Ακρόπολη Σάμης: εργασίες ανάδειξης ή καταστροφής;
Οι οχυρώσεις της αρχαίας Σάμης αποτελούν ένα σημαντικό τεχνικό έργο της αρχαιότητας. Η πόλη διέθετε δύο ακροπόλεις, την βόρειο, γνωστή ως Παλιόκαστρο ή Σκαλιά, και την νότιο, η οποία κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Κυάτις και σήμερα καλείται Άγιοι Φανέντες από την ομώνυμη μονή. Τα αρχαία τείχη φαίνεται ότι κατασκευάστηκαν σε διάφορες οικοδομικές φάσεις, από τον 5ο έως τον 3ο αι. π.Χ., ενώ δέχθηκαν επισκευές και συμπληρώσεις σε μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους.
Η βόρειος ακρόπολη δηλαδή το Παλιόκαστρο ανεσκάφη από έναν κορυφαίο Έλληνα αρχαιολόγο, τον Κεφαλονίτη Παναγή Καββαδία.Ο Καββαδίας το 1883, με δαπάνες της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, ανασκάπτει την ανατολική πύλη της ακρόπολης. Το 1899 συνεχίζει την ανασκαφή, κατά την οποία διερευνά τον εσωτερικό χώρο της προαναφερθείσας πύλης, ανακαλύπτει την δυτική πύλη και διενεργεί διερευνητικές τομές, κατά τις οποίες εντοπίζει κατάλοιπα κτισμάτων διαφόρων περιόδων, από την προϊστορική έως και την ρωμαϊκή εποχή(Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 1899, σελ. 17· Καββαδίας 1908, Ανασκαφαί εν Κεφαλληνία, σελ. 29-41).
Τα χρόνια πέρασαν και, όπως τα περισσότερα μνημεία του νησιού μας, τα αρχαία τείχη στο Παλιόκαστρο εγκαταλείφθηκαν. Δυστυχώς όμως η μεγαλύτερη βλάβη δεν προήλθε ούτε από τους σεισμούς ούτε από την βλάστηση αλλά από τον ανθρώπινο παράγοντα.
Το 2008 εκπονήθηκε η μελέτη αποκατάστασης της ανατολικής πύλης (μελετητές Κ. Ζάμπας και Γ. Θωμάς), η οποία εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ). Στη συνέχεια το έργο εντάχθηκε με πρωτοβουλία της Στ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (με έδρα την Πάτρα) στο Γ’ ΚΠΣ 200-2006,με τον τίτλο «Ανάδειξη-ανάπλαση αρχαιολογικών χώρων Κράνης, Σάμης και Αλαλκομενών» και συνολικό προϋπολογισμό 1.354.954 ευρώ. Λόγω αναδιοργάνωσης των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού, το έργο τελικά υλοποιήθηκε – στο βαθμό που αυτό υλοποιήθηκε – από την νεοσυσταθείσα τότε ΛΕ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων με έδρα το Αργοστόλι.
Στο πλαίσιο του έργου τοποθετήθηκαν στον χώρο εργοταξιακές εγκαταστάσεις, πραγματοποιήθηκαν μικρής κλίμακας ανασκαφικοί καθαρισμοί, αποσυναρμολογήθηκαν λίθοι της πυλίδας (μικρών διαστάσεων πύλη) και του τείχους προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες στερεωτικές εργασίες αλλά στη συνέχεια… το έργο εγκαταλείφθηκε. Επί 15 χρόνια λίθοι της πυλίδας και του τείχους παραμένουν αποσυναρμολογημένοι στο έδαφος, οι εργοταξιακές εγκαταστάσεις σκουριάζουν εγκαταλελειμμένες και η εικόνα του αρχαιολογικού χώρου μόνον θλίψη προκαλεί.
Παρά τις καλές προθέσεις, τα αρχαία τείχη αντί να στερεωθούν και να αναδειχθούν υπέστησαν σοβαρότατη βλάβη, δεδομένου ότι οι πολυάριθμοι αρχαίοι λίθοι που αποσυναρμολογήθηκαν ουδέποτε επανατοποθετήθηκαν στην αρχική τους θέση, όπως προέβλεπε η εγκεκριμένη από το ΚΑΣ μελέτη.
Ερωτάται η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας και Ιθάκης, η οποία διαδέχθηκε την ΛΕ΄ΕΠΚΑ και φέρει την ευθύνη για την προστασία των αρχαιοτήτων του νομού μας:
α) Σε ποιες ενέργειες έχει προβεί η Υπηρεσία ώστε να αναστραφεί η βλάβη η οποία έχει επέλθει στις αρχαιότητες.
β) Σε ποιες ενέργειες προτίθεται να προβεί η Υπηρεσία για την αποκατάσταση των τειχών τόσο της βορείου, όσο και της νοτίου ακροπόλεως της αρχαίας Σάμης, τα οποία κινδυνεύουν με κατάρρευση.
γ) Ποιο είναι το έργο που παραδόθηκε κατά την λήξη του Γ΄ ΚΠΣ όσον αφορά στο σκέλος «Ανάδειξη-ανάπλαση του αρχαιολογικού χώρου Σάμης», δεδομένου ότι το εν λόγω έργο ουδέποτε ολοκληρώθηκε.
δ) Για ποιους λόγους το συγκεκριμένο έργοπαρέμεινε ανολοκλήρωτο.
ε) Τι συνέβη με τους πόρους, εθνικούς και ευρωπαϊκούς, που είχαν δεσμευθεί για το συγκεκριμένο έργο.
στ) Τι πρόκειται να πράξει η Υπηρεσία σε σχέση με τις εγκαταλελειμμένες εργοταξιακές εγκαταστάσεις, οι οποίες ρυπαίνουν τον αρχαιολογικό χώρο επί 15 έτη.
ζ) Ποια είναι η γνώμη της Υπηρεσίας για την οικτρή εικόνα που παρουσιάζουν οι «ενημερωτικές πινακίδες» του ΥΠΠΟΑ στις ακροπόλεις της αρχαίας Σάμης.
Επειδή είθισται η αρμόδια Εφορεία να σιωπά, τα ερωτήματα αυτά τίθενται και στην προϊστάμενη αρχή, την Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ευελπιστώντας αυτή τη φορά ,να δοθούν απαντήσεις.
Η Συντακτική Ομάδα του kefaloniapress
Ακολουθεί φωτογραφική τεκμηρίωση
√ ΦΩΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ:
