Σκληραίνει τη στάση του κατά της εκτός σχεδίου δόμησης το Συμβούλιο της Επικρατείας. Σε νέα απόφαση που καθαρογράφηκε την Τετάρτη, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο ουσιαστικά χαρακτηρίζει παρωχημένη τη νομοθεσία για την εκτός σχεδίου, ως μη συμβαδίζουσα πλέον με τη νομοθεσία για το περιβάλλον, τη χωροταξία και τις αρχαιότητες.
Προχωρεί, δε, ένα βήμα περισσότερο κρίνοντας ότι οι νόμοι που έχουν «αποτύπωμα» στον χώρο είναι σύμφωνοι με το Σύνταγμα μόνο αν έχει προηγηθεί επιστημονική μελέτη για τις επιπτώσεις τους. Μια διατύπωση που διασταλτικά μπορεί να συμπεριλάβει κάθε πολεοδομική ρύθμιση, από τον οικοδομικό κανονισμό έως τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων.
Με τη νέα απόφαση το ΣτΕ ακύρωσε τόσο την οικοδομική άδεια όσο και την απόφαση έγκρισης (από την περιφέρεια) της παρέκκλισης. Αυτό που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον –και είναι ενδεικτικό της σταδιακής αλλαγής στάσης του ΣτΕ έναντι της εκτός σχεδίου δόμησης γενικότερα– είναι το σκεπτικό της απόφασης. Κατ’ αρχάς το ΣτΕ υπενθυμίζει ότι οι παρεκκλίσεις από την αρτιότητα της εκτός σχεδίου (που καταργήθηκαν προ τριετίας, με πολλές αντιδράσεις) «ως ρυθμίσεις μεταβατικού χαρακτήρα ίσχυαν μόνο επί εύλογο χρόνο, ο οποίος έχει παρέλθει προ πολλού», επαναλαμβάνοντας τη μακρά νομολογία του επί του θέματος. Επίσης κάνει και μια εκτενή αναφορά στη διαφοροποίηση που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στις εντός από τις εκτός σχεδίου περιοχές, αναφέροντας ότι η οικιστική εκμετάλλευση στις εκτός σχεδίου μπορεί να απαγορεύεται «εν όλω ή εν μέρει ή να επιτρέπεται υπό ιδιαιτέρως αυστηρούς όρους και περιορισμούς».
Το Συμβούλιο αναφέρει ότι οι νόμοι οι οποίοι έχουν «αποτύπωμα» στον χώρο είναι σύμφωνοι με το Σύνταγμα μόνο αν έχει προηγηθεί επιστημονική μελέτη για τις επιπτώσεις τους.
Αναλύοντας το σκεπτικό της απόφασης η Ολομέλεια του ΣτΕ κάνει δύο πολύ ενδιαφέρουσες (και νέες) επισημάνσεις. Οπως αναφέρει, επειδή το Σύνταγμα επιβάλλει την ορθολογική χωροταξική αναδιάρθρωση της χώρας, ώστε να εξασφαλίζεται η ορθή ανάπτυξη των οικισμών, η προστασία του περιβάλλοντος και η οικονομική ανάπτυξη στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας (βιώσιμης ανάπτυξης), οι σχετικές ρυθμίσεις πρέπει να βασίζονται σε ειδικές επιστημονικές μελέτες. «Νομοθετική ρύθμιση με τέτοιο περιεχόμενο είναι συνταγματικώς επιτρεπτή μόνο εφόσον έχει ψηφιστεί μετά από εκτίμηση ειδικής για την προτεινόμενη ρύθμιση επιστημονικής μελέτης», αναφέρει.
Αυτή η αναφορά της Ολομέλειας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς μέχρι σήμερα οι πολεοδομικού και χωροταξικού χαρακτήρα ρυθμίσεις καθορίζονται πρωτίστως με πολιτικά κριτήρια και επηρεάζονται ευθέως από τις εκάστοτε διαθέσεις του τεχνικού κόσμου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο οικοδομικός κανονισμός (και τα διάφορα bonus που δόθηκαν στην κατασκευή, όπως η έμμεση αύξηση των οικοδομήσιμων επιφανειών μέσω του μη συνυπολογισμού των κοινόχρηστων χώρων στον συντελεστή, τα υπόσκαφα, το bonus ύψους κ.ά.) και οι διαδοχικές ρυθμίσεις για τις νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, που είχαν μεγάλο «αποτύπωμα» στον χώρο, το οποίο ουδέποτε εξετάστηκε.
Το δεύτερο σημείο που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον στην απόφαση είναι η σαφής υπόδειξη του ΣτΕ ότι η νομοθεσία για την εκτός σχεδίου δόμηση είναι παρωχημένη. Οπως αναφέρει, το προεδρικό διάταγμα του 1985 «αναπαράγει» στην ουσία το προγενέστερο του 1978, «το οποίο θεσπίστηκε πριν από την αναμόρφωση της νομοθεσίας περί χωροταξίας, περιβάλλοντος και αρχαιοτήτων και δεν συντονίζεται με αυτή». Με αυτή την αναφορά το Συμβούλιο της Επικρατείας ουσιαστικά υποδεικνύει την ανάγκη να ρυθμιστεί εξαρχής η εκτός σχεδίου δόμηση, πάντα με βάση τη νομολογία του αλλά και τις κατευθύνσεις που δίνονται την τελευταία δεκαετία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προστασία του τοπίου, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας αλλά και της αγροτικής γης.
Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Φεβρουάριο το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέδωσε ακόμη μία «σκληρή» απόφαση κατά της εκτός σχεδίου δόμησης (με αφορμή μια υπόθεση στην Πάτμο), σημειώνοντας ότι δεν πρέπει να δίνονται άδειες σε οικόπεδα που δεν έχουν πρόσωπο σε νόμιμη οδό.
