Ένας αχινός που έχει βρεθεί στην Μεσόγειο τα τελευταία αρκετά χρόνια είναι ο αχινός «Σκαντζόχοιρος», με κοινή ονομασία στα αγγλικά “porcupine sea urchin” ή “black long-spine sea urchin” (επιστημονική: “Diadema setosum”). Γύρω από την Κεφαλονιά και την Ιθάκη έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά πλέον φέτος ο πληθυσμός του έχει αυξηθεί, έτσι σε τμήματα του βυθού μήκους περίπου 50μ. που εντοπίζαμε μόνο έναν, τώρα μπορούν να βρεθούν έως και πέντε άτομα του είδους.
Πρόκειται για ένα ακόμη ξενικό είδος στην Μεσόγειο που προέρχεται από τον Ινδο-Ειρηνικό και την Ερυθρά Θάλασσα (ένας ακόμη «Λεσσεψιανός μετανάστης» που διήλθε της διώρυγας του Σουέζ), και σύμφωνα με τις παρούσες μελέτες αποτελεί εισβολικό είδος, δηλαδή απειλεί ή μπορεί να επηρεάζει δυσμενώς την τοπική βιοποικιλότητα και άλλες διεργασίες του οικοσυστήματος.
Κατοικεί στον βυθό σε βάθη έως -20μ. αλλά συνήθως βρίσκεται σε ένα βάθος γύρω στα -5μ. Ξεχωρίζει από τα ιδιαίτερα λεπτά και μακριά αγκάθια (συχνά λευκά ή με λευκές ρίγες) που μπορεί να φθάσουν ακόμη και πάνω από 30 εκατοστά σε μήκος, ενώ μεταξύ τους υπάρχουν και μικρότερα που καλύπτουν το κέλυφος του και έχουν χρώμα μαύρο ή σκούρο μωβ.
Πάνω στο κέλυφος στην βάση των ακίδων του, μάλλον επί εκφύσεων, είναι εμφανή πέντε λευκά σημάδια, και στο κέντρο αυτών υπάρχει ένας ασκός χρώματος ιώδους (μωβ-μπλε) με οπή και γύρω από αυτήν έναν δακτύλιο με συχνά έντονο πορτοκαλί χρώμα. Ο ασκός αυτός αν πλησιάσουμε αρκετά θα διαπιστώσουμε ότι κινείται με κυκλική κίνηση.
Καταφύγιο για νεαρά μικρά ψαράκια
Τα όμορφα και ..πονηρά μικρά μπλε ψαράκια που βλέπουμε να έχουν βρει καταφύγιο ανάμεσα από τα αγκάθια του είναι ανήλικα άτομα από τις γνωστές μας «παπαδιές» ή «καλόγριες» (κοινή ονομασία στα αγγλικά: Damselfish, επιστημονική ονομασία: “Chromis chromis”) που μεγαλώνοντας παίρνουν το γνωστό μας μαύρο χρώμα με υπόλευκο στην κοιλιά. Φαίνεται ότι νιώθουν πιο ασφαλή ανάμεσα στα μεγάλα αγκάθια του αχινού, παρόλο που αυτός αποτελεί απειλή για άλλα είδη του οικοσυστήματος, πράγμα που επιβεβαιώνει ότι η προσαρμογή είναι πάντα μέρος της εξελικτικής διαδικασίας της ζωής.. έτσι είναι παράξενο και ειρωνικό, ένα είδος που είναι βλαβερό για ένα πλάσμα, να φαντάζει επωφελές για ένα άλλο.
Απειλή για τον άνθρωπο
Φυσικά σαν όλους τους αχινούς, υπάρχει περίπτωση αν δεν τον έχουμε δει να τον πατήσουμε και να μας τρυπήσει με τα ιδιαίτερα μακριά αγκάθια του. Στις ακίδες φέρει κάποια τοξίνη αλλά ευτυχώς αν και με επώδυνο τσίμπημα, ο αχινός αυτός είναι μόνο ελαφρά δηλητηριώδης. Η δυσκολία είναι να τον εντοπίσουμε καθώς τις περισσότερες φορές είναι «φωλιασμένος» μέσα σε εσοχές των βράχων του βυθού (όπως στις φωτογραφίες) καθώς φαίνεται ότι δεν απολαμβάνει τον ήλιο, και τα αγκάθια του είναι πολύ λεπτά ώστε να μην διακρίνονται εύκολα από απόσταση ή από την επιφάνεια της θάλασσας.
Αχινός «Σκαντζόχοιρος» (“Diadema setosum”) στην Κεφαλονιά, σύνδεσμος βίντεο:
https://www.youtube.com/watch?v=dO8DfhdLXIk
Οι θάλασσες μας
Οι εικόνες προέρχονται από καταδύσεις στα νερά του Ιονίου και πιο συγκεκριμένα της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης. Απεικονίζουν είδη που κατοικούν και εμπλουτίζουν τις δικές μας θάλασσες, εκείνες που βρίσκονται δίπλα μας και φιλοξενούν χειμώνα ή καλοκαίρι τους κατοίκους και τους επισκέπτες των νησιών μας.
Ο κρυφός πλούτος της θάλασσας δεν είναι άλλος από την βιοποικιλότητα της. Και είναι κρυφός όχι επειδή δεν έχει ανακαλυφθεί αλλά επειδή παραμένει άγνωστος στους περισσότερους, τόσο ώστε γενικά να θεωρείται μια αχανής έκταση κενή από κάθε ενδιαφέρον, ως και τόπος απόρριψης των αποβλήτων μας.
Η θάλασσα αποτελεί λίκνο για τη ζωή, τροφό για τον άνθρωπο και πνεύμονα για τον πλανήτη. Όμως για να την προστατεύσουμε πρέπει πρώτα να την γνωρίσουμε!
Τηλέμαχος Μπεριάτος
Εκπαιδευτής Αυτοδυτών και Τεχνικός Δύτης PSS, Αυτοδύτης 3 αστέρων CMAS
