Του James Early
Δεν γνωρίζω το μέλλον. Μπορώ να επισημάνω μια τάση που έχει διαμορφωθεί, αλλά ρυθμιστικές αλλαγές και παράγοντες όπως τα επιτόκια θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν μια τάση. Προσπαθώ επίσης να βλέπω τα πράγματα αντικειμενικά, αλλά αντιλαμβάνομαι ότι στους ανθρώπους που εργάζονται σε μικρές τράπεζες μπορεί να μην αρέσουν αυτά που λέω (και πιθανότατα γνωρίζουν πολύ περισσότερα από εμένα).
Αλλά οι κρίσεις επιταχύνουν τις εξελίξεις, και στον απόηχο της κατάρρευσης της Silicon Valley Bank και της μίνι τραπεζικής κρίσης που προκάλεσε, νομίζω ότι είναι εύλογο να διερωτηθούμε:
Θα επιβιώσουν οι μικρές και περιφερειακές τράπεζες;
Και -με όλο το σεβασμό- όντως τις χρειαζόμαστε; Η λειτουργία των τραπεζών, ιδίως των τραπεζών με μικρά αποθέματα, αυτών με μειωμένη ρευστότητα, είναι ζήτημα εμπιστοσύνης – όλο και περισσότερο.
Μετά το έλλειμμα εμπιστοσύνης που ανέκυψε ως συνέπεια της κατάρρευσης της Silicon Valley Bank, οι καταθέτες συρρέουν στην ασφάλεια των αμερικανικών τραπεζών που είναι πολύ μεγάλες για να καταρρεύσουν: Η Bank of America συγκέντρωσε καταθέσεις 15 δισ. δολαρίων μέσα σε λίγες ημέρες, σύμφωνα με το Bloomberg. Πρόκειται για ποσό κάτω του 1% των συνολικών της καταθέσεων ύψους 2 τρισ. δολαρίων, αλλά το σημαντικό είναι πως η αύξηση των καταθέσεων στις μεγάλες τράπεζες σημαίνει μείωση των καταθέσεων στις μικρές.
Πόσο ασφαλείς είναι οι τραπεζικές καταθέσεις;
Στο άρθρο τους στη Wall Street Journal με τίτλο “America Needs Its Small Banks”, οι Kevin R. Greene και John Michaelson, CEO και διευθυντής, αντίστοιχα, του παρόχου blockchain για τράπεζες Tassat, υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται τις μικρότερες τράπεζες, κυρίως γιατί αυτές παρέχουν το 60% των δανείων προς τις μικρές επιχειρήσεις και το 80% των αγροτικών δανείων.
Μου είναι συμπαθή τα μικρά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αλλά αυτό ακούγεται σαν λέω ότι το αυτοκίνητο δεν θα αντικαταστήσει το άλογο, επειδή το 80% των χιλιομέτρων έως τώρα το κάνουν τα άλογα.
Τα αυτοκίνητα δεν αντικατέστησαν εν ριπή οφθαλμού τα άλογα – το ίδιο ισχύει και για τους τραπεζικούς κολοσσούς σε σχέση με τους μικρούς οργανισμούς. Αλλά η τάση προς τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι ξεκάθαρη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 – και ίσως θυμίζει τη σταδιακή κατάργηση των αλόγων ως μέσο μεταφοράς.
Πού οφείλεται αυτό; (Σημειωτέον πως από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι ΗΠΑ έχουν δει σχετικά χαμηλά επιτόκια.) Στην ενοποίηση: οι περισσότερες από τις τράπεζες που εξαφανίστηκαν δεν χρεοκόπησαν – αποκτήθηκαν. Η τραπεζική έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη, αλλά έχει να κάνει και με το μέγεθος – και αυτές οι δύο παράμετροι πάνε μαζί, ειδικά σε έναν κόσμο που είναι “πολύ μεγάλος για να αποτύχει”.
Οι ενοποιημένες οντότητες προσφέρουν στους πελάτες καλύτερη τιμολόγηση και περισσότερες επιλογές. Μπορεί ο κόσμος να γκρινιάζει ότι η Walmart διέλυσε τις οικογενειακές επιχειρήσεις λιανικής, αλλά εξακολουθεί να ψωνίζει αποκεί.
Στις ΗΠΑ υπάρχουν ακόμη αρκετές “οικογενειακές” τραπεζικές επιχειρήσεις. Πόσες θα έχουν μείνει ζωντανές σε 20 χρόνια;
(Η ΕΕ των 27 κρατών-μελών διαθέτει 5.000 τράπεζες ή πιστωτικά ιδρύματα, αλλά -όπως και στις ΗΠΑ- ο αριθμός τους μειώνεται σημαντικά ετησίως).
Οι αγορές με μικρό αριθμό τραπεζικών κολοσσών πρέπει να διέπονται από ενδελεχείς ρυθμιστικούς κανόνες για να εμποδιστούν ανατιμήσεις. Η εξέλιξη έχει τίμημα. Η αφέλεια της δεκαετίας του 1980 έχει χαθεί, αλλά οι πελάτες των εταιρειών που “έσβησαν” δεν εξαφανίστηκαν. Απλώς πήγαν στη Home Depot, στη Walmart και στην Amazon.
Το να αλλάξεις τράπεζα είναι πιο δύσκολο από το να αλλάξεις κατάστημα για hardware. Μα κινδυνεύει πράγματι να εξαφανιστεί το 60% -ή ένα σημαντικό ποσοστό- της δανειοδότησης προς τις μικρές επιχειρήσεις εάν πάψουμε να δείχνουμε στις μικρότερες τράπεζες μια κάποια χαλαρότητα όσον αφορά τα ρυθμιστικά πρότυπα στα οποία υποχρεώνουμε τις μεγάλες, συστημικές τράπεζες να συμμορφώνονται;
Τόσο οι μικρές όσο και οι εξειδικευμένες τράπεζες κερδίζουν υψηλότερες αποδόσεις επί του ενεργητικού από τις μεγαλύτερες τράπεζες, αλλά οι δείκτες αποδοτικότητας των μικρών τραπεζών, μια μέτρηση όπου το χαμηλό είναι το καλό, είναι κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες χειρότεροι από τους δείκτες των μεγαλύτερων τραπεζών, ενώ οι ειδικές τράπεζες είναι τρεις φορές πιο πιθανό να είναι ζημιογόνες από τις μεγάλες τράπεζες.
Ο αφανισμός των μικρότερων τραπεζών θα προκαλέσει δυσάρεστες παράπλευρες απώλειες, ιδίως στις εξειδικευμένες τράπεζες: Η Silicon Valley Bank φάνηκε υποστηρικτική σε πελάτες που ήταν στα πρώτα βήματα της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας και χορήγησε δάνεια με βάση ακόμα και την πιθανή ικανότητα άντλησης κεφαλαίων, κάτι που μια τράπεζα-κολοσσός μάλλον δεν θα έκανε ποτέ.
Ωστόσο, όπως είδαμε τις τελευταίες εβδομάδες, οι τράπεζες που υπερ-εστιάζουν σε μια συγκεκριμένη κατηγορία πελατών (start-ups) ή αγορά (κρυπτονομίσματα) αναλαμβάνουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ό,τι οι τράπεζες με πιο διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο.
Δεν υποστηρίζω ότι ο μικρός αριθμός χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σε ένα κράτος είναι η βέλτιστη πολιτική. Επισημαίνω, όμως, ότι σε έναν κλάδο όπου το μέγεθος και η ασφάλεια εξελίσσονται σε δομικούς παράγοντες επιτυχίας, η μείωση των τραπεζών μοιάζει αναπόφευκτη.
