Η ελληνική οικονομία εισήλθε σε επιβράδυνση πριν την υγειονομική κρίση, ενώ στο πρώτο τρίμηνο του 2020 πέρασε στην ύφεση – Μεγάλο δημόσιο χρέος, υπερβολικά μεγάλο ιδιωτικό, μαζί με τις αδύνατες τράπεζες, συνθέτουν ένα μείγμα παραλυτικής οικονομικής και κοινωνικής ακινησίας
Του Νίκου Σκορίνη*
Οι γερμανικές εξαγωγές και εισαγωγές τον Απρίλιο κατέγραψαν τη μεγαλύτερη πτώση από το 1990, -24% οι πρώτες και -16,5% οι δεύτερες. Η βιομηχανική της παραγωγή σημείωσε επίσης πτώση-ρεκόρ τον Απρίλιο, κατά 17,9%. Ειδικά ο κλάδος παραγωγής κεφαλαιουχικών αγαθών κατακρημνίστηκε κατά 36%, ενώ η επανάκαμψη του μεταποιητικού κλάδου προβλέπεται δύσκολη. Το εμπορικό πλεόνασμα έπεσε στα 3,2 δισ. ευρώ τον Απρίλιο από 12,8 δισ. τον Μάρτιο!!! Το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί πάνω από το 7%. Και όλα αυτά, τα συγκλονιστικά σε πτώση οικονομικά μεγέθη, στη Γερμανία!
Ξεπερασμένο οικονομικό μοντέλο
Στην Ελλάδα η αντίστοιχη εικόνα, στην προβολή της από το φθινόπωρο και ύστερα, φαντάζει πιο εφιαλτική, αφού το διαρθρωτικό και δομικό οικονομικό της μοντέλο είναι τραγικά ξεπερασμένο έναντι των άλλων χωρών της Ευρωζώνης: Υψηλότατη εξάρτηση από τον τουριστικό κλάδο, κυριαρχία επιχειρήσεων υπηρεσιών, εμπορίου. Ισχνή παραγωγική βάση, παρά την επί 23 μήνες αύξηση του ειδικού δείκτη μέτρησης της ανάπτυξης (PMI) της μεταποίησης, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Σε ύφεση πριν την πανδημία
H Ν.Δ. κατάφερε να ρίξει την ανάπτυξη του 2,8%, που παρέλαβε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, στο τρίτο τρίμηνο του 2019 στο 2,2% και στο τέταρτο τρίμηνο στο 1,5%. Δηλαδή η ελληνική οικονομία εισήλθε σε επιβράδυνση πριν την υγειονομική κρίση, ενώ στο πρώτο τρίμηνο του 2020 πέρασε στην ύφεση. Εργαζόμενοι και επιχειρήσεις αύξησαν τις ληξιπρόθεσμες φορολογικές τους υποχρεώσεις, τον Δεκέμβριο 1,3 δισ., τον Ιανουάριο 1,4 δισ. και τον Φεβρουάριο 1,5 δισ.!
Εφιαλτικό φθινόπωρο
Μεγάλο δημόσιο χρέος, υπερβολικά μεγάλο ιδιωτικό, μαζί με τις αδύνατες τράπεζες, συνθέτουν ένα μείγμα παραλυτικής οικονομικής και κοινωνικής ακινησίας. Είναι φανερό πως τα μεγάλα προβλήματα θα εμφανιστούν το φθινόπωρο. Τότε οι επιχειρηματίες θα βρεθούν μέσα σε παγόβουνα υποχρεώσεων και νέων κόκκινων οφειλών και με την ενεργό ζήτηση σε κάθοδο, εξαιτίας του κοινωνικού αποκλεισμού εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων. Μισή δουλειά, μισός μισθός, μισή ζωή. Και στον πάτο, οι άνεργοι, που ίσως αγγίξουν το 30% του συνολικού εργατικού δυναμικού της χώρας. Κόλαση!
Βλέποντας και κάνοντας
Η Ν.Δ. ξεκίνησε άτολμα ή επικίνδυνα προμελετημένα την παρέμβασή της στο οικονομικό πεδίο, στη λογική τού «βλέποντας και κάνοντας». Πραγματικό ζεστό χρήμα γύρω στο 3% του ΑΕΠ και μάλιστα όχι εμπροσθοβαρές. Ενώ, για παράδειγμα, η Πορτογαλία, χώρα σχετικά συγκρίσιμη με την Ελλάδα, επιτέθηκε από την αρχή της κρίσης με κεφάλαια τέσσερις φορές πάνω. Ιδεοληψίες και δεσμοί με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα της Ν.Δ., ακόμα και αυτά τα 4,5 δισ. μέχρι στιγμής που διακινήθηκαν αφενός χρηματοδότησαν την ανεργία αντί την εργασία, αφετέρου ο κύριος όγκος τους στόμωσε φίλους και επιχειρηματικά φιλέτα των τραπεζών. Πολύ λιγότερο ή καθόλου, επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να σωθούν.
Ψίχουλα για τους μικρομεσαίους
Χαρακτηριστικό είναι πως στα μέσα Ιουνίου μόνο 53.000 επιχειρήσεις είχαν συμμετοχή στη, μικρή έτσι κι αλλιώς, παροχή ρευστότητας. 600 εκατομμύρια μέσω της ονομαζόμενης «Επιστρεπτέας Προκαταβολής». Από όλο το πακέτο των 2 δισ. της Ε.Π. είναι ζήτημα αν θα πάρουν ρευστότητα πάνω από 120.000 επιχειρήσεις, σε σύνολο 750.000. Ειδικά τώρα που μπήκαν στο μέτρο και οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, θα μείνουν ψίχουλα για τις ΜμΕ. Όταν υπολογίζεται πως οι μισές μόνο επιχειρήσεις της χώρας θα μπορούσαν να απορροφήσουν κεφάλαια για επενδύσεις άνω των 30 δισ. ευρώ! Επίσης, οι όροι και οι προϋποθέσεις του προγράμματος πετούν έξω την πλειονότητα των επιχειρήσεων που έχουν πραγματική ανάγκη. Όλα αυτά όταν οι ελληνικές τράπεζες μόλις εξασφάλισαν επιπλέον ρευστότητα 35 δισ., με αρνητική κλίμακα επιτοκίων (-0,5% με -1% ), από το πρόγραμμα TLTRO, με παρέμβαση της ΕΚΤ και σκοπό τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας!
Δύο βασικοί παράγοντες θα οδηγήσουν σε κλείσιμο δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις: Η μείωση της ενεργού ζήτησης και η έλλειψη ρευστότητας.
Αναδιανομή υπέρ των λίγων
Προ πανδημίας, το 25% περίπου των επιχειρήσεων έκλειναν από αδυναμία εξυπηρέτησης των δανειακών τους υποχρεώσεων. Βαθιά ύφεση, πτώση ζήτησης και ολική έλλειψη χρηματοδότησης για τις ΜμΕ. Τώρα η καραντίνα έστειλε στις οικονομικές ΜΕΘ τις περισσότερες επιχειρήσεις. Η κυβέρνηση, παρά τα όσα λέει, απλώς παρακολουθεί. Είναι σαν να επιθυμεί να τις αφήσει να υποστούν εγκαύματα τρίτου βαθμού και μετά να ψάξει για πυροσβεστήρες. Αν δεν είναι ηλίθιο, τότε είναι προμελετημένο σχέδιο να εξαερώσει πάλι δεκάδες χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αναδιανέμοντας άλλη μία φορά την οικονομική πίτα σε όφελος των ολίγων και μεγαλώνοντας τις ήδη αβυσσαλέες κοινωνικές ανισότητες που παράγει κάθε φορά που κυβερνά τον τόπο. Η Ν.Δ., που προεκλογικά διαλαλούσε πως έρχεται ως ο Ζορρό των μεσαίων στρωμάτων…
Η χώρα, φυσικά, δεν κολυμπάει πάνω σε ταμιακά διαθέσιμα, ωστόσο η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ άφησε κληρονομιά στη Ν.Δ. πάνω από 40 δισ.. Μαζί με τις παρεμβάσεις της Ε.Ε., της ΕκΤ, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, το Ταμείο Ανάκαμψης, (αν δεν κολλήσει), το ΕΣΠΑ και τον δανεισμό από αγορές, όλα μαζί, ίσως να προσεγγίσουν με τις αναγκαίες μοχλεύσεις τα 90 δισ. ή και περισσότερα.
Πίσω στα Μνημόνια
Εκτός από τα άμεσα αναγκαία μέτρα οικονομικής στήριξης εργαζομένων κι επιχειρήσεων, είναι απαραίτητο να γίνουν δημόσιες επενδύσεις και όχι αναστολή τους, όπως πράττει η Ν.Δ. Σε στρατηγικούς κλάδους της οικονομίας, που θα ξεπερνούν το αντιπαραγωγικό οικονομικό και διαρθρωτικό μοντέλο της χώρας. Δημόσιες επενδύσεις που θα παράγουν ταυτόχρονα θέσεις εργασίας, με διαφάνεια και όχι σαν τα αμαρτωλά 20 εκατομμύρια για τα ΜΜΕ. Άλλως, για άλλη μια φορά, η χώρα, αντί να μετατρέψει τη κρίση και τα παθήματα σε οικονομική και κοινωνική ανάταξη, θα επιστρέψει σε εφιαλτικά νέα Μνημόνια. Σε μια ιστορική εποχή όπου όλα σχεδόν αναδιατάσσονται.
Νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες
Το χειρότερο επίσης είναι να ακολουθήσει η Ν.Δ. το ίδιο λάθος ή τιμωρητική επιλογή του ΔΝΤ την περίοδο των Μνημονίων. Να υποεκτιμήσει δηλαδή τους περίφημους πολλαπλασιαστές που θα πάρει σαν βάση για τη σύνταξη των προβλέψεών της για την ανάπτυξη. Ο Τόμσεν τους υπολόγιζε στο 0,5, ενώ από το 2012 ήδη είχαν σκαρφαλώσει πάνω από τη μία (1) μονάδα. Τα αποτελέσματα, γνωστά και άκρως δραματικά. Αν το αγνοήσουν για δικές τους πολιτικές σκοπιμότητες, επίκληση λάθους θα είναι φαιδρή παραδοχή, γιατί τώρα γνωρίζουν. Κι αν τότε οι δανειστές είχαν το πάνω χέρι, τώρα αυτό δεν ισχύει.
Αντί όλων αυτών, μέχρι στιγμής ο κ. Μητσοτάκης με τον κ. Σταϊκούρα επιλέγουν ως βασικούς παράγοντες των προβλημάτων το μη μισθολογικό κόστος, την αξία της εργασίας (μείον 20% ήδη) και την υψηλή φορολογία. Παράγοντες που επηρεάζουν αλλά δεν εξασφαλίζουν μια βιώσιμη δίκαιη ανάπτυξη. Νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες, οι οποίες έχουν αποτύχει παταγωδώς, παγκοσμίως πλέον, ή έχουν χρησιμοποιηθεί για μεταφορά του όποιου παραγόμενου πλούτου από τους πολλούς στους λίγους.
Όλα γύρω μας αλλάζουν και η Ν.Δ. μένει ίδια και χειρότερη. Δυστυχώς…
* Ο Νίκος Σκορίνης είναι συγγραφέας, μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ.
