Ιστορική βόλτα στον Πύργο και την Πλατεία της Καμπάνας

Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kefaloniapress.gr

Όταν το Αργοστόλι γίνεται επίσημα η νέα πρωτεύουσα του νησιού το 1757, δεν  ήταν παρά ένα μικρός παραθαλάσσιος οικισμός με ένα όμως πολύ μεγάλο πλεονέκτημα, το ασφαλές του λιμάνι.Το μοναδικό του μειονέκτημα όπως και του νησιού ολόκληρου, οι συνεχείς σεισμοί,που σωριάζουν τις οικοδομές σε ερείπια, τα οποία κάθε φορά σπρώχνονται προς την θάλασσα κι έτσι με τις επιχωματώσεις η ξηρά όλο και μεγαλώνει.

Γράφει η Μαρία Μαρκάτου-Αλυσανδράτου

Την διετία 1766-1767 σημειώνονται φοβεροί σεισμοί που καταστρέφουν σχεδόν ολόκληρο το Αργοστόλι. Με την αναγκαστική ανοικοδόμηση διαμορφώνεται για πρώτη φορά ένα βασικό σχέδιο πόλης και πάνω στις επιχωματώσεις χαράζεται ο κεντρικός δρόμος του Αργοστολίου το γνωστό μας Λιθόστρωτο, που εξελίχθηκε στην βασική αρτηρία της πόλης χάρη στην μοναδική πλατεία που είχε πρόσοψη σε αυτόν.

Την εποχή που μιλάμε, η κεντρική πλατεία που όλοι γνωρίζουμε σήμερα δεν υπήρχε, η γενέθλια πράξη για την δημιουργία της έγινε το 1829. Περισσότερα για την πλατεία Βαλλιάνου στον σύνδεσμο:https://www.kefaloniapress.gr/topika/istoria/article/209831/i-xechoristi-ki-agapimeni-plateia-vallianoy-mesa-apo/

Η παμπάλαια πλατεία της πόλης στην πιο παλιά συνοικία της, η Πλατεία Ωρολογίου ή Καμπάνας, η Μεγάλη Σπιανάδα,  ή Πλατεία Αγίου Μάρκου επί Βενετοκρατίας ή Πλατεία Ελευθερίας μετά την εγκατάσταση των Γάλλων στο νησί μας και για πολλά χρόνια η μοναδική μεγάλη πλατεία του Αργοστολίου, είναι η γνωστή σε όλους μας σήμερα ως η Πλατεία Καμπάνας.

Αυτή κατά την δυτική της πλευρά καθοριζόταν από  το Λιθόστρωτο, κατά τη βόρεια πλευρά της από τη σημερινή οδό Δρακόπουλου και από τη νότια από τη σημερινή οδό Π. Βινιεράτου. Η πλατεία όμως αυτή αρχικά εκτεινόταν ευρύτερα κατά την ανατολική της πλευρά και αποτελούσε ενιαία πλατεία με το χώρο που σήμερα καταλαμβάνει το κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Αργότερα κι όπως θα δούμε παρακάτω, η ευρύτατη αυτή πλατεία με την ανέγερση επιβλητικού οικοδομήματος προς τα ανατολικά της και προς το κέντρο της διαχωρίστηκε σε δυο τμήματα : στο μπροστινό από το οικοδόμημα, τη σημερινή δηλαδή πλατεία Καμπάνας, και στο πίσω από το οικοδόμημα σχηματίζοντας έτσι μιά δεύτερη, μικρή πλατεία τη “Σπιανάδα” ή “Σπιαναδούλα”.

Λίγα χρόνια πριν φύγουν οι Βενετοί από το νησί μας, ανάμεσα στο 1770 και 1790, χτίστηκε εκεί ο Πύργος του Ωρολογιού, από τους σύνδικους της Κοινότητας, δηλαδή την ανώτατη τοπική αρχή των προνομιούχων. Ο Πύργος, με πρόσοψη στην Πλατεία είναι ένα ψηλό πέτρινο οικοδόμημα, που στην κορυφή του είχε μια μεγάλη καμπάνα να κρέμεται από διασταυρούμενα σίδερα και  τον χρησιμοποίησαν αρχικά ως διοικητικό κτίριο. Από τότε η Πλατεία καθιερώνεται ως η Πλατεία της Καμπάνας και μαζί με τον Πύργο συνδέθηκε άρρηκτα με την ζωή και την ιστορία της πόλης.

Πάνω από την πόρτα του Πύργου ήταν εντοιχισμένο το μεσαιωνικό έμβλημα της Κεφαλονιάς, το έμβλημα του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, ο οποίος περνώντας από το νησί μας λέγεται ότι ίδρυσε τη Μονή Σισσίων. Βασικό του θέμα ήταν δυο χέρια σε χειραψία και συνηθιζόταν να τοποθετείται σε όλα τα δημόσια κτίρια της εποχής μέχρι την κατάλυση της Ενετοκρατίας.

Το έμβλημα του Πύργου παρέμεινε πάνω από την κεντρική του πόρτα μέχρι τους σεισμούς  του 1953 κι έκτοτε χάθηκε. Ένα ακόμα βρισκόταν στην παλιά αγορά και στην πίσω πόρτα  οικίας που τότε ανήκε στον Βασίλειο Ραζή και χρησιμοποιείτο ως διοικητικό κτίριο.Μετά τους σεισμούς ανασύρθηκε από τα ερείπια και μεταγενέστερα, από άλλους ιδιοκτήτες εντοιχίστηκε  στη νέα οικοδομή,  στην γωνία Σιτεμπόρων και Δρακοπούλου.

Ο Πύργος της Καμπάνας, με τριπλάσιο ύψος από τα παρακείμενα οικήματα, πέρασε από πολλές επισκευές, ανακατασκευές και διαφοροποιήσεις, αφού οι συχνοί σεισμοί που ταλαιπωρούν μονίμως ετούτο τον τόπο, συνεχώς τον γκρέμιζαν κι αμέσως μετά ανακατασκευαζόταν, άλλες φορές από τη βάση κι άλλες φορές στα ψηλά του σημεία.

Έτσι το 1852, προστίθενται οι δυο πτέρυγες δεξιά και αριστερά του, που πολλαπλασιάζουν τον χώρο του ισογείου και το 1857 επί Επάρχου Κωνσταντίνου Ιγγλέση, αντικαθίσταται ο παλιός ωρολογιακός μηχανισμός κι έρχεται νέος από το Λονδίνο. Ο Πύργος ψηλώνει τότε κατά τρία μέτρα προκειμένου να ανταποκριθεί στις νέες του ανάγκες.

Ο νέος μηχανισμός λειτουργεί με βαρίδια και μετράει μόνο τις ακέραιες ώρες για αυτό και τοποθετούνται ωρολογοποιοί- επιστάτες προκειμένου να τραβούν τα βαρίδια που το θέτουν σε λειτουργία και  ρυθμίζουν το χρόνο του.

Το παλιό ρολόι του Πύργου, αφού παρέμεινε για χρόνια στις αποθήκες του δήμου,μετά από παράκληση του εκπροσώπου Πάλης κ. Κεφαλά στο Επαρχιακό Συμβούλιο, δωρήθηκε στο Ληξούρι και με έξοδα του γιατρού Μαρίνου Τυπάλδου Χαριτάτου, μεταφέρεται και τοποθετείται στο από το 1813 καμπαναριό της εκκλησίας του Παντοκράτορα, τον Δεκέμβρη του 1862 και παραμένει εκεί μέχρι τους σεισμούς του 1953.

Το 1901  αλλάζει εκ νέου ο μηχανισμός του ρολογιού και για πρώτη φορά ο ωροπίνακας φωτίζεται με ηλεκτρικό φως ενώ ταυτόχρονα διαρρυθμίζουν αρχιτεκτονικά και ολόκληρο τον Πύργο.

Το 1910 διαμορφώνεται σε ορθογώνια η πρώην τοξοειδής κεντρική πύλη και προστίθενται στεφανώματα μπαρόκ στην κορυφή αφού πρώτα αφαιρούνται τα κιγκλιδώματα. Διαμορφώνονται επίσης εκ νέου οι πτέρυγες εκατέρωθεν του Πύργου.

Οι τελευταίες διαφοροποιήσεις στον Πύργο μέχρι που γκρεμίστηκε από τους σεισμούς του 1953, αριστερά ο Πύργος το 1900 και δεξιά το 1950

Εκτός όμως από το μηχανισμό του ρολογιού αρκετές φορές αντικαταστάθηκε και η καμπάνα που έσπαγε ή ράγιζε από πρόσθετους κραδασμούς. Τα χρόνια που εξιστορούμε, ένα σφυρί χτυπάει τις ακέραιες ώρες στη καμπάνα αλλά υπάρχουν δυο τουλάχιστον καταγεγραμμένες περιπτώσεις αντικατάστασής της λόγω του ότι  κάποιοι, ταυτόχρονα με το σφυρί  χτυπούν και το γλωσσίδι με αποτέλεσμα το σπάσιμο της καμπάνας λόγω επιπλέον κραδασμών.

Η πρώτη ήταν  στις 12 Οκτωβρίου 1883 όταν οι οπαδοί του νεοεκλεγμένου δημάρχου Γεράσιμου Δρακόπουλου,την βρίσκουν σπασμένη  από τον προκάτοχό του Παναγή Βινιεράτο, του οποίου οι υποστηρικτές  πάνω στον ενθουσιασμό τους για την εκλογή του  ανεβαίνουν στον Πύργο, αρπάζουν το γλωσσίδι και διαλαλούν τη νίκη τους.

Η δεύτερη, την 1 Νοεμβρίου 1920, όταν ο γιατρός Διονύσης Βινιεράτος γιος του Παναγή, αναδεικνύεται νικητής με τους Κωνσταντινικούς και από την χαρά του για την συντριβή του Βενιζελισμού ανεβαίνει με απόστρατους στο Πύργο. Μια γυναίκα ονόματι Τσουκαλίνα βασιλικιά μέχρι κόκκαλο,άρχισε να σημαίνει τη νίκη όταν στο δεύτερο χτύπημα η Καμπάνα άνοιξε από πάνω μέχρι κάτω γιατί από κακό συντονισμό την ίδια στιγμή βρέθηκε να χτυπάει την 12η ώρα  κι οι βιαστικοί νικητές ξέχασαν να δέσουν τον μοχλό.

Ο Πύργος την δεκαετία του 1940

Όπως προαναφέραμε από το 1901 υπάρχει νέο ρολόι στον Πύργο αλλά με σπασμένη την καμπάνα, ο ήχος είναι παράφωνος, μέχρι που σταματάει εντελώς και παραμένει έτσι όλη τη δεκαετία του 1920 μέχρι και το 1933. Έως τότε, το μόνο ρολόι που χτυπούσε την ώρα ήταν το μεταγενέστερο, του Πόγγη όπως το έλεγαν οι Αργοστολιώτες, στη κεντρική πλατεία που  φτιάχτηκε επί Αγγλοκρατίας, πολύ μετά από την Πλατεία Καμπάνας.

Τότε, ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Γεράκης στέλνει την παλιά καμπάνα στο κωδωνοχυτήριο  που πρωτολειτούργησε στο νησί το 1795 υπό του Χαράλαμπου Μικελέτη και την αντικαθιστά με νέα το 1934.

Η καμπάνα αυτή έμεινε στη θέση της 20 ολόκληρα χρόνια και στις 12 Αυγούστου 1953 όταν ο Πύργος  γκρεμίστηκε πέτρα πέτρα από τον σεισμό, η καμπάνα θάφτηκε ακέραια στα ερείπια. Φυλάχτηκε και μετασεισμικά αφού ανοικοδομήθηκε ο Πύργος, μπήκε πάλι στην θέση της.

Ανάλογα με τα πολιτικά γεγονότα και τις ιστορικές συγκυρίες, ο Πύργος υπέστη αρκετές διαφοροποιήσεις  και ως προς την χρήση του.

Επί Αγγλοκρατίας, το ισόγειο λειτούργησε από το 1853 ως σταθμός χωροφυλακής, φυλακή και τόπος βασανιστηρίων για τους αντιστασιακούς της πόλης και του νησιού, οι οποίοι υπέφεραν από τις μαστιγώσεις και για αυτό τότε η πλατεία έφερε το όνομα πλατεία μαστιγώσεων.

Εξ’ άλλου, στα υπόγεια του κτιρίου των Δικαστηρίων,παραπλεύρως της πλατείας και σε συνέχεια με τον προσεισμικό ναό του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, φυλακίζονταν και βασανίζονταν μέχρι θανάτου αγωνιστές, των οποίων σωροί σκελετών βρέθηκαν εκεί μετά την κατάρρευση του κτιρίου από τους σεισμούς.

Επειδή όμως, ένας τέτοιος χώρος βασανιστηρίων μέσα στο κέντρο της πόλης  προκαλεί την αγανάκτηση του κόσμου, κάποια στιγμή αποφασίζεται η μεταφορά του σταθμού σε σημείο που να μην δίνει στόχο. Τότε, οι πτέρυγες στο ισόγειο του Πύργου  που ανήκουν στην ιδιοκτησία του δήμου, διαμορφώνονται εκ νέου, τα στενά ανοίγματα γίνονται πόρτες και νοικιάζονται ως καταστήματα.Το ισόγειο κι οι πτέρυγες του Πύργου διαμορφωμένες ως καταστήματα,γύρω στο 1930

Οι πρώτοι που εγκαταστάθηκαν εκεί, ήταν οι Χαρίλαος Χρυσομάλλης και Γιαννάκης Ραζής Γαλιατσάτος που έστησαν  το εργαστήρι τους κι επισκεύαζαν ρολόγια. Ο τελευταίος έμαθε την τέχνη από τον θείο του Βαγγέλη Ραζή Τζαννάτο που ήταν άριστος ρολογάς κι είχε την επιστασία του ρολογιού της Καμπάνας στις αρχές της δεκαετίας του 1900.

Σε εκείνη την Πλατεία επί Αγγλοκρατίας, ο γνωστός μας Τσαρλς Τζέημς Νάπιερ είχε φυτέψει φοίνικες που αργότερα ο δήμαρχος Σπύρος Φωκάς Κοσμετάτος(1903-1914) τους μετέφερε στον Κήπο του Νάπιερ, και στην θέση τους φυτεύει νέους.

Από τις πιο παλιές φωτογραφίες του Πύργου και της Πλατείας με τους φοίνικες να είναι ακόμα μικροί σε μέγεθος και πριν ανοιχτεί το αρτεσιανό πηγάδι

Στο μέσον της πλατείας επίσης κάπου στο 1889, είχε ανοιχτεί το δεύτερο σε δημόσια χρήση αρτεσιανό πηγάδι του Αργοστολίου. Κι αυτό από τον εξ’ Άθηνών αρχιτέκτονα Παύλο Τσίλλερ, ο οποίος είχε ανοίξει και το πρώτο στην Σισιώτισσα.

Λειτουργούσε με  αντλία, που ήταν εκνευριστικά θορυβώθης αλλά ξεδιψούσε με το ξακουστό νερό της Καμπάνας  όλη την γειτονιά και όχι μόνο.  Η έκθεση που συνόδευε τα αποτελέσματα του εγχειρήματος, μιλούσε για  γεώτρηση που έφθασε στον υδροφόρο ορίζοντα νερού αρίστης ποιότητας.

Η  αντλία του αρτεσιανού της Καμπάνας  όπως ήταν αρχές του 1980

Η για πολλές δεκαετίες κεντρική Πλατεία της πόλης,  του Ωρολογίου ή της Καμπάνας,  μετά την κατάλυση της Ενετικής κυριαρχίας στο νησί, στα 1797, ήταν ο βασικός χώρος πολιτικών και κοινωνικών εκδηλώσεων, κυρίως εθνικοαντιστασιακού τύπου  και σημείο συγκέντρωσης κάθε φορά που ιστορικά γεγονότα συγκλόνιζαν το νησί.

Σε εκείνη την Πλατεία, το 1797 οι δημοκρατικοί Γάλλοι κατέλυσαν την Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, έκαψαν το περιβόητο  Libro d’ Oro, αλλιώς τον κατάλογο των ντόπιων ευγενών και προνομιούχων και φώναξαν από κοινού τις τρεις μεγάλες αξίες της Γαλλικής Επανάστασης:”Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα”. Φύτεψαν επίσης με τους Κεφαλονίτες το δέντρο της ελευθερίας, στο σημείο όπου τον 20ο αιώνα  φυτεύθηκε μια λεύκα η οποία προσεισμικά είχε αναπτυχθεί σε ογκώδες κι επιβλητικό δέντρο το οποίο κατάπεσε με τους σεισμούς.

Έτσι η Πλατεία Αγίου Μάρκου έγινε Πλατεία Ελευθερίας, μιας ελευθερίας βέβαια που δεν έμελλε να κρατήσει πολύ κι όχι έτσι όπως την είχαν οραματιστεί οι θιασώτες της. Στο ίδιο σημείο αργότερα φυτεύθηκε μια λεύκα, η οποία προσεισμικά είχε αναπτυχθεί σε ογκώδες και επιβλητικό δέντρο αλλά κατάπεσε με τους σεισμούς του 1953.

Στην ίδια Πλατεία, το 1821 οι Αργοστολιώτες κι οι κάτοικοι των γύρω περιοχών, ξεγελούν τον Άγγλο  τοποτηρητή ότι θα βγουν στα ανοικτά να καταδιώξουν πειρατές, περνούν στην επαναστατημένη Πελοπόννησο και συμμετέχουν δραστήρια σε κρίσιμες μάχες κατά των Τούρκων, στο πλευρό των άλλων αγωνιστών. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα εξαδέλφια Ανδρέας και Κωνσταντίνος Μεταξάς,  οι οποίοι ανέπτυξαν πολυσχιδή δραστηριότητα και κατά την Επανάσταση και μετά. O  Ανδρέας Μεταξάς μάλιστα έγινε και πρωθυπουργός της Ελλάδας από τις 3 Σεπτεμβρίου 1843 έως τις 16 Φεβρουαρίου του 1844 ενώ πρωτοστάτησε στην εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια και παρέμεινε μέχρι τέλους πιστός του σύμμαχος.

Στην καθοριστικής σημασίας Μάχη του Λάλα, εικονίζεται ο Ανδρέας Μεταξάς έφιππος στις 13 Ιουνίου 1821, σε σύνθεση του Peter von Hess

Άλλο πολυσήμαντο γεγονός με κέντρο την Πλατεία γίνεται το 1833, όταν κινητοποιήσεις με πρωτοπόρο τη νεολαία της πόλης και ηγέτες τους μετέπειτα εξέχοντες Ριζοσπάστες Γεράσιμο Λειβαδά, Κοσμά Βαλσαμάκη και τον δεκαεφτάχρονο Ιωσήφ Μομφεράτο καταφέρνουν να ματαιώσουν τις καθοδηγούμενες εκλογές και να πετύχουν τον διορισμό των εκπροσώπων του νησιού από τη Γερουσία στο Δ’ Κοινοβούλιο. Συνέτριψαν επίσης με βαριοπούλα τη φάλαγγα, το κούτσουρο δηλαδή που δένονταν οι  αντιστασιακοί πατριώτες ώστε να μαστιγωθούν.

Τότε τα πλήθη, με πρωτοπόρους τους νεολαίους, εφόρμησαν στο Αγγλοϊόνιο μέγαρο των Δικαστηρίων – το οποίο τότε ήταν σε επαφή με το Λιθόστρωτο στη γωνία με τη σημερινή οδό Π. Βινιεράτου-, όπου θα διεξάγονταν οι εκλογές.

Γόνοι μεγαλοαστικών οικογενειών, επαναπατριζόμενοι νέοι επιστήμονες, μικροέμποροι, τεχνίτες, βιοτέχνες, αγρότες και γενικά δυσαρεστημένοι κάτοικοι του Αργοστολίου με τον τότε έπαρχο Δελλαδέτσιμα, ξεσηκώθηκαν απαιτώντας να συμπεριληφθούν στους καταλόγους των εκλεκτόρων,που ήθελε να ελέγχει ο έπαρχος, εισέβαλλαν στην αίθουσα των εκλογών και προκάλεσαν εκτεταμένα επεισόδια, ματαιώνοντας τις εκλογές δυο φορές μέσα στον ίδιο μήνα.

Είναι χρονικά η πρώτη φορά από την επιβολή της Αγγλοκρατίας,που λαός και νεολαία  αντιδρούν δυναμικά κατά της Προστασίας και αυτό συμβαίνει μόνο στην Κεφαλονιά από τα άλλα Επτάνησα και μόνο στο Αργοστόλι.

Στα χρόνια τέλος της κατοχής 1941-1944, δεκάδες αντιστασιακοί πατριώτες συλλαμβάνονται σε μπλόκα με κέντρο την Πλατεία, στην συνέχεια βασανίζονται, φυλακίζονται και κάποιοι από αυτούς πεθαίνουν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων όπου στέλνονται ως όμηροι.

Σπάνια φωτογραφία από τα γυρίσματα της ταινίας ”Το κλειδί της ευτυχίας”, μπροστά από την Καμπάνα λίγο πριν τους σεισμούς του 1953(από το προσωπικό αρχείο του πρώην δημάρχου Αργοστολίου Γεράσιμου Φόρτε).

Η μακρόστενη Πλατεία Καμπάνας ήταν η μεγαλύτερη τα χρόνια που εξιστορούμε αλλά κάποια στιγμή οικοδομείται το  μέγαρο Χοϊδά στο κάτω ανατολικό της τμήμα  και έκτοτε την χωρίζει σε δυο μέρη, την μεγάλη Σπιανάδα μπροστά από τον Πύργο και μια μικρότερη μπροστά από το μέγαρο, που  έφτανε μέχρι την Σιτεμπόρων.

Το μέγαρο Χοϊδά από το 1888 ήταν επίσης ιστορικής σημασίας για την Πλατεία λόγω του ότι στους ορόφους του  στεγάστηκαν κατά καιρούς το Δημαρχείο, τα Δικαστήρια,  το Δημοτικόν Κατάστημα των Ριζοσπαστών και το Αναγνωστήριο «Η Ισότης»,στο οποίο πραγματοποιούσε τις πολιτικές του συγκεντρώσεις ο αγωνιστής Μαρίνος Αντύπας, η Λέσχη Φιλελευθέρων όταν πρωτο-ιδρύθηκε το 1910, αν κι η τελευταία του χρήση του από το 1938 και μέχρι τους σεισμούς, ήταν αυτή του ξενοδοχείου με την επωνυμία ”Τουριστικόν Ξενοδοχείον”.

Το μέγαρο Χοϊδά, στο σημείο που σήμερα βρίσκεται η Εθνική Τράπεζα

Ο ιστορικός Σπύρος Λουκάτος διαφωνεί με τον ισχυρισμό ότι το Δημοτικόν Κατάστημα των Ριζοσπαστών και ίσως και το Αναγνωστήριον  του Μαρίνου Αντύπα, βρισκόταν στην πλατεία Καμπάνας, στο χώρο των δικαστικών και διωκτικών αρχών του Αγγλικού Προτεκτοράτου και τα τοποθετεί  σε επιβλητικό μέγαρο απέναντι, κατά τον παραλιακό δρόμο.

Αυτό το Ριζοσπαστικό Δημοτικό Κατάστημα στεγαζόταν σε επιβλητικό μέγαρο απέναντι, κατά τον παραλιακό δρόμο, από την προσεισμική αγορά και με είσοδο από τη μικρή, τότε πλατεία που την καθορίζουν από δυτικά στα ανατολικά οι δρόμοι σήμερα Σωτήρος και Ανδρ.Χοϊδά.

Όλα αυτά βέβαια μέχρι τον Αύγουστο του 1953. Στις 12 Αυγούστου και ώρα 11.27 το μεσημέρι, ημέρα Τετάρτη, ο εγκέλαδος αποφάσισε για μια ακόμη φορά να σωριάσει σε ερείπια το Αργοστόλι και μαζί με αυτό κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος και το σύμβολο της Πλατείας Καμπάνας.

Οι ζημιές και τα ερείπια αμέσως μετά τους σεισμούς του 1953 στην περιοχή της Καμπάνας

Η ανοικοδόμηση της πόλης ξεκίνησε άμεσα αλλά ο Πύργος δεν ανακατασκευάστηκε αμέσως, πέρασαν τουλάχιστον 25 χρόνια για να γίνει αυτό και για δεκαετίες το σημείο στο οποίο βρισκόταν έμενε απελπιστικά άδειο σε σύγκριση με τους φοίνικες που θέριευαν μέρα με την ημέρα.

Η Πλατεία Καμπάνας την δεκαετία του 1960 όταν ακόμα δεν είχε κτιστεί ο νέος Πύργος

Όταν τελικά αυτό συνέβη,  πολλά πράγματα δεν ήταν εφικτό να είναι ίδια με τον προσεισμικό Πύργο σε ότι αφορούσε τα χαρακτηριστικά του.

Ο Πύργος της Καμπάνας ήταν προσεισμικά χτισμένος πάνω ακριβώς στον άξονα της πλατείας μπροστά του και για αυτό παρατηρούσες απόλυτη συμμετρία έτσι και βρισκόσουν στο κέντρο της.

Αυτό, με τους σεισμούς του 1953 άλλαξε καθώς ο αναδασμός στέρησε από τον Πύργο την αρτιότητά του οικοπέδου του που μειώθηκε σε εμβαδόν, καθώς πέρασε σε ιδιώτες ο χώρος των πτερύγων και  μετατοπίστηκε ως προς τον άξονα του, με αποτέλεσμα η συμμετρία του ως προς την Πλατεία να καταστραφεί.

Το παλιό αρτεσιανό πηγάδι κλείνει επίσης, μιας και το νερό του κρίνεται  τότε ακατάλληλο για την δημόσια υγεία.

Η Πλατεία Καμπάνας την δεκαετία του 1970 χωρίς τον Πύργο

Ο Πύργος άρχισε να ανακατασκευάζεται  τελικά το 1976, επί δημαρχίας του  Μαρίνου Φωκά Κοσμετάτου(1975-1982) χάρη στον ζήλο, την επιμονή και τις ενέργειες της αείμνηστης Μαριγούλας Πέτρου Αλιβιζάτου και την συνδρομή των συμπολιτών της.

Η διάνοιξη των θεμελίων του Πύργου

Το ισόγειο του Πύργου κατά την ανακατασκευή του το 1976

Ο υπομηχανικός Λάμπρος Μήλας αναλαμβάνει την μελέτη για την ανέγερση του Πύργου μετά δημοτικού καταστήματος και συστήνεται επιτροπή για την συλλογή δωρεών που θα καλύψει εξ’ολοκλήρου την δαπάνη.

Ο Πύργος κατά την ανακατασκευή του το 1977

Ο αξέχαστος Τάκης Παυλάτος είχε κάνει δωρεά την μελέτη και τα σχέδια για το νέο Πύργο από το 1966 αλλά τελικά αυτός κατασκευάστηκε σύμφωνα με εκείνα του υπομηχανικού  και τότε δημοτικού συμβούλου, Λάμπρου Μήλα.

Τα σχέδια του Τάκη Παυλάτου για τον Πύργο, το 1966

Οι εργασίες στον Πύργο διακόπτονται κάθε φορά που το κονδύλι της δαπάνης εξαντλείται και μέχρι την συγκέντρωση νέων δωρεών, που κατατίθενται σε λογαριασμό της Ιονικής Λαϊκής Τράπεζας, τον οποίο διαχειρίζεται η Μαριγούλα Πέτρου Αλιβιζάτου.

Ο Πύργος στο στάδιο ανακατασκευής, το 1979

Ο Πύργος λίγο πριν την αποπεράτωση του τη δεκαετία του ΄80

Η τελευταία διακοπή των εργασιών γίνεται επειδή μεσολαβεί ο θάνατος της Μαριγούλας Αλιβιζάτου κι έτσι η διαχείριση του λογαριασμού των δωρεών περνάει τότε στον δήμο που ολοκληρώνει τελικά  τις εργασίες το 1982 και παραδίδει το νέο Πύργο μπροστά από την πλακόστρωτη Πλατεία Καμπάνας.

Το 1985,το ρολόι λειτουργεί για πρώτη φορά μετά τους σεισμούς του 1953 και στην κορυφή του τοποθετείται και πάλι, η για χρόνια φυλασσόμενη προσεισμική καμπάνα.

Εις μνήμη της Μαριγούλας Αλιβιζάτου τοποθετείται στο ισόγειο του κτιρίου κι αργότερα εξωτερικά  του Πύργου, αναμνηστική πλάκα για να θυμίζει την επιμονή και προσφορά της για την ανακατασκευή του καθώς κι εκείνων που συνέβαλαν με τις δωρεές τους, χωρίς τις οποίες δεν ήταν δυνατόν να ολοκληρωθεί.

Αναμνηστικές πλάκες προς τιμήν όσων συνέβαλλαν στην ανέγερση του Πύργου της Καμπάνας

Έκτοτε πέρασαν χρόνια πολλά κι η  Πλατεία Καμπάνας το 1996 επί δημαρχίας Γεράσιμου Φόρτε(1995-2006), στρώνεται  εκ νέου με πλάκες ως φυσική συνέχεια του Λιθοστρώτου και τοποθετείται στο μέσον της όμοια  κυκλική κατασκευή με αυτή του παλιού αρτεσιανού πηγαδιού.

Εργασίες αποκατάστασης  στην Πλατεία Καμπάνας το 1996

Το ισόγειο του Πύργου νοικιάζεται για κάποιο διάστημα ως κατάστημα και το 2000 αρχίζει να λειτουργεί εκεί το περίφημο παραδοσιακό Καφενείο της Καμπάνας. Ένα πιλοτικό πρόγραμμα ανθρωπιάς για την ελληνική πραγματικότητα, με την τοπική αυτοδιοίκηση να πρωτοστατεί μαζί με άλλους φορείς, στην κοινωνική επανένταξη ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας, που εργάζονταν στην δημοτική επιχείρηση.

Το 2010, επί δημαρχίας Αλέξανδρου Παρίση(2011-2019), το Καφενείο της Καμπάνας κλείνει και παραμένει έτσι μέχρι σήμερα.

Το Καφενείο της Καμπάνας στο ισόγειο του Πύργου

Την εποχή που λειτουργούσε το Καφενείο,ο επισκέπτης είχε τη δυνατότητα, να περιηγηθεί στο εσωτερικό του Πύργου και μέσα από την κυκλική σκάλα να φτάσει στην κορυφή με την την πανοραμική θέα της πόλης.

Από την κορυφή του Πύργου, η Πλατεία Καμπάνας, το 1982

Σήμερα, αν  και ο Πύργος δεν είναι ανοιχτός στο κοινό, το εσωτερικό του  είναι ένα μουσείο. Ο πρώτος όροφος είναι άδειος και φιλοξενεί εκθέσεις μικρού μεγέθους.

Στον δεύτερο όροφο βρίσκεται μέρος από την ιστορία του Πύργου και της Πλατείας που ο επισκέπτης μπορεί να δει μέσα από φωτογραφικό υλικό.

Στον τρίτο όροφο βρίσκεται ο παλιός μηχανισμός του ρολογιού με τα βαρίδια.

Το ρολόι κι ο μηχανισμός του

Ο μηχανισμός του ρολογιού με τα βαρίδια 

Στον τελευταίο όροφο μπορεί κανείς να θαυμάσει  την απόλυτη θέα της πόλης. Από την Δεβοσέτου μέχρι την Πλατεία Βαλλιάνου, το λιμάνι και την οδό Λάσσης.  Φυσικά, την γέφυρα αλλά και πιο μακριά το κάστρο του Αγίου Γεωργίου στα δεξιά και την χερσόνησο της Παλικής στα αριστερά.

Φωτογραφία του 1982, με θέα το Λιθόστρωτο προς κεντρική πλατεία

Φωτογραφία του 1982, με θέα το Λιθόστρωτο προς Κούταβο

Τελευταία χρονολογικά παρέμβαση στην Πλατεία Καμπάνας γίνεται το 2010 με πρωτοβουλία ομάδας πολιτών, σε ανάμνηση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και για να τιμηθούν οι Κεφαλονίτες κι οι Ιθακήσιοι που έλαβαν μέρος στον αγώνα κατά της Χούντας. Κατασκευάζεται το Μνημείο Ηρώων Πολυτεχνείου, ένα ορειχάλκινο έργο του γλύπτη Μεμά Καλογηράτου, διαστάσεων 83χ30χ35 εκ. στο οποίο αποδίδονται αποσπασματικά οι μορφές μιας νέας και ενός νέου, που στρέφεται ο ένας προς τον άλλο.

ΜΝΗΜΕΙΟ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ στην Πλατεία Καμπάνας

Το μνημείο του Πολυτεχνείου, η κυκλική κατασκευή πίσω του και οι φοίνικες ακόμα εν ζωή

Ο Πύργος κι η Πλατεία Καμπάνας το 1900 περίπου

Και στο ίδιο σημείο  120 χρόνια μετά

Πανοραμική άποψη του Πύργου και της Πλατείας Καμπάνας το 2010

Πηγές:

1. Αντωνάτος Σπύρος, Αργοστόλι η Χαμένη Πόλη,εκδ. ΚΟΡΥΦΗ 2005

2. Δεμπόνος Αγγελο-Διονύσης:Η Γενέθλιος Πράξη της Κεντρικής Πλατείας Αργοστολίου                                                    1829, Αργοστόλι 2010

                                           Το Αργοστόλι διασκεδάζει,Αργοστόλι 1979

                                            Η Γένεση και τα Πάθη μιας Πολιτείας, Αργοστόλι 1981

                                           Το χρονικό του σεισμού, Αργοστόλι 1976

                                           Σταθμοί,Αργοστόλι 1994

3. Kοσμετάτος-Φωκάς Νικόλαος, Οι Εβραίοι εις την Κεφαλληνίαν  

4. Λουκάτος Γεράσιμος, Εικόνες και θύμησες από την παλιά Κεφαλονιά – Βιώματα μαρτυρίες 

5. Λουκάτος Σπυρίδων,Η ιστορία της Πλατείας Καμπάνας

6. Μαλάκης Σπυρίδων,  Απομνημονεύματα 

7. Μαρκάτου Θεοδώρα, Δημόσια γλυπτική στα Επτάνησα

8. Τζουγανάτος Νικόλαος,Μελετήματα Ιστορίας και Λαογραφίας της Κεφαλονιάς,ΈΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΛΕΙΒΑΘΩ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ 1996

9. Τσιτσέλης Ηλίας, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα

10. Φωκάς Κοσμετάτος Μαρίνος, Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι, Αργοστόλι 1983

11. Φωτογραφίες από το  Κοργιαλένειο Λαογραφικό Μουσείο

12. Συλλεκτική έκδοση της Κοργιαλένειου Βιβλιοθήκης Η ΠΑΛΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΕΝΑΣ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Tόμος   πρώτος.