Το 1967, ένα υπερμέγεθες γλυπτό, στο εργαστήρι του στο Παρίσι, τον καταπλάκωσε και έτσι χάθηκε άδοξα, σαν ένας τραγικός ήρωας, ο ιδιοφυής γλύπτης Γεράσιμος Σκλάβος, στα 40 του χρόνια. Ηταν μια σύντομη ζωή, με βαθύ αποτύπωμα. «Προς τιμήν του, ένα χρόνο μετά τον θάνατό του, η Ιβόν Ζερβός οργάνωσε μια έκθεση αφιερωμένη στα έργα του μικρού μεγέθους, ενώ η Σεσίλ Γκολντσάιντερ, επιμελήτρια του Μουσείου Ροντέν, παρουσίασε τα μνημειώδη έργα του στους κήπους του μουσείου». Η δρ Ολγα Μεντζαφού-Πολύζου, επίτιμη διευθύντρια Συλλογών – Μουσειολογικού και Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού της Εθνικής Πινακοθήκης, έχει αφιερωθεί το τελευταίο διάστημα στη μουσειολογική μελέτη του νέου μουσείου για τον Γεράσιμο Σκλάβο, που ετοιμάζεται στη γενέτειρά του, την Κεφαλονιά.
«Σκοπός του μουσείου είναι να αναδείξει και να προβάλει την ξεχωριστή προσωπικότητα του καλλιτέχνη», λέει η ίδια, «την προσφορά του στην πρωτοπορία της γλυπτικής και την καθιέρωσή του μέσα σε μία δεκαετία, 1957-1967, όσο το σύντομο διάστημα της καλλιτεχνικής δημιουργίας του που διέκοψε ο πρόωρος θάνατος». Το νέο μουσείο έχει εξασφαλισμένη στέγη, το διατηρητέο κτίριο που ανήκε στην Τράπεζα της Ελλάδος στο Αργοστόλι, το οποίο έχει αγοραστεί από τον δήμο. «Το έργο θα προταθεί για ένταξη άμεσα στο πρόγραμμα “Αντώνης Τρίτσης”», λέει ο Γιώργος Τσιλιμιδός, αντιδήμαρχος Πολιτισμού, που επί σειρά ετών υποστηρίζει και προωθεί αυτή την πρωτοβουλία. «Το κτιριακό μέρος θα προταθεί στην “Αστική Αναζωογόνηση”, το μουσειολογικό σκέλος στο πρόγραμμα “Ελλάδα 1821 – Ελλάδα 2021” με την υποστήριξη της Επιτροπής “Ελλάδα 2021”».
Ο Δήμος Αργοστολίου, μέσω του Γ. Τσιλιμιδού, απευθύνθηκε στην οικογένεια του Γεράσιμου Σκλάβου, τα τρία ζώντα αδέλφια του, για τη μεγάλη συλλογή των έργων του που έχουν στην κατοχή τους. «Αναπτύξαμε το όραμά μας και πείσαμε πως θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν σημαντικό, επώνυμο εικαστικό χώρο», λέει. «Η οικογένεια αποφάσισε να προχωρήσει σε παραχώρηση των έργων της συλλογής με την προϋπόθεση πως θα ονομασθεί το κτίριο “Μουσείο Γλύπτη Γεράσιμου Σκλάβου”».
Η Ολγα Μεντζαφού υποστηρίζει πως «η ανάδειξη και διάδοση του έργου του Γεράσιμου Σκλάβου, στη γενέτειρά του, θεωρήθηκε ως το ελάχιστο χρέος και απόδοση τιμής στον σημαντικότατο αυτόν Ελληνα καλλιτέχνη με τη διεθνή αναγνώριση και προβολή». Ο Γιώργος Τσιλιμιδός, από την πλευρά του, πιστεύει στην υπεραξία αυτής της πρωτοβουλίας. «Θέλουμε το νησί μας να ενισχύσει την πολιτιστική του ταυτότητα με τη δημιουργία ενός μουσείου με διεθνή ακτινοβολία, αφού το εικαστικό μέγεθος του Γ. Σκλάβου είναι παγκόσμιο», λέει.
«Εχοντας σαφή άποψη ότι στην περίπτωση του Σκλάβου δεν είναι τόσο η χρονολογική εξελικτική πορεία της εργασίας του που προκαλεί το ενδιαφέρον, αλλά η προβολή της πρωτοποριακής σκέψης του στην πάλη του με την ύλη», η Ολγα Μεντζαφού συνεργάστηκε με τους αρχιτέκτονες από τα πρώτα στάδια της μελέτης, «οργανώνοντας το υλικό διαμορφώνοντάς το σε σύνολα, ώστε με σαφήνεια να ενταχθεί στις δυνατότητες που παρέχει το κτίριο και των επεμβάσεων που θα μπορούσε να δεχθεί». Τη μουσειογραφική μελέτη υπογράφει το αρχιτεκτονικό γραφείο του Βασίλη Διβάνη, με συμβούλους τη Σόνια Χαραλαμπίδου, ομότιμη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής, και την Ειρήνη Χαραλαμπίδου.
Η ιδιαίτερη περίπτωση του Γεράσιμου Σκλάβου ως μιας πνευματικής προσωπικότητας με βαθύ «προσωπικό θεωρητικό υπόβαθρο», όπως λέει η Ολγα Μεντζαφού, θα αναδειχθεί μέσα από τα έργα που βρέθηκαν στο εργαστήριο στο Παρίσι και μεταφέρθηκαν στην Αθήνα από την οικογένειά του μετά τον θάνατό του. «Γλυπτά σε μάρμαρο, σίδερο και χαλκό, τερακότες, προπλάσματα σε γύψο, μήτρες, θραύσματα διαφόρων υλικών, πίνακες ζωγραφικής, σχέδια και πλούσιο αρχειακό υλικό».
Η «επιστροφή» του Γεράσιμου Σκλάβου στην Κεφαλλονιά προκαλεί συγκίνηση σε μελετητές και ειδικούς. Οπως λέει η Δώρα Μαρκάτου, τ. αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, «ο Γεράσιμος Σκλάβος, το φτωχόπαιδο από την Κεφαλονιά, ο διαπρεπής Ελληνας της διασποράς, ο διάσημος γλύπτης του Παρισιού, ο παγκόσμιος καλλιτέχνης, επιστρέφει με τα έργα του στη γενέτειρά του, στη φύση της οποίας όφειλε τα πρώτα δημιουργικά ερεθίσματα. Χαιρετίζω την ίδρυση του Μουσείου Γεράσιμου Σκλάβου ως μια μεγάλη στιγμή στην ιστορία του πολιτισμού στον τόπο μας».
Είναι σημαντικό πως το μουσείο, και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, μπορεί να εξελιχθεί σε κέντρο μελέτης. Οπως λέει ο αντιδήμαρχος Γιώργος Τσιλιμιδός, «το μουσείο θα εξοπλιστεί με όλα τα σύγχρονα οπτικοακουστικά και τεχνολογικά μέσα, όπως π.χ. αναπαραγωγές από 3D εκτυπώσεις», καθώς, σύμφωνα με την Ολγα Μεντζαφού, «στόχος είναι το μουσείο αυτό, εκτός από χώρος προβολής, ανάδειξης και μελέτης του έργου του Γεράσιμου Σκλάβου, να καταστεί ένας χώρος επιστημονικής έρευνας σε θέματα νεότερης ελληνικής και ευρωπαϊκής γλυπτικής».
