Γράφει η Χρύσα Λιάγγου
Η ενεργειακή κρίση δεν έχει πλήξει μόνο τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και τους ισολογισμούς των επιχειρήσεων, αλλά οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια και σε μια βίαιη αναδιάταξη του επιχειρηματικού χάρτη της ενεργειακής αγοράς.
Τα σημεία των καιρών είναι σαφή: κάποιοι πάροχοι εμφανίζουν μεγάλες ζημίες και οξύτατα προβλήματα ρευστότητας, με αποτέλεσμα να μην αποδίδουν τα χρήματα που εισπράττουν από τους καταναλωτές στους δήμους και τους διαχειριστές του δικτύου. Οι ισχυρότεροι παίκτες ζητούν από την κυβέρνηση και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) να μπει τέλος στην ανοχή και να εφαρμοστεί ο κώδικας λειτουργίας της αγοράς, πριν το πρόβλημα καταστεί συστημικός κίνδυνος. Παράλληλα «μετρούν» αν συμφέρει να εξαγοράσουν τους πιο αδύναμους ή να διεκδικήσουν τους πελάτες τους, όταν κατεβάσουν ρολά.
Οι πιο αδύναμοι από την πλευρά τους καταγγέλλουν τους ισχυρότερους ανταγωνιστές τους για χειραγώγηση της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να τους πετάξουν εκτός. Συνεχίζουν, ωστόσο, να διαπραγματεύονται μαζί τους μια συμφέρουσα έξοδο διά εξαγοράς. Και η κυβέρνηση «μετράει» τον δυνητικό οικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο που θα έχουν τα λουκέτα παρόχων σε μια δύσκολη συγκυρία για όλους.
Το μάτι της αγοράς είναι στραμμένο τις τελευταίες ημέρες στη ΡΑΕ, η οποία δείχνει με την παραίνεση και του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, να έχει κινητοποιηθεί για να προλάβει τα χειρότερα. «Δεν θα επιτρέψουμε φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού και κακόβουλων εμπορικών πρακτικών που τελικά ζημιώνουν τους καταναλωτές και διακυβεύουν την ομαλή λειτουργία του κλάδου», δηλώνει στην «Κ» ο αρμόδιος υπουργός Κώστας Σκρέκας, επισημαίνοντας ότι «βασικός στόχος της κυβέρνησης είναι η διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με όρους ισονομίας και υγιούς ανταγωνισμού προς όφελος των καταναλωτών». Η μεγάλη απειλή αυτή τη στιγμή που απασχολεί άπαντες είναι η μαύρη τρύπα των άνω των 500 εκατ. ευρώ από ανεξόφλητες οφειλές που ξεκινούν από τους αδύναμους κρίκους της αγοράς. Τα χρέη προς τους διαχειριστές, σύμφωνα με τον υπουργό, μειώθηκαν κατά 75% σε σχέση με το 2019, από τα 800 εκατ. ευρώ σε λιγότερα από 200 εκατ. ευρώ σήμερα.
Ο κόμπος, πάντως, δείχνει να έχει φτάσει στο χτένι, με τις προσπάθειες σε επίπεδο αρμόδιων αρχών να κατευθύνονται πλέον σε ένα ξεσκαρτάρισμα της αγοράς, χωρίς αναταράξεις. Για τρεις εταιρείες του κλάδου, ΡΑΕ και υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έστειλαν σαφές μήνυμα την περασμένη εβδομάδα: «Πληρώνετε ή βγαίνετε από την αγορά». Το εάν τελικά το ξεσκαρτάρισμα θα επέλθει μέσω εξαγορών ή «κανονιών» θα εξαρτηθεί από τους δυνητικούς αγοραστές, τις τρεις δηλαδή καθετοποιημένες εταιρείες του κλάδου, Protergia, Εlpedison και ΝRG ή και τη Zeniθ με μέτοχο τον ιταλικό κολοσσό της ENI, των οποίων έχουν ήδη χτυπήσει την πόρτα οι μικροί της αγοράς και οι οποίες συγκροτούν εκείνο το μέτωπο που πιέζει να μπει τέλος στην ανοχή που έχουν επιδείξει οι αρμόδιες Αρχές απέναντι σε εταιρείες που δεν πληρώνουν.
«Υπάρχει μια ανοχή που έως ένα σημείο είναι είναι κατανοητή, αλλά από ένα σημείο και μετά δεν είναι υγιές. Δεν μπορεί να παραμένεις σε λειτουργία βάζοντας το χέρι στην τσέπη του άλλου, γιατί κάποια στιγμή θα καταρρεύσει όλο το σύστημα», τονίζουν από τα ΕΛΠΕ, άποψη που διατυπώνεται και από την πλευρά της Motor Oil, της Mytilineos και της ΤΕΡΝΑ. «Τα συσσωρευμένα χρέη θα χτυπήσουν κάποια στιγμή όλο το σύστημα», τονίζει στέλεχος της Motor Oil. «Να λειτουργούμε όλοι με τους ίδιους κανόνες. Να κάνουν η ΡΑΕ και το ΥΠΕΝ τη δουλειά τους, να λειτουργήσει ο κώδικας και από εκεί και πέρα η αγορά θα εξυγιανθεί από μόνη της», σημειώνουν κύκλοι της Mytilineos. «Αντιλαμβανόμαστε τις διευκολύνσεις, όμως από την άλλη δεν μπορεί να υπάρχει ανοχή σε φαινόμενα που ενδέχεται να γυρίσουν μπούμερανκ σε εταιρείες που το παλεύουν και ο μέτοχος κοιτάζει να σώσει ό,τι μπορεί», τονίζουν από την ΤΕΡΝΑ.
Κύκλοι των τεσσάρων εταιρειών επιβεβαιώνουν στην «Κ» ότι βρίσκονται σε συζητήσεις, αλλά και τους ενδοιασμούς τους για να προχωρήσουν σε συμφωνίες. Για κάποιους η εξαγορά εταιρειών «δεν έχει νόημα, αφού αν φύγουν από την αγορά το πελατολόγιο θα είναι διαθέσιμο να το πάρεις».
Για άλλους «έχει νόημα να αγοράσεις πελάτες και να αυξήσεις το πελατολόγιό σου κατά μερικές δεκάδες χιλιάδες σήμερα, αντί να περιμένεις τρία χρόνια πόρτα πόρτα». Θα πρέπει να δεις όμως και με τι άλλο συνοδεύονται αυτοί οι πελάτες. Αν παίρνεις μαζί σου και υποχρεώσεις, ο λογαριασμός αλλάζει…
Υπάρχει και η τρίτη άποψη που λέει ότι «υπάρχει μια τιμή για τα πάντα. Ενα πελατολόγιο έχει μια αξία. Εχει σημασία με τι έρχεται μαζί. Αν έρχεται με χρέη μπορεί και να πρέπει να σε πληρώσουν για να το πάρεις…».
Οι απόψεις συγκλίνουν περισσότερο σε ένα βίαιο μάζεμα της αγοράς, που όμως δεν θα προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις λόγω του μικρού μεγέθους των εταιρειών που βρίσκονται σε δυσμενή θέση. Σχεδόν το 85% της προμήθειας βρίσκεται υπό τον έλεγχο ισχυρών ομίλων και αυτό καθιστά διαχειρίσιμη την κρίση στο 15% της αγοράς, εκτιμούν αρμόδιοι παράγοντες.
