Λιγότερο από μια εβδομάδα έμεινε για τις εκλογές της 21ης Μαΐου. Εκλογές οι οποίες, ως γνωστόν θα διεξαχθούν με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο για κάποιο κόμμα τον σχηματισμό κυβέρνησης από την πρώτη Κυριάκη, αφού με το συγκεκριμένο σύστημα, το ποσοστό που απαιτείται ώστε να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση, είναι ιδιαίτερα υψηλό (περίπου 48%).
Χαρακτηριστικό της διεξαγωγής εκλογών με το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα, είναι πως ακόμα και την εποχή όπου ο δικομματισμός στην Ελλάδα ήταν εδραιωμένος, τα δυο κυρίαρχα κόμματα, δυσκολευόντουσαν να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση με αποτέλεσμα να οδηγείται η χώρα σε διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις.
Η τελευταία φορά που ψηφίσαμε στην Ελλάδα με απλή αναλογική, αποδεικνύει ακριβώς το παραπάνω. Ήταν, για κάποιους το μακρινό πλέον, και ιδιαίτερα ταραγμένο πολιτικά διάστημα 1989-90 όπου η χώρα σε λιγότερο από έναν χρόνο είχε οδηγηθεί στις κάλπες 3 φορές.
Εμπνευστής της απλής αναλογικής ήταν ο υπουργός προεδρίας της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, Μένιος Κουτσόγιωργας. Στην πραγματικότητα, η ψήφιση του νόμου στη Βουλή, έγινε ένα μήνα μετά την αποπομπή του από την κυβέρνηση, λόγω του σκανδάλου Κοσκωτά. Τον νόμο υπέγραφαν ο επίσης υπουργός προεδρίας, Αναστάσιος Πεπονής (γνωστός μετέπειτα για τη δημιουργία του ΑΣΕΠ), και ο υπουργός Εσωτερικών, Άκης Τσοχατζόπουλος.
Ιούνιος 1989
Οι πρώτες από τις τρεις εκλογές έγιναν στις 18 Ιουνίου 1989 και την πρώτη θέση κατέλαβε το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, με το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό του 44,28%, χωρίς ωστόσο να κατορθώσει να πάρει την αυτοδυναμία. Μάλιστα, μετά τις εκλογές, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, είχε εκτιμήσει πως αν ίσχυε ο προηγούμενος εκλογικός νόμος του απλού πλειοψηφικού συστήματος, (το πρώτο κόμμα, έπαιρνε όλες τις έδρες της εκλογικής περιφέρειας που ερχόταν πρώτο), τότε η ΝΔ θα κέρδιζε 164 έδρες αντί για 145.
Δεύτερο κόμμα ήταν το ΠΑΣΟΚ με 39,13% και τρίτος ο Συνασπισμός με 13,13%. Από 1 έδρα κατέλαβαν η Δημοκρατική Ανανέωση του Κωστή Στεφανόπουλου με 1,01%, και το μειονοτικό κόμμα «Εμπιστοσύνη» με 0,52%.
Προ του ενδεχομένου να μην παραπεμφθούν σε δίκη οι υπεύθυνοι του σκανδάλου Κοσκωτά, εάν η χώρα παρέμενε χωρίς κυβέρνηση, σχηματίστηκε τελικά με τη σύμπραξη Νέας Δημοκρατίας και Συνασπισμού, η κυβέρνηση Τζαννετάκη που παρέπεμψε στο Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά τους Ανδρέα Παπανδρέου, Μένιο Κουτσόγιωργα, Γιώργο Πέτσο και Δημήτρη Τσοβόλα, και προκήρυξε νέες εκλογές για τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς.
Νοέμβριος 1989
Οι δεύτερες βουλευτικές εκλογές έγιναν στις 5 Νοεμβρίου 1989, μέσα σε ιδιαίτερα φορτισμένο κλίμα, αφού στην ήδη πολωμένη κατάσταση, προστέθηκε και η δολοφονία του βουλευτή της ΝΔ, Παύλου Μπακογιάννη στις 26 Σεπτεμβρίου από τη 17Ν. Οι εκλογές διεξήχθησαν από υπηρεσιακή κυβέρνηση, υπό τον τότε πρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ιωάννη Γρίβα, και πάλι με το σύστημα της απλής αναλογικής και έφεραν στην πρώτη θέση το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.
Η Νέα Δημοκρατία ανέβασε το ποσοστό της σε 46,19%, από το 44,28% που είχε λάβει τον Ιούνιο, χωρίς όμως και πάλι να μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, καθώς έλαβε 148 έδρες. Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα του Ανδρέα Παπανδρέου ανέβασε το ποσοστό του σε 40,67% από το 39,13% του Ιουνίου, λαμβάνοντας 128 έδρες.
Το ποσοστό του Συνασπισμού έπεσε στο 10,97% από το 13,13% του Ιουνίου, ενώ έλαβε 21 έδρες, πληρώνοντας το τίμημα της σύμπραξης με την ΝΔ.
Αποτέλεσμα των εκλογών αυτών, ήταν η συγκρότηση οικουμενικής κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον καθηγητή, Ξενοφώντα Ζολώτα, με στήριξη από την Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και το Συνασπισμό.
Απρίλιος 1990
Οι τρίτες εκλογές, έγιναν στις 8 Απριλίου του 1990, και ήταν προϊόν της αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, όπως και πιο πρόσφατα, το 2015.
Πρώτο κόμμα ήλθε η Νέα Δημοκρατία με 46,89% και 150 έδρες, δεύτερο κόμμα το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα με 38,61% και 123 έδρες, τρίτο κόμμα ο Συνασπισμός με 10,28% και 19 έδρες.
Μετά το εκλογικό αποτέλεσμα, σχηματίστηκε η Κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ύστερα από συμφωνία του Κωστή Στεφανόπουλου, προέδρου της ΔΗ.ΑΝΑ., με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, για παραχώρηση της μιας έδρας που είχε κατακτήσει στις εκλογές ώστε να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Μετά τον σχηματισμό κυβέρνησης, το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση ότι είχε γίνει λάθος στην κατανομή των εδρών της Νέας Δημοκρατίας και στερούνταν μιας έδρας, οπότε στη Νέα Δημοκρατία δόθηκε μια επιπλέον έδρα και πλέον η κυβέρνηση βρέθηκε με 152 έδρες στη Βουλή.
Μετά την εκλογή του ο τότε πρωθυπουργός άλλαξε το εκλογικό σύστημα και επανέφερε την ενισχυμένη αναλογική, καθώς επίσης και το ότι θα έπρεπε τα 2/3 της Βουλής να ψηφίζουν τον εκάστοτε εκλογικό νόμο, ώστε αυτός να ισχύει από τις αμέσως επόμενες εκλογές. Διαφορετικά, ο εκλογικός νόμος εφαρμόζεται από τις μεθεπόμενες.
Με απλά λόγια
Η απλή αναλογική έχει συνδεθεί με τις χειρότερες περιόδους αστάθειας, από τις οποίες εκείνη του 1989 ήταν όμως μάλλον ήπια. Θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά το μακρινό 1926, με αποτέλεσμα έως το 1928, που καταργήθηκε, οι κυβερνήσεις να αλλάζουν κάθε πέντε μήνες. Επανήλθε το 1932 προκαλώντας ακυβερνησία, κατακερματισμό των πολιτικών δυνάμεων και κόπωση σε τέτοιο βαθμό, ώστε το 1936 οι βουλευτές ανέθεσαν τη διακυβέρνηση στον Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος λίγους μήνες μετά επέβαλε δικτατορία.
Η απλή αναλογική επέστρεψε το 1946, με αποτέλεσμα έως το 1950 να ορκιστούν δέκα κυβερνήσεις, προτού επιστρέψει η ενισχυμένη αναλογική, το 1951.
=========
*Οι τωρινές εκλογές θα διεξαχθούν με ένα στρεβλωμένο σύστημα απλής αναλογικής. Πρόκειται για αναλογική με όριο εισόδου. Αυτό σημαίνει πως για να καταφέρει να μπει στη Βουλή ένα κόμμα, χρειάζεται να ξεπεράσει το όριο του 3%. Αντίθετα, στην απλή αναλογική ένα κόμμα μπορούσε να μπει στη Βουλή και με 1%, όπως έγινε στις εκλογές του 1989-90.
