Ιστορική ξενάγηση στη Θηνιά και το λαμπρό παρελθόν της

Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kefaloniapress.gr

Για τους περισσότερους, η Θηνιά δεν αντιπροσωπεύει μόνο την τοπική κοινότητα  που φέρει το όνομα της  στα βόρειο όρια του δήμου Αργοστολίου αλλά μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή, στα όρια περίπου του πάλαι ποτέ κραταιού δήμου της.

γράφει η Μαρία Μαρκάτου-Αλυσανδράτου

Η ευρύτερη περιοχή της Θηνιάς, βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο του νησιού μας κι αποτελεί την γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στην Βόρεια και Νότια Κεφαλονιά ενώ ταυτόχρονα συνδέει την Χερσόνησο της Παλικής με το υπόλοιπο νησί.

Αυτό έγινε ουσιαστικά κατορθωτό  στα χρόνια της   Αγγλοκρατίας στο νησί μας(1810-1864) και κυρίως στα χρόνια του πρώτου και δεύτερου  τοποτηρητή, Charles Philippe de Bosset(Κάρολου Φιλίππου ντε Μποσσέ)και Charles James Napier(Τσαρλς Τζέημς Νάπιερ) αντίστοιχα.

Μεταφρασμένο απόσπασμα από την αλληλογραφία που αντάλλασσαν μεταξύ τους ο Κέννεντι με τον Νάπιερ, όταν ο τελευταίος ήταν σε ταξίδι εκτός Κεφαλονιάς  και βρέθηκε ανάμεσα σε άλλα έγγραφα, στην Βρεττανική Βιβλιοθήκη(από το βιβλίο της Ελένης Κοσμετάτου, Αναφορά στους δρόμους της Κεφαλονιάς, σελίδα 115

Η γεωγραφική θέση της Θηνιάς έχει αποτελέσει αντικείμενο ιστορικής κι επιστημονικής έρευνας, σχετικά με την γεωλογική της εξέλιξη, καθώς χρησιμοποιείται ως σημαντικό επιχείρημα στην  αναζήτηση της Ομηρικής Ιθάκης.

Ο περίφημος γεωγράφος και ιστορικός Στράβωνας υποστήριξε το 80 μ.Χ. ότι η χερσόνησος της Παλικής χωριζόταν παλιά με θάλασσα από την υπόλοιπη  Κεφαλονιά κι έκανε αναφορά για  έναν στενό ισθμό, που ξεκινούσε περίπου από τo Λιβάδι ή την παραλία του Σωτήρα κατά άλλους.

Στην καινοτόμα εργασία του με τίτλο ‘Γεωγραφία’ γράφει για την Κεφαλονιά: ‘Εκεί που το νησί είναι πολύ στενό, σχηματίζει έναν ισθμό σε τόσο χαμηλό υψόμετρο, που κάποτε καλυπτόταν από τη μία άκρη ώς την άλλη από θάλασσα.

Η σελίδα τίτλου της έκδοσης της Γεωγραφίας του Στράβωνα από τον Isaac Casaubon, 1620 

Το μόνο μέρος που ταιριάζει σ’αυτήν την περιγραφή είναι το στενότερο κομμάτι του νησιού από τον κόλπο του Λιβαδιού, με κατεύθυνση την Αγία Κυριακή.

Ωστόσο, αργότερα υπήρξαν νεότερες θεωρίες για  την  ύπαρξη του Διαύλου του Στράβωνα, που την τοποθετούσαν λίγο ανατολικότερα και συγκεκριμένα από την παραλία του Σωτήρα, προς την Αγία Κυριακή, γνωστή σήμερα ως κοιλάδα της Θηνιάς, που στο υψηλότερο σημείο της, βρίσκεται μόνο 180 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Υπάρχει λοιπόν ένδειξη ενός σεισμού με κατολίσθηση αρκετά μεγάλη ώστε να γεμίσει ο δίαυλος και να καλύψει την θάλασσα σε τέτοιο βάθος;

Εναέρια άποψη   της κοιλάδας της Θηνιάς 

Για να καταλάβουμε πόσο σημαντική είναι αυτή η πληροφορία, σκεφτείτε ότι με την αποδοχή ή την απόρριψη της διαφοροποιείται η άποψη της επιστημονικής κι ιστορικής κοινότητας για το που ακριβώς βρισκόταν η Ομηρική Ιθάκη και το ανάκτορο του Οδυσσέα.

Σύμφωνα λοιπόν με την θεωρία του Στράβωνος, πιθανόν ο λόφος Καστέλλι να είναι ο λόφος που δέσποζε κάποτε πάνω από το αρχαίο λιμάνι της Ιθάκης και πάνω σε αυτόν ήταν κτισμένο το ανάκτορο του Οδυσσέα. Οι προσχώσεις όπως και σε  άλλα μέρη, μετέθεσαν σήμερα την ακτογραμμή πολύ πιο μακριά.

Η πλειοψηφία ωστόσο των ερευνητών θεωρεί ότι ο Στράβωνας έκανε λάθος σχετικά με τον ισθμό γιατί η γεωμορφολογία του νησιού παραμένει αναλλοίωτη τουλάχιστον τα τελευταία 15.000 χρόνια  και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να τεκμηριωθεί η υπόθεση ότι τα πετρώματα στην περιοχή προέκυψαν από πρόσφατη γεωλογική αλλαγή που μετέτρεψε τη θάλασσα σε ξηρά.

Ψηφιακή αναπαράσταση του ισθμού του Στράβωνος στην  περιοχή της Θηνιάς, από Αγία Κυριακή προς Λιβάδι

Αιώνες όμως αργότερα το ίδιο υποστήριξαν ο Γεράσιμος Βολτέρας το 1903 στο έργο του «Η ομηρική Ιθάκη» και ο Νικόλαος Λιβαδάς Τουμασάτος το 1998 στο βιβλίο του «Κεφαλληνία – Η Αποκάλυψη της Ομηρικής Ιθάκης», όπου καταλήγουν στην άποψη ότι η Παλλική ήταν ξεχωριστό νησί από την υπόλοιπη Κεφαλονιά.

Ακολούθησαν το 2007 τρεις έγκριτοι Άγγλοι επιστήμονες, ο James Diggle, καθηγητής Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, ο ερευνητής Robert Bittlestone και ο γεωλόγος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου John Underhill, με το βιβλίο τους ”Οδυσσέας Λυόμενος” που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2007 από τις  εκδόσεις ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ.

Το εξώφυλλο του βιβλίου ”Οδυσσέας Λυόμενος” εκδ. Πολύτροπον 2007

Σε αυτό  υποστηρίζουν επίσης ότι υπήρχε θαλάσσιο πέρασμα από την  σημερινή παραλία του Σωτήρα  προς τον κόλπο της Αγίας Κυριακής  εδώ και 400.000 χρόνια περίπου κι  η μετατροπή της θάλασσας σε ξηρά δεν έγινε μόνο με την ανύψωση της ξηράς. Έγινε επίσης με κατολισθήσεις από τις απότομες πλευρές του ισθμού, οι οποίες όπως λένε μέσω της τεχνολογίας, είναι ορατές στις δορυφορικές φωτογραφίες.

Κατά προσέγγιση περίγραμμα του ογκώδους τμήματος της ορεινής ολίσθησης που πιστεύεται ότι έπεσε ως μεμονωμένος όγκος, φράσσοντας τη νότια έξοδο του θαλασσίου διαύλου που ξεχώριζε ως τότε την Παλική από την υπόλοιπη Κεφαλονιά

Σύμφωνα με την θεωρία τους, ένα τεράστιο κομμάτι της πλαγιάς στην ανατολική πλευρά της κοιλάδας,  φαίνεται  να έπεσε ως ενιαίος πέτρινος όγκος και να περιστράφηκε καθώς χτύπησε την απέναντι πλευρά της κοιλάδας, ανασηκώνοντας τον θαλάσσιο δίαυλο περίπου 180 μέτρα στον αέρα.

Ψηφιακή αναπαράσταση της πορείας που ακολούθησε ο Οδυσσέας με το που επέστρεψε στην Ιθάκη μέχρι να φτάσει στο παλάτι του, από τους συγγραφείς του βιβλίου ”Οδυσσέας Λυόμενος”

Τον Ιούλιο του 2017,  ερευνητική αποστολή υπό τον καθηγητή γεωμορφολογίας Κοσμά Παυλόπουλο (PSUAD) σε συνεργασία με τους καθηγητές Εφαρμοσμένης και Περιβαλλοντικής Γεωφυσικής Peter Styles,  τον καθηγητή Στρωματογραφίας John Underhill (Heriot Watt), τον  καθηγητή Ελληνικής και Λατινικής φιλολογίας του πανεπιστημίου Cambridge James Diggle και τον κ. John Crawshaw, την Άννα Κατσίγερα (MSc, NKUA), τη Βασιλεία Χονδράκη (MSc, NKUA)  και την καθηγήτρια Μικροπαλαιοντολογίας και Παλαιοωκεανογραφιας Μαρία Τριανταφύλλου (NKUA), πραγματοποίησε μια λεπτομερή έρευνα πεδίου για την εκπόνηση της γεωμορφολογικής έρευνας και την χαρτογράφηση της περιοχής της κοιλάδας της Θηνιάς.

Αριστερά, ο καθηγητής Κοσμάς Παυλόπουλος πάνω σε ερείπια  κτίσματος στο Κατοχώρι, τον Ιούλιο 2017 και δεξιά  ο λόφος Καστέλλι στην κορυφή του κόλπου του Λιβαδιού

Ο κύριος στόχος της έρευνας  ήταν η αναγνώριση των θαλάσσιων αποθέσεων του Κατώτερου Πλειστοκένου(γεωλογική χρονολογία από 3 εκατομμύρια χρόνια έως 1 εκατομμύριο) η μελέτη της λιθολογίας τους και οι παραμορφώσεις λόγω τεκτονισμού που έχει υποστεί η περιοχή της Θηνιάς, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός γεωμορφολογικού χάρτη.

Ακολουθούν συνοπτικά τα αποτελέσματα της έρευνας και για διευκόλυνση όπου αναγράφονται όροι όπως Μειόκενος, Πλειόκενος, Πλειστόκενος και Ολόκενος   εννοείται γενικά  γεωλογική εποχή πριν 3 εκατομμύρια χρόνια περίπου μέχρι  3.000 π.Χ  κι όπου υπάρχει αναφορά στο όνομα Άγιος Ιωάννης, πρόκειται για περιοχή με μεμονωμένα κτίσματα κι όχι για χωριό όπως αναφέρεται, που υπήρχε ανάμεσα στο Παρακλάδι και του Ποντικού το Αυλάκι,  ερείπια των οποίων διακρίνονται ακόμα και σήμερα, κάτω χαμηλά στην θάλασσα.

Απόσπασμα από τα Πρακτικά του ΙΑ Διεθνούς Πανιόνιου Συνεδρίου τον Μάιο του 2018

Μέχρι όμως αυτές οι ενδείξεις  να τεκμηριωθούν  με γεωλογικές έρευνες κι αρχαιολογικές ανασκαφές για  να γίνουν ευρέως απαδεκτές  δεν μπορούμε παρά να  προχωρήσουμε την ιστορική μας ξενάγηση από την εποχή που το όνομα Θηνιά πρωτοεμφανίζεται σε επίσημα έγγραφα.

Πληροφορίες για την γενική δημογραφική κατάσταση του νησιού μας υπάρχουν σε επίσημες απογραφές αλλά και άλλα δημόσια έγγραφα που σώζονται στα ιστορικά αρχεία της Βενετίας και της Κεφαλονιάς  ενώ υπάρχει πλούσιο  συγγραφικό έργο  σχετικά με την ιστορία του νησιού και της Θηνιάς κατά συνέπεια.

Η Θηνιά σε χάρτη του νησιού το έτος 1262

Η πρώτη αναφορά για την Θηνιά γίνεται τον 13 αιώνα και συγκεκριμένα το 1262, όπου στο περίφημο  Κτηματολόγιο της Λατινικής Επισκοπής Κεφαλληνίας και Ζακύνθου, συναντάμε το όνομα της περιοχής ως   Θηνία.

Πίνακας με τις περιοχές του νησιού από το Κτηματολόγιο της Λατινικής Επισκοπής Κεφαλληνίας και Ζακύνθου του 1262 με αναφορά στη Θηνιά

Λανθασμένα αναφέρεται στην πραγματεία του 1877 ” Ονόματα θέσεων εν Κεφαλληνία” ότι το όνομα η περιοχή μας το πήρε το 1687 από τους Αθηναίους που ήρθαν στο νησί μας κυνηγημένοι από τους Τούρκους και την  ονόμασαν Αθηναία για να παραφραστεί αργότερα ως Θηναία.

Ο παραπάνω ισχυρισμός συγχέεται προφανώς με τον μύθο που υποστηρίζει ότι  ο Κέφαλος, διωγμένος από τους Θεούς έφυγε από την Αθήνα και ήρθε να εγκατασταθεί στη Κεφαλλονιά. Μόλις έφτασε, κάρφωσε στη γη το κλήμα που είχε μαζί του (την περίφημη μαυροδάφνη) για να του θυμίζει τον τόπο του και ονόμασε την περιοχή   Αθηναία γη, η οποία  έγινε με τον χρόνο Θηναία γη και στο τέλος Θηνιά.

Σε  απογραφή του 1624, ο Προβλεπτής του νησιού Ανδρέας Μοροζίνης καταγράφει τις κατοικημένες περιοχές του νησιού κάνοντας  αναφορά στον αριθμό χωριών και σπιτιών της Κεφαλονιάς, με την Θηνιά  να συμπεριλαμβάνεται με   12 χωριά και 441 σπίτια!

Η απογραφή χωριών και σπιτιών του 1624, που βρίσκεται στο βιβλίο του Γεωργίου Μοσχόπουλου, ”Ιστορία Κεφαλονιάς”εκδ. Κέφαλος Αθήνα 1990, τόμος 1 σελίδα 165

Λίγα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1638 καταρτίζεται πίνακας της τάξης των προνομιούχων(ευγενών), που για να εγγραφούν σύμφωνα με τις προϋποθέσεις δεν έπρεπε οι ίδιοι, ο πατέρας τους και ο παππούς τους να έχει ασκήσει ευτελή επαγγέλματα όπως του βιοτέχνη, του γεωργού, του τεχνίτη κλπ και φυσικά να είναι νόμιμος απόγονος ευγενούς οικογενείας. Τότε καταγράφονται συνολικά  8 προνομιούχες οικογένειες από την Θηνιά με τα επώνυμα Κολομπίνης, Κουτουβίνης, Κυριακόπουλος, Πυρομάλης, Μαρκέτος, Καρδάκης, Βουτσινάς και Λιβαδάς, τα περισσότερα από τα οποία δεν τα συναντάμε σήμερα κι ενημερωτικά να αναφέρουμε ότι επώνυμα με κατάληξη –ατος σε ολόκληρη την Κεφαλονιά αρχίζουμε να συναντάμε τον 18^ο αιώνα, όταν από το βαφτιστικό όνομα του πατέρα διαμορφώνεται επώνυμο σας –ατος, όπως μας πληροφορεί ο καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεώργιος Ν.Χατζιδάκις στο σύγγραμμά του ‘’Γλωσσολογικαί Έρευναι’’ τόμος Α, Αθήνα 1934.

Πίνακας με τους προνομιούχους το 1638, που βρίσκεται στο βιβλίο του Γεωργίου Μοσχόπουλου, ”Ιστορία της Κεφαλονιάς”  τόμος 1 σελίδα 179

Δέκα χρόνια αργότερα  και συγκεκριμένα το 1648 υπάρχει αναφορά για το καμπαναριό της εκκλησίας του Αγίου Γερασίμου στα Σπήλια, ότι μια από τις καμπάνες του ναού ήταν κατασκευασμένη στην Θηνιά και θεωρείτο μέχρι τους σεισμούς του 1953 από τις πιο παλιές στο νησί. Αυτό το  γεγονός  δείχνει της εκτίμησης που έχαιραν οι τεχνίτες των χωριών μας για να επιλεγούν στο ναϊσκο που κατά την παράδοση ασκήτευσε το 1560 ο πολιούχος του νησιού Άγιος Γεράσιμος,όπως μας πληροφορεί ο Μηλιαράκης Αντώνιος στο βιβλίο του ”Γεωγραφία πολιτική νέα και αρχαία του νομού Κεφαλληνίας,(σελ.29) εκδ. Αφων Πέρρη Αθήνησιν 1890”.

Αργότερα, σε ένα άλλο αξιόλογο Βενετικό έγγραφο, τον φοροδοτικό πίνακα του 1678, που σώζεται στα κρατικά αρχεία της Βενετίας, η Θηνιά αναφέρεται με 10 οικισμούς από τους συνολικά 170  σε όλη την Κεφαλονιά ενώ έναν αιώνα μετά και μεταξύ 1788 και 1794, εξαφανίζεται ένας οικισμός.

Πίνακας με τις μεταβολές των οικισμών, από το βιβλίο της Παναγιωτοπούλου Μαρίας,”Κατάλογος Ναών και Μονών της Κεφαλονιάς στο τέλος του 18ου αιώνα”,Κεφαλληνιακά Χρονικά, τόμος 6 σελ.116,  εκδ. Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών,Αργοστόλι 1994

Αναλυτικά, τα ονόματα των οικισμών όπως ακριβώς ήταν καταχωρημένα εκείνη την περίοδο:

Oικισμοί παλαιότεροι του 17ου αιώνα που υπάρχουν και σήμερα:

• Ζόλα(αναφέρεται σε απογραφή του 1583)
• Αγκώνας Κάτω (αναφέρεται σε απογραφή του 1583)
• Νύφι(αναφέρεται σε απογραφή του 1583)
• Πετρικάτα Πάνω(αναφέρεται σε απογραφή του 1583)
• Καρδακάτα(αναφέρεται σε απογραφή του 1583)

Οικισμοί που αναφέρονται πρώτη φορά τον 17ο αιώνα και υπάρχουν σήμερα:

• Αγκώνας Πάνω(αναφέρεται σε απογραφή του 1678)
• Πετρικάτα Κάτω(αναφέρεται σε απογραφή του 1678)
• Ρίζα(αναφέρεται σε απογραφή του 1678)
• Κοντογουράτα(αναφέρεται σε απογραφή του 1678)

Οικισμοί που αναφέρονται πρώτη φορά τον 17ο αιώνα και δεν υπάρχουν σήμερα:

• Βουτσινάτα, τα οποία αναφέρονται για πρώτη φορά τον 17^ο αιώνα και συγκεκριμένα σε απογραφή του 1678 αλλά δεν αναφέρονται ξανά μετά την απογραφή του 1879.

Σε στατιστική του 1765 που περιλαμβάνει όλες τις Ενετικές κτήσεις, η Θηνιά βρίσκεται στον κατάλογο 10 περιοχών του νησιού μας με κατακόρυφη πληθυσμιακή αύξηση.

Το 1799 αναφέρεται ότι το Ληξούρι μαζί με τα περίχωρα Ανωγής, Κατωγής και Θηναίας αποτελούνται από 20 χιλιάδες πληθυσμό.

Από στατιστική που βρίσκεται στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο της Κοργιαλένειου Βιβλιοθήκης, σε μια μεταγενέστερη καταγραφή, αυτήν του 1810 αναφέρονται στην Θηνιά 2.192 εγγεγραμμένοι ως εξής:

• Άνδρες έως 16 χρονών:483
• Άνδρες 17-60 χρονών:613
• Άνδρες ηλικιωμένοι:80
• Γυναίκες έως 16 χρονών:405
• Γυναίκες από 17-60 χρονών:479
• Γυναίκες ηλικιωμένες:132

Από Στατιστική του 1810, που βρίσκεται στο βιβλίο του Γεωργίου Μοσχόπουλου, ”Ιστορία της Κεφαλονιάς”  τόμος 2 σελίδα 92

Στην ίδια στατιστική όπου οι εγγραφές έχουν γίνει ανά επάγγελμα, καταγράφεται ότι στην ευρύτερη περιοχή της Θηνιάς, 520 άντρες ασκούν το επάγγελμα του γεωργού, 30 δουλεύουν ως υφαντές και 8 ναυτικοί.

Από Στατιστική του 1810,που βρίσκεται στο βιβλίο του Γεωργίου Μοσχόπουλου, ”Ιστορία της Κεφαλονιάς”  τόμος 2 σελίδα 93

Όσον αφορά την γεωλογική κατάσταση, το υπόστρωμα  του εδάφους της Θηνιάς, χαρακτηρίζεται κυρίως από ασβεστόλιθους και αργιλικό σχιστόλιθο.

Διαβάζουμε σχετικά από το βιβλίο του  Γερμανού γεωγράφου Ιωσήφ Παρτς(Partsh): ‘Την υψηλή θέση των χωριών Καρδακάτων, Πετρικάτων, Νυφίου και Αγκώνος χαρακτηρίζει αφθονία ρεουσών πηγών και παντού βλέπεις τους αργιλώδεις ασβεστόλιθους από το ύψος της αμαξιτού οδού έως κάτω εις την όχθη του κόλπου της Αγίας Κυριακής. Η πολυδρία των αργιλωδών στρωμάτων προκαλεί ενίοτε κατολισθήσεις γης παρά τάς αποκρήμνους κατωφερείας. Πλησίον και βορειοανατολικώς του Αγκώνος βρίσκεται αποκοπείσα, βυθίζουσα, εύφορος γη, η επονομαζόμενη Μέγας Κήπος’.

Στον Αντώνη Μηλιαράκη και το βιβλίο του ”Γεωγραφία Πολιτική Νέα και Αρχαία του νομού Κεφαλληνίας” διαβάζουμε ότι η  ευρύτερη περιοχή της Θηνιάς περικλείεται από τα όρη  Δάφνη, Μεροβίγλη, Βαξιά( το τελευταίο με ύψος 972 μέτρα) Χαλιός και  βόρεια το βουνό των Ζόλων και το ακρωτήρι του Αγίου Ιωάννη στον κόλπο του Μύρτου.

Η κλίση των υδάτων των χωριών Ζόλα, Νύφι, Αγκώνα, Πετρικάτων και μέρους των Καρδακάτων είναι προς τον όρμο της Αγίας Κυριακής, της Ρίζας και των Κοντογουράτων προς Ποντικού το Αυλάκι και όρμο Σωτήρα.

Πίνακας του 1867 με αναφορά στο εμβαδόν  και τους κατοίκους των περιοχών του νησιού,από το βιβλίο του Ιωσήφ Πάρτς ‘’Κεφαλληνία και Ιθάκη Γεωγραφική Μονογραφία’’εκδ.Καραβία Αθήνα 1892(σελ.271)

Το γνωστό σε όλους μας Μεροβίγλι ή Νεροβίγλι όπως το λένε κάποιοι στα νεότερα χρόνια, θεωρείται η υψηλότερη  κορυφή στην περιοχή που φτάνει σε ύψος τα 988 μέτρα και το οποίο πάνω από το Νύφι, από την κορυφή μέχρι τους πρόποδες έχει απότομη κλίση που υπερβαίνει τις 30 μοίρες. 

Το δεύτερο συνδετικό της λέξης Μεροβίγλι έχει να κάνει με τις Βενετσιάνικες σκοπιές που ο λαός τις έλεγε βίγγλες από το ρήμα vigilo, που σημαίνει επαγρυπνώ αλλά και κούλιες. Αυτές ήταν διάσπαρτες σε όλο το νησί  σε  παραλιακά σημεία και κυρίως υψώματα, για την αντιμετώπιση των πειρατικών επιδρομών.

Βενετσιάνικη σκοπιά(βαρδιόλα ή βίγλα),που σώζεται στονΑθέρα, σε φωτογραφία Τηλέμαχου Μπεριάτου

Εκείνα τα χρόνια υπήρχε πάντα ο κίνδυνος επίθεσης από την απόβαση δυνάμεων ενός ισχυρού στόλου ή ατάκτων πληρωμάτων και για να αναχαιτιστεί η προέλαση τους προς το εσωτερικό του νησιού δημιουργούνταν σκοπιές σε συγκεκριμένα σημεία του, που είχαν οπτική επαφή με την θάλασσα.

Την στρατιωτική δύναμη των σκοπιών αποτελούσαν ιππείς, έμμισθοι και decimali(που αποζημιώνονταν με το αντιστάθισμα της δεκάτης) υπό τις διαταγές του επικεφαλής διοικητή, ο οποίος φρόντιζε για την οργάνωση και εύρυθμη λειτουργία των φυλακίων.

Το 1584 η παραλιακή ζώνη του νησιού μας έχει χωριστεί σε 11 περιοχές με συνολικό αριθμό σκοπιών 129, εκ των οποίων  οι 11 αναφέρονται στην Θηνιά και τον Αθέρα, με επικεφαλής τον Κομποθέκρα Ανδρέα και δύναμη 18 ιππέων.

Αναλυτικά οι σκοπιές ανά περιοχή, στον πίνακα του 1584 από το βιβλίο του Γεωργίου Μοσχόπουλου,”Ιστορία της Κεφαλονιάς”, τόμος 1 σελίδα 150

Σήμερα είναι δύσκολο να φανταστούμε πόσο προνομιούχα ήταν η ευρύτερη περιοχή  τα χρόνια που εξιστορούμε αλλά στο Νοταριακόν Αρχείον Κεφαλληνίας, το όνομα της Θηνιάς επαναλαμβάνεται πολύ συχνά κάτω από τα ονόματα των συμβολαιογράφων, που εξασκούσαν το επάγγελμα στα μέρη μας  χωρίς να   γίνεται αναλυτική  αναφορά σε χωριά.

Ο πρώτος που  συναντήσαμε στο Νοταριακόν Αρχείον είναι ο Περδικάρης Σταματέλλος από τον Αθέρα, με συμβόλαια των ετών 1595-1608. Στην συνέχεια, όλοι οι υπόλοιποι αναφέρονται απλώς από την Θηνιά όπως ο Καρδάκης Γερόλυμος, του οποίου βρέθηκαν συμβόλαια των ετών 1607-1637, ο Καρδάκης Γεράσιμος με συμβόλαια ετών 1615-1623, ο Λιβαδάς Γαλιάτσος με συμβόλαια από 1625-1667, ο Τουρλής Μάρκος με συμβόλαια των ετών 1633-1652, ο Κουτουβίνος Γεώργιος από 1641-1648, ο ιερέας Πετρικός Γρηγόριος με συμβόλαια των ετών 1657-1685, ο Αρκαδιώτης Στάθης από 1666-1716, ο Πετρικός Ζήσιμος με συμβόλαια των ετών 1668-1680 κι ο Μαρκέτος Μαρκαντώνιος από 1685-1713.

Επίσης, ο Καρδάκης Σπυρίδων με συμβόλαια των ετών 1697-1736,ο Λουριώτης Γιάκομος από 1715-1736, ο Δρόσος Ευάγγελος με συμβόλαια των ετών 1717-1739,ο Κοντογούρης Βαπτιστής από 1735-1741, ο Καρδάκης Μηλάτος Βασίλειος με συμβόλαια των ετών 1737-1767, ο Λιβαδάς Γεράσιμος από 1734-1781, ο Κοντογούρης Ζήσιμος με συμβόλαια των ετών 1760-1794 κι ο Πετρικός Καλογηράτος Ηλίας από 1769-1789.

Ο κατάλογος συνεχίζεται με τον Λιβαδά Φιλιππάτο Ευστράτιο του οποίου βρέθηκαν συμβόλαια των ετών 1773-1818, ο ιερέας Ξένος Δημήτριος από 1776-1794, ο Σπετσιέρης Σπυρίδων με συμβόλαια των ετών 1783-1825, ο Μαρκέτος Βασίλειος από 1788-1797 κι ο Καρδάκης Λαμπρινάτος Βασίλειος με συμβόλαια των ετών 1794-1802.

Ακολουθεί ο Λιβαδάς Παναγής του Γρηγορίου από 1795-1839, ο Καρδάκης Γεράσιμος του Ματθαίου με συμβόλαια των ετών 1816-1823, ο Καρδάκης Λαμπρινάτος Νικολής του Βασιλείου από 1817-1845,ο Καρδάκης Νικολετάτος Στέφανος με συμβόλαια των ετών 1823-1826, ο Λιβαδάς Τουμαζάτος Γεώργιος του Σπυρίδωνος από 1827-1866, Λιβαδάς Ανδρέας του Κωνσταντίνου με συμβόλαια των ετών 1842-1847, ο Φασόης Γεράσιμος του Νικολάου από 1844-1851, ο Καρδάκης Κωνσταντάτος Κάρλος με συμβόλαια των ετών 1846-1854 κι ο Καρδάκης Λουκάτος Γαβριήλ του Αλεξάνδρου από 1847-1854.

Τέλος, υπάρχουν πάρα πολλές συμβολαιογραφικές πράξεις στο αρχείο του Ραφαήλ Πινιατόρου, από τους πρώτους νοτάριους στο Αργοστόλι για τα έτη 1635-1650, που αφορούν καταβολές πάκτων, πωλήσεις χωραφιών κι αμπελιών, μισθώσεις κατοικιών και πωλήσεις οικοπέδων στην Θηνιά, γεγονός που μας δίνει μια εικόνα για την ευρύτερη περιοχή εκείνα τα χρόνια.

Επί Βενετοκρατίας, η παραγωγή λαδιού δεν ήταν καθόλου διαδεδομένη στην Κεφαλονιά   κι έτσι το 1754 επί Προνοητή Ag. Sagredo επιλέγονται μετά από επιτόπια έρευνα 6 περιοχές του νησιού, ανάμεσα τους κι η Θηνιά, όπου δεν υπήρχαν ελαιώνες παρά μόνο διάσπαρτα  ελαιόδεντρα κι αποφασίσθηκε να κεντρωθούν οι άγριες ελιές και να φυτευθούν νέες, ώστε να αυξηθεί η ελαιοπαραγωγή στο νησί.

Ελιά χιλιάδων χρόνων στην Θηνιά,με πλάτος  κορμού στα 4 μέτρα(αρχείο Παναγή Κωνσταντάτου)

Δυστυχώς το σχέδιο δεν στέφθηκε με επιτυχία αρχικά διότι οι βοσκοί ξερίζωναν τα νέα φυτά,έκοβαν τα κλαριά των κεντρωμένων  ή άφηναν τα ζώα τους μέσα στις ελαιοφυτείες και το 1758 δίνεται εντολή για επιβολή  τιμωρίας, κατά την οποία σφαγιάζονταν τα ζώα που έμπαιναν σε ελαιώνες με αποτέλεσμα στην απογρφή του  1760 η Θηνιά να έχει 3.070 καρποφόρες ελιές, 24 ελαιοτριβεία  και να είναι δεύτερη στην παραγωγή λαδιού, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα.

Πίνακας απογραφής του 1760, που βρίσκεται στα Κεφαλληνιακά Χρονικά, τόμος 12, σελίδα 727

26 χρόνια μετά, το πρόγραμμα του Sagredo απέδωσε καρπούς αν κι όχι στα αναμενόμενα επιθυμητά  αποτελέσματα αλλά η απογραφή του 1780,στην κατανομή των δέντρων υπήρξε εντυπωσιακή και τότε  καταγράφονται στην ευρύτερη περιοχή της Θηνιάς, 5.629 καρποφόρες ελιές και   19 ελαιοτριβεία!!!

Πίνακας απογραφής του 1780,που βρίσκεται στα Κεφαλληνιακά Χρονικά, τόμος 12, σελίδα 730

Σύμφωνα με σωζόμενα έγγραφα, το 1770 φέρεται να επισκέπτεται την Θηνιά μεταξύ άλλων περιοχών, ο νεομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός, κατά την παραμονή του στο νησί μας, ο οποίος είχε την συνήθεια να καρφώνει ξύλινους μικρούς σταυρούς στο χώμα των τόπων που κήρυττε.

Στις ταραχές που συγκλόνισαν το νησί επί Επτανήσου Πολιτείας(1800-1807) και τις συγκρούσεις μεταξύ των επιφανών οικογενειών Μεταξάδων κι Αννίνων, η Θηνιά αναφέρεται στο πλευρό των πρώτων παρότι όπως θα δούμε παρακάτω, το 1801 αναφέρεται ένοπλη εξέγερση  Θηνιατών  εναντίον γαιοκτήμονα της περιοχής από τον κλάδο της οικογένειας Μεταξά.

Στην επανάσταση του 1821 μεγάλος αριθμός Κεφαλονιτών έσπευσαν να πολεμήσουν ενάντια στους Τούρκους και στο  έγγραφο 131/21.5.1930 της Νομαρχίας, διαβάζουμε για την συμμετοχή τους τα ονόματα Γεράσιμος Ανδρέα Απέργη και Γεράσιμος Δημητρίου Απέργης μόνο από τα Ζόλα καθώς οι άλλες κοινότητες της ευρύτερης περιοχής δεν απάντησαν στην επιστολή που τους εστάλη από τον καθηγητή και ιστορικό ερευνητή Νικόλαο Τζουγανάτο και τους ζητούσε να αναφέρουν τυχόν κατοίκους τους αγωνιστές του 1821.

Το 1823 επί  Charles James Napier(Τσαρλς Τζέημς Νάπιερ), του δεύτερου στρατιωτικού διοικητή της Αγγλικής προστασίας από το 1822 έως το 1830, μια στατιστική καταγράφει σε όλο το νησί, ρυάκια, πηγές, δεξαμενές, φρεάτια, ανεμόμυλους και υδρόμυλους και είναι τότε που στην Θηνιά καταγράφονται:

• 25 πηγές
• 2 ρυάκια
• 43 δεξαμενές
• 4 φρεάτια
• 4 ανεμόμυλοι

Πίνακας του 1823, που δείχνει ότι η Θηνιά εκείνη την εποχή είχε τις περισσότερες φυσικές πηγές, σε όλο το νησί και βρίσκεται  στο βιβλίο του Ιωσήφ Πάρτς(Partsh) ‘Κεφαλληνία και Ιθάκη-Γεωγραφική Μονογραφία’,σελίδες 50-51

Η αναφορά για 25 πηγές στην ευρύτερη περιοχή της Θηνιάς είναι πραγματικά ενδιαφέρουσα, αν αναλογιστούμε το μεγάλο πρόβλημα που είχαμε για πολλά χρόνια με το νερό στα χωριά μας. Δεκαετίες μετά και συγκεκριμένα το 1895 ο Αντώνης Μηλιαράκης μας ενημερώνει ότι μία εκ των πηγών φέρει το όνομα Παγά στα Καρδακάτα.

Η πηγή της Καλουδιάς στην Ρίζα σήμερα, μετά την ανακατασκευή του περιβάλλοντος χώρου με πρωτοβουλία του Παναγή Διονυσίου Μαρκάτου και την οικονομική βοήθεια όλων των συγχωριανών

Παλιό πηγάδι στα Καρδακάτα, από τα πολλά διάσπαρτα στην περιοχή

Όσον αφορά τους ανεμόμυλους, οι 2 από τους 4 συνολικά   στην Θηνιά, βρίσκονταν στα Κοντογουράτα, ο ένας ιδιοκτησίας του Κοντογούρη κι ο άλλος αγνώστου, όπως αναφέρει ο αείμνηστος ιστορικός ερευνητής Αγγελοδιονύσης Δεμπόνος στο βιβλίο του ”Η Κεφαλονιά του θρύλου και της παράδοσης” σελίδα 243, Αργοστόλι 1993.

Ο ανεμόμυλος του Κοντογούρη στα Κοντογουράτα προσεισμικά

Τα ερείπια του στα Κοντογουράτα, σήμερα

Οι άλλοι 2 ήταν στο Νύφι, ο ένας στη θέση Σέλλα ιδιοκτησίας Γερολυμάτου κι ο δεύτερος στη θέση Διβάρια του Χαλικιά.

Ο μύλος του Γερολυμάτου  στο Νύφι, προσεισμικά(αρχείο Γεωργίου Καππάτου)

Περίπου την ίδια εποχή, η μετακίνηση των κατοίκων από Θηνιά για Αργοστόλι και Ληξούρι  κι η μεταφορά αγαθών γινόταν κυρίως με βάρκες που ξεκινούσαν από την παραλία του Σωτήρα, ονομασία που προέρχεται από το ομώνυμο εκκλησάκι κοντά στην ακτή, διότι ο δρόμος όπως τον γνωρίζουμε σήμερα δεν υπήρχε.Οι κάτοικοι της περιοχής έπρεπε τότε να διασχίσουν το κανάλι χειμώνα καλοκαίρι με μεγάλη ταλαιπωρία, έξοδα και κινδύνους.

Επί Σπυρίδωνος Πολυκαλά, επιτετραμένου της Υγειονομικής Υπηρεσίας από το 1828-1840, στο θαλάσσιο πέρασμα Αργοστολίου-Ληξουρίου αναφέρονται 39 ιδιωτικές βάρκες σε λειτουργική ετοιμότητα εκ των οποίων 21 ανήκουν σε Ληξουριώτες, 8 σε Φαρισινούς, 4 σε Καρδακάδες, 4 σε Κοντογουράδες και 2 σε Κουρουκλάδες.

Aπόσπασμα από το βιβλίο του Μηλιαράκη Αντωνίου : Γεωγραφία Πολιτική Νέα και Αρχαία του νομού Κεφλληνίας(σελ.59)εκδ. Αφων Πέρρη  Αθήνησιν 1890

Ο δρόμος όπως προαναφέρθηκε άρχισε να κατασκευάζεται αρχικά επί του πρώτου Άγγλου τοποτηρητή Charles Philippe de Bosset(Κάρολου Φιλίππου ντε Μποσσέ) το 1812 κι ακολουθεί και σήμερα την ίδια πορεία μέχρι την διακλάδωση του  με τα Κοντογουράτα.

Ο επόμενος στρατιωτικός διοικητής Charles James Napier(Τσαρλς Τζέημς Νάπιερ) πατάει επάνω στους παλιούς δρόμους του ντε Μποσσέ, οι οποίοι είχαν σχεδόν καταστραφεί λόγω κακής συντήρησης και ανακατασκεύαζει όλο το οδικό δίκτυο του νησιού.

Προσεισμική απεικόνιση του δρόμου Αργοστόλι-Θηνιά

Ο μηχανικός, επιστήθιος φίλος και συνεργάτης του Νάπιερ, J.P.Kennedy (Κέννεντι) είναι αυτός που χάραξε εκ νέου το δρόμο από την Γέφυρα De Bosset το 1824 με προορισμό την Θηνιά, από τους κατοίκους της οποίας όπως αναφέρει στην αλληλογραφία του με τον Νάπιερ, είχε δεχθεί επανειλημμένα υπομνήματα.

Μεταφρασμένο απόσπασμα από την αλληλογραφία που αντάλλασσαν μεταξύ τους ο Κέννεντι με τον Νάπιερ, όταν ο τελευταίος ήταν σε ταξίδι εκτός Κεφαλονιάς  και βρέθηκε ανάμεσα σε άλλα έγγραφα, στην Βρετανική Βιβλιοθήκη

Τον πέρασε όπως και ο Charles Philippe de Bosset κάτω από τα Φάρσα και τα Κουρουκλάτα με κατεύθυνση την Θηνιά κι αφού ένωσε όλα τα χωριά της περιοχής, έφτασε Αγκώνα κι από εκεί στην Πύλαρο και  το Φισκάρδο, διερύνοντας τα πιο ανώμαλα κι επικίνδυνα σημεία καθιστώντας τον βατό για  άμαξες.

 Η απεικόνιση της οδού,από χάρτη του 1824

Η οδός αυτή μέχρι Θηνιά ήταν ο πρώτος σταθμός για τις άμαξες και για αυτό υπήρχαν κάτω από τα χωριά μας πανδοχεία, τα λεγόμενα χάνια και καφενεία, όπως μας πληροφορεί ο Μηλιαράκης Αντώνης στο βιβλίο του ”Γεωγραφία πολιτική νέα και αρχαία του νομού Κεφαλληνίας, (σελ.58)εκδ. Αφων Πέρρη Αθήνησιν 1890”.Ένα τέτοιο πανδοχείο βρισκόταν στο Κατοχώρι Καρδακάτων στην διασταύρωση με τον δρόμο για Ληξούρι, που ακόμα και σήμερα αναφέρεται  ως ”το χάνι του Λαμπρινού”. Εκείνη επίσης την εποχή ο δρόμος αυτός αποτελεί τον ένα από τους δυο εθνικούς του νησιού.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Μηλιαράκη Αντωνίου, Γεωγραφία πολιτική νέα και αρχαία του νομού Κεφαλληνίας, εκδ. Αφων Πέρρη Αθήνησιν 1890(σελ.107)

Ο Μηλιαράκης μας πληροφορεί επίσης ότι για τους ερχόμενους από Έρισσο η άφιξη στη Θηνιά ήταν ορόσημο αφού περνώντας τον λόφο και τον ερειπωμένο ναό του Αγίου Γεωργίου, στη θέση Παληαϊγιώργης, (σήμερα στο ύψος της περιοχής Μηνάδες), έβλεπαν  μπροστά  τους με ανακούφιση τον κόλπο του Λιβαδιού, το Ληξούρι και φυσικά  τον τόπο προορισμού τους, το Αργοστόλι.

Ο Νάπιερ ωστόσο, είχε οραματιστεί 200 χρόνια πριν έναν ακόμα δρόμο, αυτόν που θα συνέδεε τον Σωτήρα με την Αγία Κυριακή, τον οποίο στις σημειώσεις του περιγράφει ως πολύ επωφελή.

Μεταφρασμένο απόσπασμα από την αλληλογραφία που αντάλλασσαν μεταξύ τους ο Κέννεντι με τον Νάπιερ, όταν ο τελευταίος ήταν σε ταξίδι εκτός Κεφαλονιάς, η οποία  βρέθηκε ανάμεσα σε άλλα έγγραφα, στην Βρετανική Βιβλιοθήκη

Το 1825 ένας πίνακας αναφέρει ότι στη Θηνιά συμπεριλαμβάνονταν τότε κι ο Αθέρας ενώ 21 χρόνια αργότερα, το 1846 η Θηνιά απεσπάσθη από την Παλική αλλά κατόπιν διαμαρτυριών από τους Ληξουριώτες βουλευτές ενώθηκαν πάλι σε μια διοικητική και  δικαστική περιφέρεια.

Στην ”Γενική Δημοσιονομία της Κεφαλληνίας του 1859” του Δρ. Μαρίνου Σολομού διαβάζουμε ότι το 1827 λόγω του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας υπήρξε σοβαρότατο πρόβλημα με το σιτάρι κι η περιοχή μας ήταν μια από εκείνες που επιλέχθηκαν για να μοιραστεί δωρεάν στους κατοίκους της ποσότητα από 10.000 κιλά κριθαριού ύστερα από πρόταση του Νάπιερ. Για να καταλάβουμε πόσο σοβαρά ήταν τα πράγματα τότε, ο Δρ. Μαρίνος Σολομός αναφέρει ότι κάποιος άπληστος σιτέμπορος  συγκέντρωσε όλες τις μικροποσότητες σιταριού που υπήρχαν στα μαγαζιά του Αργοστολίου και του Ληξουρίου και αρκούσαν μόνο για μια εβδομάδα ώστε μερικές ημέρες μετά να τις πουλήσει υπερβολικά αυξημένες, με αποτέλεσμα να σημάνει συναγερμός και να υπάρξουν εξεγέρσεις.

Ο δρόμος προς Θηνιά ατο ύψος περίπου του σημερινού Κόκκινου Βράχου σε  φωτογραφία του Frédéric Gadmer στις  4 Μαΐου 1916

Χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 1844, όταν τοποτηρητής του νησιού είναι ο βαρώνος C.J. D Everton(Έβερτον) που διακρίθηκε επίσης  για τα οδικά του έργα, ο δρόμος του Νάπιερ προς Θηνιά έχει εγκαταλειφθεί και αρχίζει να τον ξανακατασκευάζει στηριζόμενος στα σχέδια του Νάπιερ αλλά φτάνει μέχρι τα Φάρσα. Το υπόλοιπο τμήμα του μέχρι Θηνιά κι από εκεί για Πύλαρο και Φισκάρδο, πραγματοποιείται με την Ένωση το 1864 και τότε είναι που σταματά  οριστικά η συγκοινωνία με τις λέμβους από την παραλία του Σωτήρα.

Απόσπασμα από την εργασία  του Δρ. Μαρίνου Σάλομον ”La Statistica Generale dell’ Isola di Cefalonia) του 1859, για την κατάσταση  των δρόμων,που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Ελένης Κοσμετάτου, Αναφορά στους δρόμους της Κεφαλονιάς

Mια ακόμα στατιστική αυτήν του 1850, κάνει αναφορά στα εν λειτουργία σχολεία  του νησιού μας και στις 31 Οκτωβρίου του ίδιου έτους φαίνεται ότι στην Θηνιά λειτουργεί μόνο το σχολείο στα Καρδακάτα με 31 μαθητές και δάσκαλο τον Ιωάννη Κλιμάση. Την ίδια εποχή το σχολείο στον Αγκώνα δεν λειτουργεί αλλά παραμένει εν ενεργεία ο δάσκαλος του χωριού, Κωνσταντίνος Γερολυμάτος, όπως διαβάζουμε στην παραπομπή 2. του παρακάτω πίνακα.

Πίνακας του 1850,που βρίσκεται στο βιβλίο του Γεωργίου Μοσχόπουλου, ”Ιστορία της Κεφαλονιάς” εκδ.Κέφαλος 1988, τόμος 2 σελίδα 115

Την Θηνιά βλέπουμε επίσης να αναφέρεται και στους αγώνες για την Ένωση αφού ένας εκ των πρωτεργατών και κορυφαίος Ριζοσπάστης, ο Γεράσιμος Λειβαδάς(1789-1876)  από τον Αγκώνα,  ξεσηκώνει τους κατοίκους εναντίον των Άγγλων. Το 1848 στα επεισόδια  του Επιταφίου στον Μητροπολιτικό ναό του Αργοστολίου, που οδήγησαν και στην ένοπλη εξέγερση του Σταυρού τον ίδιο χρόνο, πρωταγωνίστησε ο Γεράσιμος Λιβαδάς κι οι τρεις γιοι του Θρασύβουλος, Όθωνας κι Αντρέας, οι οποίοι συλλαμβάνονται κι ο τελευταίος παραμένει σε περιορισμό κατ΄οίκον στο σπίτι του στον Αγκώνα, όπως διαβάζουμε στην ‘’Ιστορία της Κεφαλονιάς’’ τόμος δεύτερος(σελ.151) του Γεωργίου Μοσχόπουλου. Απόγονος της προνομιούχας αυτής οικογένειας επί Ενετών, που φέρεται να κατάγεται από την Λειβαδιά, ήταν κι ο Κωνσταντίνος ο οποίος πεθαίνοντας το 1888 αφήνει με διαθήκη 140.000 δραχμές από  την περιουσία του ώστε να προικίζονται με κλήρο δυο ορφανές και φτωχές κοπέλες από τον Αγκώνα και τα Ζόλα.

Στις 5 Μαρτίου 1865 η Κεφαλονιά διαιρείται σε τρεις Επαρχίες,Επαρχία Κραναίας, Επαρχία Πάλης κι Επαρχία Σάμης. Δυο χρόνια μετά την Ένωση με την Ελλάδα και συγκεκριμένα  στις 8 Ιανουαρίου 1866, η Θηνιά αποτελεί επισήμως τον έναν από τους πέντε δήμους της επαρχίας Πάλης μαζί με αυτούς των Παλέων,Ανωγητών, Κατωγητών και Μεσοχωριτών.

Από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το 1866

Ως έμβλημα του Δήμου χρησιμοποιήθηκε ‘Δήμητρος κεφαλή εστεμμένη στάχυ’, που προέρχεται από αρχαίο νόμισμα κι έχει τις ρίζες του στις θεότητες που λατρεύονταν στην  Κεφαλονιά κατά την αρχαιότητα.

Κατά την αρχική του σύσταση κατατάχθηκε στους δήμους Β’ τάξης με πληθυσμό 4.606 κατοίκους και έδρα το χωριό Καρδακάτα και παραμένει αυτόνομος δήμος  για πάνω από 45 χρόνια και μέχρι την διάσπασή του, το 1912.

Στην αρχική σύσταση του ο Δήμος Θηναίας περιλαμβάνει:

Επάνω και Κάτω Καρδακάτα με 580 κατοίκους,

Κοντογουράτα με 752 κατοίκους,

Ρίζα με 423 κατοίκους,

Στεράτα με 123 κατοίκους,

Πετρικάτα με 550 κατοίκους,

Νύφι με 380 κατοίκους,

Αγκώνα με 1.323 κατοίκους,

Ζόλα με 153 κατοίκους

και Αθέρα με 322 κατοίκους αντίστοιχα.

Σε έγγραφο του 1867 αναφέρεται ως πρώτος Δήμαρχος ο Λουκάτος Δημήτριος.

Το προσεισμικό σχολείο Καρδακάτων

Το 1865 είναι εντυπωσιακές οι αποστάσεις ανά λεπτά της ώρας που δίνονται από την πρωτεύουσα του δήμου, δηλαδή από τα Καρδακάτα και βλέπουμε για παράδειγμα ότι για να διανύσει κάποιος την απόσταση Αγκώνα-Καρδακάτα χρειαζόταν 2 ώρες περίπου, όπως αναφέρει ο παρακάτω πίνακας όπου από λάθος τα Ζόλα αναγράφονται Κώλα.

Από πίνακα του Υπουργείου Εσωτερικών το 1865 σχετικά με την διαίρεση εις δήμους της Επαρχίας Πάλης, που αποτυπώνει σε ώρες και λεπτά την απόσταση των χωριών από την έδρα του δήμου και τον πληθυσμό

Σε έναν από τους πιο   καταστροφικούς σεισμούς αυτόν του 1867, που έπληξε κυρίως την Παλλική,η Θηνιά-αυτόνομος δήμος από τον προηγούμενο χρόνο- επλήγη σοβαρότατα λόγω του αργιλώδους εδάφους της. Καταστράφηκαν  σπίτια  ακόμα και στον Αθέρα ενώ για τα Κοντογουράτα αναφέρεται ολοκληρωτική καταστροφή.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Ιωσήφ Παρτς, Κεφαλληνία και Ιθάκη Γεωγραφική Μονογραφία,σελίδα 75

Ο ιστοριοδίφης Ηλίας Τσιτσέλης μας πληροφορεί ότι ο σεισμός αυτός προαναγγέλθηκε από τους μικρότερους πολυάριθμους σεισμούς και από άσχημα καιρικά φαινόμενα του προηγούμενου έτους 1866 Ιανουάριος 25 και μετά.

Οι διάφοροι μελετητές-σεισμολόγοι-περιηγητές προσπάθησαν να εξάγουν συμπεράσματα για την κατεύθυνση του σεισμού υπολογίζοντας το μέγεθος της καταστροφής και τη διεύθυνση της πτώσεως των ερειπίων.

Σίγουρο είναι ότι ο σεισμός έπληξε περισσότερο την περιοχή της Παλικής, όπου ήταν και η εστία του σεισμού (περιοχή Ρίφι-Δαμουλιανάτα-Αγία Θέκλη).

Οι καταστροφές από τον σεισμό του 1867 σε σπίτια γύρω από το Ποτάμι στο Ληξούρι

Ο λόγιος Παναγής Βεργωτής στο έντυπό του «ο Σεισμός της 23 Ιανουαρίου 1867» μας ενημερώνει για το μέγεθος της καταστροφής μέσα από τους αριθμούς των νεκρών. Στο Αργοστόλι 5, 35 στο Ληξούρι, 19 στην Αγία Θέκλη, Δαμουλιανάτα 43, 7 στα Μαντζαβινάτα, 3 στο Βουνί, στα Χαβριάτα 17, στο Ρίφι 17, 17 και στο Σκηνιά, 2 στη Κοντογενάδα, 3 στα Λουκεράτα, 2 στη Δεματορά, 2 στα Καλάτα, 2 στον Αθέρα, 19 στα Κουβαλάτα, 19 στη Θηνιά, 2 στη Σάμη και 1 στην Άσσο και πάρα πολλοί οι τραυματίες.

Γενικά η επίσημη έκθεση αριθμεί σε όλη την Κεφαλονιά 2.642 κατεστραμμένα σπίτια, 2.946 με ζημιές και 244 νεκρούς. Η συνολική ζημιά υπολογίστηκε σε 15 εκατομμύρια δραχμές, κανένα δε γειτονικό νησί δεν έπαθε ζημιές.

Αναφορά στον σεισμό της Αθηναϊκής εφημερίδας ΑΥΓΗ στην έκδοση της 6ης Φεβρουαρίου 1867

Μετά 22 χρόνια  από τον σεισμό του 1867, σε δημογραφική απογραφή του 1889 καταγράφεται μείωση του πληθυσμού στο Δήμο Θηναίας κατά 1.169 κατοίκους από την σύστασή του, με εγγεγραμμένους 3.437 κατοίκους, εκ των οποίων 1.708 άνδρες και 1729 γυναίκες.

Απογραφικό δελτίο του 1889 κατά επαρχίες και δήμους με το σε κάθε δήμο υπαγόντων χωριών και τον πληθυσμό τους,από το γραφείο της Στατιστικής του Υπουργείοι Εσωτερικών

Την ίδια περίπου εποχή η Θηνιά καλλιεργεί και παράγει:

• 1.850.000 αγγλικές λίτρες σταφίδα
• 1.100.000 οκάδες κρασί και ανάμεσα τους την φημισμένη Θηνιάτικη  Μαυροδάφνη
• 65.000 οκάδες ελιές
• 10.000 οκάδες τυρί
• 6.800 οκάδες σιτηρά
• 400 οκάδες όσπρια

ενώ τότε δεν αναφέρεται ακόμα παραγωγή μελιού.

Πίνακας προϊόντων Νομού Κεφαλληνίας του Αντώνιου Μηλιαράκη από τους επίσημους πίνακες του υπουργείου Εσωτερικών των ετών 1881-1887,που βρίσκεται στο βιβλίο του Ιωσήφ Παρτς, Κεφαλληνία και Ιθάκη Γεωγραφική Μονογραφία,σελίδα 241

Στον παραπάνω πίνακα φαίνεται καθαρά ότι η Θηνιά ήταν 2η στην κατάταξη μετά την Σάμη στην παραγωγή κρασιού και 3η μετά την Πύλαρο και τη Σάμη στην παραγωγή τυριού.

Όσον αφορά την περίφημη Μαυροδάφνη, οι ρίζες της χάνονται στον μύθο. Όπως αναφέρθηκε στην αρχή, ο Κέφαλος διωγμένος από τους Θεούς έφυγε από την Αθήνα και ήρθε να εγκατασταθεί στη Κεφαλλονιά φέρνοντας μαζί του το κλήμα που   κάρφωσε στη γη  για να του θυμίζει τον τόπο του.

Αφού λοιπόν το αρχικό κλήμα διαδόθηκε και κυρίευσε ολόκληρο το νησί, τα σταφύλια σε χρώματα λευκό, κίτρινο, κόκκινο, μαύρο, έδιναν πλέον τα εξαίρετα κρασιά Μοσχάτο, Βοστιλίδι, Θηνιάτικο, Τσαούσι και φυσικά την Ρομπόλα.

Κατά την Ενετοκρατία εκτιμώνται ιδιαίτερα τα χαρακτηριστικά του κρασιού της Μαυροδάφνης και επειδή παρουσίαζε αντοχή κατά τις χρονοβόρες μετακινήσεις, το προτιμούσαν και αποτέλεσε μέρος ενός ιδιότυπου μονοπωλίου. Κέντρα παραγωγής του ήταν οι περιοχές της Θηνιάς και της Παλλικής. Χρόνια μετά και συγκεκριμένα το 1930, ένα από τα μεγαλύτερα μπακάλικα της εποχής στο Αργοστόλι αυτό του Δαυή Γιώργου προμηθευόταν αποκλειστικά μαυροδάφνη Θηνιάτικη κι εφοδίαζε με αυτήν τον Μητροπολιτικό ναό του Σωτήρος στο Λιθόστρωτο  για την θεία κοινωνία, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του Λουκάτου Γεράσιμου ‘’Εικόνες και θύμησες από την παλιά Κεφαλονιά, Βιώματα-Μαρτυρίες εκδ.Φιλιππότη, Αθήνα 1991.

Με το πέρασμα του χρόνου η παραγωγή συγκεντρώνεται στην Παλλική και λιγότερο στην Θηνιά με αποτέλεσμα κάποια στιγμή  να σταματήσει τελείως.

Διαφημίσεις σε τοπικές εφημερίδες το 1890 και 1902 για το κρασί της Θηνιάς, που βρίσκονται στο βιβλίο του Σπύρου Αντωνάτου”Αργοστόλι η χαμένη πόλη” σελίδα 102

Το βοστολίδι μάλιστα της Θηνιάς και ο παραγωγός του Νικόλαος Παντελειός από τα Πετρικάτα, βραβεύτηκε στην Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης το 1938, υπερισχύοντας των άλλων ποικιλιών του νησιού, μόνο που οι οργανωτές μην έχοντας ακούσει ποτέ την ιδιαίτερη ποιότητα  -βοστιλίδι- το ανέφεραν στο βραβείο ως Ρομπόλα, που από τότε ήταν ονομαστή σε όλη την Ελλάδα.

Το Βραβείο στον Νικόλαο Παντελειό, από το αρχείο της εγγονής του Αννέτας Ζαφειρακοπούλου

Όπως μας εκμηστυρεύτηκε η κυρία Ζαφειρακοπούλου, επειδή ο παππούς της ήταν δάσκαλος οι συνάδελφοι του έγραψαν τότε ένα ποίημα ώστε να εξυμνύσουν τον ίδιο αλλά και το επάγγελμα τους:

”Αγωνίστηκε το Νύφι αγωνίστηκε ο Ελιός και επέτυχε εντέλει ο Νικόλας Παντελειός. Παντελιός εκ Πετρικάτων υπερχίσυσε της Πάλης και χαρήκανε της νήσου δια τούτο οι δασκάλοι.

Όπου τα συμφέροντα τους  τώρα τα γεωργικά, ο Νικόλας θα προσέχει, που΄χει σύστημα να τρέχει εις τους δρόμους γενικά”.

Σε μεταγενέστερο χάρτη του 1891 συναντάμε τα χωριά μας έτσι όπως τα ξέρουμε σήμερα:

Κοντογουράτα

Στεράτα(τα σημερινά ερείπια πάνω από την Ρίζα, ως χωριό δεν υφίσταται πλέον)

Ρίζα

Καρδακάτα

Πετρικάτα

Νύφι

Αγκώνας

Ζόλα

Οι οικισμοί ή αλλιώς τα χωριά στην Θηνιά στην διάρκεια 1583-1907, εδώ όπως αποτυπώνονται για  το 1808, στην εργασία του Δ.Ανωγιάτη-Πελέ για τους οικισμούς της Κεφαλονιάς και βρίσκεται στα Κεφαλληνιακά Χρονικά τόμος 6 του 1994, σελίδα 73

Σε πίνακα για τα δημοτικά σχολεία του 1892, παρατηρούμε ότι σε σχέση με τον πίνακα του 1850 και το ένα δημοτικό σχολείο που λειτουργούσε τότε μόνο στα Καρδακάτα, τα πράγματα είναι σαφώς καλύτeρα αφού καταγράφονται 5 σχολεία στο δήμο Θηνιάς, όλα αρρένων στον Αθέρα, τον Αγκώνα, τα Καρδακάτα, τα Κοντογουράτα και τα Πετρικάτα ενώ σε απογραφή των σχολείων  του 1888 υπάρχει αναφορά για  το ένα από τα έξη σχολεία θηλέων  του νησιού να λειτουργεί  στον δήμο Θηναίας, όπως μας πληροφορεί ο Αντώνης Μηλιαράκης.

Το προσεισμικό σχολείο στον Αγκώνα(αρχείο Γεωργίου Καππάτου)

Στον  πίνακα που ακολουθεί καταγράφονται τα σχολεία, τα ονόματα των δασκάλων και ο μηνιαίος μισθός τους, που ήταν ενιαίος για την Ελληνική επικράτεια και ψηφίστηκε την 1η Αυγούστου 1892.Την εποχή λοιπόν εκείνη ήταν στις 150 δραχμές για τους πρωτοβάθμιους δημοδιδασκάλους και  120 για τις γυναίκες δημοδιδασκάλισσες. Στις 120 και 110 αντίστοιχα για τους δευτεροβάθμιους και στις 100 δραχμές για τους τριτοβάθμιους. Στον πίνακα βλέπουμε και ποσά μικρότερα που ίσως οφείλονται σε προγενέστερα του νόμου μισθολογικά στοιχεία.

Απόσπασμα από πίνακα  δημοτικών σχολείων της Κεφαλονιάς το 1892, που βρίσκεται στα Κεφαλληνιακά Χρονικά, τόμος 12 Αργοστόλι 2010, σελίδα 667

Στο βιβλίο του Αγγελο-Διονύση Δεμπόνου ‘’Η γένεση και τα πάθη μιας πολιτείας, το Αργοστόλι αγωνίζεται’’Αργοστόλι 1981, διαβάζουμε ότι στις εκλογές της 5^ης Σεπτεμβρίου 1889 τις οποίες κερδίζει  στο Αργοστόλι ο δήμαρχος  Σπύρος Ραζής Λουκάτος ανάμεσα στους εκλεγμένους συμβούλους του αναφέρεται κάποιος Μαρκάτος Νικόλαος ή Θηνιάτης. Στην εργασία του επίσης Θηνιάτη Ηλία Τουμασάτου ‘’Δημογραφικά και οικογένειες της Θηνιάς με βάση εκλογικό κατάλογο    του 1910, Σύμμικτα Παλικής, Τόμος Β εκδ. Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης,  Ληξούρι 2019, πληροφορούμαστε ότι το όνομα Μαρκάτος στην Θηνιά συναντάται μόνο στη Ρίζα και τα Πετρικάτα κι επειδή γνωρίζω ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος δεν είναι από το δικό μας γενεαλογικό δέντρο, προφανώς είχε καταγωγή από τα Πετρικάτα αλλά έμενε στο Αργοστόλι, για να συμμετέχει στις εκλογές του  Αργοστολίου κι όχι της Θηνιάς που τότε ακόμα ήταν αυτόνομος δήμος.

Ηλίας Τουμασάτος ‘’Δημογραφικά και οικογένειες της Θηνιάς με βάση εκλογικό κατάλογο    του 1910, Σύμμικτα Παλικής, Τόμος Β εκδ. Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης,  Ληξούρι 2019,(σελ.251)

Εκείνα επίσης τα χρόνια, το όνομα της Θηνιάς ήταν ξακουστό για την καλύτερη πέτρα και τα ποριά που χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή των σπιτιών κι υπάρχει αναφορά ότι στο τρίγωνο Νύφι-Πετρικάτα- Καρδακάτα γινόταν εξόρυξη πέτρας για οικοδομές απαιτήσεων.

Στην περιοχή της Θηνιάς, το 1902 υπάρχει αναφορά στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα του Τσιτσέλη ότι κάποιος Εξαρχόπουλος από το Αιγαίο και ο Γ.Κουρούκλης αγοράζουν γη στην περιοχή για την ανέγερση εργοστασίου τεχνητών πλακών, μαρμάρων και τσιμέντων αλλά η επιχείρηση σχεδόν αμέσως μετά  την λειτουργία της, εναυάγησε.

Στριφογυριστή πέτρινη σκάλα σπιτιού μέσα σε βράχο(αρχείο Αγγελοδιονύση Δεμπόνου)

Δυο χρόνια αργότερα, το 1904, βορειοδυτικά του Αθέρα βρίσκεται το πλουσιότερο κοραλλιογενές κοίτασμα  από τα μέχρι τότε γνωστά στον Ελλαδικό χώρο με ζώντα κι ακμαία κοράλλια εξαιρετικής ποιότητας και χρώματος και  το 1905, ένας Ιταλικός αλιευτικός στολίσκος πήρε εντολή από την τότε Ελληνική κυβέρνηση για εξερεύνηση της περιοχής αλλά δεν υπάρχει συνέχεια στα αποτέλεσματα αυτής της έρευνας.

Στην Θηνιά όσο αυτή ήταν δήμος λειτουργούσαν κι αρκετές κρατικές  υπηρεσίες, όπως  Ειρηνοδικείο,  για το οποίο υπάρχει  αναφορά στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα του  Τσιτσέλη, ότι  το 1910 καταργείται   μαζί με αυτά των Πρόννων και της Πυλάρου.

Την ίδια χρονιά και στις εκλογές που έγιναν στις 8 Αυγούστου, η Θηνιά αναφέρεται ως Σοσιαλιστική κυψέλη και υπερψηφίζει την ομάδα των Σοσιαλιστών που πρόσκειται στον δολοφονημένο αγωνιστή  Μαρίνο Αντύπα,  ανάμεσα στα μέλη της οποίας  διαβάζουμε το όνομα Χαράλαμπος Δρόσος από Θηνιά.

Στην εφημερίδα ΖΙΖΑΝΙΟΝ και στα φύλλα 656 και 657 τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο αντίστοιχα του 1911 διαβάζουμε για ασυνήθιστη κι έντονη βροχόπτωση στο νησί μας, που  στην περιοχή μας προκάλεσε ζημιές άνω των 300.000 δραχμών. Λόγω των κατολισθήσεων από τη νεροποντή  επιχώθηκε ο δρόμος στο ύψος των Κουρουκλάτων γύρω στα 5 μέτρα ύψος  κι  απέκοψε την Θηνιά  από το Αργοστόλι με αποτέλεσμα η συγκοινωνία να γίνεται  μέσω Φάλαρης.Μετά όμως την οικονομική  συνεισφορά των εμπόρων του Αργοστολίου και των Θηνιατών ο δρόμος άνοιξε μια εβδομάδα μετά.

Διαβάζουμε επίσης στον  δεύτερο τόμο των Σύμμικτων Παλικής  από την εργασία του Πέτρου Πετράτου” Η Σωματειακή εικόνα της Παλικής αρχές 20ου αιώνα έως 1974” για την ύπαρξη συλλόγου στα χωριά μας. Συγκεκριμένα,  το 1918 είχε ιδρυθεί στη Θηνιά ”Σύλλογος Φιλελευθέρων του τέως δήμου Θηναίας” με την υπ’αρ. 201/18-12-1918 του Πρωτοδικείου Κεφαλονιάς κι έδρα τα Καρδακάτα. Ο σκοπός του συλλόγου ήταν η διάδωση στην περιοχή  των αρχών και ιδεών του κόμματος των Φιλελευθέρων του Ελευθέριου Βενιζέλου μέχρι την διάλυσή του  με την υπ’αρ.48/1927 του Π.Κ.

Η προσεισμική εκκλησία της Θεοτόκου στον Αγκώνα, για την οποία υπάρχει αναφορά ότι  ο ξυλογλύπτης Ανδρέας Σακβινάτσος εργαζόταν εκεί  το 1779

Το 1912 ο δήμος Θηνιάς διασπάται και χωρίζεται  σε πέντε κοινότητες:

-Την κοινότητα Αγκώνα με έδρα τον Αγκώνα, που αρχικά περιελάμβανε τον Αγκώνα και το Νύφι

-Την κοινότητα Καρδακάτων με έδρα τα Καρδακάτα, που αρχικά περιελάμβανε τα Καρδακάτα, τον Αθέρα και τα Ζόλα

-Την κοινότητα Κοντογουράτων με έδρα τα Κοντογουράτα

-Την κοινότητα Ρίζας με έδρα την Ρίζα, που αρχικά περιελάμβανε τη Ρίζα και τα Στεράτα

-Την κοινότητα Πετρικάτων με έδρα τα Πετρικάτα.

Εφτά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1919 προέκυψαν ακόμα δυο κοινότητες από διάσπαση των προηγούμενων και συγκεκριμένα:

-Η κοινότητα Αθέρα κι η κοινότητα Ζόλων

Το 1934 διαχωρίζεται κι η  κοινότητα Νυφίου, η οποία καταργείται το 1956 και προσαρτάται στα Πετρικάτα αλλά τελικά αυτονομήθηκε το 1957 ενώ αργότερα όπως θα δούμε παρακάτω καταργούνται κι οι κοινότητες Πετρικάτων, Καρδακάτων, Ρίζας και Κοντογουράτων.

Η πληθυσμιακή εξέλιξη της Θηνιάς ακολουθεί αυτήν της Κεφαλονιάς, η οποία  παρουσιάζει φθίνουσα πορεία μέχρι το 1981 με κομβική χρονική στιγμή τους σεισμούς του 1953, που προκαλούν μεγάλο κύμα φυγής προς τα αστικά κέντρα και το εξωτερικό. Η περίοδος των σεισμών  συμπίπτει και με το δεύτερο μεταπολεμικό κύμα εξωτερικής μετανάστευσης όσο και με την αλματώδη αστικοποίηση του Ελληνικού κράτους.

Διάγραμμα με την αυξομείωση του πληθυσμού της Κεφαλονιάς από το  1863-2011

Στην συνέχεια θα δούμε αναλυτικά την πληθυσμιακή εξέλιξη των οικισμών της Θηνιάς σύμφωνα με τις επίσημες απογραφές του Ελληνικού Κράτους και τα επώνυμα που συναντώνται σε καθέναν από αυτούς, από τον εκλογικό κατάλογο του 1910 σε εργασία του Θηνιάτη νομικού, εκπαιδευτικού και διδάκτωρα ιστορίας, Ηλία Τουμασάτου, που βρίσκεται στο βιβλίο Σύμμικτα Παλικής έκδοση Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης Ληξούρι 2019, σελίδες 199-214.

Να θυμήσουμε εδώ  ότι από  το 1973  οι οικισμοί Πετρικάτων, Καρδακάτων, Ρίζας και Κοντογουράτων ως ενιαία πλέον Κοινότητα  από την απογραφή του 1981 καταμετρώνται στα Καρδακάτα και για τον λόγο αυτόν, στα συγκεκριμένα χωριά θα δούμε την εξέλιξη του πληθυσμού τους μεμονωμένα μέχρι το 1971.

Επίσης θα διαπιστώσετε ότι  εκείνα τα χρόνια η περιοχή μας αντιμετώπιζε διάφορα  κοινωνικά θέματα   και  στο Εκκλησιαστικό Αρχείο Κεφαλονιάς την βλέπουμε αρκετά συχνά να εμφανίζεται σε αφορισμούς του Μητροπολίτη Κοντομίχαλου Σπυρίδωνος (1783-1873) για πικοίλους λόγους όπως θα δούμε παρακάτω.

ΑΘΕΡΑΣ

Στο Εκκλησιαστικό Αρχείο Κεφαλονιάς υπάρχει αναφορά σε αφορισμό από τον Μητροπολίτη Σπυρίδωνα Κοντομίχαλο στις 12 Απριλίου 1852, για το φόνο του Αναστασίου Αποστολάτου στον Αθέρα.

ΚΑΡΔΑΚΑΤΑ

Στο Εκκλησιαστικό Αρχείο υπάρχει αναφορά σε αφορισμούς από τον Μητροπολίτη Σπυρίδωνα Κοντομίχαλο στις 20 Νοεμβρίου  1845, λόγω της απώλειας Βιβλίου-Πρωτοκόλλου στα Καρδακάτα και στις 13 Ιανουαρίου 1868, για την καταστροφή της κτηματικής περιουσίας του Αναστάσιου Γκώγια από τα Καρδακάτα.

Καρδακάτα την 25η Φεβρουαρίου 1927,στο βάθος δεξιά  διακρίνεται ο Ιερός Ναός Γεννεσίου Υπεραγίας Θεοτόκου και μπροστά της το Σχολαρχείο του χωριού

ΑΓΚΩΝΑΣ

Για το επώνυμο Κουλουμπής έχουμε αναφορά στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα του Ηλία Τσιτσέλη ότι προέρχεται από την Κρήτη κι η οικογένεια που έφτασε στο νησί μας κατά τις τελευταίες Σταυροφορίες δηλαδή τον 15^ο αιώνα και κατοίκησαν αρχικά στην Πύλαρο, μετά στην Παλική και τέλος στη Θηνιά.

Στο Εκκλησιαστικό Αρχείο Κεφαλονιάς σώζονται, κώδικας του ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Λαγκάδι από το 1601-1819 που καταγράφει κτήματα του ναού, έσοδα-έξοδα κι αποφάσεις επιτρόπων κι έγγραφα της εκκλησίας των Τριών Ιεραρχών από το 1769-1773 και 1789.

Το προσεισμικό καμπαναριό της Παναγίας στο Λαγκάδι εθεωρείτο από τα ψηλότερα του νησιού, όπως μας πληροφορεί ο Λουκάτος Δημήτριος στο βιβλίο του ‘’Κεφαλονίτικη Λατρεία’’ Αθήνα 1946 και το 1779 εντοπίζεται εντός της να εργάζεται ο ξυλογλύπτης Ανδρέας Σακβινάτσος όπως μας πληροφορεί  ο Μοσχόπουλος Γεώργιος στην ‘’Ιστορία της Κεφαλονιάς’’ τόμος πρώτος(σελ.234).

Από τον Αγκώνα επίσης μνημονεύεται ιερομόναχος ο οποίος ασκήτευσε στην Μονή Ευαγγελιστρίας Κηπουραίων από το 1759 έως το  1791, πληροφορία που συναντάμε στο βιβλίο ‘’Από το Κάστρο Αγίου Γεωργίου στο Αργοστόλι(1757-2007)Η Βενετική κυριαρχία(1500-1797) εκδ. Δήμου Αργοστολίου 2010

Φωτογραφία που βρίσκεται στο προαναφερόμενο βιβλίο (σελ.209)

Στο ίδιο αρχείο βρίσκουμε καταγεγραμμένους 4 αφορισμούς  από τον Μητροπολίτη Σπυρίδωνα Κοντομίχαλο που αφορούν τον Αγκώνα. Στις 12 Αυγούστου 1853 για τον τραυματισμό του Παναγή Βασιλάτου-Λουκάτου, στις 10 Σεπτεμβρίου του 1854 για τον εμπρησμό του σπιτιού του Γεωργίου Λιβαδά-Τουμαζάτου και  στις 24 Μαϊου 1868 για την κλοπή στο σπίτι του Παναγή Αυγουστινιάτου και την κλοπή εις βάρος του Ευσταθίου Αυγουστινιάτου στον Αγκώνα.

Αγκώνας προσεισμικά με την εκκλησία στο κέντρο της φωτογραφίας

ΡΙΖΑ

Στο Εκκλησιαστικό Αρχείο υπάρχει αναφορά σε αφορισμό από το Μητροπολίτη Σπυρίδωνα Κοντομίχαλο στις 18 Ιουλίου 1857, για το φόνο του Ιωάννη Δαμουλιάνου του Ζησίμου από την Ρίζα Θηνιάς.

Από την ανέγερση της εκκλησίας στην Ρίζα το 1957 και  τους συγχωριανούς που βοήθησαν με οποιονδήποτε τρόπο στην κατασκευή της

ΚΟΝΤΟΓΟΥΡΑΤΑ

Στην εφημερίδα ΖΙΖΑΝΙΟΝ  και στο φύλλο 634 στις 2 Ιουλίου 1911, διαβάζουμε για διάρρηξη στο ναό του Αγίου Παντελεήμονος  στα Κοντογουράτα και κλοπή 750 δραχμών από το ταμείο της εκκλησίας.

Για τα Κοντογουράτα όμως βρήκαμε μια πολύ πιο ενδιαφέρουσα είδηση στα Αρχεία Νομού Κεφαλληνίας, Αρχείο Επτανήσου Πολιτείας, Φάκελος-Διοίκηση, που αφορά πρωτοβουλία των κατοίκων του χωριού στις αρχές του  1801, να στείλουν  στην διοίκηση του νησιού την πρότασή τους για ένα διαφορετικό τρόπο είσπραξης του φόρου της δεκάτης.

Εκείνη την εποχή οι καλλιεργητές της γης ήταν πλήρως εξαρτημένοι από τους μεγαλο-γαιοκτήμονες στους οποίους κατέβαλλαν το 50% της συγκομιδής τους και στην συνέχεια έπρεπε να καταβάλλουν και τον φόρο της δεκάτης στην κυβέρνηση.  Σύμφωνα με το νόμο, οι φορολογούμενοι έπρεπε να δώσουν το ένα δέκατο από τα προϊόντα που παρήγαγαν όπως τα  σιτηρά, το κριθάρι, το καλαμπόκι, τη βρώμη, το λάδι κλπ.

Συγκεκριμένα, οι Κοντογουράδες στην επιστολή τους  ζητούν να υπηρετήσουν ως στρατιώτες προκειμένου να εξοφλήσουν την οφειλή τους που έχουν προς το κράτος και να αντικαταστήσουν υπηρετούντες συγχωριανούς τους, που έχουν εκτίσει την θητεία τους κι έχουν έτσι εξοφλήσει το χρέος τους.

Το κείμενο παρατίθεται  με τα ορθογραφικά λάθη που περιείχε  και τις υπογραφές όπως ακριβώς κατατέθηκε.

Το έγγραφο της πρότασης των κατοίκων Κοντογουράτων, που βρίσκεται στα Κεφαλληνιακά Χρονικά τόμος 12, σελίδες 713,714,715, Αργοστόλι 2010 

Στο έγγραφο διαβάζουμε ότι οι υπογράφοντες είναι πολύ στεναχωρημένοι  για την ακρίβεια του ψωμιού και των άλλων αγαθών  κι ισχυρίζονται ότι για τον λόγο αυτό δεν έχουν να πληρώσουν.

Δυστυχώς όμως το αίτημά τους δεν έγινε αποδεκτό και τον Απρίλιο του 1801 φτάνουν στα Κοντογουράτα αρμόδιοι εισπράκτορες συνοδευόμενοι από στρατιώτες προκειμένου να εισπράξουν τον φόρο γεγονός, το οποίο στάθηκε η αφορμή για την εξέγερση που σημειώθηκε στη Μονή του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου  στο Κρυονέρι, την οποία θα συναντήσουμε παρακάτω και βρισκόταν ανάμεσα στο Παρακλάδι και του Ποντικού το Αυλάκι από την κάτω πλευρά του δρόμου.

Οι χωρικοί ξεσηκώθηκαν ενατίον των ιδιοκτητών γαιοκτημόνων της περιοχής, που εκείνη την εποχή ήταν οι οικογένειες Μεταξά-Αντζουλάτου, Κλαδά και Μπόκιου λεηλατώντας το κτήμα,  την παλιά εκκλησία, τα σπίτια και τις καλλιέργειες αλλά την εξέγερσή τους κατέπνιξε  ο στρατός με τον οποίον συγκρούστηκαν.

Αυτή η λαϊκή εξέγερση, προπομπός των αγώνων που ακολούθησαν αργότερα στο νησί μας, δείχνει  ότι τα μηνύματα των νέων καιρών και οι δημοκρατικές ιδέες, που είχαν φέρει οι Γάλλοι μαζί τους όταν κατέλαβαν την Κεφαλονιά, είχαν ήδη φθάσει και στους φτωχούς  αγρότες στην Θηνιά, που δεν δίστασαν να απευθυνθούν στην Διοίκηση και να εξεγερθούν στην συνέχεια προκειμένου να διεκδικήσουν το δίκιο τους.

ΖΟΛΑ

Στο Εκκλησιαστικό Αρχείο Κεφαλονιάς σώζεται έγγραφο εσόδων-εξόδων του ναού του Αγίου Δημητρίου του έτους 1818 ενώ η εκκλησία αναφέρεται σε δυο Βενετικά έγγραφα του 1788 και του 1794, με την ονομασία San Demetrio dei Xeno.

Ο κεντρικός δρόμος στα Ζόλα, προσεισμικά

ΝΥΦΙ

ΠΕΤΡΙΚΑΤΑ

Στο Εκκλησιαστικό Αρχείο υπάρχει αναφορά σε αφορισμούς από το Μητροπολίτη Σπυρίδωνα Κοντομίχαλο στις 13 Ιουλίου 1851, για το φόνο της Ρουμπίνας Καλογηράτου, στις 13 Σεπτεμβρίου 1854 για το φόνο του Σπυρίδωνος Μπέριου του Μηνά και στις 20 Ιανουαρίου 1861, για την αποπλάνηση της 12χρονης Αγγελικής Φασόη  από τα Πετρικάτα.

Στην εφημερίδα ΖΙΖΑΝΙΟΝ και στο φ. 826 του 1914 διαβάζουμε επίσης ότι ο καταγόμενος από τα Πετρικάτα Κατραβάς Νικόλαος, ζωγράφος, αθλητής, καθηγητής γυμναστικής και φωτογράφος ανέλαβε να ζωγραφίσει τις εικόνες του ναού του Αγίου Γεωργίου Πετρικάτων ενώ το καμπαναριό του ναού ήταν ένα από τα λεγόμενα αναποτελείωτα γιατί το ύψος του σταματούσε στο καμπανοστάσι.

Πετρικάτα  1935,  σε φωτογραφία του Ερωτόκριτου Καλογεράτου

Το 1922 με την Μικρασιατική καταστροφή φθάνουν στην Κεφαλονιά 6.000 πρόσφυγες  και  κάποιοι από αυτούς εγκαθίστανται  στην Θηνιά, σύμφωνα με την απογραφή προσφύγων ενεργηθείσα τον Απρίλιο του 1923 από το Υπουργείο Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως, που καταγράφει 46 συνολικά πρόσφυγες να έχουν εγκατασταθεί σε διάφορους οικισμούς του δήμου.

ΕΠΑΡΧΙΑ

ΔΗΜΟΣ/ΚΟΙΝ.

ΑΝΔΡΕΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΛΗΣ	ΑΓΚΩΝΟΣ	4	8	12
	ΚΑΡΔΑΚΑΤΩΝ	4	10	14
	ΚΟΝΤΟΓΕΝΝΑΔΑΣ	10	9	19
	ΚΟΝΤΟΓΟΥΡΑΤΩΝ	6	4	10
	ΚΟΥΒΑΛΑΤΩΝ	3	2	5
	ΛΗΞΟΥΡΙΟΥ	147	255	402
	ΜΟΝΟΠΩΛΑΤΩΝ	1	0	1
	ΠΕΤΡΙΚΑΤΩΝ	2	0	2
	ΡΙΖΗΣ	4	4	8
	ΣΚΟΙΝΕΩΣ	1	0	1

Από την απογραφή πρσφύγων  του 1923 

Η περιοχή μας αναφέρεται συχνά και σε εκκλησιαστικά έγγραφα. Σε Βενετικά έγγραφα του 1788 και 1794 στην Θηνιά καταγράφονται 28 ναοί εκ των οποίων οι 15 με έσοδα κι από αυτούς αρκετοί που ήταν ιδιόκτητοι.

Κατάλογος οικογενειών που είχαν στην ιδιοκτησία τους ναούς  στην Θηνιά  από τον κατάλογο των εκκλησιών στα Βενετικά έγγραφα του 1788 και 1794, απόσπασμα που βρίσκεται στα Κεφαλληνιακά Χρονικά τόμος 6 του 1994, σελίδα 124, από την εργασία της Μαρίας Π.Παναγιωτοπούλου  ‘Κατάλογος Ναών και Μονών της Κεφαλονιάς τέλος του 18ου αιώνα’

Πέρα όμως από τις πολλές εκκλησίες που ήταν διάσπαρτες σε κάθε οικισμό και χωριό, υπήρχαν και τέσσερις  μονές βαρύνουσας μάλιστα σημασίας.

Η μία ήταν η Μονή του Αγίου Νικολάου των Λατίνων,όπως αναφέρεται στο πρακτικό της Λατινικής επισκοπής στα 1264 και βρισκόταν στην Ρίζα, εκεί όπου σήμερα το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου και  την οποίαν ο ιστοριοδίφης Ηλίας Τσιτσέλης αναφέρει στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα με ερωτηματικό για το αν  αποτελούσε  την καθέδρα της επισκοπής.

Η εκκλησία της Παναγίας στα Καρδακάτα το 1927

Η δεύτερη ήταν  μονή  αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και βρισκόταν κάτω από τα Κοντογουράτα και συγκεκριμένα ανάμεσα στο Παρακλάδι και στου Ποντικού το Αυλάκι, στην θέση Κρυονέρι. Ήταν από τις πιο εύπορες μονές του νησιού με δικό της μόλο από κάτω για την διακίνηση αγαθών μέσω θαλάσσης προς το Αργοστόλι και το Ληξούρι. Είχε επίσης ανεμόμυλο σε κοντινή απόσταση και ήταν  κάτοχος κοπαδιών και μεγάλης ακίνητης περιουσίας όχι μόνο γύρω από τη μονή αλλά και σε άλλα μέρη της Κεφαλονιάς.Το κτήμα της ξεκινούσε από τα όρια Κουρουκλάτων κι έφτανε μέχρι τις παρυφές του Σωτήρα σε μια έκταση περίπου 100 στρεμμάτων.

Το 1630, αναφέρεται να έχει  δικό της ηγούμενο και για το ναό της οποίας έχουμε την πληροφορία ότι το τέμπλο κατασκεύασε το 1646, ο Κρητικός ξυλογλύπτης Ιωάννης Μοσκέτης. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1640 διαβάζουμε επίσης  στον Τσιτσέλη ότι κάποιος Καλογιάννης Μακρής από το Αργοστόλι κληροδοτεί στη μονή την μισή περιουσία του και το 1684,επί ηγουμένου Δανιήλ Βαλσάμου(Πετρικού) γίνεται ανταλλαγή κτημάτων της μετά της Μονής Αγίου Γερασίμου Ομαλών. Έναν αιώνα σχεδόν μετά, η μονή Κρυονερίου καταργείται επί γενικού προνοητή Ag.Sagredo(1745) λόγω οικονομικών σκανδάλων κατά πρώτον κι έλλειψης προσωπικού κατά δεύτερον και και το 1794   η μονή και τα υπόλοιπα κτήματά της περιήλθαν ίσως -εξ αγοράς από την Κυβέρνηση- στην οικογένεια Νικολή Μεταξά Αντζουλάτου και παύει να αναφέρεται σε επίσημα έγγραφα.

Το σημείο στο οποίο βρισκόταν η Μονή Αγίου Ιωάννη Προδρόμου στη θέση Κρυονέρι

Μια ακόμη μονή καταγράφεται στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα του Ηλία Τσιτσέλη και πρόκειται για τη Μονή Αγίου Ανδρέα(Δρυμών), αδελφάτο του Μοναστηρίου Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς. Από τις πιο παλιές στο νησί, την οποία διαλύουν οι Ενετοί με την άφιξή τους στο νησί μας κι έτσι γύρω στο 1690 αναφέρεται  ο ηγούμενος της  Ιωσήφ Δεφεράνας ενώ το 1805 διαθέτει μόνο έναν οικονόμο κι έναν δόκιμο. Βρισκόταν μετά τον κάμπο του Αγίου Ανδρέα, αριστερά πηγαίνοντας για την σημερινή χωματερή και στην αναφορά του ο Τσιτσέλης την τοποθετεί με τα τότε δεδομένα, σε απόσταση μιάμισης ώρας από τα Καρδακάτα. Σήμερα σώζονται έγγραφα της μονής στο Εκκλησιαστικό Αρχείο των ετών 1805-1858 με αντίγραφα εξόδων και καταγραφές κτημάτων.

Μέχρι και την δεκαετία του 1980, υπήρχε ακόμα τμήμα της Μονής σε καλή κατάσταση κλειστό και με την κεραμοσκεπή του.

Ότι απέμεινε από τη Μονή του Αγίου Ανδρέα στην Παλλοστή σε φωτογραφία της Ελπίδας Βαρθολομάτου

Οι δυο προαναφερθείσες μονές κατέχουν σημαντική θέση όχι μόνο στη Θηνιά αλλά και στο νησί γενικοτέρα καθώς μνημονεύονται ανάμεσα στις 31 που λειτουργούσαν ακόμα στην διάρκεια του 18ου αιώνα, όπως μας πληροφορεί ο Νικόλαος Τόμπρος στην εργασία του ”Μοναστηριακές αποτυπώσεις και διαπιστώσεις για τον κεφαλληνιακό μοναχισμό του 18ου αιώνα” που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο Ιστορίας Αργοστόλι 27-30 Σεπτεμβρίου 2007.

Φωτογραφία που βρίσκεται στο βιβλίο ”Συνέδριο Ιστορίας Αργοστόλι 27-30 Σεπτεμβρίου 2007, Από το Κάστρο Αγίου Γεωργίου στο Αργοστόλι(1757-2007) Η Βενετική κυριαρχία στην Κεφαλονιά(1500-1797)” τ. πρώτος σελ.202, εκδ.δήμου Αργοστολίου 2010

Τέλος, μια ακόμη μονή μνημονεύεται, η παλαιότερη όλων, αυτή του Αγίου Νικήτα με κτήματα στο δήμο Θηναίας αλλά και για αυτήν δεν υπάρχουν σαφείς αναφορές για το που ακριβώς βρισκόταν.

Επίσης από τον 13^ο αιώνα χρονολογείται και το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη στο βράχο  στα Ζόλα, με το σπήλαιο από κάτω,το οποίο παλαιότερα ήταν προσβάσιμο μόνο από την θάλασσα και αργότερα από μονοπάτι και στου οποίου το ιερό ακόμα και σήμερα σώζονται τοιχογραφίες.

Ότι έχει απομείνει από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη στο βράχο στα Ζόλα σήμερα, φωτογραφία Χαράλαμπου Βασιλάτου

Το εκκλησάκι-σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη στα Ζόλα,στην φωτογραφία διακρίνεται αριστερά ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημήτριος

Στα χρόνια που ακολούθησαν η Θηνιά έχει να επιδείξει και σημαντικό αριθμό προσωπικοτήτων που κατάγονταν από τα χωριά  της  και την έκαναν γνωστή στα πέρατα του κόσμου. Θηνιάτες βρέθηκαν και πρωταγωνίστησαν  στην πολιτική, τις επιστήμες, το εμπόριο και τις τέχνες, εντός κι εκτός Ελλάδας.

Μέσα από αυτήν την έρευνα, αντιλαμβάνεται  κανείς ότι η Θηνιά υπήρξε από τις πλέον προνομιούχες περιοχές του νησιού με σημαντική παρουσία στα πράγματα. Από τους δρόμους της περνούσαν άνθρωποι κι εμπορεύματα προκειμένου να μετακινηθούν στην υπόλοιπη Κεφαλονιά, λόγω της γεωγραφικής της θέσης.

Είχε επάρκεια νερού λόγω των πολλών πηγών και δεξαμενών της. Καλλιεργούσε και εμπορευόταν τα φημισμένα προϊόντα της και παρουσίαζε συνεχή αύξηση του πληθυσμού της μέχρι τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953, που έτσι κι αλλιώς σηματοδοτούν ένα νέο κεφάλαιο για ολόκληρο το νησί της Κεφαλονιάς.

Οι κάτοικοι στην πλειοψηφία τους ζούσαν καλλιεργώντας την γη τους και φροντίζοντας τα ζώα τους, δούλευαν σκληρά κι απολάμβαναν τα απλά πράγματα της ζωής για αυτό  όταν έφτανε η ώρα της διασκέδασης συμμετείχαν χωρίς αναστολές στο Καρναβάλι και τα χωριά της Θηνιάς μαζί με αυτά της Παλικής, της  Πυλάρου, τα Φαρακλάτα, τα Δειλινάτα, τα Βαλσαμο-Φραγκάτα και τη Λειβαθώ, αναφέρονται από τα πρώτα που οργάνωναν “μασκαρίες” μέσα σ’ ένα πνεύμα κοινωνικό, καλλιτεχνικό, σατιρικό και πειθαρχημένο.

Καρναβαλικές εκδηλώσεις στα Πετρικάτα το 1925 

Χωρίς ιδιαίτερο λόγο και με κάθε ευκαιρία έστηναν  γλέντια, χορούς και πανηγύρια κυρίως στο προαύλιο των εκκλησιών. Για τον λόγο αυτό, δεν έλειπαν οι καυγάδες κι οι διαπληκτισμοί γιατί κάποιοι ένοιωθαν πως βεβηλώνεται ο ιερός χώρος με τις διασκεδάσεις, όπως διαβάζουμε στο Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Κεφαλονιάς. Σε αυτό γίνεται αναφορά για τα Πετρικάτα, όπου ”υπάρχουν πάθη από τα απερασμένα οπότε προέκυψαν φόνοι και εγκλήματα” επειδή ο χώρος καταπατείται από πανηγυριώτες χορευτές. Για τον λόγο αυτό υπάρχει  αναφορά παραπόνων αχρονολόγητη.

Από το βιβλίο του Αγγελο-Διονύση Δεμπόνου ‘’ Το χάραγμα του θηρίου της Βαβυλώνος’’ εκδ. Αιγιαλός Αργοστόλι 2013 (σελ.94)

Σχολική εκδήλωση μπροστά από το σχολείο Πετρικάτων το 1934(αρχείο  Γεωργίου Καππάτου)

‘Αλλες φορές ο καυγάς ξεσπάει χάρη  στην επιδειξιομανία συνήθως ξενομερίτη χορευτή,που προφανώς επισκιάζει με τις φιγούρες του τους ντόπιους. Στο ίδιο ιστορικό αρχείο υπάρχει αναφορά εκ του αστυνομικού σταθμού Θηναίας στις 13 ιουλίου 1863 του λοχία Μηνά Ποταμιάνου, προς τον μοίραρχο της Ε.Α. Ληξουρίου για καυγά που ξέσπασε σε χορό.

Ωστόσο, πέρα από αυτά τα μεμονωμένα περιστατικά η περιοχή μας κρατούσε τα σκήπτρα στο χορό γιατί ο γνωστός Μπάλος, που προσιδιάζει στο Ιταλικό ‘’il ballo’’ και χορεύεται παντού  στο νησί μας είναι ο λεγόμενος Θηνιάτικος, ο οποίος είναι ο πιο ολοκληρωμένος και  με ποικιλία μοτίβων, όπως αναφέρει ο ιστορικός ερευνητής Λουκάτος Δημήτριος στο βιβλίο του ‘’Ο Κεφαλονίτικος Μπάλος και τα τραγούδια του’’Επτανησιακό Ημερολόγιο1962,εκδ. Επτάνησος Αθήνα 1962.

Καρναβαλικές εκδηλώσεις στα Καρδακάτα το 1930 

Στις Βουλευτικές εκλογές της 5ης Μαρτίου του 1933 έχουμε αποτελέσματα  στο εκλογικό τμήμα Καρδακάτων,  όπου βλέπουμε ότι ο υποψήφιος  Λιναρδάτος Θεόδωρος, που υποστήριζε τον Ιωάννη Μεταξά ήρθε πρώτος με 268 ψήφους έναντι 140 του Βενιζελικού Ευθυμιάτου Χαρ.

Εφημερίδα ”Παρατηρητής”, φ.214 Αργοστόλι 11 Μαρτίου 1933

Στα νεότερα χρόνια

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είναι το πρώτο χτύπημα που δέχεται το νησί μας στα νεότερα χρόνια κι η περιοχή της Θηνιάς κατά συνέπεια, που θρηνεί ανήμπορη τους νεκρούς της και βιώνει χρόνια πείνας και δυστυχίας. Κι αν οι πρώτοι κατακτητές, οι Ιταλοί, ήταν πιο κοντά στην Μεσογειακή μας ιδιοσυγκρασία κι η συνύπαρξη μαζί τους ήταν σχετικά καλή, δεν συνέβη το ίδιο με τους Γερμανούς, που ακολούθησαν.

Άφιξη Γερμανών με υδροπλάνα στην Αγία Κυριακή, τον Σεπτέμβριο του  1943

Λίγο μετά την άφιξη τους στο νησί, γράφεται στην Θηνιά μια από τις χειρότερες και πιο μαύρες σελίδες του πολέμου που  αφορά την εξόντωση των Ιταλών στρατιωτών της Μεραρχίας Aqui.

Ανάμεσα στα Καρδακάτα και τα Πετρικάτα και συγκεκριμένα κάτω περίπου από το σημερινό νεκροταφείο του χωριού, οι Γερμανοί εκτελούν 114 άοπλους Ιταλούς, και στην συνέχεια ανατινάζουν με δυναμίτες τα βράχια και τους αφήνουν άταφους κάτω από σωρούς πέτρας.

Δεκέμβριος 1943,Γερμανός Αξιωματικός και Ιταλός αιχμάλωτος πολέμου (από αυτούς που στάθηκαν τυχεροί και απέφυγαν τις εκτελέσεις) μπροστά στην εκκλησία των Καρδακάτων (Αρχειο Renzo Apollonio,από την ηλεκτρονική σελίδα Greece at WWII Archives)

Το ίδιο συνέβη  και στου Ποντικού το Αυλάκι όπως θυμούνται οι παλιοί, που άκουγαν τα πολυβόλα να κροταλίζουν πάνω σε αιχμάλωτους κι ανυπεράσπιστους Ιταλούς στρατιώτες και για αυτό οι κάτοικοι των χωριών με αυτάπαρνηση κι αυτοθυσία προσπάθησαν να κρύψουν και να σώσουν αρκετούς από αυτούς.

Μέχρι πρόσφατα  και πριν την κοπή του δέντρου,ο λευκός ξύλινος σταυρός στα Καρδακάτα ενημέρωνε τους περαστικούς ότι σε αυτό το σημείο, στις 21 Σεπτεμβρίου 1943, σφαγιάστηκαν 114 Ιταλοί στρατιώτες 

Πολλά χρόνια μετά την σφαγή, ο αείμνηστος Νικόλαος Ματιάτος(1932-2024) από τα Καρδακάτα, βρήκε κάπου στις παρυφές του χωριού του, μια φθαρμένη στρατιωτική μεταλλική ταυτότητα και την φύλαγε ανάμεσα στα πολλά άλλα αντικείμενα που μια ζωή μάζευε στο παλιό καφενείο του.

Κι άλλη άποψη της προσεισμικής εκκλησίας της Παναγίας στα Καρδακάτα

Με αρχαιολογική μέθοδο – ριζόχαρτο και μολύβι – διαβάστηκαν κάποια στιγμή τα γράμματα του ονόματος ενός φαντάρου του Γκουίντο Πελεγκρίνι.  Χάρη στη βοήθεια της Μπρούνα Ντε Πάολα και του Οράτσιο Παβιγκνάνι της Εθνικής Ενωσης Μεραρχίας Ακουϊ, ανακαλύψαν ότι ζούσε η 91χρονη αδελφή του Τσεσαρίνα, που είχε χάσει τα ίχνη του αδελφού της από το 1943 στην Κεφαλονιά. Στις 6 Οκτωβρίου 2018, ανήμερα της τελετής μνήμης για την σφαγή της Ακουϊ ο Νικόλαος Ματιάτος παρέδωσε, μέσα σ’ ένα κουτάκι την ταυτότητα του Πελεγκρίνι. Την παρέλαβε, σε κλίμα συγκίνησης, ο ανεψιός του, Ροδόλφο Μπιζότι, και την παρέδωσε στην αδερφή του Πελεγκρίνι.

Οι σημαντικότερες μάχες της Ιταλο-Γερμανικής σύρραξης τον Σεπτέμβριο του 1943,  φωτογραφία που βρίσκεται  στο 4ο τεύχος της Κεφαλονίτικης Προόδου του 2021, σελίδα 55

Ο Νικόλαος Ματιάτος ήταν αυτόπτης μάρτυρας της σφαγής στα Καρδακάτα. Μπροστά στα μάτια του εντεκάχρονου τότε Νικόλα εκτελέστηκαν πάνω από εκατό Ιταλοί στρατιώτες. Ανάμεσά τους και ο Γκουίντο Πελεγκρίνι.

Νικόλαος Ματιάτος (1932-2024) 

Επιγραφή στο Μνημείο των Ιταλών στο Αργοστόλι όπου γίνεται αναφορά στα Καρδακάτα σαν μια από τις 14 περιοχές του νησιού που εκτελέστηκαν Ιταλοί στρατιώτες

Η ζωή όμως προχωράει πάντα μπροστά, ο πόλεμος κάποια στιγμή τελειώνει κι ακολουθεί μια δεκαετία όπου οι κάτοικοι στην ευρύτερη περιοχή της Θηνιάς προσπαθούν να ξαναφτιάξουν την ζωή τους. Λίγο πριν τους σεισμούς του 1953 στα χωριά, υπάρχουν αστυνομικά τμήματα, καφενεία ακόμα και χασάπικα. Μόνο στα Πετρικάτα υπήρχαν τέσσερα, όπως μας πληροφόρησε ο Γιώργος Καλογηράτος.

Με τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953, η  εικόνα της Θηνιάς αλλάζει όπως έγινε και στην υπόλοιπη Κεφαλονιά. Ένα σύννεφο  σκόνης σηκώνεται προς τον ουρανό μαζί με τους οδυρμούς των ανθρώπων για την απώλεια των αγαπημένων τους και τα γκρεμισμένα σπίτια τους. Στην περιοχή σημειώνονται επίσης κατολισθήσεις από πτώσεις βράχων κυρίως στις πλαγιές πάνω από τον Αγκώνα, πάνω από την ακτή της Αγίας Κυριακής και στο βουνό πάνω από την παραλία του Σωτήρα.

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στα Πετρικάτα αμέσως μετά τους σεισμούς(αρχείο Γιώργου Καππάτου)

Οι περισσότεροι Θηνιάτες εγκαταλείπουν τα γκρεμισμένα ερείπια των σπιτιών τους και ξεκινούν από την αρχή να στήσουν τα νοικοκυριά τους.

Άποψη των Πετρικάτων με τον προσεισμικό ναό του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο, σε φωτογραφία του εκ Πετρικάτων γνωστού φωτογράφου Ερωτόκριτου Καλογεράτου

Οι εκκλησίες χτίζονται με την εθελοντική εργασία χωριανών και τα σπίτια με την μέθοδο της αρωγής, τα οποία αποδείχθηκαν εξαιρετικής  αντοχής  και στέκουν αγέρωχα και χωρίς ζημιές από όλους τους σεισμούς που ακολούθησαν έκτοτε.

Η ανέγερσις της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στα Πετρικάτα μετασεισμικά(αρχείο Γεωργίου Καππάτου)

Άγιος Γεώργιος Πετρικάτα το 1956, κατασκευή θρόνου από τον ξυλογλύπτη Ευστράτιο Μουλίνο, πατέρα της Μουλίνου-Κατραβά Δήμητρας(αρχείο Δημήτρη Ξένου Μουλίνου)

Λιτανεία της εικόνας του Αγίου Γεωργίου στα Πετρικάτα λίγο μετά τους σεισμούς του 1953 με τον παπα-Νερατζίνη δίπλα από την εικόνα (αρχείο Γεωργίου Καππάτου)

Αμέσως μετά  ξεκινά το μεγάλο κύμα της  μετανάστευσης κι η μείωση του πληθυσμού των χωριών της Θηνιάς αφού οι  περισσότεροι άντρες φεύγουν στο εξωτερικό και  την Αθήνα σε αναζήτηση καλύτερης τύχης για τους ίδιους και τις οικογένειες τους.

Πετρικάτα την δεκαετία του 1970(Παναγή Διονυσίου Μουλίνου)

Τα χωράφια της περιοχής εγκαταλείπονται ακαλλιέργητα και χάνεται δια παντός η περίφημη Θηνιάτικη σταφίδα κι η ξακουστή Μαυροδάφνη της.Τα σχολεία στην αρχή συγχωνεύονται και σιγά σιγά κλείνουν.Εικόνες με πολυπληθή τμήματα μαθητών και μαθητριών αρχίζουν και σπανίζουν.

Την σχολική περίοδο 1956-1957 όπως φαίνεται από τον χειρόγραφο κατάλογο, φοιτούσαν  62 μαθητές στο σχολείο Καρδακάτων(αρχείο  Παναγή Κωνσταντάτου)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 οι ιδιοκτήτες των παλαιών «Μπενζίνων», που έκαναν το δρομολόγιο Ληξούρι-Σωτήρας  ίδρυσαν  μία κοινοπραξία και έφεραν το πρώτο φέρι μποτ “παντόφλα” με το όνομα “ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ”. Άρχισε τα δρομολόγια μαζί με τις “βενζίνες” οι οποίες σταδιακά, αποσύρθηκαν.

Η μετασκευή του (η προσθήκη ενός ορόφου από επάνω), όπου ήταν η καμπίνα του καπετάνιου (πηδάλιο και καπετάνιος), έγιναν στην ΒΕΣ (την Βαλλιάνειο Επαγγελματική Σχολή) από τα τμήματα που λειτουργούσαν εκεί (Μηχανολόγων, Ηλεκτρολόγων και Μηχανικών του Εμπορικού Ναυτικού). Ο κάτω όροφος ήταν το σαλόνι για τους επιβάτες και πάνω, μεταφέρθηκε η καμπίνα του καπετάνιου, με το τιμόνι και τους λεβιέδες για τον χειρισμό της μηχανής του πλοίου.

Διευκόλυνε τους Ληξουριώτες να συμμετέχουν σε δύο πανηγύρια που γινόντουσαν στην απέναντι ακτή. Ήταν μικρό και ευέλικτο και έτσι έπιανε (έριχνε την πόρτα) με άνεση στα βράχια, κάτω από τα Φάρσα και στον Σωτήρα κάτω από τα Κοντογουράτα. Αρχές Μάη και στις 6 Αυγούστου οι Ληξουριώτες εξορμούσαν απέναντι, όλη σχεδόν την ημέρα και πολλές φορές οικογενειακώς.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από σχόλια του  Παναγή Κουτουφά και από την ομάδα “ΛΗΞΟΥΡΙ Μικρές ιστορίες”, όπως κι η φωτογραφία με την ”παντόφλα” στον Σωτήρα

Είκοσι χρόνια μετά τους σεισμούς και συγκεκριμένα το 1973 με απόφαση του προέδρου της χούντας Γεωργίου Παπαδόπουλου, οι κοινότητες Πετρικάτων, Καρδακάτων, Ρίζας και Κοντογουράτων συγχωνεύονται σε μία με την ονομασία Κοινότητα Θηναίας και έδρα τα Καρδακάτα αλλά περιέργως αυτό δεν συνέβη στα άλλα χωριά της ευρύτερη περιοχής, όπως  ο Αθέρας, τα Ζόλα, ο Αγκώνας και το Νύφι, που  αποτελούν ακόμα και σήμερα αυτόνομες κοινότητες.

Η απόφαση στην  Εφημερίδα της Κυβερνήσεως  για την συγχώνευση των κοινοτήτων

Το 1980, επί δημαρχίας Μαρίνου Φωκά-Κοσμετάτου, στα όρια της Θηνιάς και συγκεκριμένα στην περιοχή της Παλλοστής, δημιουργείται ο νέος χώρος ταφής των απορριμμάτων του νησιού, καθώς οι Φαρακλάδες, Διλινάδες και Δαυγάδες δεν αφήνουν τα απορριμματοφόρα του Δήμου να αδειάσουν τα σκουπίδια στην χωματερή της Λαγγάδας, όπου καίγονταν από το 1965, απαιτώντας την απομάκρυνση τους.

Η  τότε κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή(1974-1980) και υπουργό Συντονισμού τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, δίνει εντολή στον νομάρχη  για την εξεύρεση άμεσης λύσης.

Μπροστά στο αδιέξοδο που δημιουργείται, ο διορισμένος από την κυβέρνηση νομάρχης Παναγιώτης Κουτρέτσης (Ιούνιος 1978-Ιούνιος 1980) ανάμεσα σε τόσες απομακρυσμένες περιοχές του νησιού μας,  επιλέγει δυστυχώς την λύση της Παλλοστής ως την πλέον κατάλληλη, επειδή βρίσκεται μακριά από κατοικημένες περιοχές.

Απόσπασμα από  το βιβλίο του Δημάρχου Φωκά Κοσμετάτου Μαρίνου ”Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι”

Με τα χρόνια και τις παρεμβάσεις των μετέπειτα εκλεγμένων αυτοδιοικητικών η περιοχή εξελίχθηκε σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής(ΧΥΤΑ) και λειτουργούσε μέχρι το 2020  με τον πλέον εξελιγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό και σύστημα Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας Απορριμμάτων. Έκτοτε μπήκε σε περιπέτειες με την ίδρυση ενός νέου φορέα διαχείρισης απορριμμάτων,τον λεγόμενο ΦΟΔΣΑ, που έχει την έδρα του εκτός νησιού.

Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του δημάρχου Φωκά Κοσμετάτου Μαρίνου

Σήμερα, στα γεωγραφικά όρια της Θηνιάς υπάρχει ένας μοναδικός και δυστυχώς μη αξιοποιήσιμος υδροβιότοπος, αυτός του Λιβαδιού με έκταση 680 στρέμματα, στον οποίον έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 130 είδη πουλιών με πιο κοινά τον Αργυροτσικνιά, τον Σταχτοτσικνιά, τον Λευκοτσικνιά, την Φαλαρίδα, την Πρασινοκέφαλη πάπια, τον Ακτίτη και την Χουλιαρόπαπια.

Μια μοναδικής ομορφιάς παράκτια περιοχή που οφείλει τον σχηματισμό της στις αποθέσεις τσουνάμι στην στρωματογραφία της, με το πρώτο να εντοπίζεται στις αρχές της έκτης χιλιετίας π.Χ., το δεύτερο πριν το 4250, το τρίτο στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας,το τέταρτο στις αρχές της πρώτης χιλιετίας και το πέμπτο το 780 π.Χ.

Ο υδροβιότοπος του Λιβαδιού

Στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα του Ηλία Τσιτσέλη διβάζουμε ότι πολύ κοντά στην παραλία υπήρχε η μονή του Αγίου Ηλία που απαντάται σε έγγραφα το 1603  και ηγούμενους τους Βενιαμίν Άννινο το 1622, Ακάκιον Καμινάρην το 1659, Αθανάσιον Αβάσταγον το 1697, Κυπριανόν το 1697 και Παίσιον Λοβέρδο το 1743. Η μονή φέρεται να έχει κτήματα στην περιοχή, τα λεγόμενα Ελιώτικα.Το 1777  η μονή διελύθη,τα κτήματά της νοικιάστηκαν και το 1844 εσώζοντο ερείπια του ναού και των κελιών.

Πολλά χρόνια μετά ο  Μαρίνος Χαρμπούρης(1729-1782)  γόνος αριστοκρατικής οικογένειας οραματίστηκε ότι η περιοχή του Λιβαδιού, με τη μεγάλη έκθεση της στον ήλιο και το υπήνεμο του χώρου, προσφέρεται για την καλλιέργεια φυτών που παλαιότερα τα λέγαμε “αποικιακά”, όπως ο καφές, το ζαχαροκάλαμο, το ινδικό (λουλάκι), το τσάϊ κ.λ.π. Ο Χαρμπούρης έμεινε στην ιστορία για το κατόρθωμά του να δώσει λύση στο πρόβλημα της μετακίνησης ενός τεράστιου μονόλιθου, προκειμένου να χρησιμεύσει ως βάση για τον έφιππο ανδριάντα του Μεγάλου Πέτρου της Ρωσίας στην Αγία Πετρούπολη αλλά δεν ξεχνάει την γενέτειρά του.

Το έτος 1778  επιστρέφει από την Ρωσία στην Κεφαλονιά με ειδικούς επιστήμονες και ρίχνεται στη δουλειά, κατασκευάζει καταλύματα και ένα μικρό σπίτι στο Λιβάδι για την οικογένεια του  και προχωράει στην πειραματική καλλιέργεια, με τα πρώτα ενθαρρυντικά δείγματα να στέλνονται στην Βενετία.

Ο Χαρμπούρης όμως  δολοφονείται στις 19 Απριλίου 1782 μέσα στο σπίτι του στο Λιβάδι μαζί με τον γεωπόνο του Bandy και τους υπηρέτες του. Κάποιοι απέδωσαν το φόνο σε Λάκωνες εργάτες που δεν είχαν πληρωθεί κι άλλοι σε εκδικητική πράξη ντόπιων φεουδαρχών που δεν έβλεπαν με καλό μάτι τις νέες οικονομικές δραστηριότητες. Σήμερα απόμειναν κάποια χαντάκια να θυμίζουν   το εγχείρημα  και το όνομα “βάλτος του Χαρμπούρη” που μάλλον πολύ λίγοι το ξέρουν γιατί αργότερα πέρασε στα χέρια του Χριστόφορου Βαλλιάνου και το 1910 διαβάζουμε πάλι στον Τσιτσέλη για έργα αποξήρανσης στην περιοχή. Με την υπ’αριθμόν 36319/2891 απόφαση  της 12^ης Ιουλίου 1969 του τότε Υπουργείου Γεωργίας, το Λιβάδι έχει χαρακτηριστεί μόνιμο καταφύγιο θηραμάτων.

Ο υδροβιότοπος του Λιβαδιού κατεβαίνοντας τον Σκαβδολίτη

Στο Λιβάδι επίσης υπήρχαν και αγροτικές φυλακές  που λειτούργησαν μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα και κατέρρευσαν με τους σεισμούς του 1953 ενώ τα ερείπια τους σώζονταν μέχρι τον σεισμό του 2014.

Οι Φυλακές πριν το 2014 από τον δρόμο, που οδηγεί σε κτηνοτροφική μονάδα, φωτογραφία που βρίσκεται στο βιβλίο Σύμμικτα Παλικής, εκδ. Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης 2019 και από την εργασία της Ραζή Ρεγγίνας, Οι Αγροτικές Φυλακές Λιβαδίου

Συγκεκριμένα οι φυλακές ιδρύονται το 1931 ως παράρτημα των Εγκληματικών Φυλακών του. Το κτιριακό συγκρότημα αποτελείτο από τρία διαχωρισμένα οικοδομήματα, επιμήκη και παράλληλα του επαρχιακού δρόμου, που στον προαύλιο χώρο τους λειτουργούσε η εκκλησία του Αγίου Σάββα με ιερωμένο τον πατέρα Γεράσιμο Μαρκάτο.  Οι Αγροτικές Φυλακές μένουν σε λειτουργία μέχρι την κατοχή παρά τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και στον Εμφύλιο γεμίζουν με πολιτικούς κρατούμενους. Καταργούνται οριστικά στις 13 Απριλίου 1955 αφού με τους σεισμούς του 1953 έπαθαν σοβαρές ζημιές αλλά γκρεμίζονται δεκαετίες μετά με τον σεισμό του 2014 που έπληξε κυρίως την περιοχή της Παλικής.

Τμήμα των Φυλακών πριν το 2014  από τον επαρχιακό  δρόμο προς Ληξούρι, φωτογραφία που βρίσκεται στο βιβλίο Σύμμικτα Παλικής, εκδ. Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης 2019 και από την εργασία της Ραζή Ρεγγίνας, Οι Αγροτικές Φυλακές Λιβαδίου

Για τους κατάδικους των φυλακών αυτών υπάρχουν και δημοσιεύματα που μιλούν για την ανακάλυψη ενός γίγαντα σε τάφο της περιοχής, που όμως δεν τεκμηριώνεται επισήμως.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα,οι κατάδικοι των φυλακών υποχρεώνονταν να δουλεύουν σε λατομείο που βρισκόταν σε μικρή απόσταση από την ακτή και  τον Ιούνιο του 1937  λέγεται ότι έκαναν τυχαία εκεί  μια πολύ σημαντική ανακάλυψη.

Βρήκαν τάφο εντός του οποίου ανεπαύετο εις θέσιν υπτίαν, με τους βραχίονας ανοικτούς, σκελετός πελωρίου ανδρός, ο οποίος, κατά τας αφηγήσεις των αξιοπιστοτέρων και ψυχραιμοτέρων εκ των καταδίκων, υπερέβαινεν τα 2,5 μ. Εντύπωσιν επροξένησεν ιδίως το πάχος των οστών και η πελωρία κεφαλή του νεκρού.Τα ευρήματα  μετεφέρθησαν εις το Μουσείον Αργοστολίου κι αφού εξετάστηκαν οι αρχαιολόγοι κατέληξαν εις το συμπέρασμα ότι πρόκειται περί “Προμηκυναϊκής εποχής” ήτοι περίπου 1500-2000 έτη π.Χ. αλλά πέρα από την καταγραφή στα αρχεία του Μουσείου τίποτα άλλο δεν έγινε γνωστό και πολλοί λίγοι είναι εκείνοι που πιθανόν το γνωρίζουν.(απόσπασμα που επαναλαμβάνεται σε ποικίλες δημοσίευσεις)

Ο υδροβιότοπος του Λιβαδιού από την πλευρά του Αθέρα

Επιστρέφοντας στην Θηνιά να αναφέρουμε ότι και σήμερα διαθέτει  αρκετές φυσικές πηγές, το νερό των οποίων θα μπορούσε να φτάσει σε κάθε σπίτι με σωστή διαχείρηση κι αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι τουλάχιστον για την κοινότητα της Θηνιάς και τα χωριά Κοντογουράτα, Ρίζα, Καρδακάτα και Πετρικάτα, το πρόβλημα του νερού λύθηκε οριστικά το 2000 επί δημαρχίας  Γεράσιμου Φόρτε(1995-2006). Τότε ο δήμαρχος μετέφερε το νερό από τη “Νερομάνα” του Κουτάβου, μέχρι το τελευταίο σπίτι στα Πετρικάτα, μέσω ενός αγωγού μήκους περίπου 20 χιλιομέτρων, που οι περισσότεροι τον θυμόμαστε όταν τοποθετείτο στην δεξιά πλευρά του επαρχιακού δρόμου Αργοστολίου-Φισκάρδου.

Οι πολλές και πανέμορφες επίσης παραλίες της περιοχής  βοήθησαν τα  χωριά της Θηνιάς να εξελιχθούν τουριστικά με πρωτοπόρο τα Ζόλα, που διαθέτουν περίπου 200 κλίνες μέσα στο χωριό. Την τελευταία δεκαετία μέσω της γνωστής πλατφόρμας Airbnb, σε όλα τα χωριά της ευρύτερης περιοχής νοικιάζονται σπίτια κατά τους καλοκαιρινούς μήνες κι η παραλία της Αγίας Κυριακής  έχει αξιοποιηθεί και λειτουργεί οργανωμένα.

Η παραλία της Αγίας Κυριακής στις μέρες μας

Στην παραλία επίσης της Αγίας Κυριακής δραστηριοποιούνται ντόπιοι με τις βάρκες τους προσφέροντας ημερήσιες εκδρομές και αποδράσεις στις παραλίες που δεν είναι εύκολα ή καθόλου προσβάσιμες, όπως η Φτέρη, το Αμίδι κι η Γαλάζια Λίμνη.

H παραλία Φτέρη

Στα βουνά επίσης γύρω από τη Θηνιά λειτουργούν τα τελευταία χρόνια κι ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, οι γνωστές μας ανεμογεννήτριες, που δυστυχώς δημιούργησαν μεγάλες καταστροφές στο Νύφι λόγω της μη τήρησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας κι έπνιξαν το χωριό στη λάσπη το 2019.

Νύφι, Νοέμβριος 2019

O κόλπος του Σωτήρα, σε φωτογραφία της Βαρβάρας Γαζή

Και οδός της Αθήνας με το όνομα της Θηνιάς

Είναι τουλάχιστον πέρα από κάθε φαντασία να πιστεύεις ότι εκεί που περπατάς στην Αθήνα είναι ποτέ δυνατόν να συναντήσεις δρόμο με το όνομα της περιοχής μας, δεδομένου ότι δεν συγκαταλεγόμαστε σε κάποιο ιστορικό η άλλο βαρυσήμαντο γεγονός που έλαβε χώρα στην πατρίδα μας. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει χάρη σε ανθρώπους που αγάπησαν τον τόπο τους πάρα πολύ.

Όπως μας αφηγήθηκε ο Αντώνης Λουβερδής από τα Καρδακάτα, αρκετές δεκαετίες πριν τους σεισμούς είχε αρχίσει μια άτυπη εσωτερική μετανάστευση και πολλοί Θηνιάτες έπαιρναν την οικογένεια τους κι έφευγαν για την Αθήνα. Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν κι ο Διονύσης Λουβερδής του Αναστασίου, γιος του ιερέως Ρίζας- Καρδακάτων Δημήτριου Λουβερδή. Μαζί με τα δύο αδέλφια του Γεράσιμο  και Μαρία, σύζυγο αργότερα Γερασίμου Ζαφειράτου κατοίκησαν σε ιδιοκτησίες τους στο Τέρμα Αστρυφούς,  στην περιοχή Ακαδημία Πλάτωνος στη δεκαετία του 1920-1930.

Στον ίδιο δρόμο κατοίκησαν και άλλοι Κεφαλλονίτες αργότερα. Η νοσταλγία για την ιδιαίτερη πατρίδα ήταν προφανώς έντονη και η κοινωνική συναναστροφή στενή.  Έτσι, όπως έχει γίνει σε πολλούς δρόμους σε περιοχές των πόλεων που διαμορφώνονταν οικισμοί, με πρωτοβουλία των πρώτων κατοίκων τους τοποθετούνταν πρόχειρες πινακίδες  με το όνομα της  γεννέτειρας τους. Στην προκειμένη περίπτωση ο Διονύσης Λουβερδής τοποθέτησε την πινακίδα με την ονομασία Θηναίας,η οποία παραμένει ακόμα και σήμερα !!!

Δρόμος με το όνομα της περιοχής μας στην Αθήνα(αρχείο Αντώνη Λουβερδή)

Το πως θα είναι τα επόμενα χρόνια για την Θηνιά άγνωστο, το μόνο βέβαιο είναι το λαμπρό ιστορικό της παρελθόν, αδιαμφισβήτητο γεγονός για την περιοχή μας, που  κάποτε πρωταγωνιστούσε με πολλούς τρόπους στην ζωή  του νησιού μας.

Εναέρια λήψη της Θηνιάς, στις μέρες μας

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Όσο κι αν προσπάθησα μέσω προέδρων κι ηλικιωμένων κατοίκων στάθηκε αδύνατο να βρω προσεισμικές φωτογραφίες από  τον Αθέρα και περισσότερες για τα Ζόλα, το Νύφι, την Ρίζα και τα Κοντογουράτα.(Αύγουστος 2023)

Πηγές:

1.Ιωσήφ Πάρτς(Partsh): Κεφαλληνία και Ιθάκη-Γεωγραφική Μονογραφία 1892,Αναστατικές Εκδόσεις Δ.Καραβία Αθήνα 1982

2.Δρ. Μαρίνου Σάλομον ”La Statistica Generale dell’ Isola di Cefalonia), 1859

3.Αλληλογραφία μεταξύ Νάπιερ και Κέννεντι, που βρέθηκε και ταξινομήθηκε από την κυρία Angela Nilsson στην Βρεττανική Βιβλιοθήκη

4. Δεμπόνος Αγγελοδιονύσης, Η Κεφαλονιά του θρύλου και της παράδοσης, Αργοστόλι 1993

5. Αντωνάτος Σπύρος, Αργοστόλι η Χαμένη Πόλη εκδ. ΚΟΡΥΦΗ 2005

6.Βλάσση Ερ. Δέσποινα, Η Αγροτική πολιτική του γενικού προνοητή Sagredo στην Κεφαλονιά στα μέσα του 18ου αιώνα,Κεφαλληνιακά Χρονικά τόμος 12, Αργοστόλι 2010

7.Βεργωτής Παναγής, «Ο σεισμός της 23 Ιανουαρίου 1867»

8.Αρχείο Γαλανού Γεράσιμου

9. Ζαφειράτου Θεοδώρα, Το πέρασμα της Κεφαλονιάς από το Ιόνιο Κράτος στο Ελληνικό Βασίλειο(Η Νομαρχία Κεφαλληνίας-Δήμοι-Οι πρώτοι δημοτικοί άρχοντες),Κεφαλληνιακά Χρονικά τόμος 12, Αργοστόλι 2010

10. Κατσούνη-Ευθυμιάτου Νίκη, Θεότητες Κρητικής Καταγωγής στην Κεφαλονιά και λατρεία, Κεφαλληνιακά Χρονικά τόμος 12, Αργοστόλι 2010

11.Κοσμετάτου Ελένη, Αναφορά στους δρόμους της Κεφαλονιάς,εκδ.Κοργιαλένειο Μουσείο 1991

12.Λουκάτος Δημήτριος,Ο Κεφαλονίτικος Μπάλος και τα τραγούδια του,Επτανησιακό Ημερολόγιο1962,εκδ. Επτάνησος Αθήνα 1962.

13.Μαυρούλης Σπυρίδων-Λέκκας Ευθύμης, Κατολισθήσεις στην Κεφαλονιά από τους σεισμούς τον Αύγουστο του 1953-Επανεξέταση των διαθέσιμων πηγών 70 χρόνια μετά, Κεφαλονίτκη Πρόοδος Περίοδς Γ’ τεύχος 11 του 2023

14.Μαυρούλης Σπυρίδων-Λέκκας Ευθύμης, Σεισμοί και επακόλουθα τσουνάμι στην Κεφαλονιά από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα,Κεφαλονίτκη Πρόοδος Περίοδς Γ’ τεύχος 13 του 2024

15.Μηλιαράκης Αντώνιος, Γεωγραφία πολιτική νέα και αρχαία του νομού Κεφαλληνίας, εκδ. Αφων Πέρρη Αθήνησιν 1890

16. Μοσχόπουλος Γεώργιος: Ιστορία της Κεφαλονιάς, Τόμοι Α’ και Β’, εκδ. Κέφαλος Αθήνα                                             1988 και 1990

                                       Το Εκκλησιαστικό Αρχείο Κεφαλονιάς, εκδ. Τοπικό Ιστορικό                                               Αρχείο Κεφαλονιάς, Αθήνα 1984

17. Μπάλλας Σπ. Γεράσιμος, Μια πρόταση εξόφλησης άμεσων φόρων Κοντογουράτα Θηνιάς Άνοιξη 1801,Κεφαλληνιακά Χρονικά τόμος 12, Αργοστόλι 2010

18. Ξανθάκης Μιχαήλ και Μαρούλης Χρήστος, Ο Γεώτοπος Λιβαδίου Παλικής και η ορνιθοπανίδα του, δημοσίευση στο περιοδικό Κεφαλονίτικη Πρόοδος, τεύχος 4 του 2021

19.Παναγιωτοπούλου Μαρία,Κατάλογος Ναών και Μονών της Κεφαλονιάς στο τέλος του 18ου αιώνα,Κεφαλληνιακά Χρονικά, τόμος 6 Αργοστόλι 1994, εκδ. Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών

20. Παπαδάτος Θεοτόκης, Μια ληστρική επιδρομή την άνοιξη του 1801 στο Κρύο Νερό της Θηνιάς,δημοσίευση στο περιοδικό Κεφαλονίτικη Πρόοδος,τεύχος 16 του 2024

21. Πετράτος Πέτρος, Η Σωματειακή εικόνα της Παλικής αρχές 20ου αιώνα έως 1974, Σύμμικτα Παλικής, Τόμος Β εκδ.Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης, Ληξούρι 2019

22.Πουλάκη-Κατεβάτη Διονυσία,  Προσεισμική Κεφαλονιά,εκδ.ΕΙΚΩΝ 2003

23. Πρακτικά από το ΙΑ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο τον Μάιο του 2018 και την εργασία των  Κατσίγερα, Α. – Παυλόπουλος, Κ. – Χονδράκη, Β. – Αποστολόπουλος, Γ. – Τριανταφύλλου, Μ. – Βανδαράκης, Δ. – Underhill, J., Γεωμορφολογικές παρατηρήσεις και παλαιογεωγραφία της χερσονήσου Παλικής της νήσου Κεφαλληνίας

24.Ραζή Ρεγγίνα, Οι Αγροτικές Φυλακές Λιβαδίου, Σύμμικτα Παλικής, εκδ. Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης Ληξούρι 2019

25. Σιμάτος Λάμπρος, Η Ιταλο-Γερμανική σύρραξη τον Σεπτέμβριο του 1943 στην Κεφαλονιά και οι εκτελέσεις Ιταλών αιχμαλώτων στο χωριό Φάρσα, δημοσίεσυση στο περιοδικό Κεφαλονίτικη Πρόοδος, τεύχος 4 του 2021

26. Σιφωνίου -Καραπά Αναστασία, Μενέλαου Τούρτογλου και Τρωϊάνου Σπυρίδωνος, Το Νοταριακόν Αρχείον Κεφαλληνίας, εκδ. Ακαδημίας Αθηνών 197211

27. Σκιαδά Eλευθερίου,Ιστορικό διάγραμμα των δήμων της Ελλάδος 1833-1912

28. Συνέδριο Ιστορίας Αργοστόλι 27-30 Σεπτεμβρίου 2007, Από το Κάστρο Αγίου Γεωργίου στο Αργοστόλι(1757-2007) Η Βενετική κυριαρχία στην Κεφαλονιά(1500-1797) τ.πρώτος εκδ.δήμου Αργοστολίου 2010

29.Τουμασάτος Ηλίας: Δημογραφικά και οικογένειες της Θηνιάς με βάση εκλογικό κατάλογο                                  του 1910, Σύμμικτα Παλικής, Τόμος Β εκδ.Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης,                                   Ληξούρι 2019

                                  Οι περιπέτειες ενός δαιμόνιου Κεφαλονίτη Μαρίνος Χαρβούρης,                                          (ηλεκτρονική έκδοση Kefalonia mas, Μάρτιος 2016

30.Τζουγανάτος Νικόλαος, Μελετήματα Ιστορίας και Λαογραφίας της Κεφαλονιάς, εκδ.Συλλόγου Λειβαθώ, Αθήνα 1996

31.Τσιτσέλης Ηλίας, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα, τόμος Α’ Αθήνα 1904, τόμος Β’ Αθήνα 1960 

32.Φωκάς Κοσμετάτος Μαρίνος, Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι, Αργοστόλι 1983

33.Robert Bittlestone · James Diggle · John Underhill, Οδυσσέας Λυόμενος, εκδ.Πολύτροπον 2007

34. Κεφαλονιά και Ιθάκη Διαδρομές Νερού, έκδοση της ΤΕΔΚ-ΚΙ, Αργοστόλι 2010

35.Ανωγιάτης Δ.-Πελέ,Οι οικισμοί της Κεφαλονιάς στη μεγάλη χρονική  διάρκεια 1583-1907, Κεφαλληνικά Χρονικά τόμος 6, Αργοστόλι 1994

36.Χατζιδάκις Ν.Γεώργιος, Γλωσσολογικαί Έρευναι” τόμος Α’ 1934