Έτυχε και πήγα τη μικρή μου σε ένα πάρτι γενεθλίων όπου για πολλοστή φορά φέτος, το “θέμα” του ήταν μάθημα μαγειρικής. Περιέργως πια δεν μας κάνει καμία εντύπωση πως αντί για παιχνίδια, χορούς και τούρτες, θα έφτανε η εποχή που τα πιτσιρίκια θα διασκέδαζαν φορώντας ποδιά και σκούφο και θα μαγείρευαν κάθε είδους λιχουδιά σαν επαγγελματίες. Η μαγειρική τρέλα των καιρών, τα ριάλιτι με μικρούς και μεγάλους σεφ, οι τόσες εναλλακτικές στη διατροφή, οι άπειρες γεύσεις, οι “λύσεις”, η “εύκολη και υγιεινή διατροφή” είναι πιο τρέντι κι από τα ζώδια πια. Και η κουζίνα λέει, είναι δείγμα πολιτισμού. Βασικά αν ισχύει αυτό, εμείς πρέπει να είμαστε η ντροπή της ανθρωπότητας. Μισό και εξηγούμαι.
Γράφει η Κωνσταντίνα Δελημήτρου
Η μικρή μου σεφ λοιπόν, πήρε προχθές μια μπανάνα και αφού την καθάρισε, σούφρωσε το μούτρο της και την πέταξε στον κάδο γιατί ήταν “μπλιαξ”. Δεν είχα ιδέα για τις νέες της ηλίθιες συνήθειες. Άνοιξα τον κάδο έντρομη και είδα μια μπανάνα με δύο καφέ στίγματα στο μέγεθος φακής. Τη μάλωσα, προσπάθησα να της εξηγήσω, την πίεσα να την πλύνει και να τη φάει αφού καθαρίσει τα καφέ σημάδια με ένα μαχαίρι, μα εκείνη απλά με κοίταξε με απορία καθώς της ήταν αδύνατον να καταλάβει γιατί έκανα έτσι για μια “χαζομπανάνα”.
Έβλεπα προχθές μια συνταγή με τηγανητές πατάτες και ο σπουδαίος ερασιτέχνης μάγειρας του ΥouTube, αφού έκοψε τις πατάτες στο ειδικό μηχάνημα, πολύ φυσικά πέταξε στο καλάθι όσες δεν είχαν το επιθυμητό σχήμα. Άλλη πάλι, μεγάλη και τρανή υποτίθεται μαγείρισσα… ή μάλλον σεφ της τηλεόρασης (γιατί το μαγείρισσα βλέπεις, είναι υποτιμητικό στις μέρες μας) έκοψε το μισό ζυμάρι από την πίτα της για να δώσει το σχήμα που ήθελε κι έπειτα πέταξε ό,τι περίσσεψε. Στη συνέχεια, τη στόλισε από πάνω με κομμάτια φρούτων που έκοψε σε σχήμα καρδούλας. Μάντεψε λοιπόν τί έκανε τον κουβά φρούτα που περίσσεψαν από τις σκατοκαρδούλες της.
Το πιο τραγικό, όλα αυτά δεν χρειάζεται κανείς μας να τα κάνει στα κρυφά ή έστω με τρόπο, δεν είναι καν προκλητικό ή αγενές πια να πετάς την τροφή που δεν είναι όμορφη, δεν έχει το σχήμα ή το χρώμα που θες ή ρε παιδί μου απλά περισσεύει μετά τη διακόσμηση του πιάτου σου. Όλοι οι “μεγάλοι” σεφ, το θεωρούν απόλυτα φυσιολογικό να έχουν φετιχισμό με την εμφάνιση και την “ποιότητα” των υλικών τους και να πετούν επιδεικτικά ό,τι δεν ταιριάζει στο υψηλό τους δημιούργημα. Και τολμούν όλοι μα όλοι να σου μιλούν ακατάπαυστα για οικονομίες, υγείες, περιβάλλοντα και σωστές διατροφές. Οι πιο θρασείς δε, τολμούν να μιλούν και για παράδοση. Που αν τους έβλεπε η γιαγιά μου που παιδευόταν μήνες να καταφέρει να γεμίσει ένα καλάθι τρόφιμα από τη λειψή παραγωγή της να μας στείλει, θα τους κυνήγαγε ακόμη με τον κόπανο.
Συντονιστείτε λίγο. Κοιτάξτε γύρω σας. Όλο αυτό δεν είναι μαγειρική και σίγουρα όχι σωστή διατροφή. Είναι τελείως λάθος διατροφή. Είναι λάθος για το περιβάλλον, για την οικονομία, την ηθική μας και φυσικά για την υγεία εκείνων του άλλου μισού πλανήτη που δεν έχουν τροφή. Όλο αυτό είναι καθαρή διαστροφή. Η μισή παραγωγή του πλανήτη πετιέται. Η μισή. Όχι τρόπος του λέγειν, σε νούμερα. Από τα φρούτα και τα λαχανικά που παράγουμε, τρώμε μόνο τα μισά και τα άλλα μισά απλά τα πετάμε. Βλέπεις αφού εμείς δεν τα θέλουμε και κανείς άλλος ανάμεσά μας δεν τα χρειάζεται, τί άλλο να τα κάνεις; Άσε που είναι απαγορευτικό το κόστος να τα φορτώνουμε ξέρωγω σε ένα καράβι και να τα μοιράζουμε πάρα πέρα. Και ο λιμός της Υεμένης είναι στου διαόλου τη μάνα. Πού να τρέχεις. Οπότε στον κουβά. Τί πιο λογικό;
Μην ξεχάσουμε μόνο να καταστρέψουμε και τις επόμενες γενιές. Προλαβαίνουμε δεν προλαβαίνουμε. Ας διδάξουμε και τα πιτσιρίκια μας πως σε όλο το δυτικό κόσμο, σημασία έχουν τα “αγνά και φρέσκα υλικά” μόνο, πως οφείλουμε να πετάμε αβέρτα ό,τι τροφή δεν θα πρωταγωνιστούσε σε διαφήμιση, πως πρέπει να σεβόμαστε και να προσέχουμε πολύ τη διατροφή μας μα μόνο τη στιγμή που την αγοράζουμε διότι μετά είναι δικιά μας και την κάνουμε ό,τι θέλουμε, άμα λάχει την πετάμε κιόλας. Τέλος ας μην ξεχάσουμε να τα διδάξουμε πως η “παρουσίαση” του πιάτου μας οφείλει να μοιάζει τόσο τέλεια όσο ένα έργο τέχνης. Αλλιώς μην τα ξαναλέμε, κουβά.
 |
| Εικόνα από την καμπάνια “ugly food” του γαλλικού σούπερ μάρκετ Intermarché για την πώληση των «άσχημων» φρούτων και λαχανικών με έκπτωση. |
Φερόμαστε στο φαγητό με τον ίδιο ακριβώς σεβασμό που φερόμαστε στον πλανήτη, στους συνανθρώπους μας, στα ζώα, παντού. Ακκιζόμαστε για τον πολιτισμό μας όταν μαγειρεύουμε όλα αυτά τα Υψηλά αλλά σόρι, ο βασιλιάς είναι γυμνός. Τα πεντάστερα πιάτα μας δεν είναι για καμάρι, είναι η μεγαλύτερη κατάντια του πολιτισμού μας αν σκεφτείς τί φαγητό έχει πεταχτεί για να επιτευχθεί τόσο τέλεια εμφάνιση και γεύση. Ειδικά αν σκεφτείς τί διδάσκουν αυτά τα πιάτα σε εμάς και τα παιδιά μας.
Αντί να τους θεοποιούμε, θα έπρεπε να κράζουμε όλους αυτούς τους “σεφ” της μόστρας που δεν έχουν κανένα σεβασμό απέναντι στο φαγητό και τα υλικά τους, που μισούν το λάθος χρώμα, τη λάθος γεύση, το λάθος σχήμα. Που δεν έμαθαν ποτέ ότι το σημαντικότερο μάθημα μαγειρικής είναι πώς να διορθώσεις ένα “λάθος” φαγητό για να μην το πετάξεις, πώς να γεμίζεις μια θεόστραβη πιπεριά, πως οι πατάτες σε κύβους δεν είναι βρε ηλίθιε στ’ αλήθεια κύβοι ούτε θα πάρει κανείς μας χάρακα προτού τις φάει, πως το ζυμάρι που περίσσεψε από την πίτα, ο φυσιολογικός κόσμος το κάνει μπαλάκια και το στολίζει με ελιές ή σταφίδες για τα πιτσιρίκια, δεν το πετάει. Ο φυσιολογικός κόσμος. Ο υπόλοιπος, ούτε που του περνά απ΄το μυαλό.
Θέλω να πω, ένα απλό ταπεινό μήλο είναι ιερό πράγμα αν σκεφτεί κανείς τον κόπο, τους πόρους και τον χρόνο που χρειάστηκε για να παραχθεί. Αν σκεφτεί κανείς πως ο μισός πλανήτης δεν το έχει καν δοκιμάσει. Όμως η παραμικρή κηλίδα στη φλούδα του αρκεί για να καταλήξει στον κάδο είτε από τον γεωργό, είτε από την εταιρεία που βάζει “προδιαγραφές” ή μάλλον, καλούπι στα σχήματα και τα χρώματα της φύσης (!) είτε από εμάς τους ίδιους. Σε έναν ιδανικό κόσμο, ο όγκος των πεταμένων τροφίμων κάθε επιχείρησης ή σπιτιού θα σήμαινε καταναγκαστικά έργα σε περιβόλι. Αλλά άντε να αρχίσεις να εξηγείς γιατί.
Εξίσου τραγικό μα φυσιολογικό στον μισοπεινασμένο μας πλανήτη, το ‘χουμε να χρησιμοποιούμε φαγώσιμα για να φτιάξουμε μαλακίες. Θα δεις να σπαταλάμε φρούτα για να φτιάξουμε αρώματα, να πετάμε γάλα και άλλα πολύτιμα υλικά για να φτιάξουμε καλλυντικά και αντιρυτιδικά, μέλι βρε αθεόφοβοι για σαμπουάν και κρέμες σώματος. Και δεν έχουμε αφανιστεί ακόμη! Ο μισός πλανήτης φέρεται στο φαγητό σαν θεό και σκουπίδι συνάμα. Μόνο τα τρόφιμα λέει, που πετιούνται στην Ευρώπη μπορούν να ταΐσουν άνετα όλη την Αφρική για πάντα. Κάποτε είχαμε το σύνδρομο της κατοχής. Τώρα δεν χρειάζεται να περάσεις κατοχή εσύ. Λίγη τηλεόραση να ανοίξεις και να δεις την τόση δυστυχία γύρω σου, έναν-δυο αμπελοφιλόσοφους να ακούσεις και στο λεπτό γίνεσαι κι εσύ ανέμελο χαζογκομενάκι της ό,τι φάμε κι ό,τι πιούμε κοινωνίας μας. Κυρ Στέφανε φέρε και μη σταματάς!
Θεωρητικά το πρόβλημα της πείνας είναι ένα εντελώς “ηλίθιο πρόβλημα” διότι λύνεται αύριο το πρωί. Δεν είναι ασθένεια που ψάχνουμε ακόμα το φάρμακο. Αν βάλεις κάτω τα νούμερα, αρκεί ένα μαγικό χέρι να πάρει αυτά που πετάμε ή δεν καταναλώνουμε και να τα δώσει εκεί που τα χρειάζονται. Αν γίνει αυτό, όλος ο πλανήτης δεν θα ξανασυναντήσει πείνα ποτέ ξανά. Το μαγικό όμως αυτό χέρι, παρότι υπάρχει δεν ενδιαφέρεται και δεν έχει καμία λογική. Κυρίως, παιδεία.
 |
| Τροφή για σκέψη: το νούμερο ένα τρόφιμο παγκοσμίως που πετάμε περισσότερο είναι το ψωμί. |
Μόλις φέτος στήθηκαν εκστρατείες ολόκληρες για την πλαστική σακούλα χωρίς κανείς ποτέ να θίξει το γεγονός πως αν καταφέρουμε να καταπολεμήσουμε τη σπατάλη τροφίμων, το πρόβλημα με τις σακούλες λύθηκε. Ούτε τις μισές δεν θα χρειαζόμασταν. Αλλά πού. Γεμίσαμε οργανώσεις και ακτιβιστές κολλημένους με τον πλανήτη, τα ζώα, την ανακύκλωση και άλλα ιερά και δεν μπορώ καθόλου να καταλάβω πώς γίνεται το φαγητό και η σπατάλη του να αποτελεί τόσο τρανταχτή εξαίρεση από τις προσπάθειες να σωθούμε από τη σίγουρη καταστροφή. Αντί να λυσσάνε να μας μάθουν πώς γίνεται το κομπόστ, θα έπρεπε πρώτα να καίγονται να μάθουν γιατί πετάμε τόσα τρόφιμα και γιατί υπάρχει αυτή η ρημαδοανάγκη να τα κάνουμε κομπόστ.
Τα startups για την καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο παντού, μα έχουν περισσότερο να κάνουν με τη σπατάλη από επιχειρήσεις και βιομηχανίες. Ακριβώς γι’ αυτό δεν μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Η καρδιά του προβλήματος λένε τα νούμερα, είναι τα ίδια τα νοικοκυριά.
“Αηδιάζω και μόνο στη σκέψη” άκουσα προχθές μια νεαρή να λέει “να ψωνίσω ληγμένα τρόφιμα μόνο και μόνο γιατί είναι φθηνότερα”. Αηδιάζουμε. Αυτό είναι το κύριο θέμα μας. Εκπαιδευτήκαμε να μας αηδιάζει οτιδήποτε ξεφεύγει από τα αφύσικα που μας πλασάρανε για φύση. Κυρίως, μας αηδιάζει η ασχήμια και η φτώχεια. Πλέον αντί να εντοπίζουμε τα προβλήματα, αντί να τα σκεφτόμαστε και να βρίσκουμε λύσεις, εμείς αηδιάζουμε και προχωράμε. Όχι μπροστά και όχι για πολύ, πάντως.
