Σε μια περίοδο κατά την οποία η Κεφαλονιά καλείται να διαχειριστεί δύο από τις σοβαρότερες προκλήσεις της τελευταίας δεκαετίας –το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΤΠΣ) και τα συνεχιζόμενα πλημμυρικά φαινόμενα–, παρατηρείται ένα φαινόμενο που αξίζει προσοχής: ενώ οι επίσημοι θεσμοί αντιμετωπίζουν τα ζητήματα αυτά με εμφανή αμηχανία, τοπικές κοινωνίες φαίνεται να κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση. Και να το κάνουν με τρόπο πιο δομημένο απ’ όσο θα περίμενε κανείς.
Η πρόκληση του νέου ΤΠΣ και η παρέμβαση του Πόρου
Το υπό εκπόνηση Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Αργοστολίου αναμένεται να αποτελέσει το βασικό εργαλείο σχεδιασμού για τις επόμενες δεκαετίες. Πρόκειται για ένα σύνθετο τεχνικό έργο που καθορίζει, μεταξύ άλλων, τις ζώνες οικιστικής ανάπτυξης, τις περιοχές ειδικής προστασίας, τους όρους δόμησης, αλλά και τις στρατηγικές χωροθέτησης δραστηριοτήτων.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Δημοτική Ενότητα Πόρου υπέβαλε πρόσφατα ένα σύνολο προτάσεων που, σύμφωνα με πληροφορίες, αξιολογήθηκε θετικά από τους ίδιους τους μελετητές του ΤΠΣ. Το ενδιαφέρον δεν έγκειται μόνο στο περιεχόμενο των προτάσεων, αλλά κυρίως στη διαδικασία που ακολουθήθηκε: συλλογική εργασία, αναφορές σε επιστημονικές πηγές, αποτύπωση τοπικών ιδιαιτεροτήτων, και ένα τελικό κείμενο που δείχνει ότι η τοπική κοινωνία μπορεί –υπό προϋποθέσεις– να λειτουργήσει ως ώριμος συνομιλητής στον σχεδιασμό.
Δημοτική Κοινότητα Πόρου : Κατάθεση προτάσεων για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο
Η περίπτωση Πόρου αποδεικνύει πως, όταν μια κοινότητα κινητοποιείται με τεχνική υποστήριξη και συντονισμό, μπορεί να συμμετάσχει ουσιαστικά σε μια διαδικασία στρατηγικού χαρακτήρα και να προσφέρει προστιθέμενη αξία, χωρίς να εγκλωβίζεται σε τοπικισμούς ή γενικόλογες επιθυμίες.
Αγία Ευφημία: Η διαχείριση κινδύνου ως συλλογική ευθύνη
Στον αντίποδα του αναπτυξιακού σχεδιασμού, η Αγία Ευφημία παραμένει επί σειρά ετών το πιο ευάλωτο σημείο του νησιού σε πλημμυρικά φαινόμενα – κάτι που επιβεβαιώθηκε εκ νέου με την πρόσφατη δημόσια αναφορά του καθηγητή Τάσου Καλημέρη. Παρά την κρισιμότητα της κατάστασης, δεν έχει υπάρξει μέχρι στιγμής ένας ολοκληρωμένος επιχειρησιακός σχεδιασμός από την πλευρά των αρμόδιων φορέων.
Οι προτάσεις της ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΠΥΛΑΡΟΥ
Μέσα σε αυτό το κενό, μια επιτροπή πολιτών της περιοχής προχωρά σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες και καταρτίζει, βήμα-βήμα, έναν φάκελο προτάσεων για αντιπλημμυρικά έργα. Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τη διαδικασία, γίνεται προσπάθεια να συνδυαστούν τα δεδομένα της εμπειρίας (τοπικές γνώσεις και επαναλαμβανόμενα σημεία πλημμυρών) με τις τεχνικές δυνατότητες παρέμβασης, βάσει υφιστάμενων μελετών αλλά και νέων γεωτεχνικών αναλύσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η προσέγγιση αυτή δεν είναι συγκρουσιακή, αλλά προσανατολισμένη στη συμπλήρωση της δουλειάς των θεσμών. Η επιτροπή δεν ζητά την αντικατάσταση των αρμοδίων, αλλά την αξιοποίηση της συλλογικής εμπειρίας με επιστημονική τεκμηρίωση – κάτι που, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να αποτελέσει μοντέλο συμμετοχικής διαχείρισης κινδύνου.
Ενδείξεις αλλαγής ή μεμονωμένα παραδείγματα;
Οι δύο αυτές πρωτοβουλίες –στον Πόρο και στην Αγία Ευφημία– είναι, προς το παρόν, εστίες προβληματισμού και ελπίδας. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για συνολική στροφή της Κεφαλονιάς προς ένα νέο υπόδειγμα συμμετοχικής ανάπτυξης. Ωστόσο, είναι σαφές ότι η δυναμική υπάρχει. Το ερώτημα είναι αν θα ενισχυθεί, αν θα διαχυθεί σε άλλες περιοχές και αν οι θεσμικοί φορείς θα είναι διατεθειμένοι να την ενσωματώσουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Η στήριξη τέτοιων πρωτοβουλιών –με τεχνικά μέσα, δημόσιο λόγο και θεσμική αναγνώριση– δεν είναι απλώς «ένδειξη καλής θέλησης». Είναι επένδυση σε μια νέα κουλτούρα σχεδιασμού και διαχείρισης. Μια κουλτούρα στην οποία η γνώση του ειδικού συναντά τη γνώση του κατοίκου και η πολιτική απόφαση στηρίζεται σε τεκμήρια και όχι σε εντυπώσεις.
Το στοίχημα παραμένει ανοιχτό
Η Κεφαλονιά βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Η επόμενη πενταετία –και ιδιαίτερα τα δύο επόμενα χρόνια κατά τα οποία θα οριστικοποιηθεί το ΤΠΣ και θα αξιολογηθούν τα πρώτα χρηματοδοτικά εργαλεία για έργα πρόληψης φυσικών κινδύνων– θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τις δυνατότητες του νησιού να μετακινηθεί από μια αμυντική διαχείριση της καθημερινότητας σε μια στρατηγική ανάπτυξης με κοινωνική συμμετοχή.
Η διαφορά θα την κάνουν –όπως πάντα– οι μικρές ομάδες ανθρώπων που δουλεύουν με σχέδιο, γνώση και διάρκεια. Αν έχουν χώρο να ακουστούν, μπορεί το νησί να αλλάξει κατεύθυνση. Αν όχι, θα συνεχίσει να παλινδρομεί ανάμεσα σε σιωπηρές αδράνειες και αποσπασματικές παρεμβάσεις.
Εμείς, στο Kefalonia Press, παρακολουθούμε αυτές τις εξελίξεις με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πιστεύουμε στη δύναμη της τοπικής κοινωνίας όταν εκφράζεται με τεκμηρίωση, συλλογικότητα και ευθύνη. Γι’ αυτό και στηρίζουμε –και θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε– τέτοιες προσπάθειες και πρωτοβουλίες. Για την Κεφαλονιά που ονειρευόμαστε.
==
Οι εικόνες ειναι δημιουργία τεχνητής νοημοσύνης χωρίς την παρέμβαση ανθρώπου στις λεπτομέρειες.