100 πρώτες μέρες επείγουσας κυβερνητικής δράσηςγια το περιβάλλον και την κλιματική κρίση
Οι πρώτες περιβαλλοντικές προκλήσεις και ευκαιρίες της κυβέρνησης
Με έγγραφο προς τον Πρωθυπουργό και τους αρμόδιους υπουργούς, το WWF Ελλάς αναδεικνύει τις ενέργειες άμεσης προτεραιότητας για το περιβαλλοντικό έργο της νέας κυβέρνησης, οι οποίες μπορούν να δώσουν ένα σαφές στίγμα βιώσιμης αναπτυξιακής πολιτικής μέσα σε μόλις 100 ημέρες.
Οι επόμενοι τρεις μήνες θα είναι διεθνώς καταλυτικοί για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την αναχαίτιση της απώλειας της βιοποικιλότητας. Κύριοι άξονες των παρεμβάσεων που το WWF Ελλάς προκρίνει ως απολύτως αναγκαίες για τη στροφή της χώρας προς τη βιωσιμότητα είναι η θεμελίωση της περιβαλλοντικής δημοκρατίας, η απελευθέρωση από τα ορυκτά καύσιμα με άμεση στροφή απεξάρτησης από τον λιγνίτη και τους υδρογονάνθρακες, η προσαρμογή της δημόσιας διοίκησης και των μηχανισμών πολιτικής προστασίας στις επικίνδυνες για όλους τους τομείς συνθήκες της κλιματικής κρίσης, και η αποτελεσματική θωράκιση των φυσικών οικοσυστημάτων ως περιοχών κλιματικής ανθεκτικότητας, αλλά και ως καταλυτών για την προστασία ανθρώπων και την προαγωγή αναπτυξιακής οικονομικής δραστηριότητας.
Κρίσιμη επίσης παράμετρος είναι η δυναμική συμμετοχή της χώρας σε διεθνείς πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και προστασία της βιοποικιλότητας, καθώς και η υποστήριξη των διεθνών προσπαθειών για μια νέα συμφωνία για τη φύση και τον άνθρωπο και για την αποτελεσματική επίτευξη των διεθνών στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη (SDGs).
Συνοπτικά, οι σημαντικότερες άμεσες προκλήσεις σε ορισμένους από τους τομείς κυβερνητικής δράσης είναι οι εξής:
• Συντονισμός κυβερνητικού έργου: Καλή διακυβέρνηση, μέσα από περιβαλλοντικά διαφανή και κοινωνικά συμμετοχική νομοθέτηση, αλλά και αποφυγή υποβολής τροπολογιών και ρυθμίσεων σε άσχετα νομοσχέδια, ως θεμέλιο για την ανάπτυξη περιβαλλοντικής δημοκρατίας.
• Υπουργείο Οικονομικών: Ενσωμάτωση περιβαλλοντικών παραμέτρων στους ετήσιους κρατικούς προϋπολογισμούς, ως θεμελιώδης παράμετρος περιβαλλοντικής διαφάνειας και λογοδοσίας. Επίσης, ενεργή συμμετοχή σε διεθνείς πρωτοβουλίες υπουργών οικονομικών για την κλιματική αλλαγή. Ειδικά όσον αφορά στην παράκτια ζώνη, ζητείται δέσμευση ότι δεν θα υποβληθεί κανένα νομοσχέδιο υποβάθμισης του προστατευτικού πλαισίου για αιγιαλό, όχθες και παραλία.
• Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων: Στροφή των δημόσιων επενδυτικών πολιτικών (Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, επενδυτικός νόμος, πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων) προς μια ζωντανή ελληνική οικονομία, με δεδομένο ότι η μείωση του κλιματικού αποτυπώματος της χώρας αποτελεί κλειδί για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
• Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη: Άμεση προσαρμογή των μηχανισμών πολιτικής προστασίας και του Πυροσβεστικού Σώματος στις επικίνδυνες συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική κρίση, ως ζήτημα ζωής και θανάτου για ανθρώπους και φύση.
• Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων: Προώθηση βιωματικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία και στρατηγικός σχεδιασμός για ένταξη της αγωγής για την κλιματική αλλαγή σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με στόχο τη δημιουργία μελλοντικών ενεργών πολιτών που νοιάζονται για την προστασία του περιβάλλοντος.
• Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας: Κεντρική κατεύθυνση για το σημαντικό αυτό υπουργείο είναι η δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τον συντονισμό των κυβερνητικών πολιτικών στο μέτωπο αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, η διάσωση της ΔΕΗ με άμεση απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και στροφή προς την παραγωγή και αποθήκευση καθαρής ενέργειας, αλλά και η διαφανής επανεξέταση της σκοπιμότητας και των κινδύνων από τα σχέδια εξόρυξης υδρογονανθράκων που αναπόφευκτα θα οδηγήσει στη γενναία και αναγκαία απόφαση ακύρωσης των προγραμμάτων και απεμπλοκής της χώρας από αυτά.
Το πρόσφατο δεδομένο της παραπομπής της χώρας στο Δικαστήριο της ΕΕ για ελλιπέστατη προστασία των περιοχών και ειδών του Δικτύου Natura 2000 φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ να προτάξει ως προτεραιότητα τη θεσμική θωράκιση του φυσικού πλούτου της χώρας. Πρώτο βήμα είναι η άμεση δημοσιοποίηση δεσμευτικού χρονοδιαγράμματος ολοκλήρωσης της διαδικασίας έγκρισης των σχετικών προεδρικών διαταγμάτων και των σχεδίων διαχείρισης μέσα από ουσιαστικές και διαφανείς διαδικασίες κοινωνικής συμμετοχής και διαβούλευσης.
Ειδικά όσον αφορά στην περιβαλλοντική νομιμότητα, κορυφαία ανάγκη είναι η απεμπλοκή των ελέγχων για περιβαλλοντικές παραβάσεις από πολιτικές εξαρτήσεις, με την προτεινόμενη ίδρυση ανεξάρτητης αρχής περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων. Παράλληλα, να σταματήσει το περιβαλλοντικό υπουργείο να «κλείνει το μάτι» στη διάχυτη παρανομία που επικρατεί με την αυθαίρετη δόμηση, με πρώτη εμβληματική ενέργεια την απόσυρση από τη Βουλή του νομοσχεδίου για τις οικιστικές πυκνώσεις και για τακτοποιήσεις αυθαίρετων οικισμών σε δασική γη.
Τέλος, σε ένα από τα προφανέστερα πεδία πολιτικής υστέρησης, την ανακύκλωση, είναι απαραίτητο να τεθεί σε εφαρμογή το σύστημα υποχρεωτικής χωριστής συλλογής, αλλά και να γίνει αυστηρή αξιολόγηση των υφιστάμενων συλλογικών συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων συσκευασιών.
• Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης: Η ψηφιακή διακυβέρνηση έχει πλέον κομβικό ρόλο στην εμβάθυνση της περιβαλλοντικής δημοκρατίας. Η νέα κυβέρνηση καλείται να στηρίξει τη λειτουργία της Διαύγειας και να επεκτείνει τη χρήση της με υποχρεωτική ανάρτηση όλων των διοικητικών πράξεων. Επίσης, να τοποθετήσει την πλατφόρμα opengov.gr στο επίκεντρο των ηλεκτρονικών διαβουλεύσεων για όλες τις νομοθετικές πρωτοβουλίες.
• Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών: Η μείωση των εκπομπών από τις μεταφορές πρέπει απαραιτήτως να αποτελέσει πολιτική προτεραιότητα και να συνοδευτεί από εμβληματικές παρεμβάσεις σε υποδομές, όπως η διάνοιξη τμήματος του ποταμού Ιλισσού, με γνώμονα την κλιματική προσαρμογή.
• Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων: Η ασφαλής διατροφή με μείωση της σπατάλης τροφίμων πρέπει να αποτελέσει πολιτική προτεραιότητα. Επίσης, στον κρίσιμο τομέα της αλιείας, είναι απαραίτητη η επαναφορά της ερασιτεχνικής άδειας αλιείας που αδικαιολόγητα καταργήθηκε το 2014, στερώντας έσοδα από το κράτος και επιτείνοντας την ανεύθυνη χρήση των θαλάσσιων πόρων. Τέλος, επιτακτική είναι πια η ανάγκη σοβαρής αντιμετώπισης των ζημιών που προκαλούνται από άγρια πανίδα σε περιουσίες και επαγγελματικό εξοπλισμό.
Δυστυχώς, οι προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης, όπως αυτές διατυπώθηκαν στη Βουλή πριν λίγες μέρες, δεν φαίνεται να συμμερίζονται τη φιλοδοξία της νέας προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, για προώθηση πολιτικών που έχουν ως στόχο την άμεση αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, προκειμένου η Ευρώπη να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050.
«Η θωράκιση της χώρας απέναντι στην κλιματική κρίση δεν είναι υπό διαπραγμάτευση. Είναι απαραίτητη συνθήκη για τη βιωσιμότητα και την ασφάλεια της Ελλάδας. Η νέα κυβέρνηση καλείται να λάβει ιστορικές αποφάσεις για το μέλλον όλων. Το σημείωμα που στείλαμε σήμερα σε όλους τους υπουργούς περιέχει άμεσα υλοποιήσιμες προτάσεις που θέτουν ως προτεραιότητα τη μάχη κατά της κλιματικής κρίσης και δημιουργούν το απαραίτητο πλαίσιο που μπορεί να εγγυηθεί μια πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη», δήλωσε ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας.
