Στο Λιθόστρωτο για μια ιστορική βόλτα

Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kefaloniapress.gr

Το Αργοστόλι ήταν αρχικά  ένα μικρό ψαροχώρι με λιγοστούς κατοίκους, που χάρη στο απάνεμο λιμάνι του  εξελίχθηκε  σιγά-σιγά σε μια πανέμορφη πόλη. Το 1755 και 1756 χτίζονται εκεί τα αρχοντικά των επιφανών Μεταξά κι Άννινου  και τότε διαμορφώνεται ένας κεντρικός δρόμος με το όνομα Οδός Κράνης, καθώς ήταν ο μοναδικός δρόμος της πόλης που την συνέδεε με την Κρανιά.

Ο πιο δημοφιλής αλλά και πολύ αγαπητός δρόμος στο Αργοστόλι, εκεί που χτυπάει η καρδιά της πόλης, το μετέπειτα ονομαζόμενο  Λιθόστρωτο.

Γράφει η Μαρία Μαρκάτου-Αλυσανδράτου

Το Αργοστόλι καθιερώθηκε επίσημα ως η  πρωτεύουσα του νησιού στις 20 Απριλίου  1757, από τους Ενετούς, σε αντικατάσταση της έως τότε πρωτεύουσας  του Κάστρου Αγίου Γεωργίου και ήταν μέχρι τότε ένας μικρός οικισμός, που σταματούσε περίπου λίγο πιο πάνω από το Λιθόστρωτο.Οι πρώτοι του δρόμοι κατασκευάζονται το 1695, από τον προνοητή Lio Bebmo κι έπειτα από τους σεισμούς του 1767 που διήρκεσαν 40 ημέρες, με τη μετασεισμική ανοικοδόμηση του, άρχισε να παίρνει σταδιακά  τη μορφή της πόλης.

Κάθε φορά που ένα σεισμός χτυπούσε το Αργοστόλι, τα ερείπια των σπιτιών έπεφταν στην θάλασσα που  σιγά σιγά επιχωματώθηκε με αποτέλεσμα να φτάσει μέχρι εκεί που είναι και σήμερα.  Ουσιαστικά, όλη η δυτική πλευρά του σημερινού Λιθόστρωτου ανήκε στην ακτογραμμή  του κόλπου, για αυτό και μετασεισμικά κατά την αποκομιδή των ερειπίων και την  διάνοιξη δρόμων  βρέθηκαν μέχρι και δέστρες καραβιών. Από το Λιθόστρωτο και κάτω αυτό το τμήμα της πόλης προήλθε από επιχώσεις υλικών που προέκυπταν από σεισμικές καταστροφές.  Για αυτό ακόμα και σήμερα σε ανέγερση κτιρίων στους συγκεκριμένους δρόμους παρατηρείται θαλασσινό νερό στα θεμέλια ή τα υπόγεια κάποιων καταστημάτων.

Κατά την πρώτη αρχική φάση της εφαρμογής αυτού του σχεδίου, κεντρική οδική αρτηρία της πόλης  χαράχτηκε το Λιθόστρωτο ή Βουλεβάρτο, ο δρόμος Κραναίας όπως ονομάστηκε μετά την Ένωση το 1864, που αργότερα ονομάστηκε πάλι Λιθόστρωτο, στην συνέχεια σε  Διαδόχου Κωνσταντίνου, κάπου στο 1942 σε Πρίγκηπος Πεδεμοντίου, μετά πάλι Διαδόχου Κωνσταντίνου αλλά τελικά καθιερώθηκε επισήμως ως Λιθόστρωτο.

Δημοσιεύσεις σε εφημερίδες του 1888, 1889 και 1890 για το Λιθόστρωτο, από το βιβλίο του Σπύρου Αντωνάτου, Αργοστόλι η χαμένη πόλη, σελ.162, εκδ.Κορυφή 2005

Πλακοστρώθηκε με κάτασπρους πελεκητούς κυβόλιθους από την Φάλαρη την περίοδο της δημαρχίας Παναγή Βινιεράτου, ανάμεσα στο 1866 και 1874, από το ύψος του θεάτρου Κέφαλος μέχρι εκεί που για χρόνια ήταν οι αποθήκες του Μονοπωλίου-πρώην οικία Τσιμάρα- στην συμβολή με την Αντίνορος απέναντι από τον κήπο της σημερινής Τράπεζας Πειραιώς. Το υπόλοιπο τμήμα μέχρι Δεβοσέτου πλακοστρώθηκε από τον αμέσως επόμενο δήμαρχο Βικέντιο Καρύδη, ανάμεσα στο 1874 και 1881. Σε αυτές τις πρώτες πλακοστρώσεις οι κυβόλιθοι τοποθετήθηκαν σε διάταξη ρόμβου ενώ σε μεταγενέστερη ανακατασκευή που έφτασε μέχρι τους σεισμούς του 1953, ήταν σε διάταξη τετραγώνων.

Δυστυχώς αυτό το υπέροχο έργο τέχνης δεν διασώθηκε μετασεισμικά αφού οι μοναδικοί πελεκητοί κυβόλιθοι μαζί με τα ερείπια των σπιτιών,μπαζώσανε την παραλία.

Το Λιθόστρωτο προτιμούσαν οι περισσότεροι για την βόλτα τους για πολλούς λόγους. Πρώτον, από εκεί δεν περνούσαν τροχήλατα οχήματα και μπορούσες να κάνεις τον περίπατο σου χωρίς να ανησυχείς για την κίνηση.Δεύτερον, ακόμα και το χειμώνα απανέμιζε από τον δυνατό αέρα κι έτσι οι γυναίκες της εποχής που ενδιαφέρονταν πολύ για την εμφάνιση τους, δεν ανησυχούσαν ότι ένα ξαφνικό αεράκι θα τους χαλούσε τα μαλλιά. Την ίδια ώρα, οι άντρες μπορούσαν να κουβεντιάσουν με την ησυχία τους και τέλος, εκεί υπήρχαν όλα τα εμπορικά καταστήματα της πόλης.

Λιθόστρωτο, το 1905

Αν εξαιρέσουμε το χονδρεμπόριο και τα μαγαζιά τροφίμων, όλα τα υπόλοιπα μπορούσες να τα βρεις συγκεντρωμένα σε εκείνο το στενό, πλακόστρωτο δρομάκι που πολύ τακτικά πλημμύριζε από τα τραγούδια των νεαρών κανταδόρων που το είχαν συνήθεια να περιδιαβαίνουν το Λιθόστρωτο πριν ανηφορίσουν για κάποια γειτονιά.

Έφτανε μέχρι την Κρανιά πριν χαρακτεί μετασεισμικά η οδός Βεργωτή και συνέχιζε σε μια νοητή ευθεία μετά την διασταύρωση με την οδό Δεβοσέτου περνώντας εκείνα τα χρόνια μπροστά από την εκκλησία του  Αγίου Νικολάου των Ξένων,  η οποία το 1675 ήταν παραθαλάσσια μιας και όλη η έκταση των Λυκιαρδοπουλάτων και της Γεωργικής Σχολής ήταν ουσιαστικά τμήμα της λιμνοθάλασσας του Κουτάβου. Υπήρξε από τους πρώτους ορθόδοξους ναούς στο Αργοστόλι και κατασκευάστηκε για τους ξένους, που δεν διέθεταν  κάποια οικογενειακή ή συναδελφική εκκλησία.

Προσεισμική φωτογραφία του Λιθόστρωτου, τότε οδού Κραναίας, αριστερά στη γωνία με τη Δεβοσέτου, το παντοπωλείο του Πετράτου Παναγή και στο βάθος  ο Άγιος Νικόλαος των Ξένων

Ο δρόμος συνέχιζε και περνούσε μπροστά από το Πτωχοκομείο(Γηροκομείο) όταν αυτό παραδόθηκε στον δήμο τον Σεπτέμβριο του 1912 με πρωτοβουλία του Παναγή Μπλέσσα που κάλυψε τη δαπάνη κατασκευής  και του Πέτρου Χωραφά, που κάλυψε   το μεγαλύτερο ποσό της δαπάνης συντήρησής  του. Ο εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας του εγκρίθηκε ένα χρόνο μετά  και  δέχθηκε τους πρώτους τρόφιμους τον Ιούλιο του 1913.

Η προέκταση του Λιθόστρωτου μπροστά από το Γηροκομείο λίγο μετά την ανέγερση του το 1915 και στο βάθος αριστερά  το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου των Ξένων

Σε εκείνη την περιοχή και το αρτοποιείο του Λουκάτου Διονύση από το 1901, στο οποίο αργότερα συνεστήθη από το δήμο και τον δήμαρχο Σπύρο Φωκά Κοσμετάτο(1903-1914)  το  λεγόμενο Δημοτικό Αρτοποιείο, σαν μετοχική εταιρεία το 1909, το οποίο κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο μοίραζε με δελτίο ψωμί δωρεάν.

Οι περισσότεροι όμως σήμερα, έχουμε κατά νου ως αρχή του Λιθόστρωτου  την διασταύρωση με την οδό Δεβοσέτου, από όπου ουσιαστικά ξεκινούσαν και τα πιο πολλά σπίτια.

Η προέκταση του Λιθόστρωτου, τότε οδός Κραναίας μπροστά από το Πτωχοκομείο, την δεκαετία 1930

Εκεί βρισκόταν ένα από τα παλαιότερα σπίτια της πόλης, αυτό της οικογένειας Κοντομιχάλου, που λόγω του ότι ανήκε σε ”αριστοκράτες” λειτουργούσε πολλές φορές ως καταφύγιο σε όποιον είχε ανάγκη ασύλου, χωρίς να μπορεί κανείς να το παραβιάσει.

Οικία Κοντομίχαλου και στο μπαλκόνι οι κυρίες Μαρή Κοντομίχαλου και Μαρίκα Μεταξά

Εκεί κοντά κι ένα από τα πιο γνωστά Παρθεναγωγεία της εποχής, αυτό της Αλλιάνς Φρανσαίζ(Alliance Francaise), που από τους τοίχους της ξέφευγαν κατά διαστήματα οι φωνές των μαθητριών που προσπαθούσαν, σουφρώνοντας τα χείλη, να προφέρουν σωστά τα γαλλικά.

Οι μαθήτριες του Παρθεναγωγείου ποζάρουν για μια αναμνηστική φωτογραφία, τελειώνοντας τη σχολική χρονιά 1896-1897

Στην συνέχεια η οικία του μεγαλοτραπεζίτη Βικέντιου Καρύδη, που το 1874 εκλέγεται δήμαρχος και σπαταλά την τεράστια περιουσία του προς αγορά ψήφων με αποτέλεσμα με την λήξη της θητείας του το 1881 να έχει καταντήσει φτωχότερος των φτωχών και να αυτοκτονήσει από την ντροπή του. Στην συνέχεια, το σπίτι αγοράστηκε από τον Γεράσιμο(Μέμο) Κοσμετάτο   και στο ισόγειο του στεγάζεται το  1892 το φαρμακείο του Δελαπόρτα Σπύρου.

Διαφήμιση του φαρμακείου Δελαπόρτα στην εφημερίδα ”Ζιζάνιον” το 1892, από το βιβλίο του Σπύρου Αντωνάτου, Αργοστόλι η χαμένη πόλη, σελ.236,εκδ.Κορυφή 2005

Το σπίτι του Γεράσιμου Κοσμετάτου, με τα δέκα μεγάλα δωμάτια, τα πατερά στα ταβάνια και  τις ελαιοχρωματισμένες σανίδες από πάνω,   ξεχώριζε ανάμεσα σε άλλα και για  τον μεγάλο κήπο στο πίσω μέρος. Στη  θέση  αυτού του κήπου κάποτε,  υπήρχαν οι στάβλοι του Μαρίνου Γκεντιλίνι, του Βενετού μηχανικού σε σχέδια του οποίου χτίστηκε το κάστρο της Άσσου το 1596.

Οικία Γερασίμου Κοσμετάτου, εκεί που γεννήθηκε ο Δήμαρχος Αργοστολίου και Βουλευτής Σπύρος Γερ. Φωκάς Κοσμετάτος

Όπως και άλλα σπίτια, η οικία Κοσμετάτου γκρεμίστηκε με τον βομβαρδισμό του Αργοστολίου τον Σεπτέμβρη του 1943, που προξένησε μεγάλες ζημιές στην πόλη. Επίσης θα πρέπει να τονισθεί ότι πλήγματα δέχθηκαν και πολλά κτίρια, όπως τα θέατρα «Κέφαλος» και «Απόλλων», πολλές εκκλησίες, αλλά και ολόκληρες συνοικίες, όπως η συνοικία Αγίας Παρασκευής, πάνω από το Λιθόστρωτο.

Μια πολύ σπάνια φωτογραφία που  απεικονίζει τις ζημιές στο Λιθόστρωτο από τον βομβαρδισμό του Αργοστολίου  το 1943

Ακολουθούσε η οικία του δικηγόρου και μετέπειτα δημάρχου Κωνσταντίνου Γεράκη, εκεί από το 1891 με τον μεγάλο κήπο και το πηγάδι. Από την πάνω μεριά και  στο ύψος περίπου της σημερινής Βεργωτή, η εκκλησία της Υπαπαντής με το πλακέ τύπου καμπαναριό της και καταχωρημένα 78 ονόματα ενοριτών από 46 οικογένειες, σύμφωνα με τον κατάλογο ενοριτών του 1864. Σώζονται εγγραφές μυστηρίων της εκκλησίας από το 1723-1843.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Λίγο πιο πάνω βρισκόταν η εκκλησία των Αγίων Πάντων με το πυργοειδές καμπαναριό της και τους 84 καταγεγραμμένους ενορίτες από 59 οικογένειες, σύμφωνα με τον κατάλογο ενοριτών  λίγο πριν την Ένωση.

Σπάνια φωτογραφία, στην οποία απεικονίζεται αριστερά  η εκκλησία των Αγίων Πάντων την δεκαετία του 1920 και δεξιά η Σισσιώτισσα με τον αρχικό στρογγυλό της τρούλο(αρχείο Δ.Σπυρόπουλου)

Σήμερα, στο Ληξιαρχικό Αρχείο σώζονται καταγραφές μυστηρίων που τελέστηκαν στην εκκλησία των Αγίων Πάντων από το 1776 μέχρι το 1843.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Κι οι δυο εκκλησίες μετασεισμικά δεν ανοικοδομήθηκαν με την Υπαπαντή να μην  υφίσταται ούτε ως ενορία και τους  Άγιους Πάντες να έχουν ενσωματωθεί με την Σισσιώτισσα.

Στο νούμερο 3 το μικρό εκκλησάκι της Υπαπαντής της οικογένειας Γεράκη, στο νούμερο 4 πιθανόν η εκκλησία των Αγίων Πάντων, στο νούμερο 1 η Αγία Τριάδα, στο 2 ο Άγιος Νικόλαος, στο 5  αριστερά επάνω διακρίνονται τα προσφυγικά σπίτια και στο 6 το Γ’Δημοτικό Σχολείο

Λίγο πιο πέρα από το σπίτι του Γεράκη, ένα από τα  φερετροποιεία της πόλης, αυτό ιδιοκτησίας των αδελφών Ραυτόπουλου (Μπαμπάνου), που από το 1902 έφερε  την ευρηματική ταμπέλα: ”Ο κατασκευάζων πωλεί,ο αγοράζων δεν το μεταχειρίζεται κι ο μεταχειριζόμενος δεν το βλέπει”.  

Επάνω από το Λιθόστρωτο σε αυτό το ύψος, εκτείνονταν τα ”Οβραιϊκά” σπίτια κατά τον Αγγελοδιονύση Δεμπόνο και   η γειτονιά της Αγίας Παρασκευής,  με την ομώνυμη εκκλησία που βρισκόταν εκεί πριν το 1760 κι  έως το 1953.  Ήταν η δεύτερη πολυπληθέστερη ενορία της πόλης μετά τη Δραπανιώτισσα με 275 ονόματα από 99 οικογενειακά επώνυμα,σύμφωνα με τον κατάλογο ενοριτών του 1864, που μετασεισμικά καταργήθηκε ως ενορία και δεν ανοικοδομήθηκε. Σώζεται σήμερα στο Εκκλησιαστικό Αρχείο κώδικας του ναού από το 1760 έως το 1857 καθώς και καταγραφές μυστηρίων από το 1793 μέχρι το 1841.

Από τον κατάλογο ενοριτών της Αγίας Παρασκευής, το 1864

Η εκκλησία αυτή παραχωρήθηκε στους Αρμένιους πρόσφυγες που έφτασαν το 1922 στο νησί μας, για την τέλεση των θρησκευτικών τους αναγκών μέχρι την δημιουργία της Αρμένικης εκκλησίας δίπλα στο Τελωνείο. Δίπλα στην Αγία Παρασκευή υπήρχε το πατρικό σπίτι του Μαρίνου Κοργιαλένιου, το οποίο ο μεγάλος ευεργέτης δωρίζει στο Δήμο Αργοστολίου με τον όρο να ιδρυθεί εκεί Παρθεναγωγείο.

Το σχετικό απόσπασμα από την διαθήκη του Μαρίνου  Κοργιαλένιου, που συντάχθηκε στο Λονδίνο το 1910 και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1912

Ωστόσο, το Παρθεναγωγείο κατασκευάστηκε τελικά σε χώρο κοντά στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη, εκεί που αργότερα χτίστηκαν το Β’ και Γ’ Γυμνάσιο Αργοστολίου, πίσω από το Θέατρο ”Κέφαλος” αλλά το σπίτι του Μαρίνου Κοργιαλένιου, προσέφερε προσεισμικά στέγη σε αρκετά ιδρύματα της εποχής.

Πανοραμική άποψη της οικίας  Μαρίνου Κοργιαλένιου και μετέπειτα Γ’ Δημοτικού Σχολείου

Σε εκείνο  το τριώροφο σπίτι μέχρι το 1915 στεγάστηκε το Οικονομικό Συσσίτιο όταν αυτό μετακόμισε από την οδό Λευκάδος και πριν πάει στο δικό του χώρο κι  αργότερα  στο ίδιο αρχοντικό στεγάστηκε το Γ’ Δημοτικό σχολείο,  μέχρι τους σεισμούς του 1953.

Οικία Μαρίνου Κοργιαλένιου, μετέπειτα Γ’ Δημοτικό Σχολείο

Για την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που όπως προαναφέραμε βρισκόταν δίπλα στο σπίτι του Μαρίνου Κοργιαλένιου, είχε επίσης μεριμνήσει ο μεγάλος ευεργέτης στην διαθήκη του, ζητώντας συγκεκριμένες δεσμεύσεις από τους εκτελεστές της.

Το σχετικό απόσπασμα από την διαθήκη του Μαρίνου  Κοργιαλένιου

Στην ίδια περιοχή κι ο ράφτης Ασκητής Αλέξανδρος από το 1875, το νηπιαγωγείο του Κρητικού αλλά κι ο Ι.Ν των Αγίων Αναργύρων.

Σε εκείνη τη γειτονιά και το δεύτερο Κεφαλονίτικο Θέατρο το ” Θέατρο Σολομού”(το πρώτο ήταν εκείνο του Σπυρίδωνος Μπερέττα) που λειτούργησε από το 1837 έως το 1849, όταν η επιχείρηση πτώχευσε, στο ισόγειο του αρχοντικού Σολομού. Ιδιοκτήτης και διαχειριστής ο πρωτότοκος  γιος  οικογένειας μεγαλοκτηματιών, ο Αλέξανδρος Σολομός, που έφερε πρώτος το Ιταλικό μελόδραμα στο νησί και βρισκόταν στην καρδιά της συνοικίας της Αγίας Παρασκευής. Κτίσθηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα  Βαλσαμάκη, με αίθουσα χωρητικότητας 100 και πλέον ατόμων.Είχε δυο σειρές θεωρεία για τους ευγενείς,πλατεία για τους υπαλλήλους και αστούς και διάδρομο για το πόπολο.Σε μια πτέρυγα αυτού του οικήματος βρήκε στέγη ο Ριζοσπάστης Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος  μετά τις διώξεις και τις εξορίες τις οποίες υπέστη κι όταν εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Αργοστόλι με την οικογένεια του. Περισσότερα για την ιστορία του  Θεάτρου στην Κεφαλονιά στον σύνδεσμο: https://www.kefaloniapress.gr/topika/istoria/article/217857/sto-nao-tis-technis-to-theatro-kefalos/

Πρόσοψη,εσωτερική τομή και κάτοψη του Θεάτρου Σολομού

Την εποχή που εξιστορούμε, οι οδοί στο Αργοστόλι δεν είχαν τα ονόματα που ξέρουμε σήμερα αλλά έπαιρναν το όνομα τους κυρίως από τις εκκλησίες κοντά τους και σε μια ανακοίνωση της Μητρόπολης Ζακύνθου βλέπουμε ότι στη γειτονιά της Αγίας Παρασκευής υπήρχε το 1866 ένα ακόμα τυπογραφείο με το όνομα ”ΠΟΣΕΙΔΩΝ” των αδελφών Πολλάνη.

Επί του Λιθοστρώτου και πάλι, οι αποθήκες του Μονοπωλίου μετά την μετακόμιση τους από την παραλιακή το 1940  και μέχρι τους σεισμούς του 1953. Στο ίδιο περίπου ύψος αλλά από την κάτω μεριά, σε πάροδο ανάμεσα στο Λιθόστρωτο και την οδό Σιτεμπόρων κι η εκκλησία της Αγίας Τριάδας, με το ψηλότερο καμπαναριό καθώς έλεγαν οι παλιοί Αργοστολιώτες.

Στο κέντρο περίπου της φωτογραφίας το καμπαναριό της Αγίας Τριάδας, αριστερά επάνω το Γ’ Δημοτικό Σχολείο και στο βάθος επάνω το Β’ Δημοτικό Σχολείο

Η εκκλησία  δεν ανοικοδομήθηκε μετά τους σεισμούς του 1953 κι ενοριακά ενσωματώθηκε με τον Άγιο Σπυρίδωνα. Στον κατάλογο ενοριτών του 1864, καταγράφονται 118 ονόματα 49 οικογενειών ενώ στο Ληξιαρχιακό Αρχείο υπάρχουν καταγραφές μυστηρίων από το 1751 μέχρι το 1844.

Από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Στην συμβολή με την οδό Ανδρέα Μεταξά κι ακριβώς απέναντι της, η πλατειούλα που χρησιμοποιούσαν για τις εκφορτώσεις του Μονοπωλίου, το οποίο βρισκόταν ένα στενό πιο πίσω. Λίγο πιο πάνω στο ύψος της σημερινής οδού Βεργωτή, υπήρχε το ιδιόκτητο σιδερένιο κτίριο του Οικονομικού Συσσίτιου, δωρεά του εφοπλιστή κι ευεργέτη Γεράσιμου Βεργωτή στο δήμο Αργοστολίου το 1916, του οποίου τα σίδερα λύγισαν με τους σεισμούς του 1953 και το κτίριο κατεδαφίστηκε.

Στο Λιθόστρωτο και πάλι, η ταβέρνα Ο Λόμπος του Κουρή Ανδρέα από το 1935 μέχρι και τους σεισμούς κι από την δεξιά πλευρά πηγαίνοντας για τον Πύργο της Καμπάνας, το μανάβικο του Διακάτου Γιάννη.

Επί της πλατειούλας το 1946, απέναντι δεξιά  όπου το ζευγάρι  η προσειμική οδός Ανδρέα Μεταξά και αριστερά πίσω από τους εκφορτωτές, διακρίνονται αμυδρά οι πάγκοι από το μανάβικο του Διακάτου Γιάννη(αρχ. Σπύρου Αντωνάτου από το βιβλίο του, Αργοστόλι η χαμένη πόλη, σελ.242,εκδ.Κορυφή 2005

Εκεί γύρω στην πλατειούλα και το ετοιμόρροπο κτίριο στο οποίο στεγάστηκε αρχικά το Εργατικό Κέντρο Κεφαλονιάς Ιθάκης το 1928, όταν πρωτο-συστάθηκε με απόφαση των Σωματείων Οικοδόμωνν και Τσαγκαράδων.

Αμέσως μετά, ένα εξαιρετικά περίτεχνης αρχιτεκτονικής οίκημα που νόμιζες ότι ξεπρόβαλε από Βενετσιάνικο πίνακα ζωγραφικής. Χτισμένο γύρω στο 1690, ρυθμού μπαρόκ, λειτούργησε επί Ενετοκρατίας και σαν δικαστικό μέγαρο και το 1755 περνάει στην ιδιοκτησία του Κόντε Καίσαρα Μεταξά,ο οποίος τουφεκίζεται στις 25 Μαρτίου του 1802 για την συμμετοχή του σε Στάση εναντίον της Κυβέρνησης και το πολίτευμα της Επτανήσου Πολιτείας.

Οικία  Μεταξά με τις περίτεχνες λεπτομέρειες στο μπαλκόνι 

Δεν γινόταν να προσπεράσεις ένα τέτοιο σπίτι και να μην χαζέψεις  τα περίτεχνα μπαλκόνια του, τις πέτρινες διακοσμήσεις στα αψιδωτά παράθυρα και το καμαράκι του πάνω ορόφου.Χαρακτηριστικό δείγμα Επτανησιακού (απλοποιημένου) μπαρόκ που ανιχνεύεται στη διακόσμηση των εισόδων, των παραθύρων της κύριας όψης και στα αετώματα των στεγών.

Η κύρια πρόσοψη του έβλεπε στο Λιθόστρωτο αλλά η πίσω πλευρά απευθείας στην θάλασσα  πριν κατασκευαστεί επί Αγγλοκρατίας η παραλιακή κι ήταν ένα από τα μεγαλύτερα αρχοντικά της εποχής.

Τα υπόγεια του σωστός λαβύρινθος με στέρνες και πηγάδια ενώ στα ανώφλια του, όμορφες φιγούρες ανδρών σκαλισμένες σε πέτρα. Χοντροί τοίχοι, κάγκελα, πόρτες, παράθυρα, φωταγωγοί πνιγμένοι στο σίδερο.

Κιγκλίδωμα μπαλκονιού της οικίας Μεταξά το 1949(φωτογραφία που βρίσκεται στο βιβλίο Κεφαλληνιακά  Β Αρχιτεκτονικά, του Κ.Π. Φωκά Κοσμετάτου)

Λέγεται ότι το συγκεκριμένο οίκημα καθώς κι εκείνο του Κόντε Τζώρτζη Άννινου, που χτίστηκε το 1756, επίσης σε ρυθμό μπαρόκ, σε συνδυασμό με την έχθρα μεταξύ των δυο επιφανών οικογενειών Μεταξάδων κι Άννινων, λειτούργησαν σαν ένας ακόμα λόγος  για να μεταφερθεί η πρωτεύουσα του νησιού στο Αργοστόλι το 1757, πράγμα που είχαν εισηγηθεί οι προύχοντες του νησιού από το 1738.

Το αέτωμα του αρχοντικού του Κόντε Άννινου είχε τριπλές καμπύλες, τα πρέκια των παραθύρων ήταν ευθύγραμμα και οι παραστάδες αποτελούνταν από πέτρες σε σχήμα τετραγώνου, ρόμβου και κυκλικής ροζέτας.Βρισκόταν κι αυτό επί του Λιθοστρώτου αλλά δεν γνωρίζουμε που ακριβώς κι έβλεπε επίσης απευθείας στην θάλασσα την εποχή που κατασκευάστηκε.

Το άνω μέρος της οικίας Άννινου το 1949 με το οικόσημο της οικογένειας επάνω από το το μπαλκόνι (φωτογραφία που βρίσκεται στο βιβλίο Κεφαλληνιακά  Β Αρχιτεκτονικά, του Κ.Π. Φωκά Κοσμετάτου)

Οι έριδες μεταξύ των οικογενειών είχαν σαν αποτέλεσμα φόνους κι εμπρησμούς που συνεχίστηκαν κι επί της Επτανήσου Πολιτείας και προκειμένου να καταλαγιάσουν τα πνεύματα,  φτάνει στην Κεφαλονιά ο Ιωάννης Καποδίστριας, το 1801 και το 1802 με σκοπό να αναλάβει την προσωρινή διοίκηση του νησιού.

Το αρχοντικό του Κόντε Τζώρτζη Άννινου,χτισμένο από το 1756 καταστράφηκε ολοσχερώς με τους σεισμούς του 1953(φωτογραφία που βρίσκεται στο βιβλίο Κεφαλληνιακά  Β Αρχιτεκτονικά, του Κ.Π. Φωκά Κοσμετάτου)

Δίπλα στην οικία Μεταξά, το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη της ίδιας οικογένειας, ένα επίσης αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα που μάλιστα επικοινωνούσε με το σπίτι.Ήταν η μία από τις δυο ιδιόκτητες εκκλησίες του Αργοστολίου, ανεξάρτητη από κάθε κρατική αρχή και κατασκευασμένη το 1755.

Ο κατάλογος των 9 καταγεγραμμένων ενοριτών της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη, το 1864

Η άλλη ιδιόκτητη εκκλησία ήταν ο Άγιος Νικόλαος των Τσιμάρα, που θα συναντήσουμε παρακάτω. Οι υπόλοιπες εκκλησίες της πόλης ήταν είτε δημόσιες πατρωνικές, είτε ενοριακές ή συναδελφικές, που είχαν ανεγερθεί από πολλούς ενορίτες.

Το μέγαρο των Μεταξάδων στέγασε το 1922 το Κέντρο Φιλελευθέρων, των υποστηρικτών του Ελευθερίου Βενιζέλου και καταστράφηκε στην πυρκαγιά του 1946 με τους χοντρούς τοίχους του  να διατηρούνται  ακέραιοι.  Ύστερα από λίγα χρόνια, στους σεισμούς του 1953, ισοπεδώθηκε μαζί με το ναΰδριο.

Από δεξιά, το μανάβικο του Διακάτου Γιάννη, η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη και δίπλα της η οικία Μεταξά το 1949

Μετά  τους σεισμούς και την αποκομιδή των ερειπίων, ξεθάφτηκαν από τα υπόγεια του  ανθρώπινοι σκελετοί και διάφορες θεωρίες προσπάθησαν να δικαιολογήσουν το γεγονός. Η πρώτη ότι  ανήκαν προφανώς σε αντιστασιακούς αφού εκεί ήταν παλιά τα Δικαστήρια, η δεύτερη ότι ήταν ξεκαθάρισμα λογαριασμών με αντιπάλους της οικογένειας Μεταξά και η τρίτη ότι προέρχονταν από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, που χρησίμευε και σαν νεκροταφείο.

Από δεξιά πρώτα η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Μεταξάδων κι αμέσως μετά η οικία Μεταξά πριν την πυρκαγιά του 1946 ενώ αριστερά ξεχωρίζει ο Πύργος της Καμπάνας

Εκεί κοντά αλλά αδύνατον να ορίσουμε που ακριβώς, και το πρώτο θέατρο στο νησί, αυτό του  Ζακυνθινού Σπύρου Μπερέττα, το οποίο λειτούργησε για μια εικοσαετία περίπου από το 1805 έως το 1825. Ήταν ξύλινο και άριστα κατασκευασμένο,διαστάσεων 21χ16 μέτρα και ύψους 12,5 μέτρα στο χώρο της σκηνής. Διέθετε πλατεία με οκτώ σειρές καθισμάτων,δυο σειρές θεωρείων και εξώστη και συνολικά μπορούσε να περιλάβει 450 άτομα.

Ωστόσο όπως προκύπτει από δημόσια έγγραφα ο Μπερέττας ζητούσε άδεια από το 1810 να διαλύσει το θέατρο αλλά επειδή ο διοικητής Κάρολος ντε Μποσέτ, το θεωρούσε απαραίτητο για την ψυχαγωγία των κατοίκων, απέρριψε το αίτημα του και το θέατρο έκλεισε τελικά επί του τοποτηρητή Καρόλου Νάπιερ.

Περισσότερα για το συγκεκριμένο θέατρο και την ιστορία του Θεάτρου στην Κεφαλονιά στον σύνδεσμο:https://www.kefaloniapress.gr/topika/istoria/article/217857/sto-nao-tis-technis-to-theatro-kefalos/

Σκαρίφημα του θέατρου Σπυρίδωνος Μπερέττα, προσφέρθηκε στο Κοργιαλένειο Μουσείο από τον Ζαν Πιέρ ντε Μποσέτ, επίγονο του Καρόλου- Φιλίππου ντε Μποσέτ

Επί του Λιθοστρώτου λάμβαναν χώρα τακτικές αλλαγές στα καταστήματα και τους ιδιοκτήτες, εκείνο όμως που έμενε σταθερή αξία ήταν η παμπάλαια πλατεία της πόλης στην πιο παλιά συνοικία της, η Πλατεία Ωρολογίου ή Καμπάνας, η Μεγάλη Σπιανάδα,ή Πλατεία Αγίου Μάρκου ή Πλατεία Ελευθερίας. Ήταν τότε η κεντρική πλατεία της πόλης, καθώς η σημερινή Κεντρική Πλατεία Βαλλιάνου διαμορφώθηκε πολύ αργότερα και συγκεκριμένα το 1829.

Σε εκείνη την πλατεία, λίγα χρόνια πριν φύγουν οι Βενετοί, ανάμεσα στο 1770 και 1790, χτίστηκε  ο Πύργος του Ωρολογιού,  ένα ψηλό πέτρινο οικοδόμημα που στην κορυφή του είχε μια μεγάλη καμπάνα να κρέμεται από διασταυρούμενα σίδερα και  τον χρησιμοποίησαν αρχικά ως διοικητικό κτίριο.

Ο Πύργος της Καμπάνας στα 1900

Από τους συνεχείς σεισμούς ο Πύργος συνεχώς γκρεμίζεται και διαρκώς ανακατασκευάζεται με συχνές διαφοροποιήσεις κάθε φορά, τόσο εξωτερικά όσο και στην χρήση του. Έτσι κάποια στιγμή,  αντικαθίστανται τα κιγκλιδώματα με στηθαία, προστίθενται πτέρυγες εκατέρωθεν και αλλάζει το σχήμα της κεντρικής πύλης. Στα χρόνια της Αγγλοκρατίας αποτελεί χώρο βασανιστηρίων, μαστιγώσεων και φυλάκισης για τους αντιστασιακούς.Επειδή όμως η Πλατεία της Καμπάνας κι ο Πύργος της αποτελούν ιδιαίτερο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με πλούσια ιστορία, υπάρχει ξεχωριστή αναφορά για αυτόν και την πλατεία στον παρακάτω σύνδεσμο:https://www.kefaloniapress.gr/topika/istoria/article/228691/o-pyrgos-kai-i-plateia-tis-kampanas/

Ο Πύργος αριστερά στα 1900 και δεξιά 50 χρόνια μετά

Πίσω από τον Πύργο της Καμπάνας απλώνονταν οι γειτονιές  της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Νικολάου των Τσιμάρα και του Αγίου Γεωργίου με τα προσφυγικά  σπίτια της Εβραϊκής κοινότητας, που οριοθετούνται εντός του τριγώνου των τριών προανεφερόμενων εκκλησιών. Σε εκείνη την έκταση, κοντά στην περιοχή του σημερινού 3^ου Δημοτικού Σχολείου, εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι Εβραίοι που έφτασαν οργανωμένα γύρω στο 1820 στην Κεφαλονιά, παρότι αναφορές για ομοεθνείς τους στο νησί μας υπήρχαν από το 1500.

Εκεί και το στενό Καντούνι των Οβραίωνε ή το Καντούνι του λατινιέρη Σαμολάκη όπως το είπαν αργότερα, από το όνομα του τελευταίου απόγονου των Εβραίων στο νησί, που είχε το εργαστήριο του στην συνοικία Αγίας Παρασκευής. Ένα στραβό και γουλοστρωμένο δρομάκι, που όταν έφυγαν οι τελευταίοι Εβραίοι το είπαν το Καντούνι του Σαμικού,από το παντοπωλείο το οποίο βρισκόταν στο κέντρο του.

Οι γειτονιές πίσω και γύρω από την Καμπάνα με το καμπαναριό του Άη Γιώργη να ξεχωρίζει δεξιά, κατασκευασμένο το 1719 και του Αγίου Νικολάου των Τσιμάρα πίσω από τον Πύργο της Καμπάνας

Γύρω από την πλατεία  Καμπάνας διώροφα και τριώροφα σπίτια, εμπορικά μαγαζιά, συμβολαιογραφεία, αρτοποιεία όπως του Διονυσάκη Λάσκαρη από το 1894  και λίγο πριν τους σεισμούς, η Φιλαρμονική Λειβαθούς και τα περισσότερα από τα φαρμακεία της πόλης όπως του Αριστείδη Καρουσάτου, που αργότερα εκσυγχρόνισε ο Νικόλαος Ζαφειράτος, το φαρμακείο του Χαρίλαου Γαϊτανίδη κι εκείνο του Παναγάκη Ραζή, το οποίο αγόρασε λίγο πριν τον πόλεμο ο Θοδωρής Μάντουκας.

Από την μεριά επίσης της Καμπάνας, ένα από τα μεγαλύτερα σπίτια της εποχής, το τριώροφο  του Τσιμάρα μετέπειτα ιδιοκτησίας Αντωνάτου Γεωργίου, από το 1925 έως το 1953, συνολικού όγκου 2.500 κυβικών μέτρων, σύμφωνα με τον Κοσμέτο Κοσμετάτο-Φωκά στο βιβλίο του Κεφαλληνιακά Β Αρχιτεκτονικά, σελίδα 12.

Η Πλατεία  Καμπάνας

Εκεί και  του γιατρού Ιγγλέση από το 1867  μετέπειτα ιδιοκτησίας του  γιατρού Βασιλείου Βανδώρου, που διετέλεσε δήμαρχος της πόλης από το 1925 έως το 1929. Αμέσως μετά, η οικία Αλέξανδρου Βανδώρου με το αέτωμα και το ξυλουργείο στο ισόγειο κι εκεί κοντά επίσης, η οικία του Αβλίχου αλλά και το δερματοπωλείο των Αφων Στίβα που είχαν  το εργοστάσιο βυρσοδεψίας στα Ταμπάκικα, στο τέλος της γέφυρας, στο κτίριο που μέχρι το 1916 στεγαζόταν το χρυσοχοείο του Τζαννάτου Σπυρίδωνος.

Λιθόστρωτο 30 Νοεμβρίου 1924, η πομπή είναι από την κηδεία της συζύγου του γιατρού και διατελέσαντος δημάρχου Βασιλείου Βανδώρου, ενώ δεξιά με την ταμπέλα διακρίνεται  το κατάστημα των Αφων Στίβα

Στην συνέχεια το εργοστάσιο  και κατάστημα υποδηματοποιϊας του Δεμπόνου Ανδρέα, με διαχειριστή και σχεδιαστή τον Αγγελο-Διονύση και  Πέτρο Δεμπόνο αντίστοιχα, που  οι σεισμοί του 1953 το βρίσκουν κατά την τελευταία του μεταφορά στη γωνία  που σήμερα βρίσκεται το κοσμηματοπωλείο Φωκά και απέναντί του η Μητρόπολη τότε του Αργοστολίου.

Από το αρχείο Αγγελοδιονύση Δεμπόνου, που βρίσκεται στο βιβλίο του ”Το χρονικό του σεισμού του 1953” σελίδα 194

Η εκκλησία του Σωτήρος, από το 1778 μέχρι και τους σεισμούς του 1953, ήταν  η Μητρόπολη του Αργοστολίου, μεγάλη και με αψιδωτά παράθυρα, που  η μικρή της πρόσοψη επί του Λιθοστρώτου  μπορούσε να σε ξεγελάσει και να κρύψουν το μεγάλο της βάθος. Η ενορία του Σωτήρος ήταν εκείνη με το υψηλότερο κοινωνικό κι οικονομικό επίπεδο αν κρίνουμε από τα επαγγέλματα των ενοριτών της έτσι όπως καταγράφονται σε κατάλογο του 1864, στον οποίο καταγράφονται 153 ονόματα από 69 οικογένειες.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Στην πρόσοψή της είχε εντοιχισμένη πλάκα τετράγωνη από ερυθρό μάρμαρο και στις γωνίες έφερε τέσσερα μικρά πρόσωπα.Στην μέση ένα κεφάλι που περικλείει ένα δικέφαλο αετό ανάμεσα στους δυο λαιμούς του οποίου στεκόταν μια ανθρώπινη μορφή.Τριγύρω από το μάρμαρο υπήρχε μια επιγραφή. Η συγκεκριμένη πλάκα με τον ανάγλυφο δικέφαλο αετό, σωζόταν ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.Πιθανότατα καταστράφηκε στους σεισμούς του 1953.

Το καμπαναριό της ήταν μικρό και πλακέ, επί της πρόσοψης του κτιρίου κι είχε δυο μικρές καμάρες στις οποίες  χώραγαν μόνο δυο κρεμαστές καμπάνες.

Η εκκλησία του Σωτήρος Χριστού βρισκόταν χτισμένη  σχεδόν δίπλα στο τριώροφο σπίτι του Βασιλείου Πινιατώρου και για να την προσδιορίσουμε στο σήμερα, ήταν περίπου  απέναντι από το κοσμηματοπωλείο του Φωκά στη γωνία της οδού Σωτήρος.

25 Μαρτίου 1905, δεξιά κατάστημα Ιωάννη Μαρκέτου, δίπλα η Μητρόπολη του Σωτήρος και το δεύτερο οίκημα μετά, το τριώροφο του Βασιλείου Πινιατώρου

Από εκεί ξεκινούσε η λιτανεία του επιταφίου, στην συνέχεια κατέβαινε την Δεβοσέτου, ακολουθούσε όπως και σήμερα την παραλιακή και μέσω Λιθόστρωτου επέστρεφε πάλι στην εκκλησία. Από εκεί ένα βράδυ του 1848 ξεκίνησε κι η λεγόμενη Επανάσταση του Επιτάφιου κατά την οποία αγανακτισμένοι πολίτες δεν άφησαν την πομπή να σταματήσει μπροστά από το σπίτι του τότε Άγγλου τοποτηρητή Έβερτον, με τους ιερείς να απευθύνουν δεήσεις, κατά πως το είχαν καθιερώσει από το 1836.Γεγονός που εξόργισε τον δεσπότη Σπυρίδωνα Κοντομίχαλο και την καθηστυκία τάξη κι έστειλε στην φυλακή   πολλούς από τους πρωτοστάτες αλλά στάθηκε αφορμή να σταματήσει το επαίσχυντο έθιμο των δεήσεων.

Στην ίδια εκκλησία την δεκαετία του 1920 και οι δεήσεις υπέρ υγείας, πότε για τον βασιλιά και πότε για τον Βενιζέλο, ανάλογα με το ποιος επικρατούσε στα πολιτικά πράγματα του τόπου.

Από το αρχείο Αγγελοδιονύση Δεμπόνου, που βρίσκεται στο βιβλίο του ”Το χρονικό του σεισμού του 1953” σελίδα 75

Το 1904 υπάρχει αναφορά στον Τσιτσέλη, ότι από το Κληροδότημα Βαλλιάνου δαπανήθηκαν 400 λίρες για επισκευή και διακόσμηση του ναού. Μετά τους σεισμούς του 1953 ωστόσο,η εκκλησία του Σωτήρος κατεδαφίστηκε όπως και πάρα πολλά κτίρια  στο υπόλοιπο Αργοστόλι και δεν ανοικοδομήθηκε. Σώθηκε όμως το τέμπλο της, που μετασεισμικά τοποθετήθηκε στο νεόδμητο ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, με τον οποίον ενσωματώθηκε ενοριακά.

Το προσεισμικό τέμπλο του ναού του Σωτήρος στον σημερινό ναό του Αγίου Σπυρίδωνος

Κοντά στην εκκλησία και στο στενό της οδού Σωτήρος βρισκόταν  το ζαχαροπλαστείο των Αφων Δεσάντη από το 1888,το κουρείο του Τσουρούφλη Αναστάσιου  από το 1870 και προσεισμικά, ο φούρνος του Πολλάτου Γεράσιμου, του επονομαζόμενου Σέσουλα από το 1944, του οποίου οι απόγονοι συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στην επιχείρηση ακόμα και σήμερα.

Από εφημερίδα του 1944

Από την πάνω μεριά του Λιθόστρωτου σε αυτό το ύψος, εκτεινόταν η γειτονιά του Άη Γιώργη με την ομώνυμη εκκλησία, την Δελλαπορταίϊκη. Η ανέγερση της αναφέρεται σε έγγραφο του 1677 αλλά  το εντυπωσιακό καμπαναριό της κατασκευάζεται πολύ αργότερα και συγεκριμένα  το 1712, το οποίο φάνταζε ακόμα πιο όμορφο ανάμεσα στα φτωχόσπιτα της συνοικίας με το γοτθικού τύπου σχέδιο του.

Ανήκε στα λεγόμενα πυργοειδή, με στέψη από οξύκορφη πυραμίδα, που δέσποζε επιβλητικό στην γύρω περιοχή κι ήταν ανεξάρτητο από τον κυρίως ναό.

Ο Άγιος Γεώργιος ήταν η 4η πολυπληθέστερη ενορία του προσεισμικού Αργοστολίου και  στον κατάλογο ενοριτών του 1864 και λίγο πριν την Ένωση, καταγράφονται 180 ονόματα από 94 οικογενειακά επώνυμα. Στο Ληξιαρχιακό Αρχείο σώζονται εγγραφές μυστηρίων από το 1726-1844 και στο Εκκλησιαστικό Αρχείο, κατάστιχο εσόδων-εξόδων από το 1755-1762.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Μετασεισμικά δεν ανοικοδομήθηκε και το διασωθέν τέμπλο της κοσμεί σήμερα την εκκλησία της Σισιώτισσας ενώ ενοριακά συγχωνεύτηκε με την σημερινή Ευαγγελίστρια μαζί με τις εκκλησίες Ρακαντζή, Φουσάτου κι Ανάληψης. Βρισκόταν ανάμεσα στην Βεργωτή και Μαρίνου Κοργιαλένεια, λίγο μετά το παρκάκι στην συμβολή των δυο οδών.

Στην συνοικία του Άη Γιώργη, η οικία Άννινου με το καρεκλοποιείο από το 1889, ο γιατρός Δελαπόρτας Σπύρος από το 1875 και  το σπιτάκι της Εβραϊκής Συναγωγής, που σώθηκε μαυρισμένο μέχρι την εποχή των σεισμών του 1953.

Η γειτονιά κι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου

Εκεί κοντά το τυπογραφείο Κεφαλληνία κι η εφημερίδα ”Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ”, την οποία εξέδιδε ο Ηλίας Ζερβός από το 1850, ο έμπορος Λεβή Μάρκος από το 1838, το καφεκοπτείο του Βρεττού, η οικία του πολιτικού μηχανικού Μενάγια Σπύρου  και το Δεύτερο Δημοτικό Σχολείο.

Το προσεισμικό Β’ Δημοτικό Σχολείο

Αμέσως μετά επί του Λιθόστρωτου και πάλι, δίπλα στην εκκλησία του Σωτήρος το κτίριο ιδιοκτησίας του έμπορου Γρηγόρη Ολυμπίδη και το τριώροφο του Βασιλείου Πινιατώρου από το 1843, απογόνου μιας εκ των παλαιοτέρων οικογενειών του Αργοστολίου, Σικελικής καταγωγής που έφτασε στο νησί μας το 1500 ταυτόχρονα με τους Ενετούς και της οποίας άλλος απόγονος, ο Γεώργιος Πινιατώρος διετέλεσε δήμαρχος Αργοστολίου από το 1951-1955.

Στους τρεις ορόφους αυτού του κτιρίου στεγάστηκαν από την Φιλαρμονική Κεφαλληνίας, τo Αναγνωστήριο ”Κοραής” από το 1843-1847, η αριστοκρατική λέσχη ”Κύνειον ο Κέφαλος” από το 1848, χαρτοπαιχτική λέσχη το 1897, ο Εργατικός Σύνδεσμος το 1907 κατά την τρίτη του μετακόμιση, στην συνέχεια το χοροδιδασκαλείο του Διονυσίου Λαμπίρη ή Νιανιάη, η πολιτική λέσχη του Βαγγέλη Δενδρινού και  το φωτογραφείο  ΦΩΤΟ ΙΟΝΙΟΝ του Θηνιάτη Ερωτόκριτου Καλογεράτου, όταν μεταφέρθηκε εκεί το 1931 από την παλιά οδός Λευκάδος κι έμεινε στο σημείο μέχρι το 1948.

Διαφήμιση του ΦΩΤΟ ΙΟΝΙΟΝ στην εφημερίδα Νέα Κεφαλληνία το 1931,που βρίσκεται στο βιβλίο του Σπύρου Αντωνάτου ”Αργοστόλι η χαμένη πόλη” σελίδα 189,εκδ.Κορυφή 2005

Χρειάζεται όμως να σταθούμε λίγο περισσότερο στο ”Αναγνωστήριο Κοραής”, που στεγαζόταν στον τρίτο όροφο του κτιρίου, το οποίο ιδρύθηκε το 1843 και συνδέθηκε με τις πιο ωραίες πατριωτικές εκδηλώσεις της εποχής. Από τα παράθυρα του  ξεχύνονταν ενθουσιώδη εθνικά άσματα υπό την καθοδήγηση του μουσικοδιδάσκαλου Νικολάου Τζανή Μεταξά, ο οποίος συνέγραψε και τον Ύμνο των Ριζοσπαστών.

Κάτι μεταξύ κοινωνικής λέσχης κι αναγνωστηρίου εξελίχθηκε γρήγορα σε αντιστασιακό κέντρο.Η λέσχη μετακόμισε το 1847 στην γειτονιά του Φουσάτου κι υπήρξε το φυτώριο κι η εστία του Ριζοσπαστισμού μιας κι από τα σπλάχνα της δημιουργείται το 1848, το περιβόητο ”Δημοτικό Κατάστημα”.  Πρωτεργάτες της κίνησης οι νεαροί τότε και πρωτεργάτες του Ριζοσπαστισμού αργότερα, Ιωσήφ Μομφερράτος, Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος, Δημήτριος Ραζής Λουκάτος, Γεράσιμος Αν. Λιβαδάς,Φραγκίσκος Πυλαρινός, Σταματέλος Πυλαρινός,Γεράσιμος Πανάς Διονάτος,Γεώργιος Ιωάννου Μεταξάς και Δημήτριος Π. Δαυής.

Το Λιθόστρωτο εκτός των άλλων προσφερόταν και για διαδηλώσεις αφού ήταν ο κεντρικότερος δρόμος της πόλης και σε μια από αυτές υπάρχει φωτογραφία από πικετοφορία  με την εικόνα του Βενιζέλου,που οργάνωσαν οι Αργοστολιώτες οπαδοί του για να δείξουν την δύναμη που είχε η παράταξη.

Πικετοφορία υπέρ του Βενιζέλου, μπροστά από το τριώροφο του Πινιατώρου με τα αετώματα και το ναό του Σωτήρος, στο Λιθόστρωτο, το 1916

Απέναντι από του Πινιατώρου με τα εντυπωσιακά αετώματα, στην ίδια θέσση με την σημερινή, οικοδομήθη επί Τόκων τον 15ο αιώνα ο πρώτος ναός της περιοχής,  η Καθολική Εκκλησία, η Λατινική  Εκκλησία του Αγίου Νικολάου(S.Nicolo dei Zoccolanti) όπως ήταν το όνομα της, ή Φραγκοκλησιά όπως την έλεγαν, της Μαλτέζικης παροικίας στο νησί.

Από άλλη οπτική γωνία η τελετή στις 25 Μαρτίου 1905 με την κύρια πομπή να βρίσκεται μπροστά από την Καθολική Εκκλησία(δεύτερο κτίριο από τα δεξιά), απέναντι από το τριώροφο Πινιατώρου

200 χρόνια μετά και συγκεκριμένα το  1626 οι καθολικοί αδελφοί Κοσμάς, Νικόλαος και Φραγκίσκος Bianco, εδώρησαν την οικίαν τους μετά του οικοπέδου, που βρισκόταν δίπλα στην εκκλησία για την ανέγερση μονής. Με τους σεισμούς του 1660 η μονή παθαίνει σοβαρότατες ζημιές κι ανοικοδομείται το 1672 δημοσία δαπάνη. Στο εσωτερικό της εκτός των άλλων αγιογραφίων είχε την παλαιά και αγνώστου προελεύσεως εικόνα της Θεοτόκου Πρεβεζιάνας, που στα μέσα του 18ου αιώνα βρίσκεται στην κατοχή του ευγενούς Αντώνιου Μαρ. Πάγκαλη και δωρίζεται μετά από μακρά δίκη, κατά κάποιον τρόπο στην Καθολική εκκλησία. Εντός της μονής λίγα χρόνια αργότερα, το 1844, οι καπουτσίνοι Pelagio και Ignazio ιδρύουν σχολείο κι ορφανοτροφείο.

Ο Κερκυραίος καπουκίνος π. Αρσένιος Αγιούς με την εικόνα της Παναγίας της Πρεβεζιάνας την οποία ανέσυρε ανέπαφη από τα χαλάσματα του Καθολικού ναού του Αγίου Νικολάου Αργοστολίου μετά τον καταστροφικό σεισμό του Αυγούστου του 1953(Αρχείο Καθολικής Αρχιεπισκοπής Κέρκυρας)από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα Παλιές Φωτογραφίες Ιονίων Νήσων Άκη Βιδινιώτη

Κατά τις εκσκαφές των ερειπίων τα μηχανήματα ξέθαψαν λείψανα πεθαμένων ιερέων με τα άμφια τους, που η εσωτερική πλακόστρωση διατήρησε σε καλή κατάσταση αφού δεν επέτρεπε να εισχωρήσει ίχνος υγρασίας. Η Καθολική εκκλησία όπως και η Μονή των ιερέων της περιέκλειαν θησαυρούς ανεκτίμητους, που θα μπορούσαν να είχαν διασωθεί αν ο αντικαταστάτης του πατέρα Αγιούς, Δωρόθεος Αρμάος είχε φροντίσει έγκαιρα για την περισυλλογή τους, χρησιμοποιώντας τους Ιταλούς εθελοντές που είχαν έρθει στο νησί αμέσως μετά τους σεισμούς. Στο Ληξιαρχιακό Αρχείο σώζονται εγγραφές μυστηρίων από το 1597-1841 και στο Εκκλησιαστικό Αρχείο, κατάλογος ασθενών και γερόντων του 1854.

Το έντονο Λατινικό στοιχείο του νησιού με  ρίζες  από την Ενετοκρατία,  ανοικοδόμησε  την εκκλησία μετά τους σεισμούς, στη ίδιαν με την προσεισμική  θέση, στο κέντρο περίπου του Λιθόστρωτου.

Το επίσημο όνομα της είναι σήμερα  ”Ο Άγιος Νικόλαος των Λατίνων” και υπάγεται διοικητικά στην Κέρκυρα. Ακολουθεί χρονικά το εορτολόγιο της Ορθόδοξης πίστης όπως γίνεται με όλες τις Καθολικές  εκκλησίες της χώρας και  φιλοξενεί  την  περίφημη και από τον 14ο περίπου αιώνα, εικόνα της Παναγίας της Πρεβεζιάνας, πάνω σε Βενετσιάνικο ξυλόγλυπτο θρόνο.

Αριστερά η οικία Πινιατώρου, απέναντι στα  δεξιά το σπίτι του Μηλιαρέση και δίπλα  το κτίριο της προσεισμικής Καθολικής Εκκλησίας

Δίπλα στην Φραγκοκλησιά, το στενάκι που ανέβαινε για την Μονή των Καθολικών κι αμέσως μετά η οικία Μηλιαρέση, στο ισόγειο της οποίας στεγαζόταν από το 1901 το ”πολυκατάστημα” των Γεράσιμου και Σωτηράκη Αρσένη Τσιρόλια.  Εσωτερικά θύμιζε τα θρυλικά παζάρια της Ανατολής και πουλούσε από υαλικά, εμαγιέ, μπιμπελό, κορνίζες και φωτιστικά μέχρι βέρες και μεγάλες μπανιέρες,  που ήταν άγνωστες  στα περισσότερα σπίτια και δεν έβρισκες σε κανένα άλλο μαγαζί της πόλης.

Εξωτερική άποψη του  καταστήματος  Τσιρόλια, διακρίνεται με το παπιγιόν στην πόρτα ο Σωτήρης Τσιρόλιας

Ο Γεράσιμος Τσιρόλιας το πρώτο του μαγαζί το είχε ανοίξει το 1895 κοντά στην πλατεία Καμπάνας κι ήταν  εκείνος που το 1897 έφερε στο Αργοστόλι ηλεκτρικά κουδούνια, τα οποία εγκαταστάθηκαν στα αρχοντόσπιτα από ειδικούς εξ’ Αθηνών, λίγο πριν ηλεκτροφωτιστεί το Αργοστόλι τον Ιούνιο του 1900.

Το δεύτερο μαγαζί του Τσιρόλια,αυτό στο ισόγειο της οικίας Μηλιαρέση, ήταν πρόδρομος θα λέγαμε των πολυκαταστημάτων κι είχε τα πάντα για το σπίτι εκτός από τρόφιμα και υφάσματα.

Μέσα σε ένα χαοτικό αλλά ταυτόχρονα γοητευτικό περιβάλλον ο πελάτης έπρεπε μόνος του να ψάξει να βρει αυτό που ήθελε, καθώς ο ιδιοκτήτης του Σωτηράκης Τσιρόλιας ποτέ δεν σηκωνόταν να βοηθήσει γιατί τις περισσότερες φορές είχε ξεχάσει κι ο ίδιος που είχε βάλει το συγκεκριμένο εμπόρευμα.

Εσωτερική άποψη τμήματος του μαγαζιού των αδελφών Τσιρόλια

Προχωρώντας με κατεύθυνση τον Άγιο Σπυρίδωνα, υπήρχε το  χρυσοχοείο-ωρολογοποιείο του Μεσσάρη Νικόλαου και το ξακουστό  ραφείο του υφασματέμπορα και εμποροράφτη, Ματαράγκα  Σπύρου από το 1904.

Επάνω, Νικόλαος Μεσσάρης έξω από το κατάστημα του και κάτω, Μεσσάρης Σταύρος και Αντωνάτος Σπύρος, το βιβλίο του οποίου με τίτλο”Αργοστόλι Η Χαμένη Πόλη” είναι πολύτιμος βοηθός στην έρευνά μας

Από την απέναντι πλευρά, επάνω από το υφασματάδικο των αδελφών Κωνσταντάτου, βρισκόταν η ιδιωτική κλινική του Σπύρου Μαρκέτου, που λειτουργούσε εκεί από το 1945 κι αφού μετεγκαταστάθηκε από την παραλιακή στην οποία βρισκόταν από το 1935. Σκεφθείτε, ότι  το νησί μας από τα χρόνια ακόμα της Βενετοκρατίας, είχε το παγκόσμιο ρεκόρ στον αριθμό των γιατρών  σε σχέση με τον πληθυσμό του.

Δεξιά, το υφασματάδικο του Κωνσταντάτου και στον όροφο η κλινική Μαρκέτου

Συνεχίζοντας, δεν γινόταν να μην σταματήσεις μπροστά στο φημισμένο ζαχαροπλαστείο ”Η Μέλισσα” του Δραγώνα, που ξεκίνησε την λειτουργία του το 1890 και το 1933 λαμβάνει το ”Μέγα Βραβείον” στην διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης.

Στην απέναντι πλευρά περίπου εκεί που σήμερα βρίσκεται το υπό λειτουργία εμπορικό κατάστημα Τζανετάτου, υπήρχε η οικία Δεστούνη μετέπειτα Ραζή, της οποίας  οι  τρεις ορόφοι  χρησιμοποιήθηκαν για διάφορους σκοπούς. Εκεί στεγάστηκε το  Ιδιωτικό Εκπαιδευτήριο του Σωτήρη και Δήμητρας Ραζή από το 1887 εώς το 1925, η Δημόσια Εμποροναυτική Σχολή το 1928 και τα εκπαιδευτήρια της Ουρανίας Γαλιατσάτου μετά το 1925, που αποτελούνταν από ιδιωτικό νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο και σχολή χορού και καταστράφηκαν ολοσχερώς με τους σεισμούς του 1953.

Αναμνηστική φωτογραφία από τμήμα της σχολής της Ουρανίας Γαλιατσάτου το 1929

Στο ισόγειο του κτιρίου από το 1904 μέχρι το 1925 στεγαζόταν το φαρμακείο του Πολύβιου Μαρκόπουλου, τον οποίο διαδέχτηκε αργότερα ο Νικόλας Σιμάτος και το 1908, μια έκρηξη στις εγκαταστάσεις του συγκλόνισε το Αργοστόλι. Μεγάλη εβδομάδα κι ο νεαρός βοηθός του φαρμακοποιού προσπαθώντας να κλέψει μείγμα από την εκρηκτική σκόνη που έφτιαχναν τα βαρελότα και πουλούσαν στο φαρμακείο, έριξε κάτω το βάζο με αποτέλεσμα τον διαμελισμό κι ακαριαίο θάνατο του  ίδιου και την καταστροφή φυσικά του φαρμακείου.

Αριστερά το τριώροφο Δεστούνη, όπου και  τα Εκπαιδευτήρια Γαλιτσάτου αμέσως μετά τους σεισμούς

Προχωρώντας, προσπερνούσες την οικία Γκεντιλίνη, μετέπειτα στην ιδιοκτησία του γαμπρού του Κοσμετάτου Σπυρίδωνος, εκεί  που σήμερα συναντάμε το κατάστημα οπτικών ΗΔΥ ΙΔΕΙΝ και στη συνέχεια το κατάστημα παπουτσιών και ψιλικών ενός άλλου Αρμένιου πρόσφυγα, του Σαρκί Εσαγί Εσαγιάν από το 1914,  όταν η ματιά σου έπεφτε στην απέναντι πλευρά σε ένα διώροφο κτίριο από το οποίο  προεξείχε ένα καπέλο.

Το πρώτο δεξιά, με το καπέλο ως σήμα κατατεθέν, το πιλοποιείο του Βανδώρου

Εκεί λοιπόν που σήμερα βρίσκεται το ιατρείο του παθολόγου κ. Μουρελάτου, από το 1893 υπήρχε ένα από τα γνωστότερα πιλοποιεία της πόλης, αυτό του Λαυρέντη Βανδώρου, που  το  σήμα κατεθέν του ήταν δυο σιδερένια κρεμαστά υμίψηλα καπέλα, δεξιά κι αριστερά της εισόδου.

Μπροστά από το κατάστημα του Λαυρέντιου Βανδώρου, περίπου το 1908

Φημιζόταν για  τα κομψά καπέλα και τα τούλινα βέλα για τις κυρίες αλλά και τα ημίψηλα για τους άντρες, πολλών εκ των οποίων κατασκευάζονταν μετά από παραγγελία.

Καταχώρηση στην εφημερίδα της εποχής ‘Ζιζάνιον’ το 1900

Μετά από χρόνια οι περισσότεροι από τους πελάτες του καταστήματος, αγνοούσαν ότι ο δημιουργός αυτών των κομψοτεχνημάτων είχε αυτοκτονήσει από έρωτα το 1914, βλέποντας την αγαπημένη του Άννα Σπυριδάκη, υπεύθυνη τότε του γυναικείου τμήματος, να φεύγει από το νησί.

Δεξιά το κατάστημα του Λαυρέντη Βανδώρου ενώ διακρίνεται στην γωνία το στενό που οδηγούσε στο Φουσάτο κι απέναντι το στενό της παλιάς οδού Λευκάδας,σημερινής Κερκύρας πλάι από το Ταχυδρομείο, το 1917

Σε εκείνο το σημείο τότε, υπήρχε από την απέναντι πλευρά η τότε οδός Λευκάδας, με  το Άσυλο Αστέγων και το Οικονομικό Συσσίτιο στο οίκημα του Άννινου Χωραφά Νικολάου, πριν αυτό εγκατασταθεί στον δικό του χώρο μετά την δωρεά του εφοπλιστή Γερασίμου Βεργωτή. Η οικία Λουκάτου Γρηγορίου και τα γραφεία της εφημερίδας ”Παρατηρητής” από το 1929 μέχρι τους σεισμούς του 1953. Στην ίδια οδό εγκαταστάθηκε αρχικά από το 1925 μέχρι το 1931 το φωτογραφείο του Ερωτόκριτου Καλογεράτου όπου στο φωτογραφικό του στούντιο  ο ίδιος πρόβαλλε κατά καιρούς βουβές ταινίες για την αναδιοτελή ψυχαγωγία του κόσμου.

Στην άλλη πλευρά, υπήρχε το στενάκι  προς Φουσάτο, που σε έβγαζε στην αντίστοιχη γειτονιά αλλά  μετασεισμικά εξαφανίστηκε λόγω των αυξημένων αναγκών για στέγαση και προς χάρη της οικοδόμησης σπιτιών. Σε εκείνο το σημείο ανοίχτηκε και το πρώτο πηγάδι στο Αργοστόλι πριν ακόμα αυτό γίνει πόλη από το φουσάτο του Τουρκικού στόλου, που κατασκήνωσε στο σημείο κι έδωσε το όνομα  στην γύρω περιοχή.

Σύμφωνα με τον κ. Αγγελο-Διονύση Δεμπόνο, το 1538 ο Τουρκικός στόλος με ναύαρχο τον περιβόητο Μπαρμπαρόσαα έφτασε στο νησί μας κι εδώ που μελλοντικά θα κτιζόταν το Αργοστόλι. Για την εξασφάλιση νερού κατά την εδώ παραμονή τους αφού δεν μπορούσαν να πλησιάσουν τις πηγές του Κουτάβου δεδομένου ότι ήταν εντός των τηλεβόων του Κάστρου του Αγίου Γεωργίου,  ανοίξανε δυο πηγάδια. Ένα στο λόφο απέναντι από το Φανάρι των Αγίων Θεοδώρων, το λεγόμενο Κοντό Πηγάδι κι ένα στη μέση του μετέπειτα Λιθόστρωτου και συγκεκριμένα αριστερά από το Ταχυδρομείο και στο πεζοδρόμιο της οικοδομής Άγγελου Παυλάτου,το Πλατύ Πηγάδι.

Λίγο πιο κάτω και από μια άλλη γωνία πολλά χρόνια μετά, επάνω από τις στέγες των  σπιτιών έβλεπες  το καμπαναριό της εκκλησίας της Βλαχέρνας Παναγιάς ή της Παναγιάς του Φουσάτου όπως την έλεγαν.

Η Γειτονιά του Φουσάτου με το καμπαναριό της Ευαγγελίστριας να ξεχωρίζει  πίσω από την οικοδομή Τρίτση στο Λιθόστρωτο

Στον κατάλογο ενοριτών του 1864 αναφέρονται 154 ονόματα από 48 οικογένειες και στο Εκκλησιαστικό Αρχείο σώζονται δυο κατάστιχα με έσοδα κι έξοδα του ναού, των ετών 1768-1769 και 1819-1824 ενώ υπάρχουν καταγεγραμμένες εγγραφές μυστηρίων από το 1718-1876.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Γιόρταζε στις 2 Ιουλίου, ημέρα γενικής αργίας, με λιτανεία της εικόνας και πομπή μέσα στην πόλη  και  ήταν η Πολιούχος του Αργοστολίου μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα μέχρι το 1862 γιατί έκτοτε, Πολιούχος ανακηρύχτηκε η εκκλησία της Παναγίας του Δραπάνου.

Απόσπασμα ανακοίνωσης για την λιτανεία της εικόνας της Παναγίας του Φουσάτου με ημερομηνία σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, που ακολουθούσε η επίσημη Διοίκηση με διαφορά 12 ημερών από το Ιουλιανό, το οποίο χρησιμοποιούσε η Ορθόδοξη Εκκλησία

Με τους σεισμούς του 1953 η εκκλησία έπαθε σοβαρές ζημιές και κατεδαφίστηκε αλλά κατά την διάρκεια αυτών των εργασιών ήρθε στην επιφάνεια ένα μακάβριο εύρημα. Έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στο γεγονός ότι μέχρι περίπου το 1850 και το ξέσπασμα της χολέρας οι νεκροί ενταφιάζονταν εντός των εκκλησιών ή στους περιβόλους αυτών. Όταν οι μπουλντόζες άρχισαν να γκρεμίζουν μια γωνία της εκκλησίας, ένα ολόκληρο μολυβένιο φέρετρο ήρθε στην επιφάνεια, εντός του οποίου ήταν άθιχτη και σαν να κοιμάται η Κόμισσα Rivarola, το γένος Άννινου Χωραφά, με τα στολίδια και τα χρυσαφικά της, η οποία είχε πεθάνει 85 χρόνια πριν.

Η εντοιχισμένη ταφόπλακα που το συνόδευε έγραφε: Ενθάδε κείται η Κόμισα Μαρία Ριβαρόλα τω γένει  Κόμισα Άννινου Χωραφά τελευτήσασα τη 27 Οκτωβρίου 1867 το δε μνημείον οι τεθλιμένοι υιοί αυτή ανέθηκαν εν έτει 1868.

Στην συνέχεια αποφασίστηκε η ταφή της στο Δράπανο αφού τα τιμαλφή παρεδόθησαν σε μέλη της οικογένειας της. Οι συνοδεύοντες όμως το φέρετρο στο νεκροταφείο θεώρησαν ότι πλέον αυτό είναι άχρηστο στην Κόμισσα κι αποφάσισαν, για ιδίον όφελος,να το πουλήσουν για  3.000 δραχμές εκείνη την εποχή. Με την μετακομιδή όμως, είδανε το πτώμα να εξαφανίζεται από τα μάτια τους αφού με το που ήρθε σε επαφή με τον αέρα, η λεπτή επιφανειακή μεμβράνη που διατηρείτο χάρη στο μολυβένιο φέρετρο, αποσυντέθηκε κι εξαφανίστηκε.

Η εντοιχισμένη ταφόπλακα στο Λαογραφικό Μουσείο Αργοστολίου

Όταν μετασεισμικά διανοίχτηκε η οδός Βεργωτή, η εκκλησία, που είχε πέσει με τους σεισμούς, ξαναχτίστηκε  λίγα μέτρα απόσταση από το αρχικό σημείο κι έγινε η Μητρόπολη του Αργοστολίου ενσωματώνοντας τις ενορίες των εκκλησιών Αγίου Γεωργίου, Αναλήψεως, Φουσάτου και Ρακαντζής.

Η εκκλησία της Βλαχέρνας Παναγιάς στην περιοχή του Φουσάτου

Το τέμπλο της προέρχεται από τον παλαιό ναό της Ευαγγελίστριας του Φουσάτου και περιέχει επίσης τον προσεισμικό θρόνο της Παναγίας κι εικόνες που φέρουν την υπογραφή του μεγάλου αγιογράφου Θεόδωρου Πουλάκη.

Στην ίδια γειτονιά,  το Καπνοκοπτήριο από το 1899- 1918 και το Αναγνωστήριο ”Κοραής” όταν μεταφέρθηκε από το Λιθόστρωτο στο Φουσάτο το 1847 έως το 1888.Μέσα από εκείνη τη λέσχη ξεπήδησε το 1848 ο κεντρικός πυρήνας του Ριζοσπαστισμού,  το γνωστό σε όλους ”Δημοτικό Κατάστημα” που πρωτοστάτησε στους αγώνες για την Ένωση της Επτανήσου.

Από Λιθόστρωτο προς Φουσάτο,διακρίνεται το καμπαναριό της Βλαχέρνας Παναγιάς

Εκεί και το κατάστημα επιγραφών του Βασιλόπουλου Γερασίμου (Μπουρίκη), ο οποίος διετέλεσε πολλά χρόνια μέλος της φιλαρμονικής Λειβαθούς, εν συνεχεία από το 1946 μαέστρος της ενώ στην δεκαετία του 1950 έγινε μαέστρος και στην Φιλαρμονική Αργοστολίου.

Λίγο πιο πάνω, ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, που όμως έγινε ευρεία γνωστός ως Ρακαντζή από το όνομα του  ιερέα της Χωραφά Ρακαντζή με το επίσης υπέροχο πυργοειδές καμαπαναριό   και τον βολβοειδή τρούλο του.

Το προσεισμικό καμπαναριό της Ρακαντζή

Ήταν η 3η πολυπληθέστερη ενορία μετά τη Δραπανιώτισα  και την Αγία Παρασκευή, με εγεγγραμμένα 184 ονόματα από 95 οικογένειες, σύμφωνα με τον κατάλογο ενοριτών του 1864,  λίγο πριν την Ένωση ενώ σώζονται καταγραφές μυστηρίων από το 1722-1833.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Μετασεισμικά ενσωματώθηκε ενοριακά με την Ευαγγελίστρια, την σημερινή Μητρόπολη του Αργοστολίου, μαζί με τις εκκλησίες του Φουσάτου, του Αγίου γεωργίου και της Ανάληψης, που βρισκόταν λίγο πιο πάνω κι εκεί που για χρόνια  υπήρχαν τα εκπαιδευτήρια MEGA. Το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο της προσεισμικής εκκλησίας Ρακαντζής βρίσκεται σήμερα στο Εκκλησιαστικό και Βυζαντινό Μουσείο Κεφαλονιάς στην Μονή του Αγίου Ανδρέα.

Λεπτομέρεια από την στέψη του τέμπλου

Tο τέμπλο της Παναγίας Ρακαντζή

Δίπλα από την εκκλησία υπήρχε και το σπίτι της οικογένειας Χωραφά Ρακαντζή, το οποίο κληροδότησε το 1787 ο ιερέας Γεώργιος Χωραφάς  Ρακαντζής  στην Επισκοπή  για να χρησιμεύσει ως η κατοικία του Δεσπότη.

Σε εκείνο το οίκημα φιλοξενήθηκε για χρόνια κι η σχολή του διάσημου κληρικού και Δάσκαλου του Γένους Νεόφυτου Βάμβα, ο οποίος δίδασκε μαθήματα Ελληνικής γλώσσας σε πολλούς νέους, ανάμεσα στους οποίους οι πρωταγωνιστές του Ριζοσπαστισμού Ηλίας Ζερβός και Ιωσήφ Μομφερράτος αλλά κι ο Άγγλος αρμοστής Τσαρλς Τζέημς Νάπιερ, ο οποίος ως αντάλλαγμα του δίδασκε αγγλικά.

Το σπίτι αυτό κάηκε και τα ερείπια του σώζονταν μέχρι τους σεισμούς του 1953 αλλά έκτοτε η Επισκοπή στεγαζόταν στην οικία Λ.Ρένεση, την οποία προσέφερε η χήρα Γερασίμου Καββαδία, στην απέναντι γωνία από την Ρακαντζή. Σε εκείνο το οικόπεδο είναι χτισμένο μετασεισμικά το σημερινό μητροπολιτικό μέγαρο.

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι το καμπαναριό της Ρακαντζής δεν έπεσε με τους σεισμούς του 1953 και σύμφωνα με πολλούς θα μπορούσε να σωθεί κι όχι να ισοπεδωθεί με φουρνέλα κατά την ανοικοδόμηση του Αργοστολίου.

Μετασεισμικά,αριστερά διακρίνονται τα ερείπια της εκκλησίας Ρακαντζή, κατά μήκος του δρόμου τα μπάζα από τα σπίτια που έπεσαν  κι ευθεία μπροστά το νέο Επισκοπικό Μέγαρο, του οποίου βλέπουμε ότι  έχει ξεκινήσει η ανοικοδόμηση(από το αρχείο του Αν. Ανδρούτσου)

Φεύγοντας από τη γωνία με την οδό Φουσάτου, το Λιθόστρωτο φάρδαινε λίγο και προχωρούσες με κατεύθυνση την οδό Βύρωνος αφού προσπερνούσες  την οικία και το εμπορικό του Μοντεσάντου Σπύρου, που βρίσκονταν εκεί από το 1876.

Μετά το στενό του Φουσάτου με κατεύθυνση τον Άγιο Σπυρίδωνα στο βάθος,  το 1920

Καθώς προχωρούσες είχες δεξιά σου   τo  σπίτι του γιατρού Νικολάου Ραζή, προέδρου του Βενιζελικού Κέντρου των Φιλελευθέρων μέχρι το 1919  και στην συνέχεια την οικία του  Μεταξά Αριστείδη.  Εκεί  έβλεπες μπροστά σου το υποδηματοποιείο του  Δαμήκολα Σπύρου (Σάρμπου), που λειτουργούσε στο σημείο από το 1924 και πριν μεταφερθεί στη γωνία απέναντι με την οδό Βύρωνος όπου το βρήκαν οι σεισμοί του 1953.

Το υποδηματοποιείο Δαμήκολα, αμέσως μετά τους σεισμούς του 1953

Στην συνέχεια,προσπερνούσες αριστερά σου το τριώροφο του Σάββα Τρίτση-πατέρα του Αντώνη Τρίτση-  με το καμαράκι στον πρώτο όροφο και τα περίτεχνα φουρούσια,το οποίο βρισκόταν εκεί που σήμερα υπάρχει το κατάστημα με τα καλλυντικά και δώρα της Τίτης Χέλμη.

Λιθόστρωτο 1913, το πρώτο αριστερά κτίριο η οικοδομή Τρίτση   

Στο ισόγειο του κτιρίου στεγαζόταν από το 1909 το φαρμακείο του Μάνεση, που απασχολούσε 4 υπαλλήλους κι έφτιαχνε   το φημισμένο καθαρτικό ”Μαγνησία Πελεγρίνο” σε συνεργασία με τον γιατρό Κοσμετάτο Διονύσιο(Πελεγρίνο) κι αργότερα την ”Παστερίνη”,το σωτήριο για την ελονοσία φάρμακο της εποχής.

Η ”Παστερίνη” ήταν εφεύρεση του διαδόχου κι ανηψιού του Μάνεση, Βασίλειου Λιναρδάτου και κυκλοφορούσε σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Ήταν η πρώτη και μοναδική φαρμακοβιομηχανία της Κεφαλονιάς με εξαγωγικές περγαμηνές, που όμως έσβησε άδοξα αφού πρώτα δόξασε τον εφευρέτη της.

Διαφημιστικό μονόφυλλο της ”Παστερίνης” το 1936, από το βιβλίο του Αγγελοδιονύση Δεμπόνου, ”Η Κεφαλονιά του θρύλου και της παράδοσης” σελίδα 23, Αργοστόλι 1993

Το κτίριο κάηκε με τους βομβαρδισμούς των Γερμανών το 1944 αλλά η οικοδομή άντεξε  και τους σεισμούς του 1953 με ελάχιστες ζημιές, παρότι τα διπλανά της κτίρια κατέρρευσαν.

Το τριώροφο του Τρίτση μετά τους σεισμούς του 1953, από το αρχείο Αγγελοδιονύση Δεμπόνου, που βρίσκεται στο βιβλίο του ”Το χρονικό του σεισμού του 1953” σελίδα 74

Δίπλα στην οικοδομή Τρίτση, το υαλοπωλείο- βιβλιοπωλείο του Νικολάτου Νικoλάου και το κατάστημα ανδρικών ειδών Λειβαδά, στην συμβολή με την οδό  Βύρωνος.Το κατάστημα Νικολάτου ήταν την εποχή εκείνη ο παράδεισος μικρών και μεγάλων καθώς εκεί έβρισκες από κομψά χαρτόδετα τετράδια,μολύβια και υδρόγειες σφαίρες μέχρι  ακριβές πένες, στυπόχαρτο και τις τελευταίες εκδόσεις που κυκλοφορούσαν στην αγορά ενώ εκεί στεγαζόταν και το πρώτο ηλεκτροκίνητο τυπογραφείο στο Αργοστόλι.

Εκεί όμως που έχανες κυριολεκτικά το μυαλό σου ήταν στο υαλοπωλείο.Ο πλούτος αυτού του μαγαζιού ήτανε αφάνταστος. Τα φλυτζάνια του καφέ ή του τσαγιού, τα ποτήρια και τα ρακογιάλια, δεν ήταν σε κουτιά ή στα ράφια όπως ξέρουμε σήμερα, αλλά κατά σωρούς σαν τη σταφίδα στο πάτωμα. Όσο για τα πιατικά, όλα φερμένα από την Ευρώπη, συμπληρώνανε στήλες που έφταναν στα μισά σχεδόν του μαγαζιού. Από το ταβάνι κρέμονταν κρυστάλλινοι πολυέλαιοι μεγάλης αξίας και στους τοίχους μουσικά όργανα, όπως  βιολιά, κιθάρες και  μαντολίνα.

Το κατάστημα Νικολάτου προπολεμικά κι ο Νικόλαος Νικολάτος αριστερά 

Απέναντι του, στο σημείο που σήμερα βρίσκεται η οικία του εξαίρετου ιστορικού ερευνητή Αγγελο-Διονύση Δεμπόνου, υπήρξε ένα διώροφο κτίριο που χρησιμοποιήθηκε ποικιλοτρόπως. Ήταν ιδιοκτησίας του Μεταξά Αριστείδη κι εκεί  το 1843 βρίσκουμε την Φιλαρμονική Σχολή, που μετακόμιζε συνεχώς προς ανεύρευση στέγης πριν εγκατασταθεί μόνιμα στην οικία Γερμενή και στην οδό Ριζοσπαστών το  1928. Στο ίδιο κτίριο αργότερα  το Ελληνικό Σχολείο, το επονομαζόμενο Σχολαρχείο από το 1908 μέχρι το 1929  και την Λέσχη των Ελευθεροφρόνων, που υποστήριζε τον Ιωάννη Μεταξά από το 1928 μέχρι το 1936. Πίσω του το εστιατόριο Αποστολάτου Μενέλαου με το σπεσιαλιτέ γουρουνόπουλο σούβλας, την κρεατόπιτα και τον πατσά.

Από αριστερά οικία Τρίτση, φαρμακείο Μάνεση στο ισόγειο, βιβλιοπωλείο Νικολάτου και  ανδρικά είδη Λειβαδάς. Από δεξιά και στο δεύτερο κτίριο με το μπαλκόνι, στεγάστηκε αρχικά το Σχολαρχείο και μέχρι το 1936 η Λέσχη των Ελευθεροφρόνων, σε φωτογραφία του 1917

Στο ίδιο ακριβώς σημείο μετά τους σεισμούς του 1953 και δεξιά τα βαρέλια από το εστιατόριο του Αποστολάτου Μενέλαου,από το αρχείο Αγγελοδιονύση Δεμπόνου, που βρίσκεται στο βιβλίο του ”Το χρονικό του σεισμού του 1953” σελίδα 78

Εκεί κοντά και το κουρείο του Γεωργίου Λάσκαρη Φωτεινάκη από το 1903, όπου  μπαίνοντας το 1911 έβλεπες αναρτημένο έναν  απολογισμό εξόδων. Ήταν τα ποσά που είχαν συγκεντρωθεί μετά από έρανο κι απαιτήθηκαν για την γνωστή δίκη των Σοσιαλιστών και υποστηρικτών του Μαρίνου Αντύπα, που έγινε τον ίδιο χρόνο στην Κέρκυρα.

Διαφημιστικό για το κουρείο Φωτεινάκη στο Ζιζάνιο του 1914,από το βιβλίο του Σπύρου Αντωνάτου, Αργοστόλι η χαμένη πόλη, σελ.295,εκδ.Κορυφή 2005

Αμέσως μετά τη γωνία στα αριστερά, κοιτούσες  με δέος τη στενή  οδός Βύρωνος, τον μεγαλύτερο ανήφορο και ταυτόχρονα κατήφορο της πόλης, που έβγαζε στις Απανώστρατες. Ξεκινούσε όπως και σήμερα από την οδό Λάσσης κι απέναντι από το παλιό νοσοκομείο για να καταλήξει στο Λιθόστρωτο.

Η οδός Βύρωνος το 1938 και δεξιά η ταμπέλα από το οινοπαντοπωλείο του Σπύρου Φωκά,Τσιμπιρλίνου

Από την απέναντι μεριά του Λιθόστρωτου η οδός συνεχιζόταν σαν προέκταση όχι φαρδύτερη από ενάμιση μέτρο κι έφτανε στην παραλία, ανάμεσα στο σπίτι  του δικηγόρου Αμπατιέλου και την αντιπροσωπεία ”Βλάχας” των Παγουλάτου και Βλαχούλη.

Στο ίδιο σημείο στην οδό Βύρωνος, μετά τους σεισμούς του 1953

Διασχίζοντας κάθετα την Βύρωνος βρισκόσουν έξω από το κατάστημα υφασμάτων του Καλαβίτη, που είχε την πλάτη του στραμμένη προς το Άγιο Σπυρίδωνα. Εκεί παρατηρούσες ότι από το μαγαζί του Σωτηράκη Καλαβίτη με το ξενόφερτο όνομα (Μπον Μαρσέ), στένευε κατά πολύ το φάρδος του Λιθοστρώτου.

Πολύ παλιά φωτογραφία του Λιθόστρωτου  πριν ακόμα  χτιστεί το τριώροφο του Τρίτση  

‘Οπως αναφέρει ο Λουκάτος Γεράσιμος στο βιβλίο του Εικόνες και θύμησες της παλιάς Κεφαλονιάς  ”Επειδή εκεί εστένευε το Λιθόστρωτο, η νεολαία ευχαριστιόταν να περνά από τα Δαρδανέλια του Μπονμαρσέ, για ευνόητους λόγους, τα βράδια της πρωτοχρονιάς”, αναφερόμενος  στα καταβρέγματα με κολώνια. Σε εκείνο το σημείο δινόταν η ευκαιρία στους νεαρούς άντρες της εποχής να βρεθούν πολύ κοντά στο αντικείμενο του πόθου τους λόγω ακριβώς του πολύ στενού δρόμου και του πλήθους κόσμου, που βολτάριζε για να τηρήσει το έθιμο της Πρωτοχρονιάς.

Διασταύρωση Λιθοστρώτου με Βύρωνος ακριβώς μπροστά από του Καλαβίτη, το 1930

Όπως προαναφέρθηκε, εκείνη την εποχή  η οδός Βύρωνος σταματούσε επί του Λιθοστρώτου και συνέχιζε μέχρι την παραλιακή ως μια στενή προέκταση. Προσπερνώντας την γωνία με την οδό Βύρωνος, πλησίαζες όλο και πιο κοντά στην γειτονιά του  Αγίου Σπυρίδωνα με το επιβλητικό καμπαναριό της ομώνυμης εκκλησίας να ξεχωρίζει ανάμεσα στα χαμηλά σπίτια.

Ακριβώς στη γωνία με την οδό Βύρωνος, το 1916

Στην αριστερή πλευρά του δρόμου το βιβλιοχαρτοπωλείο του Αμπατιέλου Γεωργίου και στην δεξιά  το εμποροραφείο του Σοσιαλιστή Αρσένη Σπύρου από το 1901. Ο ράφτης Σπύρος Αρσένης ήταν συνεργάτης του Μαρίνου Αντύπα στην εφημερίδα  ”Ανάστασις” κι ανήκε στην ομάδα των Σοσιαλιστών, που  με κέντρο το Αναγνωστήριο η ”Ισότης”, δραστηριοποιούνται και μετά τον θάνατο του, τον Μάρτιο του 1907 στην Θεσσαλία.

Ανακοινώσεις σχετικά με τον Σπύρο Αρσένη στις εφημερίδες της εποχής, από το βιβλίο του Σπύρου Αντωνάτου, Αργοστόλι η χαμένη πόλη, σελ.218,εκδ.Κορυφή 2005

Λίγο πιο πέρα, το κουρείο του Καλαυρία Σπυροβαγγέλη από το 1894, στο οποίο εργάστηκε μικρός, ο μετέπειτα δικηγόρος και συγγραφέας Λουκάτος Γεράσιμος. Στην συνέχεια συναντούσες από την μια μεριά  το πιλοποιείο του Βέρδη κι από την άλλη το  κατάστημα νεωτερισμών Τζούλιας Λαγγούση με τον σκανδαλώδη τίτλο ”πρετ-α-πορτέ”, που αναστάτωσε το Αργοστόλι όταν άνοιξε  μετά τον πόλεμο του 1940, καθώς θεωρήθηκε  πολύ επαναστατικό για μια γυναίκα να είναι επιχειρηματίας εκείνα τα χρόνια.

Με κατεύθυνση προς τον Άγιο Σπυρίδωνα, το 1950 περίπου(φωτογραφία Μαρίας Χρουσάκη από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα Παλιές φωτογραφίες Ιονίων Νήσων)

Δίπλα του το πολυτελές κατάστημα υαλικών ενός επιφανούς μέλους της Αρμένικης παροικίας στο Αργοστόλι, του  Καραμπέτ Γιαζιτζιάν πριν μετακομίσει νοτιότερα και δίπλα στο ζαχαροπλαστείο του Δραγώνα, καλύπτοντας χρόνια μετά το κενό που είχε αφήσει στην αγορά το κατάστημα του Γεράσιμου Αρσένη(Τσιρόλια) αφού οι κληρονόμοι του δεν κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανή την επιχείρηση.

Μετά την Βύρωνος με κατεύθυνση τον Άγιο Σπυρίδωνα, όπου το καθιστό παιδί δεξιά, το κατάστημα Καραμπέτ Γιαζιτζιάν και απέναντι του ακριβώς η οικία Γκάμπριελ Γκαμπριελιάν, που διατηρούσε ραφείο στην νότια πλευρά του Λιθόστρωτου, λίγο πριν την οικία Γεράσιμου Κοσμετάτου.

Εκεί κοντά στη γειτονιά και το Αγγλικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο από το 1760 εις την οικία Γ.Μεταξά Αντζουλάτου και πριν μετεγκατασταθεί στη θέση του σημερινού Ορφανοτροφείου  ‘Ο Σωτήρ’ από το 1854 έως το 1864.

Όσο πλησίαζες ευθεία μπροστά, έβλεπες  ένα κτίριο να καταλαμβάνει  το πεζοδρόμιο  κι αυτό ήταν η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, χτισμένη εκεί πριν από το 1737 μέχρι τους  καταστροφικούς σεισμούς του 1953.

Το πρώτο πράγμα που ξεχώριζε μπροστά σου ήταν το τεράστιο καμπαναριό του Αγίου Σπυρίδωνα, που έκανε  την εκκλησία να φαίνεται μικρή, η οποία εκείνα τα χρόνια βρισκόταν απέναντι ακριβώς  από την σημερινή της θέση, εκεί περίπου που σήμερα βρίσκεται το πρακτορείο τύπου  Βενέδικτου Πετράτου.

Δεξιά το ζαχαροπλαστείο των Αφων Χαρ. και Θεοχάρη Καππάτου, αμέσως μετά το πάρκο του Αγίου Σπυρίδωνα, απέναντι ακριβώς  η ομώνυμη εκκλησία και για να έχουμε μια συγκριτική εικόνα με το τώρα, δεξιά  εκεί που είναι οι γυναίκες, σήμερα βρίσκεται η καφετέρια Antico.

Τα σχέδια για το προσεισμικό καμπαναριό του Αγίου Σπυρίδωνα εγκρίθηκαν στις  27 Μαρτίου 1849 και η τεχνική περιγραφή μιλούσε για πυργοειδές κωδωνοστάσιο  που  εδράζεται σε τετράπλευρο κρηπίδωμα με επικλινείς  πλευρές.

Το καμπαναριό του προσεισμικού ναού του Αγίου Σπυρίδωνα.

Το 1889 ο οφθαλμίατρος Σταύρος Μεταξάς,ο οποίος πρωτοστάτησε με την οικογένεια του στα γεγονότα του Επιταφίου και στη στάση του Σταυρού ενάντια στην Αγγλική κυριαρχία το 1848,δωρίζει τις καμπάνες, οι οποίες διεσώθηκαν από τους σεισμούς του 1953 και τοποθετήθηκαν αργότερα  και στον μετασεισμικό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, που χτίστηκε απέναντι από την παλιά του θέση.

Σώζονται κώδικες του ναού από το 1673-1798 και καταγραφές μυστηρίων  από το 1737-1860 ενώ στον κατάλογο ενοριτών του 1864 αναφέρονται 70 ονόματα από 19 οικογένειες, στην πλειοψηφία τους από το γενεολογικό δέντρο της οικγένειας Μεταξά.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Kάποια στιγμή ο ναός ανακηρύσσεται Μητροπολιτικός στην θέση του Σωτήρος κι εκεί ενθρονίζεται τον Οκτώβριο του 1951 ο νεοεκλεγμένος Μητροπολίτης Ιερόθεος Βούης από τον απερχόμενο Γερμανό Ρουμπάνη, όπως μας πληροφορεί ο Πρωτοπρεσβύτερος Δρ Ιωάννης Μεσολωράς,στην εργασία του ”Καθεδρικός Ναός Αγίου Γερασίμου στο Αργοστόλι” Κεφαλονίτικη Πρόοδος, Περίοδος Γ’ τεύχος 12, 2023.

Απέναντι από την εκκλησία βρισκόταν το παρκάκι του Αγίου Σπυρίδωνα με τις λεύκες, που στο πίσω του μέρος έβλεπε τμήμα του εργοστασίου της Ηλεκτρικής Εταιρείας. Στο κέντρο του υπήρχε αναμνηστική  πλάκα Εκατονταετηρίδος του Ελληνικού Κράτους και δίπλα του ένα  από τα πιο παλιά αρτεσιανά πηγάδια στο Αργοστόλι με αντλία νερού, ανοιγμένο από τον εξ’  Άθηνών αρχιτέκτονα Παύλο Τσίλλερ το 1890.

Εκεί, από το 1915 το φαρμακείο του Γεράσιμου Δρακόπουλου(Λούπου)στέκι των επιστημόνων και των διανοούμενων κατά τον Βουνά, των αρχόντων και των Βενιζελικών κατά τον Αγγελοδιονύση Δεμπόνο. Κοντά του από το 1937 και το βιβλιοπωλείο-τυπογραφείο του Πετράτου Βενέδικτου, του οποίου ο εγγονός και τα δισέγγονα το διατηρούν και σήμερα αλλά στην απέναντι πλευρά του δρόμου.

Το μικρό πάρκο του Αγίου Σπυρίδωνα

Μετά τους σεισμούς στο σημείο χτίστηκε η νέα εκκλησία, το τέμπλο της οποίας είναι το παλιό, επιχρυσωμένο σκαλιστό, ξύλινο τέμπλο της προσεισμικής Μητρόπολης του Σωτήρα, που διεσώθηκε από τους σεισμούς του 1953 παρότι η εκκλησία ισοπεδώθηκε. Μέχρι όμως να συμβεί  αυτό, το παρκάκι λειτουργούσε περισσότερο σαν γήπεδο ποδοσφαίρου από τα παιδιά του γειτονικού Σχολαρχείου.

Δημοσίευση σε τοπική εφημερίδα το 1963

Απέναντι, κολλητά με την προσεισμική  εκκλησία ο φούρνος του Παπαφλωράτου ενώ στη γωνία με το δρομάκι του Αγίου Σπυρίδωνα, υπήρχε το πρακτορείο του Μπασιά με όλες τις Αθηναϊκές και τοπικές εφημερίδες.

Φτάνοντας λίγο πριν τελειώσει το Λιθόστρωτο στα δεξιά κι απέναντι από το επιβλητικό αρχοντικό των Μεταξάδων, το ημιυπόγειο τσαγκαράδικο του Μαυρομάτη Παύλου, που το έστησε εκεί το 1948.

Παρέα νεαρών Αργοστολιωτών(από αριστερά Ρασσιάς Γεράσιμος,Ποταμιάνος Γεώργιος και Λορεντζάτος Γεώργιος) μπροστά από το τσαγκαράδικο του Μαυρομάτη στα δεξιά το 1950, από το βιβλίο του Σπύρου Αντωνάτου, Αργοστόλι η χαμένη πόλη, σελ.230,εκδ.Κορυφή 2005

Στην συνέχεια υπήρχε η οικία Δημητρίου Άννινου που προεξείχε στενεύοντας και πάλι τον δρόμο, φτιαγμένη από άκοπες πέτρες, ασβέστη και κοκκινόχωμα. Χρονολογείται από τον 18ο αιώνα και λέγεται ότι πριν ο Νάπιερ κατασκευάσει το λιμάνι του Αργοστολίου, το πίσω μέρος του σπιτιού έφτανε μέχρι την θάλασσα.

Και τέλος η οικία και το εμπορικό των αδελφών Ανδρέα, Θρασύβουλου και Χρήστου Παγουλάτου.

Παρέλαση μαθητριών στο Λιθόστρωτο με την οικία Αννίνου να διακρίνεται αριστερά κι απέναντι  η  οικία Σταύρου Μεταξά.

Απέναντι, δέσποζε  το πανέμορφο και επιβλητικό κτίριο του Αριστείδη και μετέπειτα Σταύρου Μεταξά, που έφτανε μέχρι την γωνία με την οδό Θεάτρου και στο ισόγειο εκτός των άλλων καταστημάτων, στεγάστηκε από το 1904 έως το 1944, το πρώτο υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στο Αργοστόλι, που είχε είσοδο από την οδό Θεάτρου, με την ξύλινη σκοπιά επί του πεζοδρομίου και την κατοικία του διευθυντή στον πρώτο όροφο.

Κτίριο Μεταξά, κατάστημα Εθνικής Τράπεζας προσεισμικά

Παρότι με τους βομβαρδισμούς του 1943 είχε υποστεί κάποιες ζημιές διατήρησε την αίγλη του με τις αψιδωτές θύρες μέχρι τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953.Έτσι, στο ισόγειο του στεγάστηκε το παντοπωλείο των Αφων Καούκη από το 1946 και μετά.

Η οικία Άννινου αριστερά και το κτίριο Μεταξά δεξιά,αμέσως μετά τους σεισμούς του 1953, με την ταμπέλα του παντοπωλείου  Καούκη να ξεχωρίζει στα δεξιά

Στο ίδιο σημείο αφού έχει καθαριστεί στοιχειωδώς ο δρόμος από τα μπάζα των ερειπίων

Το κατάστημα ΑΦΩΝ Καούκη αμέσως μετά τους σεισμούς και τον Γεράσιμο Στίβα, ιδιοκτήτη των Ταμπάκικων και πρόεδρο του ΕΒΕΚΙ τότε, να στέκεται όρθιος και να παρατηρεί τις ζημιές

Ήταν ένα πολύ μεγάλο κτίριο κι έφθανε μέχρι το τέλος του Λιθοστρώτου, στη γωνία με την οδό Θεάτρου τότε, Ρόκκου Βεργωτή τώρα και συγκριτικά με το σήμερα, καταλάμβανε το χώρο που ξεκινάει από τον κήπο των Δικαστηρίων επί του Λιθοστρώτου  μέχρι τον προαύλειο χώρο μπροστά από το σημερινό δικαστικό μέγαρο.

Το κτίριο Μεταξά στην συμβολή με την τότε οδό Θεάτρου και το Θέατρο Κέφαλος στο βάθος

Μπορούσες να το δεις από την αρχή της  οδού Ριζοσπαστών αφού  κατεδαφίστηκαν τα Δικαστήρια του Νάπιερ και πριν χτιστεί το νέο Δικαστικό Μέγαρο στο κάτω μέρος της πλατείας Βαλλιάνου, σε μια νοητή συνέχεια με την οδό Παναγή Βαλλιάνου μέχρι το Λιθόστρωτο.

Η οδός Ριζοσπαστών, στο βάθος το κτίριο Μεταξά και πίσω του το καμπαναριό του Αγίου Σπυρίδωνα, το 1907.Στην φωτογραφία αναφέρεται λανθασμένα η οδός Ανδρέα Βαλλιάνου αντί του σωστού που ήταν Παναγή Βαλλιάνου

Στις 12 Αυγούστου του 1953, ότι συνέβη σε όλο  το Αργοστόλι έγινε και στο Λιθόστρωτο, τα πάντα σωριάστηκαν μονομιάς, δεν γλύτωσαν ούτε τα επιβλητικά κτίρια όπως αυτό του Μεταξά και μέσα από τα χαλάσματα διασώθηκαν μόνο οι άνθρωποι και οι μνήμες τους, που μας άφησαν παρακαταθήκη αυτές τις γνώσεις.

Μπροστά από το αρχοντικό του Μεταξά αμέσως μετά τους σεισμούς

Αμέσως μετά τους σεισμούς του 1953

Οι ζημιές μετά τους σεισμούς του 1953 στο κέντρο του Αργοστολιού

Έχουμε αναφέρει ξανά, ότι η επιτακτική ανάγκη για στέγη κι η επαναφορά στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής το συντομότερο δυνατόν, αλλοίωσαν αρχιτεκτονικά το Αργοστόλι και κατά συνέπεια και το Λιθόστρωτο, που άρχισε να ξανακτίζεται με εντατικούς ρυθμούς.

Η ανοικοδόμηση του Λιθόστρωτου στο ύψος της Καμπάνας

Τα καινούρια κτίρια στο ύψος της σημερινής Καθολικής εκκλησίας

Μετασεισμική ανοικοδόμηση στο ύψος του Ταχυδρομείου

Λίγο πριν την Εμπορική Τράπεζα, το 1962

Γωνία Βύρωνος και Λιθοστρώτου στην παλιά Εμπορική Τράπεζα, τη δεκαετία του 1960

Τα νέα Δικαστήρια, στή θέση του αρχοντικού Μεταξά την δεκαετία του 1960

Ομάδα Ιταλών που ήρθαν να τιμήσουν τους πεσόντες της Μεραρχίας Άκουι, μπροστά από το κατάστημα του Αντύπα Παναγή, συνομιλούν με ντόπιους το 1963

Μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953, το Λιθόστρωτο στρώθηκε με άσφαλτο και στη δεκαετία του 1960 επιτράπηκε σε αυτό η κυκλοφορία οχημάτων. Χρόνια αργότερα,  αρχικά επί δημαρχίας Αλέκου Καλαφάτη (1983-1986 και 1991-1994) απαγορεύτηκε η κυκλοφορία των αυτοκινήτων, μελετήθηκε ως πεζόδρομος και δημοπρατήθηκε το πρώτο τμήμα από τα Δικαστήρια μέχρι την Βύρωνος. Το έργο της εκ νέου πλακόστρωσης του  Λιθοστρώτου άρχισε το Γενάρη του 1995 με το ξεκίνημα της θητείας του Γεράσιμου Φόρτε(1995-2006) κι εκτελέστηκε σε δύο φάσεις αρχικά μέχρι τη Βύρωνος και στη συνέχεια μέχρι το παλιό Μονοπώλιο, οπότε και καθιερώθηκε πάλι πεζόδρομος.

Αμέσως μετά τους σεισμούς ο μηχανικός Λάμπρος Μήλας πρόεδρος τότε του Δημοτικού Συμβουλίου κι ο ιστορικός ερευνητής Αγγελοδιονύσης Δεμπόνος ζήτησαν από τους αρμόδιους να τους παραδώσουν όσους από τους παλιούς κυβόλιθους  δεν είχαν καταστραφεί ώστε να τους φυλάξουν για να χρησιμοποιηθούν αργότερα σε κάποιο τμήμα του δρόμου ως αναμνηστικό στοιχείο αλλά δυστυχώς το αίτημα τους απορρίφθηκε κι οι κυβόλιθοι πετάχτηκαν. Ελάχιστοι που διασώθηκαν από το προσεισμικό Λιθόστρωτο βρίσκονται σήμερα έξω από την είσοδο του Κοργιαλένειου Λαογραφικού Μουσείου αφού όπως προαναφέραμε όταν μετασεισμικά οι μπουλντόζες έπιασαν δουλειά, οι κυβόλιθοι με τα ρείθρα και τις πλάκες των πεζοδρομίων πεταχτήκανε στην θάλασσα και μπαζώσανε την παραλία.

Οι παλιοί πελεκητοί κυβόλιθοι από την Φάλαρη,στα δεξιά της εισόδου του Μουσείου

Σήμερα, στο Λιθόστρωτο εξακολουθεί να χτυπά η καρδιά της πόλης και με το πέρασμα των χρόνων, των γενεών και τις αλλαγές που συμβαίνουν κατά καιρούς σε αυτό, είμαστε ευγνώμονες σε εκείνους που κατάφεραν με οποιονδήποτε τρόπο και διέσωσαν την ιστορία του.

Στην αρχή του Λιθοστρώτου μπροστά από τα δικαστήρια στις μέρες μας

Στο ίδιο σημείο πριν  120 χρόνια περίπου

Μετά τη Βύρωνος με κατεύθυνση τον Άγιο Σπυρίδωνα στις μέρες μας

Στο ίδιο ακριβώς  σημείο πριν 120 χρόνια περίπου

Λίγο πριν την Καμπάνα στις μέρες μας

Στο ίδιο σημείο πριν  120 χρόνια  περίπου

Επισήμανση: Οι αναφορές σε πρόσωπα, κτίρια και καταστήματα γίνεται με μοναδικό κριτήριο την ύπαρξη πληροφοριακού και φωτογραφικού υλικού.

Πηγές:

1. Αντωνάτος Σπύρος, Αργοστόλι η Χαμένη Πόλη εκδ. ΚΟΡΥΦΗ 2005

2. Δεμπόνος Αγγελοδιονύσης: Η Γενέθλιος Πράξη της Κεντρικής Πλατείας Αργοστολίου                                                    1829, Αργοστόλι 2010

                                           Το Αργοστόλι διασκεδάζει,Αργοστόλι 1979

                                            Η Γένεση και τα Πάθη μιας Πολιτείας, Αργοστόλι 1981

                                           Το χρονικό του σεισμού, Αργοστόλι 1976

                                            Σταθμοί,Αργοστόλι 1994

                                          Το Θέατρο του Αργοστολιού Ο Κέφαλος, εκδ.                                                                    ΔΕΠΑΨ,  Αργοστόλι 1993

                                          Παναγία Πρεβεζιάνα,Αργοστόλι 2008

                                          Μαρίνος Κοργιαλένειος, εκδ.ΝΕΛΕ Κεφαλονιάς 1989

                                          Η Κεφαλονιά του θρύλου και της παράδοσης,Αργοστόλι 1993

                                         Οι Ξένες Παροικίες στην Κεφαλονιά,Αργοστόλι 1996

3. Ευαγγελάτος Α. Σπύρος, Το Θέατρον του Σπυρίδωνος Μπερέττα 1805-1825, Ανατύπωσις Αθήνα 1973

4.Ζαπάντη Σταματούλα-Σιμάτος Λάμπρος, Οι ναοί του Αργοστολίου στα χρόνια της Ένωσης(1864)

5. Καλαφάτης Αλέκος, Η πόλις (μου), Αργοστόλι 2022

6. Κοργιαλένιος Μαρίνος, Αντίγραφο  Διαθήκης του, εκδοθείσας στο Λονδίνο το 1910

7. Κοσμετάτος-Φωκάς Κ.Π, Κεφαλληνικά Β Αρχιτεκτονιά, Αθήνα 1962

8. Κοσμετάτος-Φωκάς Νικόλαος, Οι Εβραίοι εις την Κεφαλληνίαν

9.  Κοσμετάτου Ελένη, Αναφορά στους δρόμους της Κεφαλονιάς, εκδ.Κοργιαλένειο Μουσείο 1991

10. Λουκάτος Γεράσιμος, Εικόνες και θύμησες από την παλιά Κεφαλονιά – Βιώματα μαρτυρίες ,Αθήνα 1991

11. Μαλάκης Σπυρίδων,  Απομνημονεύματα 

12. Μοσχόπουλος Γεώργιος: Ιστορία της Κεφαλονιάς Τόμοι Α’ και Β’, εκδ. Κέφαλος Αθήνα                                             1988 και 1990

                                         Το Εκκλησιαστικό Αρχείο Κεφαλονιάς, εκδ. Τοπικό Ιστορικό                                               Αρχείο Κεφαλονιάς, Αθήνα 1984

13. Πάρτς Ιωσήφ(Partsh): Κεφαλληνία και Ιθάκη-Γεωγραφική Μονογραφία 1892, Αναστατικές Εκδόσεις Δ.Καραβία Αθήνα 1982

14.Πετράτος Πέτρος, από την ομιλία του για τους Πρόσφυγες στην Κεφαλονιά, που έγινε στο Πνευματικό Κέντρο Ιθάκης στις 24 Μαρτίου 2007

15. Πουλάκη-Κατεβάτη Διονυσία,  Προσεισμική Κεφαλονιά, εκδ.ΕΙΚΩΝ 2003

16. Πρωτοπρεσβύτερος Δρ Ιωάννης Μεσολωράς, Καθεδρικός Ναός Αγίου Γερασίμου στο Αργοστόλι, Κεφαλονίτικη Πρόοδος, Περίοδος Γ’ τεύχος 12, 2023.

17. Τζουγανάτος Νικόλαος,Μελετήματα Ιστορίας και Λαογραφίας της Κεφαλονιάς,ΈΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΛΕΙΒΑΘΩ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ 1996

18.Τσιτσέλης Ηλίας, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα,τ. Α’ και Β’ Αθήνα 1904 και 1960

19. Φωκάς Κοσμετάτος Μαρίνος, Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι,Αργοστόλι 1983

20. Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Κεφαλονιάς

21. Φωτογραφίες από το  Κοργιαλένειο Λαογραφικό Μουσείο

22. Συλλεκτική έκδοση της Κοργιαλένειου Βιβλιοθήκης Η ΠΑΛΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΕΝΑΣ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Tόμος   πρώτος

23. Αντίπας Παναγής, Αναμνήσεις και προοπτικές τ’ Αργοστολιού, έκδοση της Κεφαλληνιακής Αδελφότητας Αθηνών, Αθήνα 1982