Δεν έχει προηγούμενο η αναδιάρθρωση που προκάλεσε στο τραπεζικό σύστημα η μεγάλη κρίση του 2010 – 2015, η οποία έφερε τη χώρα ένα βήμα πριν την άτακτη χρεοκοπία, οδηγώντας σε ξαφνικό θάνατο δεκατρείς τραπεζικούς οργανισμούς.
Τράπεζες με ιστορική διαδρομή 100 ετών, όπως η Εμπορική Τράπεζα και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, αλλά και το σύνολο σχεδόν των νέων τραπεζών που δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του 2000, όταν η αισιοδοξία για τις δυνατότητες ανάπτυξης της οικονομίας και των τραπεζών είχε φτάσει στο ζενίθ, βρέθηκαν σε αδιέξοδο και απορροφήθηκαν από άλλες τράπεζες. Αν υπολογιστούν και οι συνεταιριστικές τράπεζες οι οποίες επίσης βρέθηκαν σε αδιέξοδο τότε οι τράπεζες που υποχρεώθηκαν σε «λουκέτο» είναι περίπου 20.
Ο επανασχεδιασμός του τραπεζικού χάρτη
Η αναμόρφωση του τραπεζικού συστήματος σχεδιάστηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) προκειμένου η μεγάλη ύφεση που προκάλεσε ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός του 2010 και η μεγάλη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων που ακολούθησε, να μην εξελιχθεί σε κρίση φερεγγυότητας για τις τράπεζες. Στο πλαίσιο η ΤτΕ προχώρησε στον υπολογισμό των κεφαλαιακών αναγκών όλων των τραπεζών, έργο που πραγματοποίησε η αμερικανική εταιρία BlackRock, και κατόπιν η ΤτΕ αξιολόγησε ποιες από τις εμπορικές τράπεζες πληρούσαν τις προϋποθέσεις να ανακεφαλαιοποιηθούν.
Με βάση την ανάλυση της BlackRock οι κεφαλαιακές ανάγκες για το σύνολο των εγχώριων εμπορικών τραπεζών προσδιορίστηκαν, τον Μάρτιο του 2012, σε 40,5 δις. ευρώ ενώ η ΤτΕ επέλεξε τέσσερις τράπεζες την Εθνική Τράπεζα, την Alpha Bank, την Eurobank και την Τράπεζα Πειραιώς ως βιώσιμες και οι οποίες αναδείχθηκαν ως συστημικές και οι οποίες θα αποτελούσαν τους βασικούς πυλώνες στην μετά την κρίση εποχή.
Για την επιλογή τους αξιολογήθηκαν εποπτικά κριτήρια (δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, ρευστότητας, ποιότητας περιουσιακών στοιχείων, επάρκειας διοικητικών δομών κ.α.) καθώς και επιχειρηματικά κριτήρια (μερίδια αγοράς, συνέργειες πωλήσεων, σταθερότητας καταθετικής βάσης, επάρκεια συστημάτων διαχείρισης κινδύνων, αποδοτικότητα, εκτίμηση μελλοντικών εσόδων κ.α.).
Ποιες τράπεζες έσβησαν από τον χάρτη
Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Αγροτική Τράπεζα, Εμπορική, Geniki Bank, Marfin Egnatia Τράπεζα, Millenium Bank, Τράπεζα Κύπρου, Aspis Bank (που είχε μετονομαστεί σε T Bank), Proton Bank, Probank, FBBank και Πανελλήνια Τράπεζα ήταν μεταξύ των τραπεζών πέρασαν στην ιστορία εξαιτίας της κρίσης. Μαζί τους και οι συνεταιριστικές τράπεζες Αχαϊκή, Εύβοιας, Δωδεκανήσου, Πελοποννήσου, Δυτικής Μακεδονίας, Λαμίας και Λέσβου – Λήμνου.
Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο: Ο θεσμός του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου εμφανίστηκε αρχικά στην αυτόνομη Κρητική Πολιτεία το 1900, πριν ακόμα ενωθεί με την Ελλάδα. Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο Κρήτης λειτούργησε στο δίκτυο των ταχυδρομικών γραφείων της μεγαλονήσου από το 1902 μέχρι το 1915. Το 1913 η Κρήτη ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο ξεκίνησε τις εργασίες του και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο. Μεταφέρθηκαν σε αυτό όλοι οι λογαριασμοί του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου Κρήτης που καταργήθηκε. Μέχρι το 2006 λειτούργησε ως ειδικός πιστωτικός οργανισμός ενώ από το 2006 λειτούργησε ως τράπεζα η οποία ήταν στον έλεγχο του δημοσίου. Από την αξιολόγηση της ΤτΕ προέκυψε ότι ο λόγος λειτουργικών εξόδων προς λειτουργικά έσοδα ήταν κατά 14 φορές μεγαλύτερος του μέσου όρου του κλάδου χαρακτηριστικό της κακοδιαχείρισης στην τράπεζας. Παράλληλα το 2011, δηλαδή σε διάστημα 5 ετών από τη λειτουργία του ως τράπεζα, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ήδη είχαν προσεγγίσει τον μέσο όρο του κλάδου. Με βάση την ανάλυση της BlackRock οι κεφαλαιακές ανάγκες του ΤΤ ήταν 3,74 δις. ευρώ και ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας στο… -32%. Το 2013 το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο «έσπασε» σε «καλή» και «κακή» τράπεζα και το «καλό» αποκτήθηκε από την Eurobank ενώ το «κακό» δηλαδή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τέθηκαν σε καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης.
Εμπορική Τράπεζα: Οι ρίζες της τράπεζας φτάνουν στο 1886 όταν ο Γρηγόριος Εμπεδοκλής ίδρυσε το τραπεζικό του γραφείο και το 1896 την “Τράπεζα Γρ. Εμπεδοκλέους”. Το 1907 μετατράπηκε σε Ανώνυμη εταιρεία με επωνυμία «Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε.» και εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. Το 1952 ο έλεγχος της τράπεζας πέρασε στον καθηγητής Στρατής Ανδρεάδης ο οποίος ακολούθησε μια πολύ επιθετική πολιτική εξαγορών και επέκτασης: εξαγορά της Ιονικής και Λαϊκής Τράπεζας (1957), της ασφαλιστικής εταιρείας Ιονική (1958), της Τράπεζας Πειραιώςς (1962),της “Γενικαί Ασφάλειαι” (1962), της Τράπεζα Αττικής (1964), της Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων, Χυμών & Κονσερβών, της Ιονική Ξενοδοχειακή, της Ναυπηγεία Ελευσίνος κ.α. Το 1975 η τράπεζα περιήλθε στον έλεγχο του Ελληνικού Δημοσίου. Ο Στρατής Ανδρεάδης, που στιγματίστηκε από την συνεργασία του με την χούντα, απομακρύνθηκε από την διοίκηση και ορίστηκε Κυβερνητικός Επίτροπος. Το 2000 η γαλλική τράπεζα Credit Agricole, απέκτησε το 6,7% των μετοχών της Εμπορικής, ενώ το 2006 προχώρησε στην εξαγορά της τράπεζας από το ελληνικό δημόσιο. Το 2013, το σύνολο του μετοχικού κεφαλαίου της Εμπορικής μεταβιβάσθηκε από την Crédit Agricole στην Alpha Bank, οι οποίες είχαν υπογράψει συμφωνία εξαγοράς της Εμπορικής, τον Οκτώβριο του 2012.
Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος: Ιδρύθηκε το 1929 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο μετά από μια σφοδρή σύγκρουση με την διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας. Η ΕΤΕ εκείνη την εποχή ήταν ένας πανίσχυρος οργανισμός, στην πράξη μονοπωλιακός, που δεν ήθελε να χάσει το μονοπώλιο των χρηματοδοτήσεων προς τον αγροτικό τομέα. Τα μέτρα εξυγίανσης της ΑΤΕ εφαρμόστηκαν το 2012. Το 2011 ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας της τράπεζας υπολειπόταν του ελάχιστου ορίου του 8% ενώ μετά το PSI τα ίδια κεφάλαια της τράπεζας ήταν αρνητικά κατά 3 3 δις. ενώ ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας διαμορφώθηκε στο -26%. Η τράπεζα έσπασε επίσης σε «καλό» και «κακό» κομμάτι το 2013 και το «καλό» πέρασε στον έλεγχο της Τράπεζας Πειραιώς.
Γενική Τράπεζα: Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1937 από το Μετοχικό Ταμείο Στρατού. Τον Ιανουάριο του 1985 έγινε εισαγωγή μετοχών της Τράπεζας για διαπραγμάτευση στην Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Το 2004 ο γαλλικός όμιλος Société Générale εξαγόρασε το 50,01% και ανέλαβε τον έλεγχο της τράπεζας. Τον Δεκέμβριο του 2012 ανακοινώθηκε συμφωνίας μεταξύ της Société Générale και της Τράπεζα Πειραιώς για την εξαγορά του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών της Geniki Bank από την Πειραιώς.
Proton Bank: Ιδρύθηκε το 2001 από τον χρηματιστή Τζον Μαρκόπουλο μαζί με τους τον Ηλία Λιανό και Αντώνη Αθανάσογλου. Το Δεκέμβριο του 2005 εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Τον Δεκέμβριο του 2009 ο επιχειρηματίας Λαυρέντης Λαυρεντιάδης απέκτησε το 31,3% των μετοχών της τράπεζας. Τον Νοέμβριο του 2011, η τράπεζα ζήτησε κεφαλαιακή ενίσχυση από την Ελληνική Κυβέρνηση και εντάχθηκε στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Το καλό κομμάτι πέρασε στον έλεγχο της Eurobank. Στο κακό κομμάτι εντοπίστηκαν νομικά προβλήματα και η παλαιά Proton Bank κατέθεσε μήνυση κατά του επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη και άλλων έξι μελών του Διοικητικού Συμβουλίου από την περίοδο 2010-2011.
Millennium Bank: Ιδρύθηκε το 2000 ως Nova Bank, με μετόχους της πορτογαλική Banco Comercial Português. Το 2006 μετονομάστηκε σε Millennium Bank, προκειμένου να συμμορφωθεί με το παγκόσμιο σήμα “Millennium” της μητρικής εταιρείας Millennium BCP (Banco Comercial Português). Τον Ιούνιο του 2013, η Millennium Bank αγοράστηκε από την Τράπεζα Πειραιώς.
FBBank: Η First Business Bank – FBBank ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 2001 και εξαγόρασε το ελληνικό δίκτυο της Τράπεζας της Νέας Σκωτίας. Η άδεια της FBBank ανακλήθηκε στις 11 Μαΐου 2013. Όλα τα περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις της τράπεζας εξαγοράστηκαν από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
Aspis Bank – T Bank: Ιδρύθηκε το 1992 και ήταν συνδεδεμένοι με τον ασφαλιστικό όμιλο Ασπίς Πρόνοια. Το 2010, μετονομάστηκε σε T Bank, μετά την εξαγορά της από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.
Marfin Egantia Bank: Το 1999 η Εγνατία Τράπεζα προχώρησε στην πλήρη απορρόφηση της Τράπεζας Κεντρικής Ελλάδος, που είχε ξεκινήσει τη λειτουργία της το 1936, και την οποία είχε εξαγοράσει ένα χρόνο πριν από την Αγροτική Τράπεζα. Με αιχμή της MIG και τον επιχειρηματία Ανδρέα Βγενόπουλο πραγματοποιηθηκε το 2006 η συγχώνευση της Marfin με την κυπριακή Λαϊκή Τράπεζα. Η Marfin Egnatia Bank μαζί με τις δραστηριότητες της Τράπεζας Κύπρου στην Ελλάδα το 2013 πέρασαν στον έλεγχο της Τράπεζας Πειραιώς.
