοικτό πέλαγος, κατευθύνονται στα αβαθή της λιμνοθάλασσας, για να απο­θέσουν τα αυγά τους. Από τον ίδιο υγρό δρόμο περνά η χελώνα caretta-carreta, ενώ κάποτε ξεκόβει και καμιά φώκια monachous-monachous.

Φυσικά, η Γέφυρα εξελίχθηκε με τα χρόνια, δεν είναι ίδια όπως ήταν όταν πρωτοκατασκευάστηκε, αλλά είναι πάντα συνδεδεμένη με την κοινωνική και θρησκευτική ζωή του Αργοστολιού όπως και με τα κυριότερα ιστορικά γεγονότα της πόλης και του νησιού μας γενικότερα, γεφυρώνοντας το χθες με το σήμερα.

Φωτογραφία με την γέφυρα  και το Αργοστόλι χιονισμένο, το 1920 κι ανάμεσα τους ένα  πλοίo Liberty

Από αυτήν μπήκαν το Φεβρουάριο του 1833 στο Αργοστόλι από τα απέναντι στην πόλη χωριά οι αγρότες, που συμμετείχαν στην πρώτη λαϊκή δυναμική κινητοποίηση κατά της Βρετανικής Προστασίας και των τοπικών της οργάνων και τότε «τα [αγγλικά] στρα­τεύματα εκόψανε το γεφύρι του Δραπάνου να μη διαβούν άλλοι να έμπουνε στη χώρα.

Στην αρχή της γέφυρας συγκρούστηκαν θανατηφόρα οι Κεφαλονί­τες στασιαστές με τους Άγγλους στρατιώτες κατά την πρώτη ένοπλη εξέγερση στο νησί εναντίον της Βρετανικής Προστασίας το Σεπτέμβριο του 1848, με νεκρούς και τραυμα­τίες και από τις δύο πλευρές.

Αλλά και μετά από έναν περίπου αιώνα η γέφυρα εξακολουθεί να ενσωματώνεται σε πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα και γενικό­τερα σε αγωνιστικές κινητοποιήσεις του Κεφαλονίτικου λαού. Κατάληψη της γέφυρας έκαναν οι αρτεργά­τες του Αργοστολιού κατά την απεργιακή τους κινητοποίηση το 1932, για να εμποδί­σουν απεργοσπάστες από τα χωριά να εργαστούν στους φούρνους της πόλης.

Από τη γέ­φυρα, τέλος, μπήκαν το Σεπτέμβριο του 1944 νικηφόρα στο Αργοστόλι, μετά την απε­λευθέρωση του νησιού από τους Γερμανούς, «συντεταγμένα τα τμήματα του ΕΛΑΣ», τα οποία υποδέχθηκε με ενθουσιασμό ο λαός, και όλοι μαζί πορεύτηκαν προς την πλα­τεία της πόλης, όπου ύψωσαν την ελληνική σημαία.

Η γέφυρα στη σημερινή της μορφή

Σήμερα η γέφυρα αποτελεί μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς κι ένα υπέροχο τόπο περιπάτου για ντόπιους κι επισκέπτες κι οι διαμάχες που προκάλεσε η πεζόδρομησή της έχουν πλέον ξεχαστεί. Ήταν όμως τόσο σθεναρές οι αντιδράσεις τότε, που υπήρχαν μεταξύ άλλων δημοσιεύματα έξαλλων πολιτών, οι οποίοι  υπολόγιζαν ακόμα και  την οικονομική επιβάρυνση από τα 4  επιπλέον χιλιόμετρα της διαδρομής του γύρου του Κουτάβου.

Χρειάστηκαν λοιπόν 30 περίπου χρόνια για να γίνει πραγματικότητα το όραμα του αείμνηστου Αντώνη Τρίτση, που πρώτος έβαλε στο τραπέζι την πρόταση για την πεζοδρόμησή της. Στην συνείδηση του κόσμου όμως, παραμένει πάντα η γέφυρα του ντε Μποσσέ κι αν έγινε (Δεβοσέτου) στην Κεφαλονίτικη διάλεκτο, υπάρχει ακόμα εκεί και θυμίζει τον  θαρραλέο αξιωματικό που υπερασπίστηκε με σθένος την  πρόταση του και σήμερα το έργο του αποτελεί πολύτιμο πολιτιστικό μνημείο και χαρακτηριστικό τοπόσημο  για την πόλη του Αργοστολίου και της Κεφαλονιάς γενικότερα.

Γέφυρα και Αργοστόλι το 1890

Από το ίδιο σημείο, λήψη της Γέφυρας και του Αργοστολιού, σήμερα, περίπου 130 μετά

Η Γέφυρα με την Κολώνα την δεκαετία του 1960

Στο ίδιο  σημείο σήμερα, Αύγουστος 2022 

Oι μύλοι στην πλαγιά, το 1917

Στο ίδιο σημείο σήμερα, Αύγουστος 2022

Πανοραμική άποψη της γέφυρας και του Αργοστολιού

Πηγές:

1. Δεμπόνος Αγγελο-Διονύσης:-Το Αργοστόλι διασκεδάζει,Αργοστόλι 1979

                                            -Η Γένεση και τα Πάθη μιας Πολιτείας, Αργοστόλι 1981

                                            -Το χρονικό του σεισμού, Αργοστόλι 1976

                                            -Σταθμοί,Αργοστόλι 1994

                                           -Η Κεφαλονιά του θρύλου και της παράδοσης,Αργοστόλι 1993

                                           -Οι Ξένες Παροικίες στην Κεφαλονιά,Αργοστόλι 1996

                                          -Κούταβος, το χρονικό ενός βάλτου,Αργοστόλι 199

2. Καββαδίας Σπυρίδων, «Γέφυρα De Bosset: ο μεγαλύτερος σύνδεσμος του Αργοστολίου με το παρελθόν», άρθρο στο  ηλεκτρονικό περιοδικό Kefalonitis 20 Μαρτίου 2010

3. Πουλάκη-Κατεβάτη Διονυσία,  «Προσεισμική Κεφαλονιά», Εκδόσεις «Εικών» 2003

4. Sfiligoj Elio, 2004.

5. Ζαπάντη Σταματούλα-Σιμάτος Λάμπρος, Οι ναοί του Αργοστολίου στα χρόνια της Ένωσης(1864)Ενορίτες-Αρχιτεκτονικά εκδ.Δήμου Αργοστολίου Αργοστόλι 2008

6.Κοργιαλένειο Ίδρυμα, Έκθεμα Απριλίου 2022

7. Μοσχόπουλος Γεώργιος,Το Εκκλησιαστικό Αρχείο Κεφαλονιάς, Ο Κώδικας του ναού Υ.Θ Δραπάνου των ετών 1835-1927

8. Σπύρος Αντωνάτος, Αργοστόλι Η Χαμένη Πόλη, Αργοστόλι εκδ. ΚΟΡΥΦΗ 2005

9. Λουκάτος Σπύρος, Τα χρόνια της Ιταλικής και Γερμανικής Κατοχής και της Εθνικής         Αντίστα­σης στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη,τόμος  Γ΄, έκδοση Ομοσπονδίας Κεφαλονίτι­κων και Ιθακησιακών Σωματείων και Συλλόγου Φαρακλάδων «Η Εύγερος», Αθήνα 1991

10. Γ. Τυπάλδος Ιακωβάτος, Ιστορία της Ιόνιας Ακαδημίας

11. Πέτρος Πε­τράτος: -Οι λαϊκές ταραχές του 1833 στο Αργοστόλι, εκδ. ΣΙΣΥΦΟΣ Αθήνα                                         1999

                                 -Σελίδες Κεφαλονίτικης ιστορίας, Κατοχή-Αντίσταση-Εμφύλιος,                                             εκδ.Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης  Ληξούρι 2022

12. Τσιτσέλης Ηλίας, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα τ. Α’ και Β’ Αθήνα 1904 και 1960

13. Μ. Παξιμαδοπούλου – Σταυρινού, Οι εξεγέρσεις της Κεφαλονιάς κατά τα έτη 1848-1849, έκδ. Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευ­νών, Αθήνα 1980

14. Α. Μηλιαράκης, Γεω­γραφία πολι­τική νέα και αρχαία του Νομού Κεφαλληνίας, Αθήνα            1890

15. Πέτρος Πετράτος, Η ιστορία μιας γέφυρας. Η γέφυρα του  Δεβοσέτου στο Αργοστόλι, Ανακοίνωση στη  Β΄ Επιστημονική Συνάντηση του ΚΕ.ΜΕ.ΠΕ.Γ.  Πρακτικά , Αθήνα 2005

16. Φωκάς Κοσμετάτος Μαρίνος , Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι,Αργοστόλι 1983

17. Καλαφάτης Αλέκος, Η πόλις (μου),Αργοστόλι 2022

18. Φωτογραφίες από το Κοργιαλένειο Λαογραφικό Μουσείο

19. Αντίγραφο διαθήκης Μαρίνου Κοργιαλένιου

20. Συλλεκτική έκδοση της Κοργιαλένειου Βιβλιοθήκης Η ΠΑΛΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΕΝΑΣ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Tόμος   πρώτος, Αργοστόλι 2005