Γράφει Ευθύμιος Τσιλιόπουλος
Γελιούνται όσοι πιστεύουν ότι η ζωή των ναυτικών στη θάλασσα μοιάζει σε κάτι με εκείνη του Τζακ Σπάροου και των άλλων «Πειρατών της Καραϊβικής».
Εικόνες κουρσάρων, μεθυσμένων καπετάνιων και περιπετειωδών καταδιώξεων παρασάγγας απέχουν από την ρουτίνα των σημερινών ναυτικών.
Καταρχάς, η κατανάλωση αλκοόλ απαγορεύεται σε πολλά πλοία.
Αλλά υπάρχει μια ομοιότητα με τις πειρατικές ταινίες ανέφερε ο βετεράνος ναυτικός Ραλφ Τζουλ στο CNBC, και αυτό είναι ο κώδικας συμπεριφοράς μεταξύ των ναυτικών. Στις ταινίες των «Πειρατών της Καραϊβικής», ο Κώδικας των Πειρατών ήταν καταγεγραμμένος σε ένα βιβλίο που κρατούσε ο χαρακτήρας Κάπτεν Τιγκ, αν και κάποιοι τον ερμήνευαν χαλαρά.
Αλλά για όσους μπαρκάρουν για τα προς το ζην υπάρχουν παρόμοιοι άγραφοι νόμοι.
Οι ναυτικοί, ανεξάρτητα καταγωγής ακολουθούν ένα κώδικα συμπεριφοράς πάνω στο πλοίο, και η μη τήρηση του μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τους ίδιους και τους συναδέλφους τους. Αυτό επιβάλει την ανάληψη ευθυνών και την ιεραρχία διοίκησης.
Όταν οι ναυτικοί μπαρκάρουν θεωρείται ότι πέραν της εργασίας επιτελούν και κοινωνικό λειτούργημα, και αυτός ο κώδικας της ανοιχτής θάλασσας επιβάλλεται να τηρείται.
Η ζωή του καπετάνιου
Οι «Πειρατές της Καραϊβικής» έχουν γίνει ένα στερεότυπο υπό το πρίσμα του οποίου πολλοί στεριανοί κρίνουν τους σημερινούς ποντοπόρους ναυτικούς. Ο καπετάνιος Ν. Ντίξον, ανέφερε στο CNBC ότι έπρεπε να πείσει τα πεθερικά του ότι δεν είναι ο … Τζακ Σπάροου.
Τα πετρελαιοφόρα και τα φορτηγά ταξιδεύουν ανά την υφήλιο μεταφέροντας τα πολύτιμα φορτία τους μαζί με όλα τα εφόδια που χρειάζεται το πλήρωμα για την μακρόχρονη παραμονή του εν πλω. Το πού πηγαίνει το πλοίο εξαρτάται από το πού βρίσκεται η ζήτηση και οι περισσότεροι ναυτικοί έχουν ταξιδέψει σε κάθε ήπειρο εκτός της Ανταρκτικής.
Κάποιοι είναι μήνες στη θάλασσα, και μετά μήνες σε κάποιο λιμάνι μακριά απ’ τους δικούς τους, και μετά πάλι ταξίδι. Ο Ντίξον ανέφερε ότι μετά από τρίμηνο πλου κατέληξε για τρεις μήνες στη Βομβάη, και μετά έβαλε πλώρη για τον Μισισιπή στις ΗΠΑ, ταξιδεύοντας στη Βραζιλία και συνεχίζοντας στη Σαουδική Αραβία μέσω Γιβραλτάρ και Διώρυγας του Σουέζ, πριν επιστρέψει στη Βραζιλία.
Αυτά τα ταξίδια δίνουν την ευκαιρία στους ναυτικούς να δουν πράγματα που ελάχιστοι άλλοι βλέπουν.
Σε σύγκριση με κάποιον σε δουλειά γραφείου, οι ναυτικοί ίσως και να περνάνε περισσότερο χρόνο με τις οικογένειες τους, καθώς όταν είναι σπίτι, πραγματικά είναι συνεχώς σπίτι. Και η αδημονία των δικών τους να είναι μαζί τους κάνει να φαντάζουν σαν «αγιοβασίληδες». Αν τα πλοία μένουν ελλιμενισμένα για καιρό, οι ναυτικοί παίρνουν το αεροπλάνο και πηγαίνουν στις πατρίδες τους. Αν πλήξουν ξναμπαρκάρουν.
Γιορτές και αργίες
Εκτός από την πλοήγηση, το πιο σημαντικό μέρος της δουλειάς ενός καπετάνιου είναι να διατηρεί τη καλή διάθεση του πληρώματος, καθώς περνούν μήνες στη θάλασσα μαζί.
Κάποια πλοία μπορεί να έχουν πληρώματα με 20, 25 άτομα, άλλα περισσότερα, όλα διαφορετικών εθνικοτήτων, με διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικές γλώσσες και το κάθε πλοίο είναι τόσο καλό όσο το πλήρωμα του.
Δεν υπάρχει σταθερή καθημερινή ρουτίνα, αλλά σίγουρα είναι πρόκληση, και αυτό κρατάει τους ναυτικούς σε εγρήγορση.
Μαζί με την πλοήγηση και τη διαχείριση του πληρώματος, ο Ντίξον ανέφερε ότι βρίσκει ευκαιρία να συνομιλεί με ξένους αξιωματούχους που επιβιβάζονται όταν το πλοίο είναι ελλιμενισμένο ή να βρίσκει τρόπους να γιορτάσει τις θρησκευτικές γιορτές.
Ανεξαρτήτως εθνικότητας ή θρησκείας, οι ναυτικοί συμμετέχουν στις γιορτές, ο ένας του άλλου. Ο Ντίξον ανέφερε στο CNBC ότι αναγκάζεται να εφευρίσκει ακόμη και παιχνίδια όπως κυνήγι θησαυρού πάνω στο πλοίο, χωρίζοντας το πλήρωμα σε ομάδες για να βρουν κρυμμένα καλούδια.
Αυτά τα παιχνίδια μπορεί να ακούγονται “παιδικά”, αλλά εξυπηρετούν έναν σημαντικό σκοπό, καθώς οι ναυτικοί, κάποιοι δε είναι και μεγαλύτεροι σε ηλικία, κοινωνικοποιούνται μέσα από αυτά, δημιουργώντας ένα δέσιμο και κάνοντας την ατμόσφαιρα καλύτερη και έτσι τα σκάφος λειτουργεί ομαλότερα.
Οι καπετάνιοι φροντίζουν το πλήρωμα να παίρνει ρεπό και να περνάει όπως θέλει, ίσως παίζοντας PlayStation, να κάνουν κουβέντα, ή να κοιμούνται. Και φυσικά κύριο μέλημα είναι το φαγητό να είναι καλό.
Ταξιδεύοντας γνωρίζουν πράγματα και θαύματα που προσφέρουν οι ωκεανοί και οι μακρινοί τόποι, όπως το βόρειο σέλας, τα θαλάσσια κήτη, παγόβουνα, φιόρδ και ότι άλλο έχει να προσφέρει η φύση, αλλά και τα λιμάνια που επισκέπτονται. Τόα που ο μέσος άνθρωπος ποτέ δεν θα καταφέρει να γνωρίσει.
Στενάχωρο βέβαια είναι ότι δεν μπορούν να μοιραστούν αυτές τις εμπειρίες με τους αγαπημένους τους εκείνες τις στιγμές, αρκούμενοι σε φωτογραφίες και διηγήσεις.
Ταραγμένα νερά
Εκτός από αυτές τις απολαύσεις, η ζωή του ναυτικού μπορεί να είναι δύσκολη.
Ουκρανοί ναυτικοί που βρίσκονταν εν πλω κάθονταν σε «αναμμένα κάρβουνα» όταν η Ρωσία εισέβαλε στη χώρα
Κάποιοι που ήταν μεταξύ μπάρκων φυγάδευσαν τις οικογένειες τους, πριν συνεχίσουν τους πλόες τους για να τις συντηρήσουν
Και βέβαια η νοσταλγία και το πόσο λείπει η οικογένεια είναι πάντα αγάθι στη καρδιά των ναυτικών. Όταν οι υπόλοιπες οικογένειες έχουν δύο γονείς, οι δικοί τους σύζυγοι είναι σαν να κουμαντάρουν μονογονεϊκές οικογένειες και αυτό, για πολλούς, είναι το χειρότερο μέρος της δουλειάς.
Αυτό είναι μια μεγάλη «ταλαιπωρία» για πολλούς ναυτικούς, που απασχολούνται πολύ με την οικογένειά τους, ενώ βρίσκονται στη θάλασσα, παρόλο που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για αυτό.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19 το 2020, πολλοί ναυτικοί πέρασαν περισσότερο χρόνο στα πλοία απ’ ότι συνήθως. Για κάποιους φρόντισαν με ψυχολογική στήριξη οι ναυτιλιακές εταιρίες.
Όμως, παρά τα μειονεκτήματα, οι περισσότεροι αγαπούν αυτό το επάγγελμα λόγω της ποικιλίας που προσφέρει.
Οι ναυτικοί του μέλλοντος
Πολλοί ναυτικοί δεν βγαίνουν ποτέ πια στην ξηρά. Για παράδειγμα, τα τάνκερ πολλές φορές δένουν σε τερματικούς σταθμούς μακριά από πόλεις. Έτσι, η όποια ρομαντική εντύπωση των ναυτικών για την ζωή των ναυτικών, έχει σχεδόν ξεφτίσει και έχει μείνει μόνο η σκληρή δουλειά. Πλέον η ζωή του ναυτικού μοιάζει όλο και λιγότερο με όσα μας περιέγραφε ο Νίκος Καββαδίας
Αυτό σημαίνει ότι η προσέλκυση της επόμενης γενιάς πληρωμάτων έχει καταστεί δυνητικά πιο δύσκολη. Είναι μια μοναχική ζωή και οι νέοι πλέον δεν θέλγονται από αυτή την μοναξιά.
Η ναυτιλία θέλει να ενθαρρύνει περισσότερες γυναίκες να γίνουν ναυτικοί και κάποιες εταιρίες απεργάζονται προγράμματα για να δουν πως η παρουσία περισσότερων γυναικών μπορεί να αλλάξει την διαβίωση στο πλοίο, τόσο θετικά όσο και αρνητικά, και πώς μπορούν τα όποια προβλήματα να λυθούν.
Ωστόσο, παραμένουν ζητήματα: Οι αρχές σε χώρες όπου οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις ενδέχεται να μην ασχολούνται με γυναίκες καπετάνιους, έτσι πρέπει να ορίζονται προσωρινά άντρες ως καπετάνιοι για παραμονή σε λιμάνια σε τέτοια μέρη.
Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο στα εμπορικά πλοία είναι εφικτή μόνο τα τελευταία χρόνια και αυτό επιτρέπει ευκολότερη επικοινωνία με οικείους από τα πέρατα του κόσμου. Η τεχνολογία ταυτόχρονα ανοίγει νέες δυνατότητες για το μέλλον της τεχνολογίας.
Κάποιοι ονειρεύονται ότι θα μπορέσουμε σύντομα να φτιάξουμε ολογράμματα ώστε ο καπετάνιος να μπορεί να πάει στην καμπίνα του και να ανοίξει το ολόγραμμά του και να μπορεί να καθίσει να φάει με τη γυναίκα του. Και η νέα τεχνολογία θα σημαίνει ότι οι ναυτικοί χρειάζονται διαφορετικές δεξιότητες. Ο μηχανικός με το τεράστιο κλειδί που ρυθμίζει τους κινητήρες μπορεί να μην είναι ο ναυτικός που θα χρειαζόμαστε στο μέλλον. Ίσως πάλι να μην πάψει ποτέ ο καιρός άνθρωποι να είναι εραστές «των μακρισμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων», που λέει κι ο Καββαδίας.
