Ασφάλεια στην θάλασσα κατά την υποβρύχια δραστηριότητα (σήματα επισήμανσης), με αφορμή την Εθνική Ημέρα Πρόληψης Πνιγμών και Θαλασσίων Ατυχημάτων (11 Μαΐου)
Η Εθνική Ημέρα Πρόληψης Θαλάσσιων Ατυχημάτων και Πνιγμών διοργανώνεται κάθε χρόνο στις 11 Μαΐου με σκοπό την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση για την πρόληψη και αποφυγή αυτών. Η ημέρα αυτή θεσπίστηκε με τον Ν.4597 (ΦΕΚ 35 Α/2019) μετά από πρόταση του μη-κερδοσκοπικού οργανισμού Safe Water Sports (safewatersports.com) που δραστηριοποιείται από το 2015, προς το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
Πέρα από τους βασικούς κανόνες για το πότε μπαίνουμε στην θάλασσα να κολυμπήσουμε (κάποιες ώρες αφότου έχουμε φάει κτλ.), την ενημέρωση οικείων και συνοδεία από άλλον έναν κολυμβητή όταν κάνουμε μεγάλες αποστάσεις ή περιήγηση επιφανείας με μάσκα και αναπνευστήρα (“snorkeling”) ή ελεύθερη κατάδυση (“άπνοια”) και άλλες υποβρύχιες δραστηριότητες, εδώ θα θίξουμε μια επικίνδυνη πρακτική που συνήθως διαφεύγει της προσοχής των περισσότερων δυτών αλλά και χειριστών σκαφών.
Μια επικίνδυνη αμέλεια από την πλευρά των δυτών είναι η μη χρήση σημαδούρας ή σημαίας που υποδεικνύει σε παραπλέοντα σκάφη την υποβρύχια δραστηριότητα τους. Όταν δραστηριοποιούνται αυτοδύτες ή ακόμη και υποβρύχιοι κυνηγοί, και κατά την διάρκεια που αυτοί βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, υποχρεούνται να φέρουν την κατάλληλη σημαία είτε σε περίβλεπτο σημείο επί του σκάφους αν χρησιμοποιούν τέτοιο, είτε επί κατάλληλης σημαδούρας αν δεν χρησιμοποιούν σκάφος.
Αλλά και η ακόμη πιο επικίνδυνη πρακτική από πλευράς χειριστών ταχυπλόων αλλά και των υπολοίπων σκαφών και μέσων θαλάσσιας αναψυχής (Jet Skis κλπ.), που χειρίζονται ένα ταχέως κινούμενο και μεγάλης μάζας πλωτό, είναι η παράβαση των κανόνων ασφαλείας όσον αφορά την τήρηση αποστάσεων ασφαλείας από τα οπτικά σήματα για καταδυτική δραστηριότητα. Τα σκάφη υποχρεούνται να τηρούν ελάχιστη απόσταση ασφαλείας 100 μ. από κάθε σκάφος ή σημαδούρα με τα σχετικά σήματα που αναλύονται παρακάτω και υποδηλώνουν την ύπαρξη ατόμων σε κατάδυση, είτε ελεύθερη είτε αυτόνομη, για εργασία ή για αναψυχή. Έτσι ας δούμε τις σημαίες που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς:
Ι. Διεθνής σημαία που υψώνεται από πλοίο που ασχολείται με καταδυτικές εργασίες
Σύμφωνα με τους Διεθνείς Κανονισμούς προς Αποφυγή Συγκρούσεων στην Θάλασσα του 1972 (“COLREGS 1972”), που στην Ελλάδα κυρώθηκαν με το Π.Δ. 94/77 (ΦΕΚ 30 Α/1977), μικρά πλοία που ασχολούνται με καταδυτικές εργασίες πρέπει κατά την διάρκεια της ημέρας να φέρει μια άκαμπτη σημαία όμοια με αυτήν που αντιπροσωπεύει το γράμμα “Α” (Άλφα/Alfa) του Διεθνούς Κώδικα Σημάτων (“ICS”). Όταν η σημαία αυτή υψώνεται, το μήνυμα που φέρει είναι: “έχω δύτη κάτω, κρατάτε απόσταση από μένα πλέοντας αργά”. Όμως αυτή η σημαία έχει χρώματα χαμηλής αντίθεσης σε σχέση με την επιφάνεια του νερού και του ουρανού (δύο κάθετα τμήματα, μπλε και λευκό) γιατί έχει αναπτυχθεί κυρίως για χρήση από πλοία (υψώνεται σε σχετικά μεγάλο ύψος και ψηλότερα από την υπερκατασκευή του πλοίου) και με σκοπό την αποφυγή συγκρούσεων μεταξύ αυτών (δηλώνει καταδυτικές εργασίες σε εγγύτητα με το πλοίο) και όχι ειδικά για καταδυτική δραστηριότητα αναψυχής.
ΙΙ. Ελληνική σημαία που χρησιμοποιείται για υποβρύχια δραστηριότητα
Στην Ελλάδα η νομοθεσία που ρυθμίζει την υποβρύχια δραστηριότητα δίνοντας αρχικά έμφαση στο υποβρύχιο κυνήγι, προβλέπει σημαία κίτρινου χρώματος με διαγώνια κόκκινη γραμμή και τα αρχικά γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου “Υ” και “Δ” που αντιπροσωπεύουν την “Υποβρύχια Δραστηριότητα”. Η συγκεκριμένη σημαία χρησιμοποιεί χρώματα υψηλής αντίθεσης σε σχέση με την γαλάζια επιφάνεια του νερού και θεωρείται πολύ αποτελεσματική, αλλά δεν είναι γνωστή από αλλοδαπούς που διασχίζουν τις θαλάσσιες περιοχές ελληνικής αρμοδιότητας και επίσης τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου και ιδιαίτερα το “Δ” δεν γίνονται αντιληπτά.
ΙΙΙ. Διεθνώς αναγνωρίσιμη σημαία καταδυτικής δραστηριότητας
Πριν θεσμοθετηθεί διεθνώς η σημαία “Α” αλλά και για πρακτικούς λόγους, την δεκαετία του 1950 ένας ιδιώτης στις ΗΠΑ ανέπτυξε μια σημαία κόκκινη με λευκή διαγώνια γραμμή, η οποία λόγω της πρακτικότητας της (με χρώματα υψηλής αντίθεσης σε σχέση με το νερό) αλλά και της μοναδικότητας της (δεν μοιάζει με καμία άλλη ευρέως χρησιμοποιούμενη), αγαπήθηκε από τους δύτες και πλέον χρησιμοποιείται σε όλον τον κόσμο σε μικρά σκάφη και σε σημαδούρες. Το μήνυμα που μεταφέρει σε παραπλέοντα σκάφη είναι “στην περιοχή υπάρχει δύτης κάτω από την επιφάνεια του νερού” (συχνά αναφέρεται απλά ως “Diver Down flag”).
Για να είμαστε όλοι ασφαλείς, πρέπει οι δύτες να φροντίζουν για την κατάλληλη επισήμανση της υποβρύχιας δραστηριότητας τους (τις αναγνωρισμένες σημαίες που περιγράφηκαν), ενώ συστήνεται έντονα οι κολυμβητές που απομακρύνονται από την ακτή να χρησιμοποιούν αντίστοιχες σημαδούρες με κατάλληλους έντονους χρωματισμούς (χωρίς ειδικότερες προδιαγραφές). Αλλά και όσοι χειρίζονται σκάφος ή άλλο πλωτό μέσο και ειδικά ταχύπλοο, να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί επιτηρώντας συνεχώς τον χώρο γύρω από αυτό για να εντοπίζουν έγκαιρα τέτοια σήματα, να τηρούν τις ελάχιστες αποστάσεις ασφαλείας από παραλίες κολύμβησης, ακτές, σημαδούρες κολυμβητών και δυτών, να κινούνται εντός των ορίων ασφαλούς ταχύτητας όπου προβλέπεται και να λαμβάνουν όποιο άλλο μέτρο είναι απαραίτητο για την ασφάλεια στην θάλασσα.
Τέλος υπενθυμίζονται οι γενικοί κανόνες που εφαρμόζουν σε κάθε δραστηριότητα στην φύση, η συνοδεία από τουλάχιστον δεύτερο άτομο, η ενημέρωση οικείων για τον προορισμό και την εκτιμώμενη ώρα επιστροφής, η χρήση κατάλληλου εξοπλισμού και τεχνικών για κάθε απαιτητική δραστηριότητα, αλλά και μεταφορά νερού για ενυδάτωση, εξοπλισμού επικοινωνίας, πρώτων βοηθειών και διάσωσης (κουβέρτα επιβίωσης, σφυρίχτρα κλπ.). Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σημαντικότερο εφόδιο όχι μόνο για την ασφάλεια αλλά και την απόλαυση κάθε τέτοιας δραστηριότητας είναι η ατομική προετοιμασία, με επαρκή γνώση και μεγάλη σύνεση!
Τηλέμαχος Μπεριάτος
Αυτοδύτης 3 αστέρων CMAS, Εκπαιδευτής αυτοδυτών, PSS Technical Diver
