Ερώτηση Κ.Ο. ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής: Ταφόπλακα για τα μικρά χωριά το Π.Δ. 194/2025

Την αντίθεσή της και το αίτημα για την άμεση διορθωτική παρέμβαση στο νέο Προεδρικό Διάταγμα 194/2025, που αφορά στην οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων και στον δραστικό περιορισμό αξιοποίησης μικροϊδιοκτησιών στην ελληνική ύπαιθρο, εκφράζει η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, με ερώτηση που κατατέθηκε σήμερα προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Στην ερώτηση τονίζεται ότι το εν λόγω Π.Δ. χωρίς κανέναν προηγούμενο διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες και τους αρμόδιους φορείς, εισάγει ένα ασφυκτικό και αναδρομικό πλαίσιο, οδηγώντας σε μαζική απαξίωση μικρών περιουσιών, ανισότητες στην οικιστική μεταχείριση, συγκέντρωση γης σε λίγα χέρια και, εν τέλει, ενίσχυση της εγκατάλειψης της ελληνικής υπαίθρου.

Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής καλεί την κυβέρνηση να απαντήσει:
• Πόσοι και ποιοι οικισμοί επηρεάζονται, και σε ποιες περιοχές;
• Υπάρχει εκτίμηση για το μέγεθος της ζημιάς σε μικροϊδιοκτήτες έναντι όσων ωφελούνται;
• Γιατί αγνοήθηκαν οι παραδοσιακοί και προϋφιστάμενοι του 1923 οικισμοί χωρίς θεσμική θωράκιση;
• Θα υπάρξει άμεση αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου με μεταβατικές διατάξεις και εξαιρέσεις για ιστορικούς οικισμούς;
• Προβλέπεται ενίσχυση των ΟΤΑ για την επιτάχυνση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων;
• Ποια άμεσα διορθωτικά μέτρα σκοπεύει να λάβει η κυβέρνηση;

Η εφαρμογή του Π.Δ. 194/2025, όπως καταγγέλλουν ήδη χιλιάδες πολίτες και φορείς, οδηγεί στην πράξη σε οικιστικό αποκλεισμό, κοινωνικές αδικίες και αποστέρηση κάθε δυνατότητας αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας ολόκληρης της Επικράτειας.

Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής υπερασπίζεται το δικαίωμα στην αξιοπρεπή κατοίκηση, την ισότιμη πολεοδομική μεταχείριση και την προστασία της μικρής ιδιοκτησίας ως πυλώνα κοινωνικής συνοχής και περιφερειακής ανάπτυξης. Καλούμε την κυβέρνηση να σταματήσει να νομοθετεί ερήμην των πολιτών και να διορθώσει άμεσα νομοθετικά τις σχετικές ρυθμίσεις στο επίμαχο Προεδρικό Διάταγμα.

Κύριε Υπουργέ,
Με το νέο Προεδρικό Διάταγμα 194/2025, εισάγεται ένα νέο αυστηρό και δυσμενές πλαίσιο για την οριοθέτηση των οικισμών με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, το οποίο προκαλεί ήδη ευρύτατες αντιδράσεις στην ελληνική περιφέρεια και στις τοπικές κοινωνίες.
Το ΠΔ αυτό έρχεται να επιβάλει αυστηρότερα κριτήρια για την αναγνώριση και οριοθέτηση οικισμών, να περιορίσει δραστικά τις δυνατότητες αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας σε παλαιούς οικιστικούς πυρήνες και να προκαλέσει ευρεία κοινωνική αναστάτωση σε περιοχές που στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην τοπική οικονομία, στην οικοδομική δραστηριότητα μικρής κλίμακας και στον ήπιο τουρισμό.
Μεταξύ άλλων, το νέο πλαίσιο:
• Θέτει όρια και περιορισμούς οι οποίοι οδηγούν σε αποκλεισμό εκτάσεων που μέχρι σήμερα θεωρούνταν μέρος των ζωνών ανάπτυξης των οικισμών.
• Ακυρώνει στην πράξη τα δικαιώματα μικροϊδιοκτητών που κληρονόμησαν ακίνητα μέσα ή πέριξ αυτών των παλαιών οικισμών, χωρίς να ευθύνονται για τις θεσμικές ελλείψεις του παρελθόντος (π.χ. μη εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια).
• Δημιουργεί έντονες κοινωνικές αδικίες, καθώς σε πολλές περιπτώσεις γειτονικές εκτάσεις με παρόμοια χαρακτηριστικά αντιμετωπίζονται με άνισο τρόπο, ανάλογα με το αν εντάχθηκαν ή όχι στα νέα όρια.
• Ενισχύει φαινόμενα συγκέντρωσης περιουσίας σε λίγα χέρια, απαξιώνοντας μικρά κληροτεμάχια και υπονομεύοντας το δικαίωμα αξιοποίησης της ατομικής ιδιοκτησίας.
• Δεν λαμβάνει υπόψη τη μακραίωνη ιστορική συνέχεια πολλών οικισμών που προϋπήρχαν του 1923 αλλά δεν τυποποιήθηκαν ποτέ με πλήρεις πολεοδομικές διαδικασίες, γεγονός που αποτελεί θεσμική αδικία εις βάρος τους.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις που καταγράφονται από επαγγελματικούς, επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς, το πλήγμα στις μικροϊδιοκτησίες είναι γενικευμένο και πολυεπίπεδο: οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό. H Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής έχει ήδη εκδώσει σχετική ανακοίνωση εκφράζοντας τις θέσεις και τις αγωνίες των πολιτών που πλήττονται. Άλλωστε, η συντριπτική πλειονότητα όσων επηρεάζονται από το νέο ΠΔ είναι μικροϊδιοκτήτες που ζημιώνονται, έναντι μιας πολύ μικρής μειοψηφίας που ενδεχομένως ευνοείται από την “τακτοποίηση” του νέου θεσμικού πλαισίου.
Με τον τρόπο που επιλέγει να νομοθετεί η κυβέρνηση:
• Απαξιώνονται περιουσίες ζωής σε χιλιάδες οικογένειες, ειδικά σε περιοχές όπως η Χαλκιδική, η Πελοπόννησος, η Στερεά Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, η Ήπειρος , η Κρήτη, η Δυτική Ελλάδα αλλά και άλλες περιοχές.
• Διευρύνεται η κοινωνική ανισότητα μεταξύ των λίγων που κατορθώνουν να διατηρήσουν οικοδομήσιμα ακίνητα και των πολλών που αποστερούνται κάθε ουσιαστικού δικαιώματος αξιοποίησης της περιουσίας τους.
• Ενισχύονται τάσεις ερήμωσης και πληθυσμιακής κατάρρευσης στην ελληνική ύπαιθρο, ακριβώς την ώρα που η χώρα μας έχει ανάγκη από πολιτικές δημογραφικής και αναπτυξιακής αναγέννησης.
Ως εκ τούτου, αντί της διαμόρφωσης ενός βιώσιμου, ανοικτού και δημοκρατικού πολεοδομικού σχεδιασμού με κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, η κυβέρνηση επιλέγει τον αποκλεισμό, την ανισότητα, την απαξίωση της περιουσίας των μικροϊδιοκτητών και τη μεθόδευση της συγκέντρωσης της γης σε λίγους μαζί με την περαιτέρω ερήμωση της υπαίθρου.
Περιορίζεται έτσι με αυθαίρετο τρόπο η δόμηση σε πολύ μικρούς οικισμούς, όπου η δυνατότητα αυτή της μικρής ιδιοκτησίας αποτελεί και το τελευταίο καταφύγιο για την παραμονή του πληθυσμού και όχι σε περιοχές που κινδυνεύουν από υπερκορεσμό προκειμένου να μη θιγούν τα συμφέροντα των ελίτ σε βάρος της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας.
Συνεχίζοντας μάλιστα τον κύκλο των κυβερνητικών αυταρχικών αποφάσεων όπως νωρίτερα με το ΝΟΚ, δεν προηγήθηκε της έκδοσης του παρόντος Π.Δ. καμία δημόσια διαβούλευση, κανένας διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες και τους αρμόδιους επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς καταστρατηγώντας κάθε έννοια κοινωνικής λογοδοσίας.
Για αυτό και το παρόν Π.Δ. δεν είναι εργαλείο ανάπτυξης ή δήθεν περιβαλλοντικής ευαισθησίας που ακόμη αναζητείται για τις αντισυνταγματικές προβλέψεις του ΝΟΚ ή για την δόμηση σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους όπως το Σαρακήνικο της Μήλου. Αντιθέτως, ενισχύει την αστυφιλία και δεν διαθέτει καμία απολύτως πρόβλεψη για την περιφερειακή ανάπτυξη και πρόοδο των μικρών οικισμών.
Πρόκειται για ένα Π.Δ. που δεν κοιτάζει στο παρόν και το μέλλον αλλά στο παρελθόν μέσα από την αυστηρή αναδρομική προσέγγιση στην οριοθέτηση των οικισμών που δεν βασίζεται στα σημερινά δεδομένα και οδηγεί μάλιστα στον αποκλεισμό μεταγενέστερα ανεπτυγμένων περιοχών.
Είναι όμως ταυτόχρονα και μια απόδειξη συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών που προτάσσουν την ενίσχυση των προνομίων των λίγων έναντι της αδιαφορίας για τα δικαιώματα πολλών.
Για τους λόγους αυτούς το εν λόγω Π. Δ. πρέπει άμεσα να διορθωθεί νομοθετικά ως προς τις διατάξεις που προκαλούν τα μείζονα ζητήματα που αναλύσαμε παραπάνω.
Κατόπιν τούτων, ερωτάται ο κ. Υπουργός: