Το θεσμικό πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του Προέδρου Κοινότητας έως και 300 κατοίκων προσδιορίζεται ιδίως στο αρ.82 του Καλλικράτη (ν.3852/2010), όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το αρ.83 του Κλεισθένη (ν.4555/2018) και εν συνεχεία τροποποιήθηκε από την παρ.9 του αρ.5 του ν.4623/2019. (Εισαγωγικά διευκρινίζεται ότι για τον Πρόεδρο Συμβουλίου Κοινότητας, δηλαδή άνω των 300 κατοίκων, ισχύει ειδικότερο πλαίσιο αρμοδιοτήτων).
Ο Πρόεδρος Κοινότητας έως και 300 κατοίκων λοιπόν, ασκεί κάθε αρμοδιότητα που του ανατίθεται από το Δήμαρχο και συμμετέχει στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, στις οποίες καλείται υποχρεωτικά με δικαίωμα ψήφου, όταν στην ημερήσια διάταξη περιλαμβάνεται θέμα που αφορά ειδικά την αντίστοιχη Κοινότητα.
Επιπλέον, ασκεί τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
(1) εκφράζει γνώμη και διατυπώνει προτάσεις προς το ΔημοτικόΣυμβούλιο, για την εκτέλεση νέων έργων εντός της Κοινότητας, καθώς και για τη συντήρηση και τη λειτουργία των έργων που έχουν εκτελεστεί,
(2) εισηγείται για την κατανομή του αναλογούντος στην Κοινότητα ποσοστού των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) που προορίζονται για επενδυτικές ανάγκες του Δήμου, σύμφωνα με την παρ.4Α του αρ.259,
(3) μεριμνά για την καλή κατάσταση του δικτύου εσωτερικής και αγροτικής οδοποιίας της Κοινότητας, εποπτεύοντας τις εργασίες συντήρησης και υποβάλλοντας προς την Τεχνική Υπηρεσία δια του αρμόδιου Αντιδημάρχου, σχετικό υπόμνημα όπου αναγράφεται το είδος των εργασιών, ο τόπος και ο χρόνος που έγιναν αυτές,
(4) μεριμνά για την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων και συνεργάζεται με την αρμόδια Υπηρεσία του Δήμου για την καλή τήρηση αυτής,
(5) λαμβάνει μέτρα για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών επείγοντος χαρακτήρα στα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης και σε εξαιρετικές περιπτώσεις αναθέτει την εκτέλεση των εργασιών αποκατάστασης ζημιών μικρής κλίμακας εάν από την καθυστέρηση αποκατάστασης δημιουργείται άμεσος κίνδυνος για την επαρκή υδροδότηση της Κοινότητας, ενημερώνοντας εγγράφως για το λόγο αυτόν τον αρμόδιο Αντιδήμαρχο ή τον Πρόεδρο της ΔΕΥΑ,
(6) μεριμνά για την αποκατάσταση ζημιών και την καλή λειτουργία του δικτύου δημοτικού φωτισμού και συνεργάζεται γι’ αυτό με την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου,
(7) μεριμνά για την καλή κατάσταση και την ασφάλεια των εγκαταστάσεων των παιδικών χαρών και συνεργάζεται με τον υπεύθυνο λειτουργίας των παιδικών χαρών του Δήμου,
(8) μεριμνά για την εύρυθμη λειτουργία, τη συντήρηση και την ευταξία του κοιμητηρίου της Κοινότητας, προεγκρίνει την κατασκευή οικογενειακών τάφων και λοιπών ταφικών μνημείων και εκδίδει τις άδειες για την παράταση ταφής και την ανακομιδή οστών,
(9) καταγράφει τα μέσα και το ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και είναι υπεύθυνος της ομάδας πυρασφάλειας της Κοινότητας. Για την κατάρτιση του σχεδίου πρόληψης πυρκαγιών και άλλων φυσικών καταστροφών συνεργάζεται με τα αρμόδια όργανα του Δήμου ενώ κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων αντιμετώπισης πυρκαγιών ή φυσικών καταστροφών τίθεται στη διάθεση των αρμοδίων Αρχών,
(10) είναι υπεύθυνος για την προστασία της δημοτικής περιουσίας στα όρια της Κοινότητας και έχει καθήκον να αναφέρει αμελλητί στον Δήμαρχο ή στον αρμόδιο Αντιδήμαρχο ζημίες ή προσβολές των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων του Δήμου,
(11) ενεργεί πληρωμές από την πάγια προκαταβολή, που συνιστάται κατά τις σχετικές διατάξεις,
(12) συμμετέχει στη διοίκηση κληροδοτήματος, με έδρα την Κοινότητα στην οποία ασκεί τα καθήκοντά του, στις περιπτώσεις που προβλέπεται, σύμφωνα με το ν.2539/1997 ή την πράξη σύστασής του η συμμετοχή προέδρου τοπικού συμβουλίου ή Δημάρχου Δήμου ο οποίος καταργήθηκε με το ν.3852/2010,
(13) στις περιπτώσεις όπου ο Δήμος είναι ο αρμόδιος Φορέας λειτουργίας, σύμφωνα με την παρ.17 τουαρ.2 και την παρ.1 του αρ.26 του ν.4497/2017, ο Πρόεδρος Κοινότητας προτείνει, ως προς την Κοινότητα, τους χώρους λειτουργίας των λαϊκών αγορών, τις θέσεις όπου επιτρέπεται η άσκηση υπαίθριου στάσιμου εμπορίου, η λειτουργία εμποροπανηγύρεων, χριστουγεννιάτικων αγορών και γενικά οι υπαίθριες εμπορικές δραστηριότητες, καθώς και τους χώρους στάθμευσης οχημάτων,
(14) προωθεί τον εθελοντισμό και συνεργάζεται με ομάδες εθελοντών για την εξυπηρέτηση των αναγκών της Κοινότητας.
Επιπροσθέτως, οΠρόεδρος διατυπώνει ΓΝΩΜΗ στο ΔημοτικόΣυμβούλιο για:(1)τις υπηρεσιακές μονάδες του Δήμου, για τις οποίες συντρέχουν δυνατότητες λειτουργίας τους στην Κοινότητα, με κριτήριο ότι θα συμβάλουν στην καλύτερη εξυπηρέτηση των δημοτών και στην ανάπτυξη της περιοχής,(2) την αξιοποίηση των ακινήτων του Δήμου, που βρίσκονται στην Κοινότητα, την κάθε μορφής εκμίσθωση ή παραχώρηση εκτάσεων εντός των ορίων αυτής, καθώς και την εκποίηση, εκμίσθωση, δωρεάν παραχώρηση χρήσης, ανταλλαγή και δωρεά, περιουσιακών εν γένει στοιχείων του Δήμου που βρίσκονται στα όρια της Κοινότητας,(3) την πολεοδομική ανάπτυξη και ανάπλαση της περιοχής,(4) τη συντήρηση των δημοτικών και αγροτικών οδών, τη συντήρηση, καθαριότητα και λειτουργία των πλατειών, δημοτικών αλσών, κήπων, υπαίθριων χώρων αναψυχής και γενικά όλων των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων της περιοχής της Κοινότητας,(5) την κυκλοφορία και τη συγκοινωνία της περιοχής της Κοινότητας,(6) την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, την αναβάθμιση της αισθητικής περιοχών, καθώς και για την καθαριότητα αυτών,(7) την προστασία της δημόσιας υγείας και την προστασία των κατοίκων από την ηχορύπανση,(8)την περισυλλογή και εν γένει τη μέριμνα για τα αδέσποτα ζώα,(9) τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και γενικότερα την ανάπτυξη της περιοχής της Κοινότητας σε πολιτιστικά, πνευματικά και κοινωνικά θέματα,(10) τη μέριμνα για την υγεία, την πρόνοια και την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και γενικά τη φροντίδα, ώστε η λειτουργία και ανάπτυξη της περιοχής της Κοινότητας, να αποβλέπει στην καλύτερη εξυπηρέτηση των κατοίκων της,(11) την εύρυθμη λειτουργία των δημοτικών ιδρυμάτων, δημοτικών νομικών προσώπων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δημοτικών επιχειρήσεων και γενικότερα των παρεχόμενων υπηρεσιών στην περιφέρεια της Κοινότητας,(12) την τροποποίηση των ορίων της Κοινότητας,(13) την εξέταση γενικών ή ειδικών προβλημάτων που αφορούν τους κατοίκους και την περιφέρεια της Κοινότητας, ιδίως αστέγων και ευπαθών ομάδων του πληθυσμού της περιοχής της,(14) την αξιοποίηση των τοπικών πόρων της περιοχής της Κοινότητας.
Περαιτέρω, με αιτιολογημένη απόφασή του, εισηγείται στο ΔημοτικόΣυμβούλιο, σχετικά με τη λήψη απόφασης, για τη χορήγηση χρηματικών βοηθημάτων και ειδών διαβίωσης ή περίθαλψης σε οικονομικά αδύνατους κατοίκους και πολύτεκνους, καθώς και τη μείωση δημοτικών φόρων ή τελών ή απαλλαγή από αυτούς για τα προβλεπόμενα από τις ισχύουσες διατάξεις πρόσωπα, καθώς και τα πρόσωπα που χρήζουν «βοήθειας στο σπίτι» και «διοικητικής βοήθειας».
Να σημειωθεί ότι η αποδοχή κληροδοτήματος, κληρονομιάς ή δωρεάς, η οποία διατίθεται ρητά και αποκλειστικά σε Κοινότητα έως 300 κατοίκων, γίνεται από την Οικονομική Επιτροπή, μετά από σύμφωνη γνώμη του οικείου Προέδρου.
Επιπλέον, ο Πρόεδρος παρέχει στο Δημοτικό Συμβούλιο σύμφωνη γνώμη σχετικά με το ενδεχόμενο συγχώνευσης Κοινοτήτων ή ένταξή τους σε άλλον όμορο Δήμο κατά την παρ.5 του αρ.283 του ν.3852/2010 (σχετική αναφορά στην υποσημείωση 3 της αριθμ.88/2019 Εγκυκλίου).
Τέλος, βάσει της παρ.8 του αρ.75 του ν.3852/2010 ως ισχύει, ο Πρόεδρος προσκαλείται υποχρεωτικά στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και την Οικονομική Επιτροπή και δικαιούται να λάβει τον λόγο όταν συζητούνται θέματα που αφορούν την Κοινότητά του.
Αναφορικά με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από το Δήμαρχο ή/και το Δημοτικό Συμβούλιο αρμοδιοτήτων στον Πρόεδρο, εφαρμογή έχουν οι παρ.1 και 2 του αρ.84 του ν.3852/2010, ως ισχύουν.
Κλείνοντας υπογραμμίζουμε πως, σύμφωνα με την παρ.3 του αρ.84 του ν.3852/2010 ως ισχύει, αν για οποιονδήποτε λόγο ο Πρόεδρος δεν ασκεί τις αρμοδιότητές του, τις ασκεί ο Δήμος με τα αρμόδια όργανά του. Σχετική διαπιστωτική πράξη εκδίδει το Δημοτικό Συμβούλιο, μετά από σχετική εισήγηση του Δημάρχου ή του τυχόν κατά τόπο αρμόδιου ορισμένου Αντιδημάρχου.
