Ο κορυφαίος διαφωτιστής, πολυγραφότατος λόγιος και δάσκαλος του Γένους Αδαμάντιος Κοραής (Σμύρνη 1748 – Παρίσι 1833) απεικονίζεται μπροστά από ουδέτερο βάθος μέχρι το στήθος, με ελαφρά στροφή προς τ’ αριστερά. Κοιτάζει κατάματα τον θεατή του και με το σφαλιστό στόμα, το διεισδυτικό και σπινθηροβόλο βλέμμα, τη σοβαρή έκφραση και την αστική ενδυμασία της εποχής επιβάλλει την παρουσία του ως μια επιτυχημένη και πνευματική προσωπικότητα.
19ος αι., ελαιογραφία σε μουσαμά, 50×44 εκ.
Καθώς προβάλλει από τα ουδέτερο βάθος ως ανάγλυφη και καθώς κόβεται στο κάτω μέρος χωρίς να μεσολαβεί κενό, η επαφή με τον θεατή είναι άμεση. Πρόκειται για μια επίσημη προσωπογραφία, όπως αναπτύχθηκε τον 19ο αιώνα που λάτρεψε τη διάσημη προσωπικότητα. Ο καλλιτέχνης, συναιρεί τα συστατικά μιας επιτυχημένης προσωπογραφίας: εξωτερική πιστότητα, εσωτερική διερεύνηση και ένταξη στο κοινωνικό και πνευματικό περιβάλλον μέσω της ενδυμασίας.
Η προσωπογραφία αυτή πρέπει να ταυτίζεται με εκείνη που είχε στο υπνοδωμάτιό του ο Κωνσταντίνος Τυπάλδος Ιακωβάτος. Όπως αναφέρει ο ίδιος το 1825, σε επιστολή του από τη Βενετία προς τον Αδαμάντιο Κοραή, η ελαιογραφία αυτή στηρίζεται στη χαλκογραφία που δημοσιεύτηκε το 1815 και αποδίδει την προσωπογραφία, που ο Πολωνός ζωγράφος Σμόλκι φιλοτέχνησε εκ του φυσικού αλλά εν αγνοία του Κοραή.
Δώρα Μαρκάτου
τ. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
