Μονίμως «υπό κατηγορία» για όλες τις ανεπάρκειες της Πολιτείας είναι εδώ και δεκαετίες οι πολεοδομίες. Και η αλήθεια είναι ότι ορισμένες από αυτές εξακολουθούν σήμερα να έχουν πολύ περιορισμένες επιδόσεις στην ταχύτητα έκδοσης οικονομικών αδειών ή ελέγχου των απαραίτητων δικαιολογητικών. Από την άλλη πλευρά, η μεταφορά των υπηρεσιών δόμησης στους δήμους δείχνει να έχει αποτύχει, καθώς η Πολιτεία ουδέποτε μερίμνησε για την επαρκή στελέχωσή τους. Το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε με νέα ρύθμιση να καταργήσει τον αδειοδοτικό ρόλο των πολεοδομιών σε μια λογική «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι». Το πραγματικό πρόβλημα όμως παραμένει και ενισχύεται: η δαιδαλώδης, διάτρητη, περιπτωσιακή πολεοδομική νομοθεσία.
Προ δεκαημέρου το υπουργείο Περιβάλλοντος κατέθεσε ρύθμιση στη Βουλή («χαμένη» μέσα σε ένα τεράστιο σχέδιο νόμου για τις ΑΠΕ) με την οποία προτείνει την «αυτόματη» έκδοση των οικοδομικών αδειών, χωρίς έλεγχο από την υπηρεσία δόμησης (παρά μόνο για το τοπογραφικό που συνοδεύει την άδεια). Πρόκειται για ακόμα ένα λιθαράκι στην απαξίωση των πολεοδομιών, οι οποίες δείχνουν πλέον να μην έχουν λόγο ύπαρξης. Βασική αιτιολογία είναι η επιτάχυνση του χρόνου έκδοσης των αδειών, καθώς για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου, οικοδομή ίσον ανάπτυξη.
Η αλήθεια είναι ότι οι αιτιάσεις του υπουργείου έχουν μια βάση. Σύμφωνα με στοιχεία από τη βάση δεδομένων του Τεχνικού Επιμελητηρίου (για το διάστημα Ιουνίου – Οκτωβρίου 2021), σε αρκετές πολεοδομίες χρειάζονται μήνες για τη διεκπεραίωση ενός φακέλου. «Πρωταθλητές» στις καθυστερήσεις είναι οι υπηρεσίες δόμησης Αμαρουσίου (έως 136 ημέρες για την έκδοση μιας άδειας) και Αργοστολίου (133), ενώ ακολουθούν οι πολεοδομίες Αθήνας (132), Σύρου και Σερρών (131), Λευκάδας (130), Ηρακλείου και Νίκαιας Ρέντη (129), Ρεθύμνου (126) και Παγγαίου (125). Για την έγκριση ενός τοπογραφικού διαγράμματος τις χειρότερες επιδόσεις είχαν οι υπηρεσίες δόμησης Αργοστολίου, Χανίων, Σύρου (έως 132 ημέρες), Αμαρουσίου (131) και Καλλιθέας (124), ενώ τους καλύτερους χρόνους πέτυχαν οι πολεοδομίες Καρύστου, Ναυπακτίας, Κατερίνης, Σιντικής Σερρών και Σιθωνίας.
Αρκετές είναι και οι πολεοδομίες στις οποίες ο ρυθμός έγκρισης αδειών είναι χαμηλός. Για παράδειγμα, το προαναφερθέν διάστημα η πολεοδομία Κηφισιάς είχε εκδώσει 6 άδειες με προέγκριση σε 42 αιτήσεις, η Καβάλα 8 άδειες σε 74 αιτήσεις, η Θεσσαλονίκη 4 στις 23, το Ρέθυμνο 12 στις 105, στα Χανιά μόλις 5 άδειες στις 186 αιτήσεις.
Πού οφείλεται αυτό; Ο Θεόδωρος Μινέσχος είναι υπεύθυνος στο τμήμα έκδοσης αδειών της υπηρεσίας δόμησης Κηφισιάς. «Πριν από κάποια χρόνια, η Πολιτεία αποφάσισε ότι οι πολεοδομίες ήταν διεφθαρμένες και έτσι έκανε υποχρεωτική την ηλεκτρονική υποβολή των φακέλων για την έκδοση οικοδομικής άδειας. Η διαδικασία μπορεί να έγινε ψηφιακή, δεν έχει όμως απλοποιηθεί. Η πολεοδομική νομοθεσία είναι πολύ περίπλοκη και για τον λόγο αυτό ο υπάλληλος πρέπει να είναι πολύ ακριβής στον τρόπο που εκφράζεται. Οι μηχανικοί συχνά χρειάζονται και αυτοί βοήθεια. Προσωπικά έχω κάνει 60 παρατηρήσεις σε φάκελο οικοδομικής άδειας από πολύ έμπειρο γραφείο. Μόνο για να τις γράψω, θα χρειαστώ 1-2 ημέρες. Επιπλέον, οι υπηρεσίες είναι δραματικά υποστελεχωμένες. Αυτή τη στιγμή στην υπηρεσία δόμησης Κηφισιάς δύο άνθρωποι πρέπει να ελέγξουμε 60 διαγράμματα κάλυψης. Ενδιάμεσα πρέπει να απαντήσεις στα δικαστήρια που επέβαλαν διακοπή εργασιών σε κάποια υπόθεση, στα άπειρα τηλέφωνα του κόσμου κ.ο.κ. Αν δεν απλοποιηθεί η νομοθεσία, τα υπόλοιπα δεν έχουν νόημα».
Για πολλούς, η μεταφορά των πολεοδομιών από τις (τότε) νομαρχίες στους δήμους έχει αποτύχει. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα η πανελλήνια ομοσπονδία μηχανικών του Δημοσίου (ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ), από τους 332 δήμους της χώρας, οι 168 μόλις δήμοι (51%) διαθέτουν Υπηρεσία Δόμησης. Από αυτές, οι 98 λειτουργούν με ελλιπέστατο προσωπικό. «Δώδεκα έτη μετά τον “Καλλικράτη”, η μεταφορά των υπηρεσιών δόμησης στους δήμους απέτυχε», σημειώνει η ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ. Ταυτόχρονα όμως στρέφεται κατά της κατάργησης των ελέγχων των οικοδομικών αδειών από τους δήμους, προειδοποιώντας ότι θα οδηγήσει σε μια νέα γενιά αυθαιρέτων.
Ο Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών βλέπει την κατάργηση των ελέγχων ως θετική, για την επιτάχυνση της έκδοσης αδειών. «Τα συναισθήματά μας είναι ανάμεικτα. Από τη μια πλευρά η ευθύνη του μηχανικού δεν είναι ξεκάθαρη, από την άλλη πλευρά υπάρχει ανάγκη για ανάπτυξη και οικοδομική άνθηση», εκτιμά ο πρόεδρός του, Βασίλης Μπαρδάκης. «Κατά τη γνώμη μας, θα ήταν καλό να συνεχιστεί ο έλεγχος των αδειών από τις πολεοδομίες μέχρι την έκδοση του ψηφιακού χάρτη».
Οι αρχιτέκτονες
Ο Νέστορας Κανέλλος είναι «μάχιμος» αρχιτέκτονας. «Οντως υπάρχει υποστελέχωση στις πολεοδομίες, το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι η πολεοδομική νομοθεσία. Η νομοθεσία είναι ένα… μπάχαλο, γεμάτη κενά και παραθυράκια, ενώ τροποποιείται συνεχώς. Ως αποτέλεσμα, υπάλληλοι στις πολεοδομίες και ιδιώτες μηχανικοί πασχίζουμε να μην κάνουμε λάθος. Ενα σημαντικό μέρος της καθυστέρησης αφορά άλλα όργανα του κράτους, όπως το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και τις υπηρεσίες του υπ. Πολιτισμού. Αυτό που βλέπω να κάνει το υπ. Περιβάλλοντος με τις ρυθμίσεις είναι ότι, αφού οι πολεοδομίες δεν τα βγάζουν πέρα με λίγους υπαλλήλους και πολύπλοκη νομοθεσία, πετάει το μπαλάκι στους μηχανικούς, οι οποίοι κινδυνεύουν να βρίσκονται κάθε τόσο στα δικαστήρια».
