Δομικές αλλαγές φέρνει στην τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο (ΕΧΠ) για τον τουρισμό, το οποίο παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα». Χωρίζει τη χώρα σε πέντε κατηγορίες ανάλογα με τον βαθμό επιβάρυνσης και ορίζει για καθεμία νέες κατευθύνσεις ανάπτυξης. Στο «κόκκινο» τοποθετούνται 17 περιοχές οι οποίες κρίνονται ως «κορεσμένες» και για πρώτη φορά κατηγοριοποιούνται ξεχωριστά ως «περιοχές ελέγχου» όπου απαγορεύεται νέα δόμηση εντός σχεδίου. Ακολουθούν σε απόσταση… αναπνοής άλλες 84 που χαρακτηρίζονται ως «ανεπτυγμένες», για τις οποίες μπαίνουν επίσης περιορισμοί ως προς τη δόμηση και την ποιότητα των καταλυμάτων.
Επιδοτήσεις
Παράλληλα, επιχειρείται να συνδεθεί η δυνατότητα επιδοτήσεων μιας τουριστικής επιχείρησης (μέσω ΕΣΠΑ, Ταμείου Ανάκαμψης κ.λπ.) με την περιοχή όπου βρίσκεται και την ποιοτική της διαβάθμιση (αστέρια). Για παράδειγμα, νέες μονάδες ή επέκταση παλαιών δεν θα επιδοτούνται στις κορεσμένες περιοχές, ενώ στις ανεπτυγμένες θα ενισχύονται μόνο μονάδες 4 αστέρων. Προτείνεται ακόμη επιβολή τέλους επί των δραστηριοτήτων του τουρισμού, συμπεριλαμβανομένου του διαμοιρασμού (γνωστό ως Airbnb) και των απλών ενοικιαζόμενων δωματίων, με σκοπό τη χρηματοδότηση αναπλάσεων και υποδομών.
Επιπλέον, με το νέο χωροταξικό πλαίσιο, το οποίο θα τεθεί άμεσα σε δημόσια διαβούλευση, θεσπίζεται η έννοια του «Σποραδικού ξενοδοχείου» παρέχοντας τη δυνατότητα δημιουργίας Σύνθετων Τουριστικών Καταλυμάτων εντός εγκαταλελειμμένων οικισμών, με υποχρέωση ανάπλασής τους. Τέτοιοι οικισμοί υπάρχουν διάσπαρτοι στην Ελλάδα, όπως σε Τήνο, Ρόδο, Σφακιά, Καστοριά, Γρεβενά, Πελοπόννησο κ.ά.
Απαγορευτικά
Οσον αφορά τις βραχονησίδες και τα ακατοίκητα νησιά κάτω των 300 στρεμμάτων, παραμένουν εκτός τουριστικού… κάδρου καθώς δεν θα επιτρέπεται κανένα είδος ανάπτυξης. Σε νησιά έκτασης άνω των 300 στρεμμάτων επιτρέπονται Οργανωμένοι Υποδοχείς Τουριστικών Δραστηριοτήτων ήπιας ανάπτυξης. Στις παράκτιες ζώνες της ηπειρωτικής χώρας και των νήσων, σε βάθος 500 μέτρων από τη γραμμή αιγιαλού – θα απαγορευτεί η εγκατάσταση κτιρίων μόνιμου χαρακτήρα σε υψόμετρο μικρότερο του υψομέτρου του αιγιαλού, προσαυξημένο κατά 60 εκατοστά.
Επίσης, σε Οργανωμένες Μορφές Ανάπτυξης Τουρισμού (ΟΜΑΤ), στις οποίες περιλαμβάνονται Οργανωμένοι Υποδοχείς, Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα κ.ά., θα επιτρέπονται αιολικές εγκαταστάσεις, ενώ θα μπορούν να ενσωματώνουν και τμήματα προστατευόμενων περιοχών. Στο σχέδιο του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου (ΕΧΠ) προτείνεται ακόμη αύξηση των εγκαταστάσεων γκολφ, ανάπτυξη συνεδριακού τουρισμού σε ανεπτυγμένα και αναπτυσσόμενα αστικά κέντρα με δυνατότητα αύξησης βασικών πολεοδομικών όρων.
Χωρική οργάνωση τουριστικών καταλυμάτων ανά περιοχή
Α. Περιοχές ελέγχου (κορεσμένες): Σε αυτές περιλαμβάνονται οι: παραλία Πιερίας, Σκιάθος, Κέρκυρα (κοντά στην πόλη), Ζάκυνθος (Δημοτικές Ενότητες Ζακυνθίων, Αρκαδίων και Λαγανά), Ερμούπολη Σύρου, Σαντορίνη, Ανατολική Κως, Μύκονος, Ρόδος (Αφάντου, Ιαλυσός, Καλλιθέα), Νότια Τήνος, Μάλια και Χερσόνησος Ηρακλείου και Νέα Κυδωνία Χανίων. Απαγορεύεται η δόμηση τουριστικών υποδομών εντός σχεδίου, ενώ εκτός σχεδίου επιτρέπεται ανέγερση νέων ξενοδοχείων (4 και 5 αστέρων), με το ελάχιστο απαιτούμενο εμβαδόν να καθορίζεται στα 16 στρέμματα, ενώ εάν η περιοχή είναι Natura, τότε επιτρέπεται νέα δόμηση μόνο με καθορισμό σχεδίων διαχείρισης. Μεταξύ άλλων, επιτρέπεται εκσυγχρονισμός υφιστάμενων μονάδων, αναβάθμιση σε 4 ή 5 αστέρων/κλειδιών και η μετατροπή τους σε ΟΜΑΤ. Προτείνεται μερική ή ολική απόσυρση απαξιωμένων ή εγκαταλελειμμένων κτιρίων και τουριστικών εγκαταστάσεων ή και κατεδάφισή τους εάν προσβάλλουν το τοπίο. Στις εκτός σχεδίου περιοχές απαγορεύεται η δημιουργία νέων εγκαταστάσεων μη συμβατών με την τουριστική δραστηριότητα.
Β. Ανεπτυγμένες περιοχές: Προβλέπονται τα ίδια με τις κορεσμένες περιοχές, με τη διαφορά ότι στις εκτός σχεδίου περιοχές για την ανέγερση νέων ξενοδοχείων (4 και 5 αστέρων) το ελάχιστο απαιτούμενο εμβαδόν γηπέδου ορίζεται στα 12 στρέμματα, σημαντικά μικρότερο από τα 20 στρέμματα που προέβλεπε το ΕΧΠ του 2013, το οποίο είχε ακυρωθεί από το ΣτΕ. Επιπλέον προωθείται παροχή κινήτρων για τη μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες.
Γ. Αναπτυσσόμενες περιοχές: Προτείνονται οι ίδιες δυνατότητες με την κατηγορία (Β) με τη διαφορά ότι επιτρέπεται δόμηση νέων καταλυμάτων σε κατηγορίες 3, 4 και 5 αστέρων, δίχως ωστόσο να γίνεται αναφορά σε επιτρεπόμενη αρτιότητα ή περιορισμούς σε εντός σχεδίου περιοχές, καθώς και επέκταση υφιστάμενων μονάδων των ίδιων κατηγοριών. Προβλέπεται αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, με τη μετατροπή κτιρίων σε καταλύματα (τουλάχιστον 3 αστέρων) ή και με νέες μεγαλύτερου μεγέθους επενδύσεις με κίνητρα προς τους σημερινούς ιδιοκτήτες ή τους ενδιαφερόμενους επενδυτές (π.χ. προσαύξηση της δόμησης κατά εμβαδόν ίσο με το 20% της υλοποιημένης). Στα νησιά της κατηγορίας η μέγιστη δυναμικότητα των μονάδων θα φτάνει τις 100 κλίνες.
Δ. Περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης: Επιτρέπεται κατασκευή νέων καταλυμάτων, επέκταση και εκσυγχρονισμός υφιστάμενων σε κατηγορίες 3, 4 και 5 αστέρων και στα νησιά έως 100 κλίνες. Προτείνονται κίνητρα για ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες και αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών (όπως στην κατηγορία Γ).
Ε. Περιοχές με δυνατότητες ήπιας ανάπτυξης: Προβλέπεται παροχή κινήτρων με ευνοϊκότερους όρους δόμησης (π.χ. υπό προϋποθέσεις έως και 10% μεγαλύτερος συντελεστής δόμησης, κάλυψη, ύψος, όγκος), μείωση των απαιτούμενων κριτηρίων κτιριοδομικής και πολεοδομικής αναβάθμισης τουριστικών καταλυμάτων (π.χ. ως προς τους χώρους στάθμευσης, βεράντες) κ.λπ. Επίσης, προωθείται ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών.
