του Νίκου Αβουκάτου
Η Ελλάδα φιλοξενεί σημαντικές αναπαραγωγικές αποικίες τους είδους της Caretta caretta, ενός από τα δυο είδη θαλάσσιων χελωνών που φωλειοποιούν στη Μεσόγειο.
«Η παρακολούθηση και προστασία των παραλιών ωοτοκίας είναι πολύτιμη για την επιβίωση του είδους. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι παραλίες αυτές αντιπροσωπεύουν ένα μικρό κομμάτι του κύκλου ζωής των θαλάσσιων χελωνών. Ως μεταναστευτικοί οργανισμοί, οι θαλάσσιες χελώνες μετακινούνται μεταξύ περιοχών αναπαραγωγής και τροφοληψίας διανύοντας αποστάσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων, ενώ χρησιμοποιούν διαφορετικά θαλάσσια ενδιαιτήματα (ανάπτυξης, τροφοληψίας) για τα διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής τους. Καθώς λοιπόν, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους διαβιούν στο θαλάσσιο περιβάλλον, είναι σημαντική η διερεύνηση της τρωτότητάς τους εντός της θάλασσας», δηλώνει στη Greenagenda.gr ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Αντώνης Μαζάρης (http://mazaris.net/).
Σύμφωνα με τον κ. Μαζάρη, «η αναγκαιότητα να εντοπίσουμε και προστατεύσουμε τα θαλάσσια ενδιαιτήματα του είδους υποστηρίζεται πλέον από όλους του ειδικούς, παγκοσμίως. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της Οδηγίας Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική (MSFD, 2008/56/ΕΕ) μας δείχνει ξεκάθαρα αυτήν την κατεύθυνση. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να σχεδιάσουμε τις δράσεις μας σε ένα νέο, αποτελεσματικό, ολιστικό πλαίσιο, ακόμα και ένα αυτό σημαίνει ότι θα απομακρυνθούμε λίγο από τις παραδοσιακές αντιλήψεις και επιλογές μας σχετικά με τη μονοδιάστατη παρακολούθηση και προστασία των παραλιών ωοτοκίας».
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στη Μεσόγειο πεθαίνουν πάνω από 40.000 χελώνες ετησίως λόγω της παρεμπίπτουσας αλιείας.
«Ο αριθμός αυτός φαντάζει τεράστιος και μας κάνει να αναρωτηθούμε εάν όντως έχουμε να κάνουμε με ένα είδος που κινδυνεύει. Η αλήθεια είναι ότι οι πληθυσμοί χαρακτηρίζονται από ένα μεγάλο αριθμό νεαρών ατόμων τα οποία όμως θα χρειαστούν ίσως και πάνω από τρεις δεκαετίες για να φτάσουν την ηλικία της αναπαραγωγικής ωρίμανσης. Σε αυτό το διάστημα η κλάση των ανήλικων χελωνών θα έχει υποστεί τεράστιες μειώσεις με αποτέλεσμα ελάχιστα μόνο άτομα να μπορούν ενεργά να προσφέρουν στον πληθυσμό μέσω της παραγωγής απογόνων», σημειώνει ο κ. Μαζάρης.
Η μεγάλη λοιπόν, νέα πρόκληση των επιστημόνων είναι ο εντοπισμός και η προστασία των θαλάσσιων ενδιαιτημάτων. Προς αυτή την κατεύθυνση, μια ομάδα επιστημών που αποτελείται από βιολόγους, περιβαλλοντολόγους και ωκεανογράφους, ορμώμενη από τον Τομέα Οικολογίας του ΑΠΘ, επιχειρεί να αξιοποιήσει το σύνολο νέων τεχνολογιών (δορυφορικά δεδομένα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, κλιματικά μοντέλα) για να κατανοήσει καλύτερα τη χρήση του θαλάσσιου χώρου του Ιονίου.
«Πιστεύουμε ότι οι θάλασσες του Ιονίου αποτελούν πολύτιμο βιότοπο ανάπτυξης, τροφοληψίας και διαχείμασης, για θαλάσσιες χελώνες που μπορεί να γεννούν σε πολλές και διαφορετικές παραλίες της Μεσογείου. Γνωρίζουμε ότι την περιοχή επισκέπτονται ακόμα και πράσινες χελώνες οι οποίες αναπαράγονται μόνο σε περιοχές της ανατολικής Μεσογείου. Η χρήση του χώρου φαίνεται να αυξάνει σημαντικά τα τελευταία έτη», αναφέρει στη Greenagenda.gr ο Νίκος Βαλλιάνος, διαχειριστής Άγριας Φύσης του Πανεπιστημίου του Aberdeen, συνεργάτης της ομάδας του ΑΠΘ και συνιδρυτής του προγράμματος Wildlife Sense, ο οποίος καταγράφει καθημερινά τη χρήση του χώρου στις θάλασσες της Κεφαλονιάς.
«Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε μια μετατόπιση των θαλάσσιων ενδιαιτημάτων, καθιστώντας σταδιακά κάποιες περιοχές ακατάλληλες, συρρικνώνοντας άλλες ή και αναδεικνύοντας κάποιες νέες. Στόχος μας είναι να εντοπίσουμε τις περιοχές οι οποίες θα διατηρήσουν την κλιματική τους καταλληλότητα και στο μέλλον, αφού αναμφισβήτητα αποτελούν το κλειδί για τη βιωσιμότητα των πληθυσμών σε έναν μεταβαλλόμενο πλανήτη. Ένα σύνολο από προγνωστικά μοντέλα που εφαρμόζουμε μας δείχνουν ότι η καταλληλότητα των περιοχών του Ιονίου θα παραμείνει σταθερή ή και θα αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες ακολουθώντας τις αλλαγές των κλιματικών συνθηκών. Επομένως, είναι μονόδρομος για τη προστασία του είδους να εστιάσουμε σε συγκεκριμένα θαλάσσια ενδιαιτήματα. Σε αυτό το εγχείρημα δεν είμαστε μόνοι», αναφέρει ο κ. Μαζάρης ο οποίος τονίζει την πολύτιμη βοήθεια και άψογη συνεργασία με το προσωπικό και τη διοίκηση του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ενώ επισημαίνει ότι το Ίδρυμα Περιβάλλοντος Ιονίων Νήσων (Ionian Environment foundation/IEF) είναι ένα διεθνές δίκτυο περιβαλλοντικών ιδρυμάτων και εστιάζει στην προστασία του Ιονίου.
Το Ίδρυμα Περιβάλλοντος Ιονίων Νήσων υποστηρίζει τις σχετικές δράσεις της ομάδας με χρηματοδότηση, διότι η έρευνα αυτή αφενός συμβάλλει σε μια συνεχιζόμενη επιστημονική συζήτηση για την ενίσχυση της προστασίας στα θαλάσσια ενδιαιτήματα, αφετέρου μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα επαναξιολόγησης των εθνικών διαχειριστικών μας προτεραιοτήτων. Κατά τον διευθυντή του Ιδρύματος, Κώστα Καλούδη, η σύμπραξη πολλών εξειδικευμένων φορέων για τους σκοπούς του έργου δείχνει τον δρόμο και για μελλοντικές δράσεις και συνεργασίες.
