Πέτρινοι λαξευμένοι ληνοί στη Ζάκυνθο
Στη παραλιακή θέση Κόκκινο του Δημοτικού Διαμερίσματος Κοιλωμένου, εντόπισα ένα ληνό(πατητήρι σταφυλιών) ο οποίος είναι λαξευμένος σε επίπεδο ασβεστολιθικό βράχο.
Συγκεκριμένα έχει λαξευτεί στο βράχο μια λεκάνη διαστάσεων 2,20χ2,40 μέτρα με επικλινή πυθμένα, μικρού βάθους, που κυμαίνεται από 15 έως 20 εκατοστά. Στη μια πλευρά καταλήγει σχηματίζοντας ένα αυγοειδές λιμπί(λεκάνη) χωρητικότητας 0,25 m3, στην απέναντι πλευρά έχει λαξευμένη τη βάση υποδοχής της ξύλινης τσιπουρίας (μηχανή στυψίματος) με την οποία στύβανε τα σταφύλια και στη συνέχεια ένα μικρότερο αυγοειδές λιμπί στο οποίο κατέληγε ο μούστος από τα στυμμένα σταφύλια.
Σε αρκετές ορεινές περιοχές όπως στον Αγαλά στη θέση Ανδρωνιό, στην Εξωχώρα και στο Καμπί υπάρχουν ακόμα, χωρίς να χρησιμοποιούνται πλέον, λαξευμένοι σε μονόλιθο ληνοί.
Ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ληνός στον Αγαλά λόγω της εφευρετικότητας του κατασκευαστή του. Έχει εκμεταλλευτεί την υψομετρική διαφορά του βράχου έτσι ώστε, η τσιπουρία να βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο οπότε όταν στύβανε τα σταφύλια, ο μούστος να καταλήγει στο τελευταίο λιμπί που βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο.
Οι παραπάνω ληνοί έχει εκτιμηθεί ότι είναι Μεσαιωνικοί μια και οι τσιπουρίες δεν υπήρχαν παλαιότερα με την μορφή που τις γνωρίζουμε, οπωσδήποτε όμως ανήκουν στην προβιομηχανική αγροτική εποχή.
Άλλη σημαντική διαφορά παρατηρούμε στους επίσης λαξευμένους ληνούς στο Καμπί, οι οποίοι δεν έχουν θέση για την ξύλινη τσιπουρία αλλά μόνο λιμπί στην υψηλότερη θέση και στην χαμηλότερη θέση μικρότερο λιμπί για την συγκέντρωση του μούστου. Αναφέρονται και από τον Ντίνο Κονόμο στο βιβλίο «Ύπαιθρος χώρα», Αθήνα 1979, σελίδα 211, με την αναφορά ότι ανήκουν στην Μυκηναϊκή εποχή συνδέοντας τους με το παρακείμενο Μυκηναϊκό νεκροταφείο. Βρίσκονται δεξιά στα 100 περίπου μέτρα μετά την ταβέρνα του Κάλλα. Επίσης ο συγγραφέας Miles Lambert-Gocs στο βιβλίο του «Τα Ελληνικά κρασιά, οδοιπορικό στην χώρα του Διονύσου», εκδόσεις Τρίαινα Αθήνα 1993, σσ. 202 και 203, αναφέρει ότι στην Ζάκυνθο βρήκε να συνεχίζεται η τεχνική που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες για το κρασί που λεγόταν πρότροπον, το οποίον παρασκευαζόταν από μούστο που έβγαινε χωρίς την πίεση των ποδιών η μηχανής, αλλά από την πίεση των σταφυλιών που ήταν σωριασμένα το ένα πάνω στο άλλο.
Να αναφερθεί ότι οι παραπάνω πληροφορίες λιγότερο ή περισσότερο έχουν ανακοινωθεί και παλαιότερα και με φωτογραφικό υλικό.
Σ1:Φωτογραφίες Μαρίας Σιδηροκαστρίτη-Κοντονή
Σ2:Η απεικόνιση της τσιπουρίας προέρχεται από τον βιβλίο του Διονύση Α.Ζήβα, Προβιομηχανικές Αγροτικές εγκαταστάσεις στη Ζάκυνθο, έκδοση ΕΤΒΑ, Αθήνα 2000.
Μαρία Σιδηροκαστρίτη-Κοντονή
Πολιτικός Μηχανικός ΤΕ – Ιστορική Ερευνήτρια
Πηγή : Ionian center
