21 Μαρτίου 1800: Υπεγράφη η Συνθήκη δημιουργίας της “Επτανήσου Πολιτείας” -Repubblica Settinsulare

  Η Επτάνησος Πολιτεία / Repubblica Settinsulare

 Η Ρωσική και Οθωμανική αυτοκρατορία με την συναίνεση της Μ. Βρετανίας σύστησαν Ρωσο-οθωμανική συμμαχία με σκοπό να ανακόψουν τον επεκτατισμό του Ναπολέοντα στην Ανατολή. Ο κοινός  ρωσοτουρκικός πολεμικός στόλος εκμεταλλευόμενος την γενική δυσαρέσκεια των κατοίκων των Ιονίων Νησιών εναντίον των Γάλλων, που ήδη  τα κατείχαν, τους εκδίωξε και έγινε κύριος  των νησιών.

Στις 21 Μαρτίου 1800 μετά από διαβουλεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας υπογράφτηκε στην Κωνσταντινούπολη  συνθήκη για την ίδρυση της Επτανήσου Πολιτείας / Repubblica Settinsulare υπό την επικυριαρχία της Υψηλής Πύλης και τον  Τσάρο της Ρωσίας για  την προστασία των Θρησκευτικών δικαιωμάτων των κατοίκων της.

Το κείμενο προέρχεται από την δημοσιευμένη, το έτος 1953 σε συνέχειες, μελέτη στην εφημερίδα των Αθηνών Έθνος «Ο Τσάρος Παύλος Α’»  του λόγιου δημοσιογράφου Φάνη Μιχαλόπουλου (1901-1960).

Η Επτάνησος Πολιτεία / Repubblica Settinsulare, (21 Μαρτίου 1800 – 08 Ιουλίου 1807)

Η  Σημαία της Επτανήσου

Μετ’ ολίγας ημέρας, την 1ην Νοεμβρίου του 1800, εωρτάσθη και εν Κωνσταντινουπόλει η σύστασις της νέας Πολιτείας μετ’ ασιατικής πράγματι επισημότητος και μεγαλοπρεπείας. Ο Καποδίστριας και ο Δεσύλλας ήσαν σι πληρεξούσιοι της Επτανήσου εις την Οθωμανικήν πρωτεύουσαν. Η μεσημβρία της ημέρας εκείνης ωρίσθη όπως παρουσιασθούν ούτοι ενώπιον του Μεγάλου Βεζύρου, δια να παραλάβουν και τα σύμβολα της νέας Πολιτείας, την Σημαίαν της και το Σύνταγμα.

Μετά πολλάς συζητήσεις, καθ’ ας πολλά προετάθησαν σχέδια, απεφασίσθη όπως η σημαία της Πολιτείας των Επτά Νήσων αποτελεσθή βασικώς εκ των στοιχείων της σημαίας της πρώην κυριάρχου Βενετίας. Ματαίως άλλοι, πατριωτικώτεροι, πρότεινον τον φοίνικα, ως σύμβολον εθνικής αναγεννήσεως και προάγγελον της μελλούσης αναστάσεως ολοκλήρου του Έθνους. Η ιδέα αυτή απερρίφθη υπό των άλλων, των συντηρητικών, οι οποίοι εθεώρουν την νέαν πολιτείαν ως συνέχειαν της Βενετοκρατίας, μέλλουσαν να εξασφαλίση εις αυτούς τα προνόμια της μακαρίας εκείνης εποχής, της παντοδυναμίας του αρχοντολογίου.

Αυτοί τέλος και υπερίσχυσαν, η δε σημαία κατηρτίσθη ως εξής, ενθυμίζουσα καθ’ όλα τον βενετικόν λέοντα: επί μεταξίνου υφάσματος, χρώματος κυανού, ετέθη ο παλαιός βενετικός λέων, κιτρίνου χρώματος και πτερωτός, κρατών το Ευαγγέλιον κεκλεισμένον, επί του οποίου ευρίσκετο σταυρός και επ’ αυτού επτά λόγχαι, σύμβολον των επτά νήσων της νέας Πολιτείας.

Οι Επτανήσιοι αντιπρόσωποι προ του Μεγάλου Βεζύρου

Οι πληρεξούσιοι της Επτανήσου Καποδίστριας και Δεσύλλας, ενδυθέντες καταλλήλως ως Επτανήσιοι ευγενείς, ανεχώρησαν εκ της εν Πέραν κατοικίας των, έφιπποι, συνοδευόμενοι υπό του διερμηνέως, του γραμματέως των και της άλλης συνοδείας των υπηρετών των. Όταν έφθασαν εις το Τοπ Χανέ εισήλθον εις πολυτελέστατον πλοιάριον, παραχωρηθέν υπό του Σουλτάνου.

Πλείστα ακάτια Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως και λέμβοι των παρορμούντων εκεί ελληνικών πλοίων συνώδευον το πλοιάριον των πληρεξουσίων, μέχρι της πλευρίσεως του εις την αποβάθραν του Βαχρέ. Εκεί τους ανέμενον ίπποι φέροντες χρυσούς χαλινούς και ’εφίππια επίχρυσα μετά χρυσών αναβατήρων. Ανελθόντες δε επί των ίππων κατηυθύνθησαν εις την Υψηλήν Πύλην. Τότε ο Μέγας Διερμηνεύς Κωνσταντίνος Υψηλάντης τους παρέλαβε και τους ωδήγησεν εις τον Ρέις εφένδην, τον υπουργόν των Εξωτερικών της Τουρκίας, και κατόπιν εις αυτόν τον Μέγαν Βεζύρην. Τούτον προσεφώνησε καταλλήλως ο Καποδίστριας, απήντησε δε ο Οθωμανός μεγιστάν. Ακριβώς τότε εισήλθεν εις την αίθουσαν εΙς ιγιούζμπασης» (εκατόνταρχος), πολυτελέστατα ενδεδυμένος, φέρων εις τας χείρας του την Σημαίαν της νέας Πολιτείας και μέσα εις χρυσοποίκιλτον θήκην το Σύνταγμα της Επτανήσου μετά του φιρμανίου και του διπλώματος.

Ο Μέγας Βεζύρης έλαβεν αυτά ανά χείρας, τα ησπάσθη και τα έθεσεν επί της κεφαλής του εις ένδειξιν σεβασμού. Κατόπιν τα παρέδωσεν εις τον Καποδίστριαν ειπών προς αυτόν: «Εύχομαι εις την νέαν Πολιτείαν πολλά τα έτη και ευημερίαν!».Μετά την τελετήν της αναγνωρίσεως της νέας Πολιτείας και της παραδόσεως εις τους πληρεξουσίους της Σημαίας και του Συντάγματος αυτής, οι απεσταλμένοι απεχαιρέτησαν τον Μέγαν Βεζύρην, όστις προσέφερεν εις αυτούς πολύτιμα δώρα, και εισήλθον εις την μεγάλην αίθουσαν του Συμβουλίου. Προπορεύοντο, Κεφαλλήν πλοίαρχος, κρατών εις τας χείρας του την Σημαίαν του νέου Κράτους, και εις άλλος ‘Ελλην το Σύνταγμα.

Εις την αίθουσαν ανέμενον πλείστοι εξέχοντες ομογενείς της Πόλεως καθώς και Μουσουλμάνοι, σι οποίοι εξέσπασαν εις ζητωκραυγάς επί τη θέα της πρώτης σημαίας ενός απελευθερωθέντος τμήματος του ελληνικού Έθνους. Ιδίως σι Έλληνες δακρύοντες κατεφίλουν την Σημαίαν εκείνην, τις οίδε αναλογιζόμενοι δια το μέλλον της υποδούλου πατρίδος των. Ναι, η Σημαία εκείνη προεμήνυε την μέλλουσαν ανάστασιν και απελευθέρωσιν του δυστυχισμένου και τυραννισμένου ελληνικού Γένους. Γενική τότε εξέσπασε κραυγή από τα χείλη των ομογενών: «Ζήτω η νέα ελληνική πολιτεία»! «Ζήτω η ελευθέρα Επτάνησος»!

Η πομπή προς το Φάναριον   

 Προσεφέρθησαν αναψυκτικά κατά το τουρκικόν έθιμον και τέλος η Επτανησιακή πρεσβεία ανεχώρησεν, ακολουθούμενη υπό πολλών Ελλήνων και άλλων ξένων και Μουσουλμάνων. Εξελθούσα της Υψηλής Πύλης ανήλθεν επί των αναμενόντων ίππων, και επροχώρησε κατευθυνόμενη προς τα Πατριαρχεία, όπως η νέα Πολιτεία, η Σημαία της και το Σύνταγμα ευλογηθούν υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου, ως εθνάρχου του ελληνικού Γένους. Προηγείτο ο Κεφαλλήν πλοίαρχος έφιππος, φέρων επί των χειρών του τον κοντόν της ανεμιζόμενης σημαίας, ηκολούθει τάγμα Γενιτσάρων και Τσαούσηδων και κατόπιν ήρχετο η πρεσβεία. Η παρέλασις ήτο μεγαλοπρεπεστάτη.

Όλοι οι Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως είχον εξέλθει εις τους δρόμους, από τους οποίους θα διήρχετο η πομπή, όπως παρακολουθήσουν το σημαντικώτερον γεγονός της φυλής, ύστερα από δουλείαν 350 χρόνων, την τελετήν της απελευθερώσεως ενός μικρού τμήματος του Έθνους. Τα δάκρυα έρρεον από τα μάτια εκ της συγκινήσεως και άνθη έρραινον την Σημαίαν και την πρεσβείαν. Χιλιάδες Έλληνες ηκολούθουν την πομπήν, συνεχώς προστιθεμένων και άλλων εις την σειράν της παρελάσεως.

Η ευλογία του Πατριάρχου (*)

 Επί τέλους έφθασαν εις την αυλήν των Πατριαρχείων, η οποία επληρώθη ομογενών, καθώς και τα πέριξ. Εκεί σι πληρεξούσιοι αφίππευσαν. Τους υπεδέχθησαν εξ επίσκοποι, με τας χρυσοποικίλτους στολάς των. Τέσσαρες ιερείς εκράτουν το Ευαγγέλιον, άλλοι τον Σταυρόν, άλλοι την εικόνα της Θεομήτορος και άλλοι εκείνην του Χριστού. Η πομπή επροχώρησε, έχουσα πάντοτε επί κεφαλής τον Κεφαλλήνα τον φέροντα την  σημαίαν, και εισήλθον εις τον πατριαρχικόν ναόν, απαστράπτοντα εξ ανημμένων λαμπάδων και ευωδιάζοντα εκ του λιβανωτσύ.

Ο Πατριάρχης ίστατο όρθιος επί του Θρόνου και γύρω ολόκληρος η Ιερά Σύνοδος εκ Μητροπολιτών.

Οι πληρεξούσιοι προσεκύνησαν τον Αρχηγόν της Εκκλησίας, ο οποίος δακρύων ηυλόγησεν αυτούς και κατόπιν την Σημαίαν καθώς και το Σύνταγμα, τα οποία και ησπάσθη. Ηκολούθησε σεμνή ιεροτελεστία, δοξολογία και δέησις υπέρ της ευημερίας της νέας πολιτείας, όπως κατά τους βυζαντινούς χρόνους.

Κατά το πέρας της η εκκλησία αντήχησε και πάλιν από την κραυγήν των παρευρεθέντων εκεί:

«Ζήτω η νέα ελληνική πολιτεία» ! «Ζήτω η ελευθέρα Επτάνησος» !

«Πολλά τα έτη της πολιτείας» !

Ο Πατριάρχης κατήλθε του Θρόνου και συνοδευόμενος υπό της Ιεράς Συνόδου ηγήθη της πομπής, ήτις εξελθούσα του ναού κατηυθύνθη εις το Συνοδικόν. Είποντο η Σημαία, η πρεσβεία και πλήθη ομογενών, τα οποία ανήλθον εις την μεγάλην πατριαρχικήν αίθουσαν. Ο εθνάρχης ησπάσθη και πάλιν την Σημαίαν και το Σύνταγμα, καθώς και τους πληρεξουσίους. Επηκολούθησε δεξίωσις.

Προσεφέρθησαν καφές, ποτά και γλυκίσματα. Και πάλιν ήχησαν ευχαί υπέρ της ευημερίας της νέας πολιτείας, τέλος δ’ έληξεν η υποδοχή παρά τω Πατριάρχη. Προσκυνήσαντες και ασπασθέντες τας χείρας του ανεχώρησαν εκ του πατριαρχικού οίκου. Εφιππεύσαντες δε και πάλιν, διήλθον δια των αυτών οδών, κατευθυνόμενοι εις την αποβάθραν του Βαχρέ. Τα συνηγμένα πλήθη των ομογενών εν συγκινήσει και δακρύοις εχαιρέτων την Σημαίαν και τους πληρεξουσίους καθώς και την ακολουθίαν των.

Όταν έφθασαν εις την αποβάθραν εσήλθον εις πολυτελές πλοιάριον το προσφερθέν υπό του Σουλτάνου. Επί της πρώρας ανεπετάσθη η Ιονική (Επτανήσου Πολιτείας) Σημαία.

[Σημείωση Kefalonia press παρατίθεται,  εμβόλιμο και εκτός του αρχικού κειμένου, σύντομο βιογραφικό σημείωμα του οικουμενικού Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Νεόφυτου Ζ΄ που κατείχε τον Θρόνο από το 1789 ως το 1794 και από το 1798 ως το 1801.

Καταγόταν από τη Σμύρνη. Σπούδασε στην περίφημη «Ευαγγελική Σχολή» της πόλης, όπου υπήρξε συμμαθητής του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη. Ήταν άνθρωπος ιδιαίτερης παιδείας και τασσόταν κατά της εκλαΐκευσης των θρησκευτικών κειμένων, καθώς θεωρούσε ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στον εκχυδαϊσμό τους. Διετέλεσε μέγας αρχιδιάκονος του Πατριαρχείου και το Μάιο του 1771 εξελέγη Μητροπολίτης Μαρωνείας. Το Μάιο του 1789 διαδέχτηκε τον Προκόπιο τον Πελοποννήσιο στον Οικουμενικό Θρόνο (με κάποιες επιφυλάξεις κανονικότητας για την εκλογή του). Αν και η Πατριαρχία του θεωρείται αξιόλογη, εντούτοις εξαναγκάστηκε σε παραίτηση την 1η Μαρτίου 1794 και αποσύρθηκε στη Χάλκη και μετά στη Ρόδο, την Πάτμο και το Άγιον Όρος. Επανεξελέγη Πατριάρχης το 1798, αλλά στις 17 Ιουνίου 1801 παραιτήθηκε εκ νέου και εξορίστηκε στο Άγιον Όρος.Κατά τη διάρκεια της Πατριαρχίας του αφορίστηκε ο καθηγητής φιλοσοφίας Χριστόδουλος Παμπλέκης, ενώ επανασυστήθηκε η Μεγάλη του Γένους Σχολή και ιδρύθηκαν πολλά σχολεία. Με «κανονική διάταξη» καταδίκασε τον πανθεϊσμό, ενώ συνοδική απόφαση καταδίκασε το βιβλίο «Περί συνεχούς μεταλήψεως», που είχε συγγράψει ο πρώην μητροπολίτης Κορίνθου Μακάριος. Ίδρυσε μετά από 413 χρόνια την μητρόπολη Κερκύρας και ευλόγησε, ύστερα από την σχετική άδεια της Υψηλής Πύλης, τη νέα σημαία του Ιονίου Κράτους στον πατριαρχικό ναό του Αγίου Γεωργίου. Επί των ημερών του, και μετά από πολλές συζητήσεις, εγκρίθηκε τελικά η μετάφραση και έκδοση στην καθομιλουμένη των κανόνων της ορθοδόξου εκκλησίας. Έτσι, εκδόθηκε το «Κανονικόν» του Χριστόφορου και το «Πηδάλιον» του Νικοδήμου του Αγιορείτου,^[3] ο οποίος εξέδωσε στην Κωνσταντινούπολη και το Μέγα Ευχολόγιον. Με την άδειά του εκδόθηκαν από το πατριαρχικό τυπογραφείο και οι κανόνες του Ιωάννου Νηστευτού.]

Ο χαιρετισμός της πρώτης Ελληνικής Σημαίας

Ευθύς δε ως εξεκίνησε, πλήθος ελληνικών λεμβών και ακατίων συνώδευσε το πλοιάριον των πληρεξουσίων. Μόλις έφθασε προ των ναυλοχούντων πολεμικών της Ρωσίας και της Αγγλίας, ταύται εχαιρέτισαν δια 21 κανονιοβολισμών την πρώτην Ελληνικήν Σημαίαν. Πλείστα ελληνικά πλοία ελλιμενισμένα εκεί, Σπετσιώτικα και ΥδραΙκά, εχαιρέτισαν επίσης την Ιονικήν (Επτανήσου Πολιτείας) Σημαίαν δια 21 κανονιοβολισμών!

Ολόκληρος ο Κεράτιος Κόλπος αντήχει εκ ζητωκραυγών και κανονιοβολισμών. Η χαρά ήτο γενική και μάλιστα μεταξύ των ομογενών και των ξένων. Τα Πρόσωπα των Ελλήνων έλαμπον εξ υπερηφανείας και ελπίδων. Οι οφθαλμοί εβούρκωναν εκ συγκινήσεως προ του πρωτοφανούς εκείνου δια τον Ελληνισμόν θεάματος.

Όταν τέλος η λέμβος έφθασεν εις το Τόπ Χανέ, τα οθωμανικά πολεμικά πλοία εχαιρέτισαν την Ιονικήν(Επτανήσου Πολιτείας) Σημαίαν δια πυκνών κανονιοβολισμών, η δε εκεί τοποθετημένη οθωμανική πυροβολαρχία ήρχισε βάλλουσα, τιμή ήτις δια πρώτην φοράν απενέμετο εις ξένην σημαίαν από της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως το 1453! Αυτός ούτος ο Σουλτάνος λέγεται ότι παρηκολούθησε την πομπήν εκείνην.

Πως θα εδηλούτο η υποταγή εις τον Σουλτάνον

Ως δείγμα της υποταγής των νήσων προς την Οθωμανικήν Αυτοκρατορίαν, η Ιονική (Επτανήσου Πολιτείας) Σημαία Θα υψώνετο επί τινος ιονικού πλοίου επισήμως. Τούτο διερχόμενον κάτωθεν των ανακτόρων του Βοσπόρου Θα εχαιρέτα, εις δήλωσιν της υποτελείας της Επτανήσου προς τον Σουλτάνον. Πράγματι η τοιαύτη εορτή ωρίσθη υπό των Τούρκων δια την 20ήν Μαρτίου του 1801.

Η  τελετή

Ιδού πως την περιέγραψεν αυτόπτης, παραστάς εις αυτήν:

«Το πλοίον Παναγία Τριάς, ανήκον εις τον Κεφαλλήνα Γεράσιμον Κοντογούρην, εκπλεύσαν από της αποβάθρας του Καράκιοι κατηυθύνθη προς τα ασιατικά παράλια κ’ έπλευσεν είτα προς τας Πριγκηποννήσους άνευ σημαίας. Ολίγον ύστερον, ο επιτετραμμένος της Πολιτείας Λευκόκιλος, μετά του διερμηνέως, του γραμματέως της πρεσβείας και άλλων Επτανησίων, ήρχοντο επιβαίνοντες λέμβων εις συνάντησιν του πλοίου.

Ανελθόντων απάντων επί του πλοίου τούτου εψάλη αγιασμός παρά του προσκληθέντος ιερέως, ευλογηθείσα δε η σημαία της Επτανήσου ανεπετάσθη δια πρώτην ήδη φοράν επί του ιστού του πλοίου, χαιρετισθείσα δια τίνων κανονιοβολισμών. Το πλοίον επληρώθη αμέσως υπό πλήθους των συρρευσάντων εμπόρων και πλοιάρχων Επτανησίων. Ωθούμενον δε υπό ουρίου ανέμου έπλεε πλησίστιον και εχαιρέτα δι’ είκοσι και ενός κανονιοβολισμών, καθ’ ήν στιγμήν παρέκαμπτε το ακρωτήριον, όπου υψούνται εντός αειθαλούς άλσους, τα σουλτανικά ανάκτορα. Είτα στρέψαν την πρώραν κατηυθύνθη εις Τόπ Χανέ, όπου εχαιρέτισε και αντεχαιρετίσθη.

Τα εκεί πλησίον ελλιμενισμένα πλοία διαφόρων εθνών ύψωσαν τας σημαίας των, μεταξύ δε τούτων τέσσαρα επτανησιακά ύψωσαν το πρώτον τότε, την εθνικήν Σημαίαν, λαβόντα προηγουμένως το σχετικόν φιρμάνιον.

Ο Σουλτάνος (Σελίμ ο Γ) εκ των ανακτόρων παρηκολούθησε την εορτήν και ησθάνθη ιδιαιτέραν χαράν δια την ύψωσιν της ιονικής (Επτανήσου Πολιτείας)  σημαίας, η οποία ήτο και σημαία των νέων υποτελών του.

Πηγή: http://www.corfu-museum.gr για το κείμενο του Φάνη Μιχαλόπουλου που δημοσιεύτηκε το 1953 στην εφημερίδα Έθνος των Αθηνών, φωτογραφίες Διαδικτύου.

Υλικό που βρήκαμε στην ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙΟΥ: