Η μοντέρνα κληρονομιά στο Αργοστόλι και η ανάγκη ανάδειξής της.
Η πρόταση του ΙΚΙ
Μετά αφορμή τα όσα γράφονται το τελευταίο διάστημα σχετικά με τα πολεοδομικά θέματα του Αργοστολίου, το Ίδρυμα Κεφαλονιάς και Ιθάκης (ΙΚΙ) έρχεται να υπενθυμίσει όσα κατά καιρούς έχει επισημάνει και προτείνει στις τοπικές αρχές, δημοτικές και περιφερειακές (μέσα από δημόσιες ανακοινώσεις, συνέδρια, ημερίδες και άλλες εκδηλώσεις), σχετικά με τη μοντέρνα αρχιτεκτονική κληρονομιά (προσεισμική και μετασεισμική) στο Αργοστόλι αλλά και στο Ληξούρι και γενικότερα στα νησιά μας (Σάμη, Βαθύ Ιθάκης)
Με βάση τα παραπάνω, το ΙΚΙ, έχοντας ως καταστατικό του στόχο την προστασία και ανάδειξη της κτισμένης κληρονομιάς των νησιών Κεφαλονιάς και Ιθάκης έχει εντοπίσει την ανάγκη για χαρακτηρισμό, ως διατηρητέων, των ακόλουθων κτιρίων στο Αργοστόλι:
Κτίριο Δημαρχείου
Κτίριο Διοικητηρίου
Κτίριο Αρχαιολογικού Μουσείου
Κτίριο Ξενοδοχείου Ξενία
Κτιριακό συγκρότημα Αγοράς
Κτίριο πρώην Εμπορικής Τράπεζας
Τα ανωτέρω κτίρια είναι όλα κατασκευασμένα αμέσως μετά τους σεισμούς των Ιονίων Νήσων του 1953 και έχουν σχεδιαστεί με τις αρχές του μοντέρνου κινήματος από σημαντικούς Έλληνες αρχιτέκτονες της εποχής όπως, ο Κλέων Κραντονέλης, ο Πάτροκλος Καραντινός, ο Χαράλαμπος Σφαέλλος, ο Διονύσης Ζήβας, ο Γιάννης Κούτσης. Σήμερα, αποτελούν ουσιαστικά τον πυρήνα και την πρώτη γραμμή της κληρονομιάς του μοντέρνου στο Αργοστόλι. Η ιστορική, καλλιτεχνική, αρχιτεκτονική και πολιτιστική αξία τους είναι μεγάλη (αναφέρονται στην ελληνική βιβλιογραφία) και για το λόγο αυτό χρήζουν της απαραίτητης προστασίας και φροντίδας. Ειδικά το Μουσείο, που χρήζει άμεσης επισκευής λόγω βλάβης από το σεισμό του 2014, η ανάγκη χαρακτηρισμού του επείγει ώστε να γίνει σωστή αποκατάσταση και να μην αλλοιωθούν τα βασικά στοιχεία του. Η διατήρηση του «Ξενία» θα πρέπει να συνδυαστεί με τη δημιουργία πρότυπου συνεδριακού κέντρου, έπειτα από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, μαζί με όλη τη περιοχή του μνημείου ριζοσπαστών και της σχολής εμποροπλοιάρχων, όπως έχουμε προτείνει από χρόνια. Όσον αφορά το Συγκρότημα της Αγοράς θα πρέπει με σεβασμό στη μετασεισμική κατασκευή αλλά και τις λειτουργικές ανάγκες της πόλης, να γίνει η οικοδομική και μορφολογική του αποκατάσταση και να αποκτήσει χρήσεις πολιτιστικές, εστίασης, αναψυχής κλπ. καθώς επίσης και νέα οικονομική διαχείριση από τη δημοτική αρχή, ώστε να πάψει να υφίσταται υποβαθμισμένο το περιβάλλον στην κεντρικότερη θέση της παραλίας.
Υπάρχουν βέβαια και πολλά άλλα δημόσια κτίρια, τα οποία κατασκευάστηκαν την ίδια ακριβώς περίοδο, που θα έπρεπε να συντηρούνται κατάλληλα γιατί πέρα από την ιστορική τους σημασία εξυπηρετούν και βασικές λειτουργικές ανάγκες του δημόσιου τομέα. Ένα τέτοιο (αρνητικό) παράδειγμα είναι το κτίριο της αστυνομίας το οποίο δυστυχώς εγκαταλείφθηκε και απαξιώθηκε ως κατασκευή, χωρίς την αναγκαία συντήρηση και χωρίς έγκαιρη επισκευή… Μετά την αποχώρηση της αστυνομίας θα μπορούσε να στεγάσει κάθε είδους δημόσια υπηρεσία γιατί είχε την ίδια ποιότητα κατασκευής με όλα τα υπόλοιπα κτίρια της σειράς αυτής που συντηρήθηκαν και επισκευάστηκαν !. Προσφάτως συζητείται η μετατροπή του σε parking.. Εάν αυτό γίνει, θα αποτελέσει εγκληματικό λάθος για την πόλη και το κέντρο της, για ευνόητους λόγους… Σε κάθε περίπτωση, και, εάν και εφ’ όσον δεν είναι δυνατόν να επισκευαστεί, θα πρέπει να κατασκευαστεί ανάλογο κτίριο για τις ανάγκες των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα σύμφωνα με σωστό σχεδιασμό και κτιριολογικό πρόγραμμα αφού ιδωθούν συνολικά οι ανάγκες της πόλης.
Σημειώνουμε ότι τα μόνα κτίρια μοντέρνας αρχιτεκτονικής (που έχουν χαρακτηριστεί από το 1999 διατηρητέα σε ολόκληρη στην Κεφαλονιά), είναι το 1ο δημοτικό σχολείο στο Ληξούρι (έργο του σπουδαίου αρχιτέκτονα Θουκυδίδη Βαλεντή με καταγωγή από τα Φαρακλάτα) και το τουριστικό περίπτερο στον Εθνικό Δρυμό Αίνου. Αμφότερα προσεισμικά δείγματα του μεσοπολεμικού μοντερνισμού (υπολείπεται η θεσμική προστασία του Ματζαβινάτειου νοσοκομείου του Π. Καραντινού της ίδιας εποχής).
(Με τη ευκαιρία να τονίσουμε ότι τμήματα της όψης των ήδη χαρακτηρισμένων διατηρητέων κτιρίων (παραδοσιακής μορφολογίας), του Δικαστικού Μεγάρου (από το λιθόστρωτο) και της Φιλαρμονικής σχολής, «κρύβονται» από τέντες και τραπέζια καφενείων που αλλοιώνουν την εμφάνισή τους κατά παράβαση της νομοθεσίας που τα χαρακτηρίζει ως διατηρητέα).
Συμπερασματικά θεωρούμε ότι οι τοπικές αρχές και ειδικά ο νεοσύστατος Δήμος Αργοστολίου (παρά τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζει) θα πρέπει να κινήσουν την διαδικασία χαρακτηρισμού των μοντέρνων κτιρίων προς το ΥΠΕΝ, το οποίο έχει την αρμοδιότητα για την τελική έγκριση. Το ΙΚΙ, όπως πάντα, προτίθεται να βοηθήσει τη δημοτική αρχή στην προσπάθεια της αυτή, με την διάθεση των απαραιτήτων στοιχείων για την κατάρτιση και υποβολή του σχετικού φακέλου στο ΥΠΕΝ (σχέδια, φωτογραφίες κλπ.) ώστε να μην απασχοληθούν ο υπηρεσίες του ο Δήμου.
Το ΙΚΙ απευθύνει έκκληση, προς όλους, για την ανάδειξη της μοντέρνας κληρονομιάς στο Αργοστόλι και αλλού, ελπίζοντας οι προτάσεις αυτές να βρουν τη δέουσα ανταπόκριση από τις τοπικές αρχές στο πλαίσιο ενός γενικότερου σχεδιασμού.
Για το ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ
Ηλίας Μπεριάτος
Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου
ΔΕΙΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ από βιβλιογραφικές πηγές (Μ. Αδάμη, Α. Γιακουμακάτος)
