Το προσεισμικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Αργοστόλι. Η ιστορία του!

Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kefaloniapress.gr

Με αφορμή τις εξελίξεις στην υπόθεση του  Αρχαιολογικού Μουσείου και την ανακατασκευή του, θεωρώ ότι θα ήταν χρήσιμο να θυμηθούμε το παλιό Μουσείο, που είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά ιστορικά κτίρια του Αργοστολίου. Βρισκόταν στην περιοχή του Μέτελα, λειτούργησε ως ίδρυμα για περίπου 50 χρόνια κι ενώ ήταν πραγματικό στολίδι για την περιοχή, είναι ελάχιστες  οι πληροφορίες και οι φωτογραφίες σχετικά με την ύπαρξή του.

γράφει η Μαρία Μαρκάτου-Αλυσανδράτου

Πριν τους σεισμούς του 1953, φτάνοντας στο τέρμα της οδού Χαροκόπου προς την πλατεία Μέτελα,  βρισκόσουν ανάμεσα στις φυλακές στο δεξί σου χέρι, εκεί που σήμερα βρίσκεται το συγκρότημα του Ξενία  και στο Κοργιαλένειο Αρχαιολογικό Μουσείο στα αριστερά.

Το Μουσείο ήταν ένα νεοκλασικό, ορθογώνιο και μακρόστενο κτίριο με κιονοστοιχία  και  νεοκλασική όψη, το οποίο βρισκόταν εκεί που σήμερα υπάρχει το οικόπεδο δίπλα στη παιδική χαρά και στον υπαίθριο χώρο άθλησης, στη γωνία της οδού Χαροκόπου με την Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.
Πανοραμική άποψη της περιοχής όπου διακρίνονται δεξιά της φωτογραφίας το Μουσείο στο νούμερο 1 και απέναντί του οι φυλακές στο νούμερο 2,  δεξιά της Χαροκόπου

Δεν ήταν Μουσείο από την αρχή, οι συνθήκες το επέβαλαν αργότερα. Το κτίριο κατασκευάστηκε επί Αγγλοκρατίας και συγκεκριμένα το 1830 για να χρησιμοποιηθεί ως Αγγλικανική εκκλησία από τον Τσαρλς Τζέημς Νάπιερ, τον  ίδιο που  είχε φτιάξει 4 χρόνια νωρίτερα και τις φυλακές, οι οποίες  βρίσκονταν ακριβώς δίπλα.

Πολύ πριν το 1830 στο ίδιο σημείο υπήρχε το εβραϊκό νεκροταφείο, το μόνο κοιμητήριο που δεν ήταν μαζί με τα άλλα στο Δράπανο.  Παρότι  οι παλαιότεροι Εβραίοι εγκαταστάθηκαν στην  Κάστρο του Αγίου Γεωργίου πριν ακόμα το Αργοστόλι γίνει η νέα πρωτεύουσα του νησιού το 1757, εν τούτοις τους απαγορευόταν να ενταφιαστούν στο Δράπανο μαζί με τους συμπολίτες τους κι έτσι έθαβαν τους νεκρούς τους μακριά από την πόλη και σε σημείο που τότε δεν ήταν κατοικήσιμο.

Η ύπαρξη  του εβραϊκού νεκροταφείου μέχρι και τις αρχές του 1900, ήταν κι ο λόγος ένστασης από τον καθηγητή-φιλόλογο Νικόλαο Τζουγανάτο, που θεωρούσε σωστότερο το όνομα Ισραήλ να δοθεί σε οδό πλησίον εκείνου του χώρου κι όχι στον δρόμο που κατεβαίνει για την πλατεία  Μέτελα από την απέναντι πλευρά και δόθηκε  ως φόρος τιμής στους Εβραίους που έτρεξαν από τους πρώτους να βοηθήσουν μετά τους σεισμούς 1953.

Πανοραμική και πολύ παλιά  φωτογραφία της περιοχής το 1880, όπου διακρίνονται επάνω οι φυλακές και η Αγγλικανική Εκκλησία στο νούμερο 1 πριν γίνει Μουσείο και από  κάτω η Πλατεία Μέτελα και το άγαλμα του Άγγλου τοποτηρητή

Ωστόσο, η πρώτη αναφορά που γίνεται για πραγματικό μουσείο στο Αργοστόλι είναι εκείνο που δημιουργήθηκε από τους αδελφούς Κωνσταντίνο και Δημήτριο(Δήμο) Βαλσαμάκη, το 1815. Συγκεκριμένα, ο ιατροφιλόσοφος Κωνσταντίνος αγόρασε στη Φλωρεντία τις συλλογές από το πλούσιο μουσείο του Φελίτζε Φοντάνα με τα τεχνητά ανθρώπινα μέλη, τα ξύλινα και κέρινα ομοιώματα και το έφερε στην Κεφαλονιά, όπου και στεγάστηκε στην οικία των αδελφών Βαλσαμάκη, στην τότε συνοικία της Υπαπαντής.

Για να καταλάβουμε πόσο σημαντικό ήταν το μουσείο αυτό, υπήρξαν αλλεπάλληλες προτάσεις αγοράς του.  Η πρώτη  το 1820 από τον κόμη του  Γκίλφορντ  Φρέντερικ Νορθ, που ήθελε να το αγοράσει για το πανεπιστήμιο που σκόπευε να ιδρύσει στην Κέρκυρα. Πρόκειται για τον άνθρωπο που ίδρυσε το 1824, την Ιόνιο Ακαδημία στην Κέρκυρα,  το πρώτο Πανεπιστήμιο στην ιστορία της νεοελληνικής παιδείας.

Η δεύτερη πρόταση ήρθε από τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Ιωάννη Κωλλέτη, που ήθελε να το αγοράσει και να το μεταφέρει στην Αθήνα.

Σε αυτό προφανώς το μουσείο αναφέρεται ο διοικητής Κάρολος ντε Μποσσέ, όταν το 1835 δωρίζει 48 Μυκηναϊκά αγγεία στο τοπικό αρχαιολογικό μουσείο, από τις ανασκαφές που έκανε ο ίδιος στο νησί. Την ίδια στάση τήρησε και το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο δώρισε την συλλογή νομισμάτων που βρήκε στην Κεφαλονιά μαζί με άλλα αντικείμενα.

Τελικά  το μουσείο δωρήθηκε στο Δήμο Αργοστολίου από τον Δημήτριο Βαλσαμάκη  με τον όρο να διορίζονται καθηγητές εις αυτό για να διδάσκουν. Επειδή όμως ο συγκεκριμένος όρος δεν μπόρεσε να τηρηθεί από το δημόσιο, η Κεφαλονιά έχασε ένα πραγματικό θησαυρό διότι η κόρη του Βαλσαμάκη το 1853 πούλησε το μουσείο στο Εθνικό Πανεπιστήμιο.

Τριάντα περίπου χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1887 ξεκινά μια νέα προσπάθεια για την δημιουργία μουσείου, αυτή την φορά από τον Αρχιεπίσκοπο Γερμανό Καλλιγά.

Ο ιεράρχης Γερμανός Καλλιγάς εκλέγεται Αρχιεπίσκοπος Κεφαλονιάς τον Μάρτιο του 1884  δικαιώνοντας τις προσδοκίες του λαού του νησιού μας, όντας φωτεινό και προοδευτικό πνεύμα που  ανέπτυξε μεγάλη οργανωτική ικανότητα και φιλανθρωπική δράση. Ανάμεσα στα έργα του περιλαμβάνονται τα Φιλανθρωπικά Καταστήματα, το Νοσοκομείο του Αργοστολίου με παράρτημα το  Φτωχοκομείο κι η προσπάθεια για λειτουργία  Ορφανοτροφείου ενώ εξέχουσα θέση κατείχαν οι Βιβλιοθήκες και το Μουσείο που ίδρυσε στο μικρό διάστημα της ιεραρχίας του στο νησί (25 Μαρτίου 1884-19 Ιουλίου 1889).

Ο Αρχιεπίσκοπος Γερμανός Καλλιγάς

Η αρχή γίνεται με την ίδρυση  της Βιβλιοθήκης της Αρχιεπισκοπής Κεφαλoνιάς, την προάγγελο της Κοργιαλένειου και γνωστή αργότερα ως Δημόσια Βιβλιοθήκη και το συστεγαζόμενο με αυτήν Μουσείο, περίπου στα μέσα του καλοκαιριού του 1887.

Τουλάχιστον μέχρι την αποχώρησή του Γερμανού Καλλιγά από το Αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κεφαλονιάς φαίνεται ότι οι προσπάθειές του να βρεθεί  κατάλληλος χώρος για να στεγάσει το πνευματικά αυτά ιδρύματα,  δεν είχαν  αποτέλεσμα. Κι έτσι η Δημόσια Βιβλιοθήκη και το Μουσείο στα χρόνια της λειτουργίας τους, στεγάζονταν σε ξεχωριστές αίθουσες στην Αρχιεπισκοπή, όπου και συγκεντρωνόταν το αρχικό υλικό.

Τα πρώτα φυσικά και αρχαιολογικά αντικείμενα ήταν δωρεές από ιδιωτικές συλλογές  των Γερασίμου Μαζαράκη, Αντωνίου Μηλιαρέση, Σταύρου Μεταξά αλλά και η προσωπική συλλογή του ιεράρχη που αποτελείτο από αιγυπτιακά νομίσματα και αρχαιολογικά αντικείμενα. Ο Γερμανός Καλλιγάς κατάφερε επίσης να περισυλλέξει σπάνια βιβλία, πολλά χειρόγραφα, παλαιότυπα, αρχαία επί περγαμηνής ευαγγέλια και αρχαιολογικά αντικείμενα, που νέμονταν για χρόνια από τα μοναστήρια του νησιού, επίτροποι και ηγούμενοι για να μην ξεχάσουμε τους Άγγλους που φόρτωναν καράβια ολόκληρα με αρχαιότητες και βιβλιοθήκες, τις οποίες αφαιρούσαν από τις μονές.

Ο ιατροφιλόσοφος επίσης Αντώνιος Μηλιαρέσης,  κληροδοτεί αρχαία αντικείμενα ως «προζύμι» για τη σύσταση του Μουσείου, αλλά και όλα τα βιβλία του, τα μεν ιατρικά για τη Βιβλιοθήκη του Νοσοκομείου που εκείνη την εποχή ιδρυόταν πάλι με προσπάθειες του Αρχιεπισκόπου, και όλα τα υπόλοιπα για την Βιβλιοθήκη της Αρχιεπισκοπής Κεφαλονιάς. Επίσης προσέφερε μια αξιόλογη συλλογή από παλαιά νομίσματα, μετάλλια, δυσεύρετες και σπάνιες εκδόσεις αρχαίων συγγραφέων, αγαλματίδια, πυξίδες, κοσμήματα, σκαραβαίους, κώδικες, παλαιές εικόνες, λήκυθους(είδος αγγείων), διφθέρες(κατεργασμένα δέρματα που χρησίμευαν ως περγαμηνές) και χειρουργικά εργαλεία.

Ο πυρήνας όμως εκείνου του Μουσείου που ίδρυσε ο ιεράρχης το 1887, γύρω στο 1909 εμπλουτίστηκε από τις ανασκαφές του διακεκριμένου  Κεφαλονίτη αρχαιολόγου Παναγή Καββαδία (Κοθρέας 1850 – Αθήνα 1928),που έφερε στο φως  τις πρώτες αρχαιότητες στο νησί μας και έργο του οποίου είναι μεταξύ  άλλων οι μεγάλες ανασκαφές της Επιδαύρου και της Ακρόπολης.

Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 1909 οι ανασκαφές στα Μαζαρακάτα φέρνουν στο φως θολωτούς τάφους μετά σκελετών, τους οποίους συναρμολογεί ο καθηγητής Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Θ. Σκούφος κι αναζητείται επειγόντως χώρος για να τοποθετηθούν.

Τότε λοιπόν το αδελφάτο των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων δέχθηκε την πρόταση να παραχωρήσει το κτίριο της παλιάς Αγγλικανικής Εκκλησίας, το οποίο είχε περιέλθει στην δικαιοδοσία του και μετά την Ένωση είχε εγκαταλειφθεί και αχρηστευθεί για να στεγαστούν τα εκθέματα και να λειτουργήσει ως Αρχαιολογικό Μουσείο.Κάποια στιγμή υπήρξε η σκέψη ο χώρος αυτός να λειτουργήσει ως νοσοκομείο αλλά τελικά δεν ευδοκίμησε.

Πριν από τότε για άλλη χρήση του χώρου εκτός από Μουσείο, η πρώτη αναφορά γίνεται  στις 22 Μαρτίου 1897, όταν εκεί φιλοξενήθηκαν και νοσηλεύθηκαν  προσωρινά 184 Κεφαλονίτες τραυματίες στον πόλεμο της Κρήτης κατά των Τούρκων. Η δεύτερη στις 28 Φεβρουαρίου του 1902, όταν ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για τον πρώτο δημόσιο,”λαϊκό” χορό που  εδόθη  στο Αργοστόλι, όπως διαβάζουμε στην εφημερίδα ”Ζιζάνιον” και τίποτα άλλο πέραν αυτού.

Αριστερά, επάνω από την πλατεία Μέτελα, η Αγγλικανική Εκκλησία

Το 1909, το ερειπωμένο κτίριο φαίνεται ως  η καλύτερη λύση για να φιλοξενήσει όλα τα μέχρι τότε αρχαιολογικά ευρήματα αλλά μόνο μετά την δωρεά του μεγάλου ευεργέτη Μαρίνου Κοργιαλένιου, το κτίριο αποκτά την όψη Μουσείου.

Ο Μαρίνος Κοργιαλένιος

Ο  μεγάλος ευεργέτης Μαρίνος Κοργιαλένιος πεθαίνει σε ηλικία 81 ετών τον Απρίλιο του  1911 στην έπαυλη του στο Λονδίνο. Η κηδεία του έγινε στον Ελληνορθόδοξο ναό της Αγίας Σοφίας του Λονδίνου αλλά  σύμφωνα με την επιθυμία του ενταφιάζεται λιτά και χωρίς τυμπανοκρουσίες στο Αργοστόλι.

Απόσπασμα από την διαθήκη του Μαρίνου Κοργαλένιου που αναφέρεται στη θέληση του ευεργέτη για τα περί της κηδείας του

Με την διαθήκη του ανάμεσα στις άλλες δωρεές, άφησε ένα σημαντικό ποσό που διατέθηκαν τελικά για το συγκεκριμένο κτίριο και για αυτό η διακριτική πινακίδα με το όνομά του στην είσοδο του προσεισμικού Μουσείου.

Το ταφικό μνημείο της οικογένειας  Κοργιαλένιου στο νεκροταφείο Δραπάνου

Συγκεκριμένα, κληροδότησε το ποσό των 6.000 λιρών για την σύσταση και ανέγερση Αρχαιολογικού Μουσείου στην Κεφαλονιά, που ευελπιστούσε ότι ο Δήμος Αργοστολίου και η Ελληνική κυβέρνηση θα κατασκεύαζε σε κεντρική και κατάλληλη θέση.

Το σχετικό απόσπασμα από την διαθήκη του Μαρίνου  Κοργιαλένιου, που συντάχθηκε στο Λονδίνο το 1910 και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1912

Τελικά το 1914 εκχωρείται από τα Φιλανθρωπικά Καταστήματα στην Κοργιαλένειο Επιτροπή αντί του ποσού των 35.000 δραχμών, το οίκημα της παλιάς Αγγλικανικής Εκκλησίας, για Μουσείο. Με τα χρήματα λοιπόν της διαθήκης το εγκαταλελειμμένο κτίριο της  παλιάς  ανακατασκευάζεται και αποκτά νεοκλασική όψη με  κίονες.  Πρόκειται για την αναβίωση του κλασικού αρχαιοελληνικού στυλ κτιρίων, που έφτασε και στην Ελλάδα στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν οι τότε βασιλείς αποφάσισαν να το καταστήσουν το «επίσημο» αρχιτεκτονικό ρεύμα των δημόσιων κτιρίων.

Πλαϊνή άποψη του προσεισμικού  Κοργιαλένειου Αρχαιολογικού Μουσείου

Στην συνέχεια, το Κοργιαλένειο Αρχαιολογικό Μουσείο μετά τις ανασκαφές του Παναγή Καββαδία εμπλουτίστηκε εκ νέου με τα ευρήματα του  Κεφαλονίτη ακαδημαϊκού και αρχαιολόγου, Σπύρου Μαρινάτου(Ληξούρι 4 Νοεμβρίου 1901 – Ακρωτήρι Θήρας 1 Οκτωβρίου 1974) του οποίου οι ανασκαφές αποκάλυψαν την παρουσία του Μυκηναϊκού πολιτισμού στην Κεφαλονιά.

Αγγεία από τον  τάφο Α της Λακήθρας 

Ο Σπύρος Μαρινάτος έπαιξε  πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλες τις αρχαιολογικές δραστηριότητες στο Ηράκλειο της Κρήτης και οι ανασκαφές του  υπήρξαν σε μεγάλο βαθμό καθοριστικές για τη συγκρότηση της Μινωικής Αρχαιολογίας ως διακριτού αρχαιολογικού γνωστικού αντικειμένου.

Ο Σπυρίδων Μαρινάτος στο γραφείο του στο Μουσείο Ηρακλείου όταν υπηρέτησε ως έφορος Κρήτης από το 1929 έως το 1938

Εκείνο όμως που  προκαλεί μεγάλη εντύπωση είναι το γεγονός, ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία και πληροφορίες ενώ ελάχιστες είναι και οι υπάρχουσες φωτογραφίες για ένα τόσο σημαντικό κτίριο, που λειτούργησε ως το μοναδικό Αρχαιολογικό Μουσείο στο Αργοστόλι και παρέμεινε ενεργό για περίπου 50 χρόνια και  μέχρι την καταστροφή του από τους σεισμούς του 1953. 

Η πρόσοψη του Κοργιαλένειου Αρχαιολογικού Μουσείου  

Μετασεισμικά, το μόνο δυστυχώς που μένει από το Μουσείο είναι ερείπια και τμήματα από τους κίονες, τα οποία παρέμειναν  παρατημένα στον  γύρω χώρο  για δεκαετίες παρότι το 1957 θεμελιώνεται το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο. Εκεί τοποθετούνται και διασωθέντα εκθέματα από το προσεισμικό. Κατά την ανοικοδόμηση στον χώρο του Μουσείου τοποθετούνται τα παραπήγματα για τα γραφεία δημοσίων υπηρεσιών.

Τα λυόμενα των δημοσίων υπηρεσιών όπου ήταν το Αρχαιολογικό Μουσείο( φωτογραφία από το βιβλίο Γεωργίου Μοσχόπουλου και Κατερίνας Μαραβέγια- Κώστα”Αργοστόλι σεισμοί 1953, Το τέλος και η αρχή μιας πόλης” εκδ. Κοργιαλένειου Ιδρύματος Αργοστόλι 2007

Κάποια από τα κιονόκρανα  σώθηκαν επίσης και βρίσκονται σήμερα μπροστά από το Δημαρχείο, αφού τα συγκέντρωσε και τα έβαλε εκεί ο πρώην δήμαρχος Αργοστολίου  Αλέκος Καλαφάτης (1983-1986 και 1991-1994 ) προκειμένου να μην κλαπούν. Όπως αναφέρει στο βιβλίο του ”Η πόλις μου”, το 1984 όταν επιχείρησε να καθαρίσει τον παλιό χώρο του Μουσείου τα συνεργεία τον ειδοποίησαν ότι βρήκαν κάτι αρχαίες κολώνες, που αποδείχθηκε ότι ήταν τα κιονόκρανα από τις κολώνες του προσεισμικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Τα κιονόκρανα από το Κοργιαλένειο Αρχαιολογικό Μουσείο μπροστά από το Δημαρχείο

Αρχικά, τοποθετήθηκαν  ανάμεσα στις κολώνες του νέου αρχαιολογικού μουσείου αλλά αργότερα δόθηκε εντολή μετακίνησης τους κι έτσι βρέθηκαν στη σημερινή τους θέση.

Λεπτομέρειες από τα προσεισμικά κιονόκρανα μπροστά από το Δημαρχείο

Επίσης άλλα τμήματα από κολώνες του Μουσείου βρίσκονται διάσπαρτα σε κάποιες νησίδες στο Αργοστόλι, όπως στο Λιμεναρχείο, την Γεωργική Σχολή και το παρκάκι επί της οδού Γ.Φωκά.

Tμήμα  κολώνας του Μουσείου έξω στην πλατειούλα επί της οδού   Γερασίμου Φωκά, απέναντι από το Ναυτικό όμιλο και δίπλα στην σωζόμενη κρήνη Τουλ

Τέσσερα χρόνια μετά τους σεισμούς, ξεκινά η ανοικοδόμηση του νέου μουσείου, το οποίο θεμελιώνεται το 1957 και ολοκληρώνεται μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.Εκεί τοποθετούνται κι όσα από τα εκθέματα σώθηκαν από το προσεισμικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Το νέο αρχαιολογικό Μουσείο  στον χώρο που προσεισμικά υπήρξε το ζαχαροπλαστείο ‘Βοσκοπούλα’  και στην απόληξη της οικίας Μοσχόπουλου Αναστάσιου με τον τεράστιο κήπο 

Στον χώρο που κάποτε φιλοξενούσε το Κοργιαλένειο Αρχαιολογικό Μουσείο, σήμερα δεν υπάρχει τίποτα που να το θυμίζει έστω ως ανάμνηση. Στα χρόνια που ακολούθησαν, εκεί γράφτηκε μια από τις πολλές μελανές σελίδες του πολέμου στο νησί μας αφού οι Γερμανοί εκτέλεσαν αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.

Συγκεκριμένα, στις 25 Σεπτέμβρη του 1943 εκτελείται ο 19χρονος Μαρίνος Λιναρδάτος. Την Πρωτομαγιά του 1944 οι πατριώτες Ιωάννης Γρηγοράτος 34 χρονών, Αριστομένης Μιχαλάτος 65 χρονών, Πέτρος Μιχαλάτος 18 χρονών και Ιωάννης Μουρίκης 60 χρονών, που  είχαν συλληφθεί στα Μουζακάτα κι οι Ερωτόκριτος Μπάλλας 70 χρονών  και Δημήτριος Μπάλλας 60 χρονών, στο μπλόκο στα Αργίνια. Τέλος, στις  11 ιουνίου του 1944 δολοφονείται εκεί ο 29χρονος Δημήτρης Βουτσινάς. Το 1988 μετά από πρόταση της ΠΕΑΕΑ αναρτήθηκε τιμητική πλάκα στον δυτικό τοίχο του χώρου που σήμερα λειτουργεί ως  παιδική χαρά και υπαίθριο γυμναστήριο.

Η τιμητική  πλάκα εις μνήμη των εκτελεσθέντων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης

Είναι πραγματικά κρίμα, όταν αναλογίζεσαι ότι ένα Αρχαιολογικό Μουσείο σαν το Κοργιαλένειο, έχει σχεδόν σβήσει από την ιστορική μας μνήμη κι έχει περιέλθει στην λήθη, παρά τις ακούραστες κι επίμονες προσπάθειες όλων εκείνων, που αγωνίστηκαν  να το κρατήσουν όρθιο ως  φάρο πολιτισμού, από το 1887!

Πηγές:

1. Αντίγραφο της Διαθήκης Μαρίνου Κοργιαλένιου, εκδοθείσας στο Λονδίνο το 1910

2. Αρχείο Κοργιαλενείου Διοικητικού Συμβουλίου Κεφαλληνίας

3. Τουμασάτος, Ηλίας: «Δημοσία Βιβλιοθήκη Κεφαλληνίας. Τα πρώτα βήματα ενός οράματος»

4. Κοσμετάτος-Φωκάς Νικόλαος, Οι Εβραίοι εις την Κεφαλληνίαν

5. Κοσμετάτου Ελένη, Αναφορά στους δρόμους της Κεφαλονιάς

6. Τζουγανάτος Νικόλαος, Μελετήματα Ιστορίας και Λαογραφίας της Κεφαλονιάς

7.Τσιτσέλης Ηλίας, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα

8. Λουκάτος Γεράσιμος, Εικόνες και θύμησες από την παλιά Κεφαλονιά – Βιώματα μαρτυρίες 

9. Αντωνάτος Σπύρος, Αργοστόλι η Χαμένη Πόλη εκδ. ΚΟΡΥΦΗ 2005

10. Πουλάκη-Κατεβάτη Διονυσία,  Προσεισμική Κεφαλονιά εκδ.ΕΙΚΩΝ 2003

11. Δεμπόνος Αγγελοδιονύσης:Μαρίνος Κοργιαλένειος, εκδ.ΝΕΛΕ Κεφαλονιάς 1989

                                            Το Αργοστόλι διασκεδάζει,Αργοστόλι 1979

                                            Η Γένεση και τα Πάθη μιας Πολιτείας, Αργοστόλι 1981

                                           Το χρονικό του σεισμού, Αργοστόλι 1976

                                            Σταθμοί,Αργοστόλι 1994

12. Κοσμετάτος Φωκάς Μαρίνος , Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι

13. Πάρτς Ιωσήφ(Partsh): Κεφαλληνία και Ιθάκη-Γεωγραφική Μονογραφία, 1892

14. Δρ. Μαρίνου Σάλομον ”La Statistica Generale dell’ Isola di Cefalonia), 1859

15. Καλαφάτης Αλέκος, Η πόλις (μου), Αργοστόλι 2022

16. Πέτρος Πετράτος,Το εργατικό συνδκαλιστικό κίνημα στην Κεφαλονιά, τα πρώτα 50 χρόνια 1894-1944, από ομιλία που έγινε στο πλαίσιο εκδήλωσης της Επιτροπής Πρωτοβουλίας για την Πρωτομαγιά,  στο Δημοτικό Θέατρο Αργοστολιού στις 29 Απριλίου 2011

17. Μοσχόπουλος Γεώργιος  και Μαραβέγια-Κώστα Κατερίνα, ‘Αργοστόλι Σεισμοί 1953 Το τέλος και η αρχή μιας πόλης’, εκδ.Κοργιαλένειου Ιδρύματος Αργοστόλι 2007

18. Φωτογραφίες από το  Κοργιαλένειο Λαογραφικό Μουσείο

19. Συλλεκτική έκδοση της Κοργιαλένειου Βιβλιοθήκης Η ΠΑΛΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΕΝΑΣ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Tόμος   πρώτος