«Δώστε μου την «κρυστάλλινη σφαίρα» και θα προβλέψω το μέλλον», συνηθίζουν να λένε διεθνείς οικονομικοί αναλυτές όποτε καλούνται να κάνουν ασφαλή πρόβλεψη για την εξέλιξη της ναυτιλιακής αγοράς.
Γράφει ο Μηνάς Τσαμόπουλος
Την ίδια κρυστάλλινη σφαίρα, σαν άλλοι μάγοι, αναζητούν και οι επαΐοντες του κλάδου της κρουαζιέρας στην Ελλάδα. Η αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο, που θυμίζει πυριτιδαποθήκη λόγω του «πυρετού της ενέργειας» αλλά και η επανάκαμψη της Τουρκίας την ανασφάλεια που ακολούθησε την απόπειρα πραξικοπήματος, προκαλεί παγωμένα χαμόγελα στην Ελλάδα.
Αναμφίβολα το 2019 ήταν ονειρικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Λιμένων Ελλάδος (ΕΛΙΜΕ) οι αφίξεις κρουαζιέρας για το 2019 σημείωσαν άνοδο σημαντικά μεγαλύτερη από τις προβλέψεις. Οι αφίξεις κρουαζιερόπλοιων ανήλθαν στις 3.899 από 3.410 το 2018, σημειώνοντας άνοδο 14,34% και οι αφίξεις επιβατών κρουαζιέρας ανήλθαν στις 5.537.500 από 4.788.642 το 2018, σημειώνοντας άνοδο της τάξης του 15,64% ξεπερνώντας τις αρχικές προβλέψεις που έκαναν λόγο για αύξηση 7%.
Πρόκειται όμως στην ουσία για διόρθωση στις απώλειες του 2018 και των μεγάλων απωλειών του 2017 που ήταν της τάξης του 20%.
Το λιμάνι του Πειραιά συνεχίζει να διατηρεί την πρώτη θέση στους προορισμούς για 10η συνεχή χρονιά, σημειώνοντας μάλιστα σημαντική άνοδο ως προς τις απο/επιβιβάσεις homeporting. Από 354.398 το 2018 σε 410.512 το 2019, ήτοι ποσοστό αύξησης 15,83%.
Το λιμάνι χρησιμοποίησαν ως αφετηρία εταιρείες όπως η Royal Caribbean, η MSC, η Costa, η Silver Cruises και η HOL and America αλλά όχι σε σταθερή βάση. Σταθερά χρησιμοποιεί τον Πειραιά η Celestyal Cruises με δύο πλοία, το Celestyal Olympia και το Crystal.
Σημαντική αύξηση σημειώθηκε στα λιμάνια της Σαντορίνης, Σούδας των Χανίων, Ρόδου, Αγ. Νικολάου Κρήτης και Κεφαλονιάς-Ιθάκης.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ανάπτυξη της κρουαζιέρας στην Ελλάδα μπορεί να έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα καθώς ειδική μελέτη έχει δείξει ότι ένα ποσοστό άνω το 62-65% επιθυμεί να επιστρέψει πίσω στον προορισμό ως κανονικός τουρίστας.
Για το 2020, βάσει των προβλέψεων της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας, αναμένεται μία ακόμη αύξηση κατά 8-9% αλλά με προϋποθέσεις.
Όμως ο ανταγωνισμός από την Τουρκία προβληματίζει αφού μπορεί να ανακόψει τον ρυθμό ανάπτυξης της κρουαζιέρας στην Ελλάδα. Με το άνοιγμα της τουρκικής αγοράς, παραδοσιακοί προορισμοί που αντιμετώπιζαν σοβαρά θέματα τα προηγούμενα χρόνια όπως για παράδειγμα η Κωνσταντινούπολη, και το Κουσάντασι, επιστρέφουν δυναμικά και θα αποκαταστήσουν πλήρως τη δυναμική τους από το 2022 έχοντας μάλιστα εντάξει ήδη στο πρόγραμμα τους και νέα κρουαζιερόπλοια.
Η Τουρκία έκανε μία δυναμική επιστροφή μέσα στο 2019 και θα βγει ακόμη πιο μπροστά το 2020 προσελκύοντας περισσότερες εταιρείες για περισσότερα δρομολόγια και περισσότερους τουρίστες. Ακολουθεί επιθετική πολιτική για όλο τον τουριστικό κλάδο. Στην κρουαζιέρα, από την περασμένη άνοιξη, άρχισε να επιδοτεί τις εταιρείες κρουαζιέρας που επιλέγουν τα λιμάνια της με 25 ευρώ για κάθε επιβάτη την υψηλή τουριστική περίοδο και με 45 ευρώ τη χαμηλή.
Την ίδια ώρα, οι χρεώσεις της Cosco στο λιμάνι του Πειραιά για τις παρεχόμενες υπηρεσίες από το 2020 ακριβαίνουν τουλάχιστον κατά 20%.
Μεγάλο πλεονέκτημα για την Τουρκία είναι και τα αεροδρόμια που έχει η Κωνσταντινούπολη και ειδικά το καινούργιο της που είναι τεράστιο και υπερσύγχρονο. Μέσω της Πόλης, με τις πολλές αεροπορικές συνδέσεις με όλο τον κόσμο, έρχονται πιο εύκολα τουρίστες από κάθε άκρη και φυσικά από την Κίνα. Επίσης, τα τέλη στα αεροδρόμια είναι πιο φθηνά από ό,τι του «Ελευθέριος Βενιζέλος».
Όπως επισημαίνουν υψηλόβαθμα στελέχη του κλάδου «η Τουρκία προσπαθεί να επανακτήσει το χαμένο έδαφος με μια επιδοματική πολιτική προς τους operators κρουαζιέρας με θετικά αποτελέσματα στα κυρίως λιμάνια κρουαζιέρας της συμπεριλαμβανομένων και του homeporting στην Κωνσταντινούπολη που επιστρέφει, στον χάρτη της κρουαζιέρας λόγω χαμηλότερου κόστους υπηρεσιών και καλύτερης αεροπορικής εξυπηρέτησης».
Πρόβλημα θα υπάρξει από το 2021 για τα πλοία που έρχονται από χώρες εκτός Σέγκεν ή πηγαίνουν σε χώρες εκτός Σέγκεν. Όλοι οι επιβάτες θα πρέπει να ελέγχονται στα λιμάνια με βάσει τα βιομετρικά στοιχεία. Δεν υπάρχουν όμως ούτε οι εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα, ούτε το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό. Και χρειάζονται δύο χρόνια για να ολοκληρωθούν τα έργα αυτά. Οπότε οι εταιρείες που έχουν προσεγγίσεις σε λιμάνια εκτός Σέγκεν θα φύγουν, εκτιμούν οι αναλυτές.
Προβλήματα υπάρχουν και με τις υποδομές των λιμανιών. Τρανό παράδειγμα. Ο αν όχι κορυφαίος, από τους κορυφαίους παγκοσμίως προορισμός κρουαζιέρας, η Σαντορίνη δεν έχει λιμάνι. Δεν έχουν αποκατασταθεί οι ζημιές που υπάρχουν με αποτέλεσμα στον ντόκο που έπεφταν τρεις καταπέλτες, τώρα υπάρχει χώρος μόνο για έναν Αν έρθει δεύτερο πλοίο της ακτοπλοΐας πρέπει να περιμένει να φύγει αυτό που είναι ελλιμενισμένο.
Επίσης, δεν υπάρχει εξέλιξη με το τελεφερίκ. Το υπάρχον μπορεί αν εξυπηρετήσει 700 επιβάτες την ώρα ενώ λάντζες μπορούν να μεταφέρουν από τα κρουαζιερόπλοια έως 7.000 επιβάτες την ώρα. Το αποτέλεσμα είναι είτε να επιστρέφουν οι τουρίστες άπραγοι στα πλοία είτε να μην κατεβαίνουν.
