Στις 13.09.1943, μετά την ανατροπή του Μουσολίνι από το στρατάρχη Μπαντόλιο και την αλλαγή στρατοπέδου της Ιταλίας στο συνεχιζόμενο μεγαλύτερο ως τότε ιμπεριαλιστικό πόλεμο της Ιστορίας, με την εκατέρωθεν αποδοχή της ανακωχής μεταξύ Ιταλίας και Αγγλο-αμερικάνων στις 8.09.1943, και τις κάποιες μικροαψιμαχίες αυτού του πενθημέρου, στ’ Αργοστόλι, την αυγή της 13ης, τρεις γερμανικές φορτηγίδες, με στρατό, βαρύ οπλισμό και τεθωρακισμένα αυτοκίνητα, μπήκανε στο λιμάνι τ’ Αργοστολιού, με πρόθεση να αποβιβάσουν στην πόλη άνδρες και πολεμικό υλικό, και δέχονται ταυτόχρονα πυρά-ομοβροντίες από τις ιταλικές πυροβολαρχίες, 1η του Παμπαλόνι, 3η του Απολώνιο και 5η του Αμπροζίνι, εγκατεστημένες κατά σειρά, η 1η στους Μύλους / Αγία Βαρβάρα, η 3η στον Κούταβο (Παλιόκαστρο) και η 5η στα Μαυράτα του Ελιού της Νότιας Κεφαλονιάς, όπως και των ιταλικών ναυτικών πυροβολίων του Φαραώ.
- Κείμενο Βαγγέλης Σακκάτος
- Πηγή : https://tvxs.gr
Την ίδια μέρα έγινε επίθεση και κατάληψη στο σπίτι του Μελά, που ήταν κοντά στη σημερινή μητρόπολη, από Ιταλούς ναύτες και φαντάρους και Έλληνες Επονίτες, με επικεφαλής το Γεράσιμο Στεφανίτση.
Σ’αυτό μένανε οκτώ Γερμανοί αξιωματικοί που παραδοθήκανε και ο επικεφαλής τους αυτοκτόνησε. Όλο το πενθήμερο που είχε προηγηθεί, μεταξύ 8 και 13 του Σεπτέμβρη του 1943, χαρακτηρίζεται από μαζικές κινητοποιήσεις του Αργοστολιώτικου και όχι μόνο λαού, που υπό την καθοδήγηση του ΕΑΜ, καλεί τους Ιταλούς φαντάρους και αξιωματικούς, να μην παραδώσουν τα όπλα και να πολεμήσουν μαζί τους το ναζισμό.
Αυτό το γεγονός με τις φορτηγίδες, που οι δύο βυθίστηκαν, με μεγάλες ανθρώπινες απώλειες των Γερμανών και η τρίτη με σοβαρές ζημιές καλύφθηκε πίσω από το φανάρι των Αγίων Θεοδώρων, που συνέβη σαν σήμερα πριν από 71 χρόνια, είναι η πρώτη πράξη της ιταλο-γερμανικής σύρραξης στο νησί μας. Επίσης καταρρίφθηκε ένα γερμανικό αεροπλάνο που εμφανίστηκε στον ουρανό στη διάρκεια των πυρών των πυροβολαρχιών. Στο βιβλίο μου: “ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΆΚΟΥΙ: Η σφαγή των Ιταλών στην Κεφαλονιά. Η αντίσταση” γράφω:
« Όμως τον ίδιο καιρό, στα υπόγεια της καγκελαρίας στο Βερολίνο, ο “φαντασμένος αυτοδίδαχτος”, που παρά τη μηδαμινότητα και τη γελοιότητα της φιγούρας του, οι συνθήκες και τα αντιδραστικά συμφέροντα που συναθροίστηκαν και διαθλάστηκαν στο πρόσωπό του, συντελέσανε ώστε, να σημαδέψει η ασήμαντη αυτή φιγούρα ανεξίτηλα και για πολύν καιρό την πορεία της ιστορίας του κόσμου, ο Αδόλφος Χίτλερ, πληροφορείται τα γεγονότα και διατάζει:
– Να σβήσει από το χάρτη, το ωραίο νησί του Κέφαλου, του προπάππου του Οδυσσέα.
Από την ώρα εκείνη φτάνουνε στην Κεφαλονιά τουλάχιστο 300 στούκας την ημέρα και καίνε κάθε πόλη και κάθε χωριό που μέσα βρίσκονται Ιταλοί. Κι οι διοικητές αυτού του στρατού, από ανθρωπισμό, για να προφυλάξουνε τον άμαχο πληθυσμό αλλά και το στρατό τους από τις βόμβες του Χίτλερ, παίρνουμε μαζί με το στρατό τους τα βουνά.
Έτσι, διαρκώς πιεζόμενοι, από τις γερμανικές δυνάμεις, που έχουν αυ-ξηθεί σημαντικά με αποβιβάσεις από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Παλική, στον Κόλπο της Αγίας Κυριακής, και στο Μύρτο, διά των Προκοπάτων, Ραζάτων, Φαρακλάτων, Δειλινάτων -εκεί εξοντώθηκε και η πυροβολαρχία Παμπαλόνι- και του όρους της Αγίας Ευμορφίας, καταλήγουνε στα βουνά της Φάλαρης, βουνά άδεντρα, αφιλόξενα και πετρώδη, καλοκαίρι καιρό, Σεπτέμβρη μήνα, χωρίς νερό και χωρίς τρόφιμα, και τα πυρομαχικά να τελειώνουν, εκτεθειμένοι ολημερίς στον ήλιο και στα στούκας, που μόλις χάραζε φτάνανε κύματα-κύματα από τον Άραξο, τον Πάπα της Πάτρας, το Αγρίνιο και το Τατόι, χαμηλώ-νανε και θερίζανε με τα πολυβόλα τους και με τις βόμβες τους ακάλυπτους Ιταλούς, ανανεωνόμενα διαρκώς από άλλα κύματα, μέχρι που νύχτωνε.
Από το χωριό του Μήλιου, που δεν ήτανε πολύ μακριά από τον τόπο του μακελειού, ακουγότανε ο θόρυβος και οι πολυβολισμοί τους ολημερίς.
Λέγανε ότι οι διοικητές των εξεγερμένων ιταλικών δυνάμεων αποκαταστήσανε επαφή και επικοινωνία με τους Άγγλους στη Σικελία και τους ζητήσανε βοήθεια.
Κι οι Άγγλοι, πάντα πλουσιοπάροχοι σε υποσχέσεις, τους συγχαρή-κανε για τον αγώνα τους, τους προτρέψανε σε αντίσταση μέχρις εσχάτων, και τους διαβεβαιώσανε ότι σύντομα καταφτάνουνε εφοδιοπομπές τους, καράβια κι αεροπλάνα τους για βοήθειά τους, που όμως, σ’ όλη τη διάρκεια αυτού του πολέμου, δε φάνηκε ούτε ένα αεροπλάνο τους, έστω για δείγμα. »
[Σελίδες 66-67 της Α’ έκδοσης (1993)
και 72-73 της Β’ έκδοσης (2002)]
Προηγούμενα, όταν στις 14.09.1943 η Μεραρχία Άκουι αποφάσισε τη σύγκρουση και όχι την παράδοση των όπλων, ύστερα από ομόφωνο δημοψήφισμα, οι ιταλικές δυνάμεις τ’ Αργοστολιού συλλάβανε τις γερμανικές δυνάμεις της πόλης, περί τους 500 άνδρες. Τους είχαν μαζί τους σ’ όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης και τους μεταχειριστήκανε ως αιχμαλώτους πολέμου, σεβόμενοι όλα τα δικαιώματά τους.
Κι όμως, στη σφαγή των 631 Ιταλών, 600 στρατιωτών και 31 αξιωματικών μέσα στο χωράφι, στα Τρωγιανάτα της Λειβαθούς, αυτοί οι αιχμάλωτοι που κρατούνταν ως τότε από τους Ιταλούς στο διπλανό χωράφι, υπήρξαν οι πιο αδίστακτοι δήμιοι, που οργίασαν κατά των ανυπεράσπιστων θυμάτων τους.
Παραθέτω εδώ κάποια ακόμα αποσπάσματα από προαναφερόμενο το βιβλίο μου: “ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΆΚΟΥΙ: Η σφαγή των Ιταλών στην Κεφαλονιά. Η αντίσταση”:
«Ένα μεσημέρι φάνηκε πέρα στου Λεωνίδη ένα Ιταλικό φορτηγό αυτοκίνητο καμουφλαρισμένο με κλαριά.
Στάθηκε κάτου από τις μουριές του δημόσιου δρόμου μπροστά στα τρία συνεχόμενα λεωνιδέικα σπίτια, για το φόβο των αεροπλάνων, κι ο κόσμος έτρεξε να δει γιατί πρόκειται. Ήτανε ένα ιταλικό απόσπασμα, που μετέφερε τον οπλισμό μιας γερμανικής πυροβολαρχίας που υπήρχε στ’ Αντιπάτα της Ερύσσου κοντά στο Φισκάρδο, και τους είχανε πιάσει αιχμάλωτους.
Οι Ιταλοί δείχνανε με καμάρι τα γερμανικά όπλα που είχανε πάρει. Ένας χωριανός στενοχωριότανε, όταν έφυγε το φορτηγό, γιατί δεν είπε του Ιταλού να του δώσει ένα. Αν και αργότερα αυτός απόχτησε γερμανικό όπλο κι όχι με τρόπο που να τον τιμάει.
Στο μεταξύ η σφαγή της Φάλαρης συνεχιζότανε όλο και με μεγαλύτερη ένταση. Με το χάραμα της αυγής αρχίζανε να φαίνονται τα μαύρα κοράκια, που όσο πλησιάζανε, ξεχωρίζανε τα φτερά, οι ουρές, οι κεραίες και οι φιγούρες των αεροπόρων τους.
Μετά κρυβόντανε πίσω από τις κορυφές του Καλού όρους, τις Μακραίσαρες, τον Κουκιαπά και την Αργιά, κομητάτικα και νιοχωρίτικα βουνά, χαμηλώνανε μέσα στην κοιλάδα της Πυλάρου, που στους πρόπο-δες της Φάλαρης και πάνω σ’ αυτή ήτανε οι σημαντικότερες ιταλικές δυνάμεις, κι αρχίζανε το θέρισμα με τα πολυβόλα, τα μυδράλια και τους βομβαρδισμούς.
Όπως είπαμε ήδη, στην αρχή βομβαρδίζανε τις πόλεις και τα χωριά και γι’ αυτό οι Ιταλοί για την προστασία τους αλλά και για την προστασία του άμαχου πληθυσμού, πήρανε τα βουνά, αν και το Αργοστόλι και τα γύρω χωριά, είχαν στο μεταξύ σχεδόν καταστραφεί.
Στη Φάλαρη και στην κοιλάδα της Πυλάρου, τα κύματα των χάλκινων πουλιών, αφού εξαντλούσανε ό,τι θανατηφόρο είχανε μαζί τους, αποχωρούσανε για να αντικατασταθούνε από άλλα, και τ’ άλλα πάλι απ’ άλλα, σ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, μέχρι που σουρούπωνε.
Είπαμε: Ο “φαντασμένος αυτοδίδαχτος” είχε διατάξει: “ή Κεφαλονιά να σβήσει από το χάρτη”.
Βλέποντας τ’ αεροπλάνα ο Μήλιος θυμότανε τα “σιδερομύτικα”.
Κάτι είχε ακούσει ακόμα και για τον Αγαθάγγελο, που προφήτευε αφάνταστες καταστροφές και για την “Αποκάλυψη του Ιωάννη”, που έγραφε, λέγανε, τρομερά πράγματα, και πως στη “Δευτέρα Παρουσία”, που φαίνεται πως δεν είναι μακριά, η κατάσταση θα ‘ναι τέτοια, τόσο ανυπόφορη, που οι ζωντανοί θα παρακαλάνε τους πεθαμένους με την επίκληση:
— Εβγάτε οι πεθαμένοι να μπούμε οι ζωντανοί!
Όλα αυτά, άρχιζε να αντιλαμβάνεται πως είναι φοβέρες των παπά-δων στους πιστούς, με την επίκληση της κόλασης, των βασανιστηρίων της και της “Δευτέρας Παρουσίας”, για να μην παραβιάζουνε τους κανόνες του δικαίου των ισχυρών σε τούτη τη ζωή, που υποπτεύεται πως είναι και ή μοναδική.
— Ναί, αλλά, εξακολουθούσε τους συλλογισμούς του, τούτη ή ζωή δεν είναι τίποτ’ άλλο από βάσανα, πόνους κι οδύνες. Μόλις πήγε να γνωρίσει τον εαυτό του, ακριβώς μέσα στα δέκα του χρόνια, πόλεμος, πείνα, αρρώστιες, σκοτωμοί, καταστροφές.
— Γιατί όμως όλ’ αυτά, ενώ νομίζει πως ο άνθρωπος θα μπορούσε να ζει ειρηνικά και λεύτερα, μια ζωή αξιοπρεπή, που θα πρέπει ν’ αποτελεί δικαίωμα για όλους;
— Κάτι φταίει, σκεφτότανε. Κι αυτό που φταίει δεν τ’ αφήνουνε να φανεί.
— Νομίζω πως το κρύβουνε μ’ επιμέλεια από τον κόσμο. Κάτι βαθύτερο. Ουσιαστικό.
Στο μεταξύ, στη γειτονική κοιλάδα της Πυλάρου το μακελειό συνεχίζεται. “Από Ανατολής μέχρι Δύσεως Ήλιου” κι ακόμα πιο πολύ, από το γλυκοχάραμα μέχρι το βαθύ σκοτάδι, τα “σιδερομύτικα” τη δουλειά τους, σύμφωνα πάντα με τη διαταγή τού Φύρερ, “έγκυρου” κι αυτού εκπρόσωπου, της… “Θείας Πρόνοιας” σε τούτον τον κόσμο.
Η κοιλάδα βογγάει. Τα ιταλικά νιάτα, πριν ακόμα γνωρίσουνε κι απολαύσουνε τις χαρές της ζωής, αφήνουνε την τελευταία τους πνοή πάνω στις σκληρές κι αφιλόξενες πέτρες της Φάλαρης, φωνάζοντας “άκουα” στο δροσερό πρωινό τού γλυκού κεφαλονίτικου Σεπτέμβρη ή στο σκληρό καταμεσήμερό του, όταν τα φίδια βγαίνουνε αλαφιασμένα από τις τρύπες τους μέσα από τους θάμνους, τρελά από την έξαψη της δίψας, ή στο γλυκό δειλινό, όταν το μαϊστράλι αρχίζει να σχηματίζει τα καθημερινά του κύματα μέσα στο αιώνιο κανάλι.
Κι όταν τα βράδια βγαίνει ή “αργυρά Σελήνη” των παλιών ποιητών, τα κατάσπαρτα στη Φάλαρη κουφάρια την κοιτάνε με απορία με τα θολά ορθάνοιχτα μάτια τους.
Κι όταν θα γλυκοχαράζει, κι ύστερα θα βγει ο Ήλιος του γλυκού φθινοπωρινού πρωινού, τότε, μαζί με τα “σιδερομύτικα” θα εμφανιστού-νε και τα όρνια που τρώνε τα πτώματα. Έρχονται κι αυτά από τη Ρούμε-λη οδηγημένα από την όσφρηση τους. Τα κοράκια είναι γηγενή στο νησί.
Αυτά σκέφτεται, μονάχος καθώς είναι, μέσα στην αηπάνου κάμαρα του παλιού πατρογονικού σπιτιού της μάνας του ο Μήλιος, ενώ τα μυδράλια των στούκας κροταλίζουνε ασταμάτητα, κι ίσως το κάθε κροτάλισμά τους να είναι και το τέλος μιας ζωής.
Έτσι περνάνε οι μέρες εκείνου τού μαύρου Σεπτέμβρη, μαύρες κι άραχλες για τα ιταλικά νιάτα, που αφήνουνε τα κόκκαλά τους στη Φάλαρη και στις γειτονικές της χαράδρες, αλλά και για το λαό της Κεφαλονιάς.
Στο μεταξύ οι γερμανικές δυνάμεις ξηράς που έχουνε ενισχυθεί, πιέζουνε και περισφίγγουνε από κοντά τους Ιταλούς, και με τη βοήθεια της καθημερινής ισχυρής αεροπορικής παρουσίας, τους έχουνε φέρει σε πολύ άσχημη θέση. Τους έχουνε περιορίσει πάνω στα γυμνά βουνά της Φάλαρης, χωρίς επισιτισμό και νερό και τους αποδεκατίζουνε, εξοντώνοντάς τους μεθοδικά.
Αυτό κρατάει ακόμα μερικές μέρες.
Η αναμενόμενη υποσχεμένη βοήθεια της γηραιάς Αλβιώνος δε φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα. Ούτε στον ουρανό ούτε στη θάλασσα.
Λένε μάλιστα πως ο υπολοχαγός Γαλιατσάτος, ο ίδιος που είχε πάρει με σήμα από το Κάιρο τη διαταγή για άμεση επίθεση και την είχε μεταφέρει στους ‘Ιταλούς, τώρα που μετέδιδε στο Κάιρο τις λεπτομέρειες της σφαγής, αναφέροντάς τους την εξέλιξη και ζητώντας τους οδηγίες, πήρε από το στρατηγείο την απάντηση:
«ΜΗΝ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΤΕ ΠΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ, ΤΕΛΟΣ»!
Στο μεταξύ το ηθικό τού ιταλικού στρατού σπάει, κι από κει και πέρα αρχίζουνε οι ομαδικές παραδόσεις τους και προπαντός μετά την άνευ όρων παράδοσή τους οι ομαδικές εκτελέσεις τους.
Έτσι φτάσαμε στο φαινόμενο των άβουλων μαζών, που οδηγούνται στο θάνατο χωρίς αντίδραση, “ως πρόβατα επί σφαγήν”, ίσως γιατί ο θάνατος, αποτελεί στις δοσμένες συνθήκες μια κάποια μορφή λύτρωσης».
[Σελίδες 72-75 της Α’ έκδοσης και 78-81 της Β΄]
Και παρακάτω:
«Στις 22 Σεπτεμβρίου, υπογράφεται στις Κεραμειές, ένα χωριό της Λειβαθούς, από την ηγεσία των Ιταλών, η παράδοσή τους χωρίς όρους. Κι ο Γερμανός ταγματάρχης Harald von Hirschfeld, χορηγεί με διαταγή του στους Γερμανούς απόλυτη ελευθερία δράσης “κατά βούληση” για 48 ώρες. “Το επόμενο 48ωρο”, έλεγε η διαταγή, “ανήκει στους Γερμανούς ολοκληρωτικά, απεριόριστα”. Και οι “ήρωες” της μεραρχίας Εντελβάις, πέσανε με “ιερό μένος” πάνω στους ανυπεράσπιστους Ιταλούς αιχμαλώτους και τους εξολοθρεύανε μαζικά και με κάθε τρόπο. Ολα τα λαγκάδια, οι χαράδρες, οι κάμποι και τα οροπέδια από τ’ Αργοστόλι μέχρι την Πύλαρο, μεταβληθήκανε σε μαζικά σφαγεία, όπου ηθικά και σωματικά εξουθενωμένοι άνθρωποι πηγαίνανε ομαδικά στον Άδη, χωρίς καμιά αντίδραση, ούτε αυτή της αγέλης, υπνωτισμένοι και αδρανείς, ενώ αυτό, για τους χιτλερικούς φονιάδες ήτανε το υπέρτατο γλέντι, ή εντονότερη απόλαυση! Το Αυλάκι του ποντικού, ανάμεσα Φάρσα και Κουρουκλάτα γέμισε πτώματα.
Οι σφαγές των Ιταλών αιχμαλώτων είναι μαζικές ακόμα και μέσα στα χωριά. Στα Τρωιανάτα οι δήμιοι βάλανε φωτιά στο σωρό των πτωμάτων κι ή ατμόσφαιρα φλόμωσε από μυρουδιά ψημένου ανθρώπινου κρέατος. Με την άδεια των δημίων οι κάτοικοι ρίξανε τα μισοκαμένα κορμιά μέσα στα πηγάδια τους και τα σκεπάσανε με χώμα.
Τους αιχμάλωτους Ιταλούς αξιωματικούς οι δήμιοι του Χίτλερ τους εχτελέσανε στις 24.9.1943, μέσα σε μια σπηλιά στους πρόποδες του λόφου στους Αγίους Θεοδώρους, για αντίποινα της εκεί ήττας τους στις 15 Σεπτεμβρίου.
Σκοτώσανε 136 ως τις 11 η ώρα, που έληξε ή προθεσμία του 48ωρου, λήξη που είχε σα συνέπεια να γλυτώσουνε 39. Από το γλυκοχάραμα τους οδηγούσανε εκεί και τους εκτελούσανε σε μικρές ομάδες».
[Σελίδες 70-71 της Α’ έκδοσης του 1993, στα 50 χρόνια της σφαγής
και 76-77 της Β’ του 2002.]
Η παράδοση άνευ όρων έγινε από την ηγεσία της Άκουι, ύστερα και από το εξής τηλεγράφημα, που είχε ληφθεί στην Ιταλική Ναυτική Διοίκηση Αργοστολίου, από το ΓΕΣ της Ιταλίας:
«Αδυνατούμε να αποστείλουμε αιτηθείσα βοήθεια. Επιφέρετε στον εχθρό τις κατά το δυνατόν σοβαρότερες απώλειες. Κάθε θυσία σας θα ανταμειφθεί. Στρατηγός Ambrosio».
Αυτό περιέχεται σε μελέτη του Τάσου Νοδάρου, σε ένθετο στο περιοδικό “Η Κεφαλονίτικη πρόοδος”, τεύχος 9, Γενάρης-Μάρτης 2014, σελίδες 81-96.
Ο διοικητής της Μεραρχίας, στρατηγός Antonio Gardin εκτελέστηκε κι αυτός μαζί με τους 136 Ιταλούς αξιωματικούς στο “Κόκκινο Σπίτι” των Αγίων Θεοδώρων. Η σωρός του αναγνωρίστηκε από το γιο του, από την οδοντοστοιχία του και τη στολή του.
Αν οι Ιταλοί δεν αφήνανε το εναπομείναν φαρμακευτικό υλικό τους στις τοπικές αρχές, για να εμβολιαστούμε όλος ο πληθυσμός με αντιτυφικό εμβόλιο, θα είχαμε πεθάνει όλοι από τύφο, με τόσες χιλιάδες άθαφτα πτώματα πάνω στο νησί.
Είναι γνωστό, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, πως η κυβέρνηση Badolio ανακοί-νωσε στις 19.45 της 8ης 9ου 1943 στη Ρώμη, την ανακωχή με τους Αγγλοαμερικά-νους, που ουσιαστικά σήμαινε την αποχώρηση της Ιταλίας από τον Άξονα. Όμως η Ιταλία κήρυξε επίσημα τον πόλεμο στη Γερμανία στις 13.10.1943, όταν η σφαγή της Κεφαλονιάς είχε ολοκληρωθεί, γεγονός που επικαλέστηκε στη δίκη των εγκληματιών πολέμου της Νυρεμβέργης ο διοικητής του 22ου Σώματος Στρατού Ορεινών Κυνηγών (Gebirgsjeger) στρατηγός Hubert Lanz, ισχυριζόμενος πως οι στρατιώτες της Άκουι δεν είχαν το status των αιχμαλώτων πολέμου για να ισχύσουν οι διεθνείς συμβάσεις περί αιχμαλώτων και γι’αυτούς, αλλά ήταν “προδότες της γερμανοϊταλικής συμμαχίας” και “ελεύθεροι σκοπευτές”.
Ο Lanz, που στη δύναμη του Σώματος Στρατού που διοικούσε ανήκε και η περιβόητη Μεραρχία “Edelweis” που στις δυνάμεις της ανήκαν και οι σφαγείς της Κεφαλονιάς, του Κομένου της Άρτας, της Νότιας Αλβανίας και άλλων μερών της Βαλκανικής -κατά τον Παμπαλόνι αυστριακή, τυρολέζικη μεραρχία- (σελ. 192 του βιβλίου μου), δικάστηκε τότε 12 χρόνια φυλακή ως εγκληματίας πολέμου, εξέτισε μόνο τα 5, βγαίνοντας έγραψε απομνημονεύματα και διορίστηκε Σύμβουλος Ασφαλείας στο κόμμα του Γκέντσερ, το FDP, που διέλυσε τη Γιουγκοσλαβία.
Φυσικά αυτό ήταν σκέτη πρόφαση, γιατί ξέρουμε πως, οι ναζί “σεβάστηκαν”, σε άλλες περιπτώσεις τις διεθνείς συνθήκες.
Μετά τη μεγάλη κόντρα μου με τον Mr. De Bernier για το “μαντολίνο” του, βιβλίο και φίλμ και το θόρυβο που δημιουργήθηκε διεθνώς -Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία- επενέβη το 2005 ο ανώτερος εισαγγελέας, διευθυντής, της Υπηρεσίας Δίωξης Εγκλημάτων Πολέμου της Γερμανίας στην Εισαγγελία του Ντόρτμουντ της Βεστφαλίας Dr. Ulrich Maas και έκαμε διώξεις εναντίον επιζώντων σφαγέων. Ήρθε στην Κεφαλονιά, πήρε καταθέσεις από Κεφαλονίτες, συνέντευξή του μαζί μου δημοσιεύτηκε δισέλιδη στην “Ελευθεροτυπία” της 1ης 8ου 2005 και κλήθηκα και κατέθετα για το θέμα επί μέρες στην Αστυνομία Καισαριανής. Ο Dr. Ulrich Mass, ως διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας επεξεργασίας των μαζικών εθνικοσοσιαλιστικών εγκλημάτων στην Εισαγγελία του Dortmund είχε κάμει χρήση της σύμβασης αμοιβαίας δικαστικής αρωγής του 1904. Όμως οι παραπομπές που έκαμε δεν ελήφθησαν υπόψη από τους κατά τόπους εισαγγελείς των Ομόσπονδων χωρών, με το πρόσχημα πως σε μια τέτοια πολεμική κατάσταση δεν ήταν εύκολος ο προσδιορισμός της προσωπικής ευθύνης και έθεσαν τις υποθέσεις στο Αρχείο – Παράδειγμα, ο εισαγγελέας Στερν του Μονάχου, εναντίον του οποίου έγιναν και κινητοποιήσεις, από Γερμανούς και ξένους αντιφασίστες.
Εγώ τηλεφώνησα στον Dr. Mass και του ζήτησα εξηγήσεις. Μου απάντησε με ένα φαξ, που μου περιγράφει τα προεκτεθέντα και το οποίο δημοσιεύω στα γερμανικά και σε μετάφραση στο βιβλίο μου “Κεφαλονιά 1943. Το μεγάλο έγκλημα του ναζισμού. Η σφαγή του Μεραρχίας Άκουι. Ντοκουμέντα και κείμενα”, που έβγαλαν το 2008 οι εκδόσεις της Βιβλιοφιλίας του Κώστα Σπανού. Σελίδες 87-89.
Και στο ίδιο βιβλίο, σελίδα 97, κάτω από τον τίτλο REQUIEM γράφω:
REQUIEM
Χιλιάδες οι νεκροί, κανένας ένοχος!
Έτσι τα κανόνισαν οι κρατούντες, νικητές και ηττημένοι, αυτοί που στέλνουνε στα πολεμικά σφαγεία τις ζωτικές δυνάμεις των λαών για να αλληλοεξοντώνονται και έτσι να διατηρείται, να διασφαλίζεται και να διαιωνίζεται η κυριαρχία τους.
Το έγκλημα της Κεφαλονιάς, ένα από τα μεγαλύτερα του δεύτερου παγκοσμίου ιμπεριαλιστικού πολέμου, έμεινε ουσιαστικά, τυπικά και ηθικά ατιμώρητο και σ’ αυτό συντελέσανε ως φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί και οι τρεις κυβερνήσεις των τότε εμπολέμων χωρών.
Η γερμανική, ως διάδοχος του Γ’ Ράιχ που στηρίχθηκε βασικά στον κρατικό μηχανισμό του και αξιοποίησε τα στελέχη του, η ελληνική και λόγω πολιτικής καταγωγής και προέλευσης, («η Αριστερά είναι προδόται και προτιμώ τους εγκληματίας πολέμου από τους κομμουνιστάς», είπε ο υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης Καραμανλή Δ. Μακρής σε συζήτηση στην τότε Βουλή), και η ιταλική «για να μην ενοχληθεί η γερμανική παρουσία στην ατλαντική συμμαχία», το αμαρτωλό ΝΑΤΟ.
Δηλαδή, μπροστά στα γενικά καπιταλιστικά συμφέροντα που αυτές οι κυβερνήσεις εκπροσωπούσαν και υπηρετούσαν και οι διάδοχές τους εξακολουθούν να εκπροσωπούν και να υπηρετούν, η σφαγή κάποιων χιλιάδων ανυπεράσπιστων Ιταλών στρατιωτών αιχμαλώτων πολέμου -και τόσων άλλων- είναι ασήμαντες λεπτομέρειες.
Τα ιταλικά νιάτα γεμίσανε με τα κουφάρια τους τις πόλεις, τα χωριά, τα βουνά, τα διάσελα, τα λαγκάδια και τις ακτές της Κεφαλονιάς, δείχνοντας απαράμιλον ηρωισμό και εν γνώση τους βαδίζοντας σε βέβαιο θάνατο, όταν διαμήνυσαν στους διοικητές τους: «πεθαίνει κανείς με το όπλο τον μα δεν το παραδίνει». Και αποφάσισαν ομόφωνα να αντισταθούνε στη ναζιστική βαρβαρότητα.
Ο λαός της Κεφαλονιάς έδειξε την πιο υψηλή πολιτική ωριμότητα και την ανώτατη ανθρώπινη αλληλεγγύη, όταν αγκάλιασε, με μύριους κινδύνους, τον χθεσινό κατακτητή και συμπολέμησε μαζί του ενάντια στο ναζισμό.
Ο μαύρος Σεπτέμβρης της Κεφαλονιάς του 1943, είναι το όνειδος της ναζιστικής κτηνωδίας και βαρβαρότητας, η υποκρισία και η διπροσωπία των “συμμάχων” του στρατηγείου Μέσης Ανατολής, που συντέλεσαν στην εξέγερση και εσκεμμένα εγκατέλειψαν τους εξεγερμένους στη σφαγή, αλλά και η καταισχύνη της μετέπειτα εσκεμμένης συγκάλυψης του εγκλήματος.
Είναι όμως και η υψηλότερη εκδήλωση πολιτικής ωριμότητας και ανθρώπινης και διεθνιστικής αλληλεγγύης Ιταλών και Ελλήνων.
Αιώνια η μνήμη σ’ εσάς αδελφοί
στον τίμιο που πέσατ’ αγώνα!
Καισαριανή, 13.12.2007
Οι αντιφασίστες Ιταλοί που θέλανε να πολεμήσουνε τους ναζί, διαπεραιωνόταν μέσω Ιθάκης στη Ρούμελη από τα δικά μας Κομητάτικα και Νιοχωρίτικα πόρτα, την Αγιά Σοφιά, τα Χοργωτά και τα Γαγιάνα, κυρίως από τα Χοργωτά, από τις Τσιμέικες εαμίτικες βάρκες, των Σπύρου, Ζήσιμου και Κώστα Τσιμά, γιών του Ηλία Τσιμά (Λιούδη) και Αναστάση Τσιμά. Απόγονοί τους παραβρίσκονται απόψε εδώ.
Τους έβγαλαν στη δυτική Ιθάκη, στο σημείο με τη μικρότερη απόσταση από την ανατολική ακτή, απ’ όπου τους παραλάμβανε το καΐκι “Αη-Δημήτρης”, η ναυαρχίδα του ΕΛΑΝ Ιονίου και τους μετέφερε στο 2/39 σύνταγμα του ΕΛΑΣ Ρούμελης, περιοχή Ξηρόμερου, από τις γραμμές του οποίου πολέμησαν ηρωικά εναντίον του φασισμού. Στη Ρούμελη και στο 2/39 έδρασε ως αξιωματικός του ΕΛΑΣ και ο επιζήσας της εκτέλεσής του, που εκτελέστηκε μαζί με την πυροβολαρχία του πάνω απ’ τα Δειλινάτα Άμος Παμπαλόνι, που διετέλεσε και μέλος του επιτελείο της 7ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ και πήρε μέρος στη μάχη της Αμφιλοχίας που έγινε στις 12-14.07.1944 και τιμήθηκε επ’ ανδραγαθία.
Ήρθε με το 2/39 στην Κεφαλονιά και έπαιξε αποφασιστικό ρόλο κατά την αποχώρηση των Γερμανών από το νησί, κερδίζοντας με την πλευρά του ΕΛΑΣ τα ιταλικά πυροβολεία των Δειχαλιών της Σάμης, που στη σύγκρουση του Σεπτέμβρη του 1943 δεν είχαν αφοπλιστεί από τους Γερμανούς, αλλά είχαν ταχτεί μαζί τους, τα οποία όμως έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο υπό την καθοδήγηση του Παμπαλόνι και του ΕΛΑΣ, στις συγκρούσεις κατά την αποχώρηση των Γερμανών.
Ο Άμος Παμπαλόνι πέθανε πλήρης ημερών, στη Φλωρεντία στις 12.06.2006, σε ηλικία 96 ετών. Τον νεκρολόγησα από τον ιταλικό τύπο.
Μετά την καταστροφή της Άκουι, μια ομάδα 40 ανταρτών του ΕΛΑΣ, του 2/39 υπό τον καπετάν Φουρτούνα, ήλθε στο Βαρύ της Άνω Ερύσσου, και διά των κορυφών του Καλού Όρους πήγε στη Φάλαρη για τη συλλογή των όπλων της εξοντωθείσας Μεραρχίας.
Το μεγαλύτερο μέρος του ΕΛΑΣ της Δυτικής Ελλάδας εξοπλίστηκε πλήρως ή συμπλήρωσε τον οπλισμό του από τα όπλα της Άκουι της Κεφαλονιάς.
Στις διμοιρίες του 2/39, όλοι οι πολυβολητές με τις ιταλικές Μπρέντες ήταν Ιταλοί.
Και ήταν σκληροτράχηλοι πολεμιστές, γιατί τότε υπήρχε το ιδεολογικό κίνητρο, ο αντιφασισμός, ενώ στην Αλβανία δεν υπήρχε γι’αυτούς κανένα ιδεολογικό κίνητρο.
Οι μετέπειτα συνεργάτες των Γερμανών ταγματασφαλίτες της Π.Ο.Κ. σφάξανε και ληστέψανε τους Νιοχωρίτες βαρκάρηδες Λάμπρο Σακκάτο (Σολέλη), Χρήστο Τσαγκαράτο (Διαμαντή) και Γιώργο Δενδρινό (Φακίνο) και από τα Κομητάτα τον Ηλία Παπαθεοδωράτο και τον ανεψιό του Νίκο Παπαθεοδωράτο. Στα γεγονότα της Λευκάδας, τον Ιούλιο του 1944, σφάχτηκαν από τη συμμορία του Γάκια, που του τους παραδώσανε οι Γερμανοί, οι Νιοχωρίτες Γιάννης Δομένικος και Παναγής Αλυσανδράτος, συγγενής του Γάκια (Φωκίωνα Αλυσανδράτου) και σώγαμπρος στο Νιοχώρι και ο Κόμητας Ξενοφών Παπαστεφανάτος. Γι’αυτά τα εγκλήματα δεν έγινε ποτέ λόγος και δεν ζητήθηκαν από κανέναν ευθύνες. Για πρώτη φορά έκαμα εγώ λόγο, στο τριεθνές (ελληνο-ιταλο-γερμανικό) συνέδριο για την σφαγή της Άκουι το 2003, σ’αυτήν εδώ την αίθουσα, στα 60 χρόνια της σφαγής και δημοσιεύτηκαν στα πρακτικά του συνεδρίου.
Τέλος, οι Έλληνες Αγωνιστές, Μαχητές του ΕΛΑΣ, που πέσανε συμπολεμώντας με την Άκουι, είναι οι εξής:
1. Γεωργόπουλος Γεράσιμος του Δημητρίου, ετών 44
2. Γεωργόπουλος Κωνσταντίνος του Ιακώβου, ετών 22
3. Κακούρης Διονύσιος του Γεράσιμου, ετών 28
4. Ποδηματάς Γεράσιμος του Μιχαήλ, ετών 32
5. Καραγιώργος Ηλίας, ετών 30
Οι παραπάνω σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς στη Φάλαρη, μέσα σε μια χαράδρα, πάνω απ’τη στάνη του Λάλα, όπου δέχτηκαν πλαγιοκόπημα.
6. Θεοφυλάτος Γεράσιμος του Κωνσταντίνου, ετών 25
7. Μήλας Κωνσταντίνος του Γεωργίου, ετών 20
Σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς κοντά στο νερόμυλο των Γριζάτων, ενώ επέστρεφαν στην περιοχή τους από υπηρεσία στο πλευρό της Άκουι.
8. Γαλιατσάτος Λυκούργος ετών 55
Σκοτώθηκε επιστρέφοντας από υπηρεσία στην Άκουι κοντά στα Βαλτσαμάτα.
9. Σαουλής Ευάγγελος του Γεράσιμου, ετών 24
Σκοτώθηκε από τους Γερμανούς επιστρέφοντας από υπηρεσία στην Άκουι κοντά στα Πουλάτα της Σάμης στις 19.09.1943.
Ο εφεδρικός ΕΛΑΣ είχε συγκροτήσει τρεις ομάδες υποστήριξης των Ιταλών της Άκουι, συνολικής δύναμης 50 ανδρών, μία με έδρα τα Ομαλά, μία με έδρα την Άνω Λειβαθώ και τα χωριά Μουσάτα και Ποριετάτα και μια τρίτη ομάδα με έδρα τη Σάμη.
Ας είναι αιωνία τους η μνήμη!
(Τα στοιχεία από την ΠΕΑΕΑ Κεφαλονιάς – Ιθάκης και τον αείμνηστο πρόεδρό της Γεράσιμο Γαλιατσάτο (Λαέρτη), Γραμματέα της ΕΠΟΝ Κεφαλονιάς-Ιθάκης στην Κατοχή.) Ο Λαέρτης είχε δικαστεί σε θάνατο (6 φορές) και έζησε 30 χρόνια εκτός Ελλάδας, πως δήθεν είχε σκοτώσει το Θέμη Μαρίνο. Και ο Θ.Μ. εδώ και λίγα χρόνια έκαμε ομιλία μαζί με τον Μανώλη Γλέζο σ’ ένα Λύκειο στην Αθήνα για την Αντίσταση.
Το σύνολο των Ιταλών που πέσανε στην Κεφαλονιά ανέρχεται σε 9.640. 5.000 εκτελεστήκανε ομαδικά. 3.000 τους πνίξανε μέσα σε δύο βυθισμένα πλοία και 1.250 πέσανε στις μάχες.
Και κλείνοντας αυτή τη διεξοδική αναφορά μου στα τραγικά και ηρωϊκά γεγονότα του Σεπτέμβρη του 1943 στο νησί μας, δηλώνω απερίφραστα πως ο ηρωϊσμός και η θυσία της Άκουι έσωσε την Τιμή της Ιταλίας και αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη πράξη της Ιταλικής Αντίστασης στο ναζισμό, στο ηρωϊκό παρτιζάνικο κίνημα της Ιταλίας, που ανάμεσα στις μεγάλες πράξεις του είναι και το κρέμασμα του Μουσολίνι.
Και από ελληνικής-κεφαλονίτικης πλευράς, έχουμε την εκδήλωση της πιο θαυμαστής πολιτικής ωριμότητας και της μεγαλύτερης έκφρασης ανθρώπινης αλληλεγγύης, των ανώτερων ανθρώπινων αισθημάτων στην πλήρη τους εκδήλωση μέσα σε τρομερές συνθήκες.
Ο Σεπτέμβρης του 1943 στην Κεφαλονιά είναι η έκφραση της πιο άγριας βαρβαρότητας και κτηνωδίας των ναζιστών δημίων και ο αγώνας κατά του φασισμού-ναζισμού, με εκδηλώσεις ανώτερου ανθρωπισμού και αυτοθυσίας, με τη συναδέλφωση στον αγώνα για υψηλά ιδανικά Ελλήνων και Ιταλών.
Και μια ακόμα σημαντική πληροφορία:
Ένα email από το μεταφραστή του βιβλίου μου για τη σφαγή της Άκουι στα ιταλικά, τον ελληνιστή και καθηγητή της ιστορίας Massimo Rapetti, από 27.10.2013 μου αναγγέλλει την πρώτη καταδίκη, μετά από 70 χρόνια, για τη σφαγή της Κεφαλονιάς.
Το στρατιωτικό δικαστήριο της Ρώμης επέβαλε ισόβια κάθειρξη στον Alfred Stock, ενενηντάχρονο ναζί, που είχε ομολογήσει πως συμμετείχε στους τουφεκισμούς των αξιωματικών της Άκουι στο “Κόκκινο Σπίτι” στις 24 Σεπτεμβρίου 1943, στους Αγίους Θεοδώρους τ’ Αργοστολιού της Κεφαλονιάς.
Ο νομικός εκπρόσωπος του ιταλικού κράτους Luca Ventrelli δήλωσε: “Είναι η πρώτη δικαστική απόφαση για την Κεφαλονιά που βγήκε από οποιοδήποτε δικαστήριο”.
Και ο εισαγγελέας De Polis: “Στην πραγματικότητα είναι, μετά τη δίκη της Νυρεμβέργης, η πρώτη στην Ευρώπη (δικαστική απόφαση) σχετικά με τα γεγονότα της Κεφαλονιάς”.
Φυσικά η απόφαση αυτή βγήκε πολύ αργά, γιατί στο μεταξύ, σχεδόν όλοι οι ναζί μακελάρηδες της Κεφαλονιάς, λόγω ηλικίας, θα αναπαύονται στους απλόχωρους σκιερούς παραδείσους του 3ου Ράιχ.
