Τα έπιπλα του Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου

Συνεχίζουμε το αφιέρωμά μας στο Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο παρουσιάζοντας χαρακτηριστικά έπιπλα που υπάρχουν στους θησαυρούς του.

Τα έπιπλα του Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου

Γράφει η Εφορος Δώρα Μαρκάτου

• Ιστορικός τέχνης
  
• Αναπλ. Καθηγ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

 Η αστική Συλλογή του Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου περιλαμβάνει και αρκετά έπιπλα: τραπέζια διαφόρων χρήσεων και μεγεθών, καρέκλες, καναπέδες, γραφεία, συρταριέρες (κομμά), βιβλιοθήκη,γιότσες κ.ά. Τα έπιπλα είναι χρηστικά αντικείμενα και εξυπηρετούν καθημερινές ανάγκες των ιδιοκτητών τους, αλλά συχνά έχουν αξιώσεις έργων τέχνης που ενσωματώνουν στοιχεία από τους ρυθμούς της ζωγραφικής και της γλυπτικής, που κυριαρχούν την εποχή κατασκευής τους. Είναι, δηλαδή, και τα έπιπλα μια μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης, γι’ αυτό και οι επιπλοποιοί, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του δεκάτου ενάτου αιώνα, έχαιραν εκτίμησης. Τα έπιπλα ενός σπιτιού δεν τεκμηριώνουν  μόνο  τις οικονομικές δυνατότητες του ιδιοκτήτη τους, αλλά αντανακλούν και το μορφωτικό του επίπεδο και την αισθητική του καλλιέργεια. Η λειτουργική και αισθητική τους αξία, σε συνδυασμό με τα σπάνια υλικά που συχνά χρησιμοποιούνται στην κατασκευή τους  τα καθιστούν ήδη από την Αναγέννηση συλλεκτικό είδος.

            Στο παρόν κείμενο θα παρουσιάσουμε ενδεικτικά μερικά αντιπροσωπευτικά έπιπλα που αντανακλούν το επίπεδο της καθημερινής ζωής των αστών στην Κεφαλονιά.

1. Γιότσα (κονσόλα) με επένδυση καρυδιάςπου χρονολογείται επίσης γύρω στο 1780, προέρχεται από σπίτι στις Μινιές και προσφέρθηκε στο Μουσείο από τον Μαρίνο Κοσμετάτο(1970). Έχει δύο καμπύλα σκαλιστά πόδια και ο τύπος της είναι πολύ διαδεδομένος στο νησί. Ταιριάζει ιδιαίτερα σε μικρούς χώρους και συχνά συνδυαζόταν με στενό καναπέ για κάθισμα. Πρόκειται για ένα κομψό αντικείμενο με λιτές γραμμές που αντανακλά την αισθητική του Νεοκλασικισμού.

2. Συρταριέρα με επένδυση καρυδιάςαπό τον Άγιο Ανδρέα στα Περατάτα, που χρονολογείται γύρω στο 1800.Εχρησιμοποιείτο ως τραπέζι κουζίνας πάνω στο οποίο έκοβαν ψωμί. Όταν δόθηκε στο Μουσείο (1970) ήταν σε κακή κατάσταση και γι’ αυτό επιδιορθώθηκε και αντικαταστάθηκαν ορισμένα φθαρμένα τμήματά του από τον Σπύρο Μαρκάτο. Νέο επίσης είναι και το κόκκινο μάρμαρο , που παραγγέλθηκε σε ντόπιο εργαστήριο. Οι γραμμές του είναι λιτές, δεν φέρει διακόσμηση και είναι επηρεασμένο από τον Νεοκλασικισμό.

3. Συρταριέρα (κομμό)από ρίζα συκομουριάς που χρονολογείται γύρω στο 1860. Το δώρισε, το 1976, ο Γεώργιος Γκεντιλλίνης, στη μνήμη της μητέρας του Ζαφειρούλας Γκεντιλλίνη το γένος Λασκαράτου από τα Μεταξάτα, και αποκαταστάθηκε από τον Σπύρο Μαρκάτο. Το χρυσίζον χρώμα είναι τυπικό για το ξύλο συκομουριάς (γνωστό ως λούπο του Καναδά), ενώ η απλή γραμμή του παραπέμπει στον ρυθμό Biedermaier, που επεκράτησε στις γερμανόφωνες χώρες στο διάστημα 1815-1848.

4. Στον ίδιο ρυθμό παραπέμπει και ένα Γραφείο με κινητό καπάκι και κρυφά συρταράκια, από τις αρχές του 19^ου αιώνα. Έργο Κεφαλονίτη ξυλουργού, ανήκε στην οικογένεια του πρεσβευτή, Άγγελου Χωραφά, ο οποίος το δώρισε στην Ελένη Κοσμετάτου, και εκείνη, αφού το επιδιόρθωσε, το έδωσε προς έκθεση στο Μουσείο, το 1981.

5. Γραφείο του F. deLesseps, του μηχανικού που διάνοιξε τη διώρυγα του Σουέζ, το οποίο ο κάτοχός του χάρισε στον φίλο του Σπυρίδωνα Δελλαδέτσιμα από τα Κοριάνα, που ήταν ταμίας  στην εταιρεία της διώρυγας του Σουέζ, όταν ο δεύτερος  αναχώρησε από την Αίγυπτο για να εγκατασταθεί στη Μασσαλία, όπου και πέθανε. Ο Δελλαδέτσιμας το χάρισε στον Ν. Ροσόλυμο από τα Κοριάνα, ο οποίος επίσης έμενε στη Μασσαλία.  Ο τελευταίος το κληροδότησε στον ανιψιό του, Βασίλη Ροσόλυμο, ο οποίος τελικά το χάρισετο 1973 στο Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αργοστολίου.Πρόκειται για ένα αυθεντικό ινδικό έπιπλο από έβενο , που είναι σκαλισμένο σε όλη του την επιφάνεια και φέρει πυκνό  διάκοσμο με φυτικά θέματα και θέματα με ζώα. Δύο ολόγλυφοι  γυπαετοί στην μπροστινή πλευρά στηρίζουν το γραφείο. Πρόκειται για ένα ξεχωριστό έργο ξυλογλυπτικής τέχνης.

6.Τραπεζάκι,με επένδυση καρυδιάς που χρονολογείται γύρω στο 1840, εκτίθεται στην αίθουσα Βαλλιάνου.Ορθογωνίου σχήματος, στηρίζεται σε τέσσερα πόδια σε σχήμα ανοικτού τελικού σίγμα, ενώ στη βάση του σχηματίζεται οβάλ. Προέρχεται από τη συλλογή της Ελένης Κοσμετάτου και είναι άγνωστο αν προέρχεται από τοπικό εργαστήριο ή εισήχθη από το εξωτερικό. Πρόκειται για ένα κομψό αυθεντικό κομμάτι.

7. Τραπέζι με επένδυση καρυδιάς,που χρονολογείται γύρω στο 1900, εκτίθεται στην αίθουσα Βαλλιάνου. Στηρίζεται σε ένα κεντρικό πόδι με τρεις απολήξεις. Το τραπέζι, που το είχαν πετάξει οι πρώην ιδιοκτήτες του, περισυνέλεξε ο Μαρίνος Κοσμετάτος, το συντήρησε ο ξυλουργός Ε. Βιτωράτος, και προσφέρθηκε στο Μουσείο. Ο τύπος του είναι κοινός σε όλο το νησί.

8. Καναπές με σκελετό από μαόνι, τριθέσιος , σε σχήμα γόνδολας που χρονολογείται στο 1840. Τον βρήκε ο Μαρίνος Κοσμετάτος σε κακή κατάσταση, πεταμένο στον δρόμο. Αργότερα εξακριβώθηκε, ότι προερχόταν από την οικία της Αγγέλικας Ιωάννου Κοσμετάτου, που κτίστηκε το 1820 και βρισκόταν στη θέση της σημερινής Εθνικής Τράπεζας. Όταν διαλύθηκε και πετάχτηκε η οικοσκευή, ο γιος της Κοσμέτος Κοσμετάτος και η σύζυγός του έπασχαν από πάρκινσον και απεβίωσαν μετά από λίγο χρόνο. Ο καναπές επισκευάστηκε στην Αθήνα και το υλικό για το στρώμα του παραγγέλθηκε στην Αγγλία στο CastleGary στο Somerset.

9.Βιβλιοθήκη με επένδυση από μαόνι, κλειστή με τζαμένια φύλλα στο άνω τμήμα της και κλειστά στο πλατύτερο κατώτερο τμήμα. Χρονολογείται γύρω στο 1870. Προέρχεται από την Αγγλία, ανήκε στην Άννα Φωκ. Σβορώνου και δωρήθηκε στο Μουσείο από τη Σία Γεωργίου Σβορώνου(1974 ή 1975). Μετά τους σεισμούς 1953 παρέμεινε αρκετά χρόνια σε αποθήκη της οικογένειας Σβορώνου στα Σβορωνάτα, όπου και υπέστη πολλές φθορές και επισκευάστηκε από τον Σπύρο Μαρκάτο.

10. Πολυθρόνα, τύπου μπερζιέρας και ρυθμού Λουδοβίκου IE.Κατασκευάστηκε το 1908 από επιπλοποιούς του Πειραιά για λογαριασμό του εφοπλιστή Νικολάου Λυκιαρδόπουλου για το σαλόνι του στο σπίτι του στις Κεραμειές, το οποίο καταστράφηκε από τους σεισμούς το 1953. Όλα τα έπιπλα εγκαταλείφθηκαν να καταστρέφονται από τη βροχή, μέχρι που τα περισυνέλεξε ο Μαρίνος Κοσμετάτος και για περισσότερο από δέκα χρόνια φιλοξενήθηκαν στο Μουσείο. Η παρούσα  πολυθρόνα δωρήθηκε από τον Νικόλαο Λυκιαρδόπουλο στο Μουσείο, επισκευάστηκε  και επενδύθηκε με λευκό λινό ύφασμα με κόκκινα σχέδια από τη γαλλική ύπαιθρο, που προσέφερε η Ελένη Κοσμετάτου.

Από την ενδεικτική παρουσίαση λίγων επίπλων γίνεται φανερό το υψηλό βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο των αστών της Κεφαλονιάς αλλά και κάτι εξίσου πολύ σημαντικό: αποκαλύπτεται ποια ήταν η τύχη όλων αυτών των θησαυρών μετά τους σεισμούς του 1953, που πετάχτηκαν ή εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους λόγω των μετασεισμικών συνθηκών και προπαντός λόγω άγνοιας αυτών στους οποίους περιήλθαν υπό διάφορες συνθήκες. Αν πρόκειται να βγεί ως επιμύθιο κάτι ας είναι αυτό: Μην πετάτε κάτι που θεωρείτε άχρηστο, μπορεί να είναι  χρήσιμο σε άλλους ή να έχει αξία που δεν γνωρίζετε. Ρωτήστε πρώτα.

Η έφορος

Δώρα Μαρκάτου

• Ιστορικός τέχνης,
• Αναπλ. Καθηγ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Τοποθεσία:

• ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
• Διεύθυνση: Ηλία Ζερβού 12, Αργοστόλι 281 00