Εδώ και δεκαετίες, τα πλαστικά βρίσκονται στην καθημερινότητά μας, με κάθε άτομο στην Ελλάδα να παράγει 68 κιλά πλαστικών απορριμμάτων ετησίως. Ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, η παραγωγή απορριμμάτων αυξάνεται ακόμα περισσότερο, ενώ χιλιάδες πλαστικά καταλήγουν στις θάλασσες και τις ακτές. Το WWF Ελλάς, στο πλαίσιο της συνολικής δράσης του κατά των πλαστικών μιας χρήσης, ξεκίνησε το νέο πρόγραμμα «Υιοθέτησε μια παραλία» και καλεί τους πολίτες να συμμετέχουν, ώστε να συμβάλουμε όλοι στην αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης.
Το πρόγραμμα «Υιοθέτησε μία παραλία» είναι μία νέα πρωτοβουλία επιστήμης των πολιτών (citizen science) για την καταγραφή της παράκτιας πλαστικής ρύπανσης στη χώρα μας. Υλοποιείται με τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου και στην «καρδιά» του βρίσκεται η νέα γενιά, με υιοθεσίες παραλιών από εθελοντικές ομάδες, σχολεία και συλλογικότητες.
Κάθε ομάδα υιοθετεί μία συγκεκριμένη παραλία και εκπαιδεύεται από στελέχη του WWF Ελλάς στη διαδικασία παρακολούθησης και καταγραφής των απορριμμάτων. Η δράση επαναλαμβάνεται περιοδικά 2 με 4 φορές τον χρόνο για τη δημιουργία χρονοσειρών και τα δεδομένα από τις καταγραφές καταχωρούνται στην ιστοσελίδα adoptabeach.wwf.gr, ώστε να είναι δημόσια διαθέσιμα προς όλους.
Εθνική πλατφόρμα καταγραφής της πλαστικής ρύπανσης στις ελληνικές παραλίες
Μέσα από το πρόγραμμα θα δημιουργηθεί μία ολοκληρωμένη εθνική πλατφόρμα καταγραφής της πλαστικής ρύπανσης στις ελληνικές παραλίες, γεγονός εξαιρετικά σημαντικό καθώς η συλλογή στοιχείων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Τα κύρια ευρήματα θα αποτυπώνονται σε ετήσια έκθεση, η οποία θα αποστέλλεται προς δημόσιες υπηρεσίες, δημοτικές αρχές και ερευνητικούς φορείς.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε πιλοτικά τον περασμένο μήνα, με 22 εθελοντικές ομάδες να έχουν υιοθετήσει ήδη 26 παραλίες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Οι πρώτες 11 καταγραφές που έγιναν εντός Απριλίου σε υιοθετημένες παραλίες, από τη Θεσσαλονίκη έως τα Χανιά, έδωσαν μια πρώτη εικόνα για το μέγεθος του προβλήματος. Κατά μέσο όρο, καταγράφηκαν 925 απορρίμματα ανά 100 μέτρα ακτογραμμής, τη στιγμή που η ΕΕ έχει θεσπίσει ως ανώτατη οριακή τιμή τα 20 απορρίμματα ανά 100 μέτρα, προκειμένου να διατηρηθεί η καλή περιβαλλοντική κατάσταση της ακτογραμμής. Οι καταγραφές έδειξαν επίσης πως τα συχνότερα απορρίμματα στις παραλίες είναι τα αποτσίγαρα, τα πλαστικά καπάκια και τα κομμάτια πλαστικού, τα καλαμάκια και τα μωρομάντηλα. Ο μεγαλύτερος αριθμός απορριμμάτων ανά 100 μ. καταγράφηκε στην παραλία Κλαδισού Χανίων (3.790 τεμάχια), ενώ ο μικρότερος στην παραλία του Άη Γιώργη στη Νάξο (195 τεμάχια). Επισημαίνεται ότι για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων θα πρέπει να ολοκληρωθούν και οι επόμενες καταγραφές στις εν λόγω παραλίες και να δημιουργηθούν χρονοσειρές.
Όποιος επιθυμεί να δηλώσει συμμετοχή στο πρόγραμμα «Υιοθέτησε μία παραλία», μπορεί να μελετήσει πρώτα τις οδηγίες του προγράμματος και να παρακολουθήσει ένα από τα σύντομα σεμινάρια που θα πραγματοποιηθούν διαδικτυακά (5/6, 9/6 και 11/6). Δηλώσεις συμμετοχής εδώ ή στο adoptabeach@wwf.gr.
Σύμμαχοι σε αυτή την προσπάθεια είναι και οι ONIRAMA, ως πρεσβευτές του WWF Ελλάς στον αγώνα να βγάλουμε τα πλαστικά μιας χρήσης από τη ζωή μας. Μάλιστα, εθελοντική ομάδα μελών του WWF Ελλάς και των ONIRAMA έχουν υιοθετήσει την παραλία Θυμάρι Αττικής.«Είμαστε πολύ υπερήφανοι που μας δίνεται η ευκαιρία, μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος του WWF Ελλάς να αποτελέσουμε κι εμείς μέρος της λύσης κατά της πλαστικής ρύπανσης, που αποτελεί μεγάλο πρόβλημα παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα μας ειδικά, καθώς επηρεάζει ιδιαίτερα τις θάλασσες και τις παράκτιες περιοχές», δήλωσε ο frontman των ONIRAMA, Θοδωρής Μαραντίνης.
Στρατηγικός Εταίρος του προγράμματος «Υιοθέτησε μία παραλία» είναι το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, που συμμετέχει ενεργά από την πρώτη στιγμή στην προσπάθεια, κινητοποιώντας τα μέλη του σε ολόκληρη την Ελλάδα και ευαισθητοποιώντας τη νέα γενιά σχετικά με το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης. Ο Γενικός Έφορος των Προσκόπων, Χριστόφορος Μητρομάρας, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οι Πρόσκοποι, ως πρωτεργάτες στην προστασία του περιβάλλοντος εδώ και 111 χρόνια και ως Υπερήφανοι Πρεσβευτές των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, στο πλαίσιο της παγκόσμιας συνεργασίας μεταξύ WWF και Προσκόπων, ενώνουν και πάλι τις δυνάμεις τους με το WWF Ελλάς. Μέσω του πρωτοποριακού, περιβαλλοντικού citizen science προγράμματος “Υιοθέτησε μία παραλία”, στοχεύουμε για τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια στη συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων για την παράκτια και πλαστική ρύπανση επιλεγμένων παραλιών στην Ελλάδα, μέσω του δικτύου των 350 Προσκοπικών Συστημάτων».
Σημειώνεται ακόμη πως το πρόγραμμα υλοποιείται με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών και η διαδικασία της καταγραφής των θαλάσσιων απορριμμάτων διεξάγεται βάσει του κοινώς αποδεκτού πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Ομάδας για την παρακολούθηση της παράκτιας ρύπανσης από απορρίμματα. «Το πρόγραμμα ενισχύει τη συμμετοχή των πολιτών στην επιστημονική διαδικασία, συμβάλλοντας στην απόκτηση γνώσης και εντέλει στη βελτίωση της συμβίωσης μας με τη θάλασσα», επισημαίνει η Χριστίνα Ζέρη, ερευνήτρια του ΕΛΚΕΘΕ.
Το πρόβλημα των πλαστικών είναι τεράστιο και όλοι βρισκόμαστε εκτεθειμένοι, καθώς ό,τι καταλήγει στο περιβάλλον δεν μένει εκεί, αλλά επιστρέφει στον ίδιο μας τον οργανισμό μέσω της τροφικής αλυσίδας. Πρόσφατη έρευνα έχει δείξει πως καθένας μας καταναλώνει ακούσια περίπου 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα. Πλαστικά παράγονται και χρησιμοποιούνται κατά χιλιάδες τόνους σε όλο τον κόσμο (πάνω από 342 εκατομμύρια τόνοι το 2018), ενώ μόνο ένα μικρό ποσοστό (μόλις 21% το 2018) οδηγείται για ανακύκλωση. Στην Ελλάδα, η συνολική ποσότητα που παράγεται αγγίζει τους 700.000 τόνους ετησίως, με σχεδόν 40.000 τόνους να διαρρέουν στο περιβάλλον.
Στο πλαίσιο της συνολικής του δράσης για τα πλαστικά, το WWF Ελλάς συμμετέχει ενεργά στον εθνικό πολιτικό διάλογο για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης και την αποφυγή της πλαστικής ρύπανσης, ενώ καταθέτει τεκμηριωμένες λύσεις. Ήδη από τον Ιούλιο του 2020, είχε υποδείξει με σχετική έρευνα τα σημαντικότερα μέτρα πολιτικής που χρήζουν άμεσης εφαρμογής. Ένα από αυτά ήταν η φιλόδοξη ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904, που έγινε τελικά νόμος (ν. 4736/2020) και βάσει του οποίου θα σταματήσουν να κυκλοφορούν από τον Ιούλιο πολλά πλαστικά μιας χρήσης στην Ελλάδα (όπως πχ μπατονέτες και καλαμάκια).
Σε αυτό το πλαίσιο, το αμέσως επόμενο διάστημα, το WWF Ελλάς θα δώσει στη δημοσιότητα την ανανεωμένη έκδοση του Οδηγού που έχει αναπτύξει με συμβουλές αντικατάστασης και ανακύκλωσης πλαστικών, καθώς και έναν νέο Οδηγό για καλοκαίρι χωρίς πλαστικά. Παράλληλα, το WWF Ελλάς θα αξιοποιεί τα ευρήματα του προγράμματος «Υιοθέτησε μια παραλία» προκειμένου να ασκήσει πολιτική πίεση προς όφελος φιλόδοξων μέτρων περιορισμού των πλαστικών μιας χρήσης και ελαχιστοποίησης της διαρροής πλαστικών απορριμμάτων από το σύστημα διαχείρισης αστικών αποβλήτων. Ενόψει μάλιστα της επικείμενης έκδοσης νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ για την ανακύκλωση, το WWF Ελλάς έχει ετοιμάσει αναλυτικό σχολιασμό ζητώντας συγκεκριμένα πολιτικά μέτρα που θα καταφέρουν να αλλάξουν την οικτρή κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα αναφορικά με την ανακύκλωση πλαστικών αποβλήτων.
«Η πλαστική ρύπανση είναι ένα μείζον πρόβλημα και για την Ελλάδα. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο καταλήγουν στις θάλασσες μας πάνω από 11.500 τόνοι πλαστικών σκουπιδιών, ως αποτέλεσμα του κακού συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων. Είναι τόσο μεγάλη η πλαστική ρύπανση των παραλιών που σχεδόν έχουμε εξοικειωθεί μαζί της. Το WWF αναπτύσσει ένα συνολικό πρόγραμμα για αντιστροφή της κατάστασης, με άσκηση πολιτικής πίεσης, με δράσεις ευαισθητοποίησης και με μεγάλα προγράμματα κινητοποίησης της κοινωνίας», επισημαίνει ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος αποτυπώματος στο WWF Ελλάς.
