Η Κεφαλονιά ήταν απ΄τα πρώτα σημεία στον ελλαδικό χάρτη στις αρχές της δεκαετίας του ’60 που έδωσε στο φως του Κοινού προς Τουριστική Αξιοποίηση όχι απλά ένα αλλά δυο σπήλαια. Το έντονο ανάγλυφο που έχει η επιφάνειά της, τα μεγάλα Ύψη σε Βουνό που αναδύθηκε μέσα από το ρήγμα του Ιονίου δεν φαίνεται μόνο από κάποιες απολιθωμένες αχιβάδες που μπορείς να ανακαλύψεις στο Μέγα Σωρό σαν τεκμήριο για την έντονη γεωλογική της δράση με διαφορετικούς τρόπους.
Είναι και το Νερό που κάνει στην Κεφαλονιά με υπόγεια γλυπτική τα μυστήρια μαγικά του! Όλα
μαζί συνεργάζονται για να δώσουν σπάνια γεωλογικά φαινόμενα. Τα Νερά στα υψόμετρα διαβρώνουν τον ασβεστόλιθο και χάνονται από σημεία που λέγονται καταβόθρες πάντα σε μια υπόγειά τους διαδρομή με σκοπό να καταλήξουν σε Πηγές πάντα. Το Νερό με υπομονή και μεράκι αγωνίζεται να σμίξει με τον υδροφόρο Ορίζοντα. Πάντα πίσω από μια Πηγή δε βρίσκεται μια υπόγεια διαδρομή σε Καταβόθρα, που είναι η είσοδος του Νερού ενώ η Πηγή η έξοδος προς τη θάλασσα.
Αν και η Μελισσάνη και Δρογγαράτη αξιοποιήθηκαν με έλλειψη εχνογνωσίας πριν 65 περίπου χρόνια με αποτέλεσμα να μην ληφθούνυπ΄όψιν κάποιες παράμετροι που θα τις έβλαπταν, το θέμα αξιοποίησης σπηλαίων όταν έχεις τόσα πολλά συγκεντρωμένα σε μια περιοχή, αυτή της
Σάμης, Καραβόμυλου, Πουλάτων είναι ένα θέμα που πρέπει να μελετηθεί.
Στην αξιοποίηση σπηλαίων σήμερα χρησιμοποιούνται ψυχροί φωτισμοί για να μην δημιουργούνται μύκητες στα σπήλαια από την αφύσικη για αυτά αλλαγή- άνοδο της θερμοκρασίας τους. Επίσης για τον ίδιο λόγο η επισκεψιμότητα γκρουπ τουριστών γίνεται σε μικρές ομάδες επειδή και τα ανθρώπινα σώματα αλλάζουν μαζικά την θερμοκρασία του σπηλαίου. Σήμερα δεν επιτρέπεται στην αξιοποίηση σπηλαίου να καταστρέψεις πολύ διάκοσμο για να φτιάξεις διαδρόμους και θέλει ειδική χάραξη η διαδρομή για να μην ισοπεδώσεις αυτό που θαυμάζεις παράλληλα, ενώ έχει κάνει κόπους εκατομμυριών ετών το Νερό. Κάτι που δεν τηρήθηκε δυστυχώς στην Δρογγαράτη επειδή υποτίθεται ότι η ισοπέδωση του δαπέδου της σπηλιάς θα επέτρεπε να γίνει μαζικός χώρος συναυλιών με καρέκλες. Μεταξύ εκείνης της χρονικής περιόδου και σήμερα έχει εν τω μεταξύ σφραγιστεί και βιντεοσκοπηθεί το πιο σημαντικό σπήλαιο των Πυρηναίων, η Αλταμίρα, που μύκητες απ΄τους μαζικούς επισκέπτες κατάστρεφαν τις Μοναδικής αξίας προιστορικές ζωγραφιές της.
Το Σύστημα σπηλαίων Ζερβάτη, Αγίας Ελεούσας, με τα σπηλαιοβάραθρα επίσης: Άγιοι Θεόδωροι, Αγγαλάκι, Χιριδόνι και Σωτήρα θα μπορούσαν να αποτελούν μαζί με την ήδη αξιοποιημένη τουριστικά Μελισσάνη και Δρογγαράτη ένα εννιαίο Σπηλαιοπάρκο με σωστή μελέτη που σέβεται τόσο τα ίδια τα σπήλαια όσο και την ιδιοσυγκρασιακή ποικιλία επισκετπτών
του. Ας φανταστούμε πως θα μπορούσε να λειτουργήσει.
1. Να μην μολύνεται από τους κατοίκους πρώτα απ΄όλα από άγνοια ο υδροφόρος ορίζοντας.
Αυτό γίνεται από σκουπίδια, λύματα και φυτοφάρμακα. Όταν μολυνθεί ατμόσφαιρα ή υδροφόρος ορίζοντας οι νυχτερίδες που είναι επισκέπτες της, μέρος του σπηλαίου στη φυσική του τροφική αλυσίδα, αλλά τρέφεται η ίδια έξω απ΄το σπήλαιο ενώ το κατοικεί. αποτελεί η ίδια τον δείκτη καλής περιβαλλοντικής υγείας τόσο του σπηλαίου όσο και της τριγύρω περιοχής. Αυτή τρέφεται και καταναλώνει κάθε μέρα χιλιάδες επικίνδυνα
και βλαβερά για τον άνθρωπο έντομα που βρίσκει στις τριγύρω καλλιέργειες. Οι νυχτερίδες έχουν ταυτιστεί με στοιχειωμένα μέρη στη λαική παράδοση επειδή ενοχλούνται απ΄την πολύ
φασαρία αλλά είναι το μοναδικό θηλαστικό που πετάει και επισημαίνει και τον κίνδυνο μόλυνσης μιας ευρύτερης περιοχής μέσα και έξω απ΄το σπήλαιο.
2. Με προυπόθεση βασική της συμμετοχής των κατοίκων που έχουν συνειδητοποιήσει και τη δική τους ευθύνη ας φανταστούμε τι θα μπορούσε να παρέχει ένα σύγχρονο Σπηλαιοπάρκο
στην ευρύτερη περιοχή Σάμης, Καραβόμυλου-Πουλάτων. Χάραξη εύκολης πεζοπορικής διαδρομής με σηματοδότηση ξύλινη μεταξύ των σπηλαιοβαράθρων σε Σειρά στην περιοχή Πουλάτων Σάμης. Κάποια απ΄τα σπηλαιοβάραθρα θα μπορούσαν να είναι πάντα αρματωμένα με ειδικές πλακέτες και καρφιά που υπάρχουν για τέτοιες περιπτώσεις, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί σε κάποια να κατέβει με σχοινί που ήδη τον περιμένει να ζήσει το μυστήριο και την περιπέτεια του βαράθρου. Κάποια από τα σπηλαιοβάραθρα ομοίως πάντα αρματωμένα αλλά με ομοίωμα κούκλας εξερευνητή μόνιμα πάνω στο σχοινί ώστε να ικανοποιεί αυτό την ομάδα
επισκεπτών που δεν ασχολείται με την αθλητική δραστηριότητα της σπηλαιοεξερεύνησης ή είναι παιδιά που όμως θα μπορούσαν ίσως να είναι και σε μικρές ομάδες παρατηρητές της ίδιας της αθλητικής δραστηριότητας κατάβασης-ανάβασης σπηλαιοβαράθρου εκπαιδευτικά.
3. Ας φανταστούμε τι άλλο πρέπει να παρέχει ή και μπορεί ένα Σπηλαιοπάρκο. Ένα σημείο κατασκήνωσης μέσα στη Φύση με παροχές Νερού, w.c. Ένα ετοιμο δηλαδή μικρό camping. Ένα μικρό Καταφύγιο – Ξενώνα που να μπορεί να φιλοξενεί έως 8 άτομα. Ένα μικρό περίπτερο πέτρινο, στο τέλος της πεζοπορικής διαδρομής με 2 αίθουσες. Η μία ως μικρό Μουσείο που με πίνακες, φωτογραφίες και video από τα μη-προσβάσιμα σε όλους βάραθρα, που να αναλύει όλο το γεωλογικό μικρό θαύμα. Η δεύτερη αίθουσα πρέπει να λειτουργεί σαν μικρή καντίνα με τοπικά προιόντα όπως αναψυκτικά, μέλι κτλ. Περιμετρικά της να υπάρχουν ξύλινοι διπλοί πάγκοι μέσα στη Φύση, σε σημείο που να μπορούν να δουν τη Σάμη από ψηλά. Επειδή η σπηλαιοκατάβαση είναι απαγορευτική σε παιδιά θα μπορούσε να προταθεί μια βόλτα με συνοδό του μικρού επισκέπτη με αλογάκι όπου στην ξενάγησή του να ενημερώνεται για τα
Ελεύθερα Άλογα στον Αίνο.
4. Το να σχεδιάσεις ανθρώπινα ένα όμορφο Σπηλαιοπάρκο είναι θέμα καλής θέλησης και συμμετοχής ΟΛΩΝ. Οι εναλλακτικές μορφές Τουρισμού πάντως με κατεύθυνση τα σπήλαια πηγάζουν και έχουν αναπτυχθεί από χώρες που έχουν ίδιο γεωλογικό ανάγλυφο με την Ελλάδα και είναι γειτονικές μας.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνει σχέδιο σύνδεσης της Κεφαλονιάς και χώρες Βαλκανίων (Βοσνία) όπου εκεί αναπτύσσεται ο σπηλαιοτουρισμός σαν μέρος απόδρασής τους κάθε Εποχή εκτός από περιόδους μεγάλων βροχοπτώσεων, όπως και επίσης και η Γαλλία έχει αναπτύξει αρκετά αυτό το χόμπι. Είναι ένα άθλημα απαγορευτικό μόνο το Χειμώνα, ενώ είναι σε Άνθιση και δράση Καλοκαίρι, Φθινόπωρο και Άνοιξη.
Μεταξύ της δεκατίας ’60 και ’80 να θυμίσουμε όσοι το γνωρίζουμε ότι τις μεθόδους κατάβασης-ανάβασης αυτού του αθλήματος με σχοινί, εξοπλισμό και τεχνική αντί για τριχιά και ανεμόσκαλα, τα μετέδωσαν και μεταλαμπάδευσαν στην Ελλάδα η Τσεχία και η Βουλγαρία για να μας ανοίξουν τα μάτια στο δικό μας σκοτάδι.
Μαρία Μαγουλά
Εικαστικός και συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας
πρώην μέλος σπηλαιολογικού ελληνικού εξερευνητικού ομίλου
(Η φωτο ειναι απο τη “Μαυροσπηλια” στη Σάμη)
