Τα προξενιά και ο γάμος στην Κεφαλλονιά

Ένα τραγούδι θα σας πω απάνω στο ρεβύθι
χαρά στα μάτια του γαμπρού που διάλεξαν τη νύφη… 

ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΤΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΙΟ

Γύρω από το κυριότερο κοινωνικό γεγονός το γάμο υπάρχουν πολλά ήθη και έθιμα. Κάποια από αυτά εξακολουθούν  να τηρούνται στις μέρες μας με αλλαγές, κάποια έχουν ξεχαστεί στη δίνη του χρόνου.

Το ΠΡΟΞΕΝΙΟ αποτελούσε προϋπόθεση επιτυχίας του γάμου. Ο προξενητής ήταν εύπορος και συνήθως γυναίκα.  Απαραίτητα  οι προξενητάδες έπρεπε να είναι παντρεμένοι και μεγάλοι σε ηλικία  γιατί «ανύπαντρος προξενητής για λόγου του γυρεύει» .

Την Κυριακή η προξενήτρα συνοδευόμενη από τον υποψήφιο γαμπρό επισκεπτόταν το σπίτι της κόρης. Αν αντιλαμβανόταν θετική εξέλιξη έφευγε με την ευχή ΚΑΛΑ ΣΤΕΦΑΝΑ και καλούσε τη νοικοκυρά να σφάξει μια κότα να φάνε, να δέσει το προξενιό.  Αν υπήρχε επιφύλαξη από το γαμπρό, το λόγο παίρνανε τα μαγικά φίλτρα και συγκεκριμένα το πολύτιμο μανόγαλο (μείγμα γάλακτος από  μάνα και κόρη που θηλάζουν ταυτόχρονα) και φρόντιζαν να το δώσουν στον υποψήφιο να το πιει με τρόπο.

Η ΠΡΟΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ

Η νύφη έπαιρνε την προίκα της που σύμφωνα με τον πολιτικό κώδικα των Ιονίων Νήσων που ίσχυε από τα χρόνια των Ενετών από το 1500 μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα ΚΑΜΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΖΥΓΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ  ΑΓΓΙΞΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΙΚΑ.

Η προίκα περιελάμβανε και τα ασπρόρουχα, που απλώνονταν στο σπίτι της νύφης για να τα ελέγξει η πεθερά και να τα καταμετρήσει ντουζίνες κούδες (12 κιλότες =1 ντουζίνα), σοτοβέλεσα – μακρυές εσωτερικές φούστες με κέντημα, μισοφόρια, μπούστοι –σουτιέν, ρεστόμπολες – κομμάτια με πλούσιο κέντημα φιγούρας που το έβαζαν στο κρεββάτι όταν το έστρωναν για να φαίνεται πάντα  καλοστρωμένο κι αρχοντικό, μπόλιες, μεσάλες, ποδιές,  ρόμπες,  πανιά,  σεντόνια,  ντεμέλες, τσουράπια για το γαμπρό, μαντηλότα της νύφης, μυξομάντυλα

ΤΟ ΣΤΡΩΣΙΜΟ ΤΟΥ ΝΥΦΙΚΟΥ ΚΡΕΒΑΤΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ

Τα στρώματα και τα μαξιλάρια ήταν με μαλλιά. Μέσα στο τυλιγμένο στρώμα έβαζαν ζαχαροκούλουρα για να γλυκαθούν οι κοπέλες που θα στρώσουν το κρεββάτι. Τα κορίτσια  απαραίτητα θα έχουν και τους δύο γονείς. Αφού στρωνόταν το κρεββάτι με τα κεντημένα ασπρόρουχα έριχναν με χαρές, γέλια και πειράγματα ένα αγόρι γιατί λέγανε «Τα σερνικά παιδιά είναι στίλοι του σπιτιού» αλλά  και της καλομάνας το παιδί το πρώτο θυγατέρα, λέει ο λαός. Πάνω στο στρωμένο κρεββάτι έριχναν νομίσματα,  λίρες, κουφέτα, ροδοπέταλα και ρύζι. Κεράσματα για τους καλεσμένους ήταν τα κουφέτα, οι μάντολες, και τα αμυγδαλωτά και για δροσερό ποτό πρόσφεραν τη σουμάδα που φτιάχνεται από αμύγδαλο. Ο γαμπρός πάνω του έπρεπε να έχει μια σύνοψη για ευλογία και σοφία. Η νύφη είχε πάνω της ένα κλειδί συμβολικά, για να «ανοίξει» την πόρτα του νέου της σπιτιού και ένα ψαλίδι να «κόψει» κάθε κακό. Για το λόγο αυτό απαγορευόταν να γυρίσει να κοιτάξει το πατρικό με το φόβο μη συμβεί κάτι άσχημο και γυρίσει πίσω στο πατρικό της.

• Μόλις διάβαινε το κατώφλι του σπιτιού της η νύφη ρίχνανε τουφεκιές στον αέρα. Με όργανα και στίχους συνόδευαν τη νύφη στην εκκλησία: Ένα τραγούδι θα σας πω απάνω στο ρεβύθι  χαρά στα μάτια του γαμπρού που διάλεξαν τη νύφη…και καντάδες:
• Στης εκκλησιάς τα σκαλοπάτια
  κοντά στον όρθρο το γλυκό
  θα σε κοιτάξω μεσ’ στα μάτια
  και τίποτε δε θα σου πω…

Συνόδευαν οι δικοί της τη νύφη στην εκκλησία. Ο κόσμος έβγαινε στο  δρόμο και με λουλούδια και κουφέτα εύχονταν να ζήσει το νέο αντρόγυνο και καλούς απογόνους. Στο δίσκο με τα στέφανα έβαζαν κουφέτα που ακόμα και σήμερα τα παίρνουν τα κορίτσια  να τα βάλουν στο μαξιλάρι, να δουν στον ύπνο τους ποιον θα παντρευτούν…
Η νύφη φρόντιζε να πατήσει το γαμπρό… την ώρα που διαβάζει ο παπάς το:  «η γυνή να φοβείται τον άνδρα» για κάποιες ήταν σίγουρα η μοναδική φορά που της πέρναγε το δικό της.

Μετά το μυστήριο ακολουθούσε το γλέντι με τη σούπα γίδας, την κρεατόπιτα ή τα σφαχτά στο τραπέζι. Γλυκό του τραπεζιού και στο γάμο ήταν η μυζηθρόπιτα και για το καλοκαίρι η καρυδόπιτα ή η αμυγδαλόπιτα.

Όλοι χόρευαν και εύχονταν με αυτοσχέδιους στίχους στα  νιόπαντρα:

• Νύφη μου το φουστάνι σου αγγέλοι το ‘χουν ράψει
  και στη δεξιά σου τη μεριά Γεράσιμος έχουν γράψει.
  
• ‘Οσες πουντιές και βελονιές έχει το φόρεμά σου
  τόσα να ‘ναι τα χρόνια σου και τόσα τα καλά σου.
• Γαμπρέ μας καλορίζικε μια χάρη θα μας κάμεις
  το άνθος που σου δώσαμε να μη μας το μαράνεις. Για την πεθερά :
• Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά τση νύφης
  και δέξου τη κι αγκάλιαστη σα να ‘θε τη γεννήσεις.
• Ευτού που πας νυφούλα μου σ’ ανώγια και κατώγια
• να αγαπάς την πεθερά και να ‘χεις λίγα λόγια.

Άρθρο – αφιέρωμα από τον Κωνσταντίνο Τουλάτο και την Ρούλα Φλωράτου

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΗΓΕΧΟΡΟΣ

kostastoulatost@yahoo.gr