Μια μοναδική περιήγηση στα 13 εντυπωσιακά κάστρα των Επτανήσων

Κέρκυρα

Αγέρωχοι φύλακες της μαγευτικής παλιάς πόλης της Κέρκυρας τα δύο φρούριά της, Παλιό και Νέο, αποτελούν απαραίτητες στάσεις μιας περιήγησης στο ιστορικό κέντρο και αποκαλύπτουν πολλά για την ιστορία του νησιού. Το παλαιότερο, η επονομαζόμενη Fortezza Vecchia, καταλαμβάνοντας μια ολόκληρη νησίδα στο ανατολικό άκρο της πόλης, επιβλέπει τη Σπιανάδα και στέκει στη θέση οχυρώσεων του 6ου αιώνα. Όλες τις εποχές του χρόνου και οποιαδήποτε ώρα της ημέρας είναι μαγευτική η βόλτα κατά μήκος της παραθαλάσσιας Λεωφόρου Δημοκρατίας, με τη θέα του Παλαιού Φρουρίου να σας συντροφεύει. Πρόκειται για μια εικόνα που εντυπωσιάζει όχι μόνο με το μέγεθος της καλοδιατηρημένης οχύρωσης, αλλά και με το καταγάλανο Ιόνιο που περιβάλλει το φρούριο και το κάνει να μοιάζει σαν να επιπλέει. Το ίδιο υπέροχη είναι κι η θέα από τον Κήπο του Λαού, καθώς κι από εδώ διακρίνονται τα τείχη, η θαλάσσια και η ξηρά τάφρος και οι δύο οχυρωμένοι πύργοι στο ανώτερο επίπεδο. Παρότι η τελική μορφή του φρουρίου οφείλεται στους Ενετούς και ανάγεται στον 16^ο αιώνα, πολλές υπήρξαν οι επεμβάσεις των Άγγλων, με το επιβλητικό κτίσμα των Αγγλικών Στρατώνων και το δωρικό ναό που Αγ. Γεωργίου, που πλέον λειτουργεί ως καθολική εκκλησία. Περάστε τη σιδερένια γέφυρα για να φτάσετε στην εντυπωσιακή είσοδο και να περιηγηθείτε σε όλους του χώρους του φρουρίου, ανάμεσα σε θολωτούς διαδρόμους, Ενετικά εμβλήματα, μαρμάρινους φτερωτούς λέοντες του Αγ. Μάρκου, επιγραφές, οικόσημα και κανόνια, πριν ανεβείτε στο ανώτερο οχυρωματικό επίπεδο. Από εκεί η θέα είναι συγκλονιστική κι απλώνεται πέρα από τους πενταγωνικούς προμαχώνες, πάνω απ΄ τις στέγες της παλιά πόλης, το νησάκι Βίδο, τον όρμο της Γαρίτσας ως και τις ακτές της Ηπείρου και τα παράλια της Αλβανίας.

Μια άλλη πανέμορφη παραθαλάσσια διαδρομή στην παλιά πόλη, αυτή που κυκλώνει την περιοχή Μουράγια με κατεύθυνση προς το λιμάνι, θα σας οδηγήσει στο επιβλητικό Νέο Φρούριο – Fortezza Nuova – που δεσπόζει πάνω στο λόφο του Αγίου Μάρκου. Τον εντυπωσιακό πέτρινο όγκο του αντικρύζουν και τα πλοία φτάνοντας στο λιμάνι της Κέρκυρας. Κύριο χαρακτηριστικό του οχυρού, του οποίου η κατασκευή οφείλεται στους Ενετούς και οι μετέπειτα τροποποιήσεις και πάλι στους Άγγλους, είναι οι ογκώδεις, δίδυμοι προμαχώνες. Στόχος της ανέγερσής του ήταν η προστασία της πόλης που είχε πλέον επεκταθεί πολύ, από τη μόνιμη οθωμανική εισβολή. Εισερχόμενοι στο φρούριο, το οποίο έχτισαν με καταναγκαστική εργασία οι ίδιοι οι κάτοικοι του νησιού, σας υποδέχεται το οικόσημο της Δημοκρατίας της Γαληνοτάτης με το ανάγλυφο λιοντάρι του Αγ. Μάρκου. Στο καλοδιατηρημένο κτίσμα που άλλοτε εξυπηρετούσε ως βρετανικός στρατώνας, στις μέρες μας λαμβάνουν χώρα ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες για τις οποίες αξίζει να ενημερωθείτε, ειδάλλως μπορείτε να επισκεφθείτε το Μουσείο Κεραμικής Τέχνης που επίσης στεγάζεται εδώ. Η ανηφορική διαδρομή προς το υψηλότερο επίπεδο, τον προμαχώνα των Επτά Ανέμων, γίνεται μέσα από στενά περάσματα, υπόγειες στοές και παλιές αποθήκες πυρομαχικών και αποζημιώνει με μερικές ακόμη πανέμορφες απόψεις της παλιάς πόλης και των ορεινών Ηπειρωτικών όγκων που απλώνονται πέρα από τη θάλασσα.

Η περιήγηση στο πανέμορφο νησί των Φαιάκων έχει κι άλλα ακόμη εντυπωσιακά οχυρά να αποκαλύψει. Το ξακουστό Αγγελόκαστρο συγκαταλέγεται στα σπουδαιότερα Βυζαντινά κάστρα της χώρας μας κι έχει διαδραματίσει σημαντικότατο ρόλο στην ιστορία της Κέρκυρας. Αφότου πέρασε από τα χέρια των Ανδεγαυών στους Ενετούς, και από τον 14^ο ως το 16^ο αιώνα, το Αγγελόκαστρο αποτελούσε πρωτεύουσα του νησιού και έδρα του τοπικού κυβερνήτη. Την εποχή εκείνη πήρε τη μορφή που βλέπουμε σήμερα και που εντυπωσιάζει χτισμένο καθώς είναι στην ψηλότερη κορυφή της δυτικής κερκυραϊκής ακτογραμμής. Ακολουθώντας το μονοπάτι και περνώντας τους εξωτερικούς περίβολους, φτάνει κανείς στον κυκλικό πύργο που προστάτευε την ακρόπολη, στο ψηλότερο σημείο του οχυρού. Εδώ μπορείτε να επισκεφθείτε το ναό του Ταξιάρχη και να αφήσετε το βλέμμα να χαθεί στην απεραντοσύνη της Αδριατικής θάλασσας.

Για την πανέμορφη θέα, αξίζει να επισκεφτείτε στην ανατολική πλευρά του νησιού αυτή τη φορά, το Κάστρο της Κασσιόπης. Επιβλέποντας τον ομώνυμο κόλπο και ψαροχώρι , το οχυρό αυτό είναι το παλαιότερο της Κέρκυρας και κατά τη Βυζαντινή περίοδο προάσπιζε την άμυνα του βορειοανατολικού μέρους του νησιού από τυχόν επιθέσεις από την ηπειρωτική χώρα. Ωστόσο, παρά τη στρατηγική του θέση εγκαταλήφθηκε γρήγορα. Σήμερα, τα εναπομείναντα τμήματά του – η εντυπωσιακή κεντρική πύλη με τους δύο διώροφους πύργους που την πλαισιώνουν, μέρος των τειχών και των προμαχώνων – καθώς διακρίνονται μέσα από την πλούσια μεσογειακή βλάστηση που τα περιβάλλει, μοιάζουν με ρομαντικά απομεινάρια μιας άλλης εποχής, γι’ αυτό και αξίζει να περπατήσετε ως εδώ από το μονοπάτι που περνά μέσα από τον οικισμό της Κασσιόπης.

Στα νότια του νησιού, κοντά στο χωριό Άγιος Ματθαίος, ένα ακόμη Βυζαντινό οχυρό, το κάστρο του Γαρδικίου, σχημάτιζε με τα δύο προηγούμενα ένα σημαντικότατο αμυντικό τρίγωνο. Την ογκώδη οκταγωνική κατασκευή επέβλεπαν ισάριθμοι ορθογώνιοι πύργοι, κάποιοι από τους οποίους διατηρούνται ως σήμερα σε όλο τους το ύψος, όπως και η νότια πύλη από την οποία μπορείτε να εισέλθετε στο ερειπωμένο πλέον εσωτερικό.

Λευκάδα

Μια θεαματική υποδοχή επιφυλάσσει η αγαπημένη Λευκάδα στους εκδρομείς που διασχίζουν την πλωτή γέφυρα που τη συνδέει με την ενδοχώρα. Ακριβώς στην είσοδο του νησιού, το εντυπωσιακό Κάστρο της Αγίας Μαύρας δεν υπήρξε απλά ένα επιβλητικό μεσαιωνικό οχυρό, αλλά και η περιτοιχισμένη πρωτεύουσα του νησιού στις αρχές του 15^ου αιώνα. Η σημερινή του μορφή και το επτάγωνο σχήμα του οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις επεκτάσεις και αναδιαμορφώσεις των Οθωμανών, όταν το νησί έπεσε στα χέρια τους. Η μετέπειτα ιστορία του, όπως και της ίδιας της Λευκάδας, υπήρξε πολυτάραχη, περνώντας από τους Ενετούς σε Γάλλους, Ρώσους, την Πολιτεία των Επτανήσων και Βρετανούς, αποτελώντας πλέον σημαντικό ιστορικό μνημείο των Επτανήσων και σύμβολο της Λευκάδας. Σήμερα, παρότι σώζεται και η αριστερή πύλη με την κρεμαστή γέφυρα, η πρόσβαση γίνεται μόνο μέσω της δυτικής πύλης. Διασχίζοντάς τη θα συναντήσετε ίχνη του υδρευτικού συστήματος, το αγγλικό νεκροταφείο και ερείπια ενετικών κτηρίων και του ναού που χτίστηκε στη θέση τούρκικου τζαμιού. Και βέβαια, τη μικρή και τόσο αγαπητή στους Λευκαδίτες εκκλησία της Αγίας Μαύρας, που χτίστηκε το 1883 εντός του προμαχώνα και έδωσε στο κάστρο τη σημερινή του ονομασία.

Ζάκυνθος

Ατενίζοντας αγέρωχο την πόλη της Ζακύνθου από το λόφο της Μπόχαλης εδώ και τουλάχιστον 6 αιώνες, το Ενετικό κάστρο του «Φιόρο του Λεβάντε», αποτελεί ειδυλλιακό σημείο για να απολαύσετε πανοραμικές όψεις του νησιού. Έχοντας υποστεί αλλεπάλληλα πλήγματα στο πέρασμα του χρόνου, τόσο από καταστροφικούς σεισμούς όσο και από τουρκικές επιδρομές – το 1479 μάλιστα οι Οθωμανοί κατέστρεψαν ολοσχερώς το φρούριο – ανακατασκευάστηκε από τους Ενετούς τον 17^ο αιώνα. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ενίσχυση του προμαχώνα κατά τα οχυρωματικά πρότυπα της εποχής, από την οποία διατηρείται ως σήμερα ο μεγάλος προμαχώνας Grimani και η είσοδος Tre Porte. Χάρη στη συντήρηση των Βρετανών, η καλή κατάσταση του κάστρου διατηρήθηκε ως την Επτανησιακή Ένωση, ενώ μετά εγκαταλήφθηκε. Πέρα από τη μαγευτική θέα που προσφέρει ο λόφος στο λιμάνι, τον πορθμό της Ζακύνθου και τις ακτές της Πελοποννήσου, αξίζει η απόσταση των 3χλμ από την πόλη, για τα ευρήματα εντός του κάστρου: απομεινάρια του στρατώνα και του διοικητηρίου, Ενετικές πυριτιδαποθήκες και φυλακές, ανάγλυφα οικόσημα και τμήματα 6 ναών και βασιλικών από την περίοδο 12^ου – 15^ου αιώνα.

Κεφαλονιά

Στον μακρύ κατάλογο με τα πανέμορφα τοπία, τα φυσικά μνημεία και τα αξιόλογα αξιοθέατα της μαγευτικής Κεφαλονιάς συγκαταλέγονται σίγουρα και τα δυο της φρούρια, αποκαλύπτοντας στον επισκέπτη πολλά στοιχεία για την ιστορία του νησιού. Το παλαιότερο, το κάστρο του Αγίου Γεωργίου, μόλις 7χλμ έξω από την πρωτεύουσα, θα σας χαρίσει μερικές μοναδικές εικόνες του κόλπου του Αργοστολίου από τα 300 μέτρα του λόφου στον οποίο χτίστηκε τα Βυζαντινά χρόνια. Τα θεαματικά του τείχη, που ενίσχυσαν σημαντικά οι Ενετοί, κάποτε περιέκλυαν τον πληθυσμό της πρωτεύουσας του νησιού, αφού το κάστρο αποτέλεσε την πρωτεύουσα της Κεφαλονιάς από τον 12^ο ως τον 18^ο αιώνα. Γι’ αυτό κι εντός του βρισκόταν η Μητρόπολη, ο μπαρόκ ναός της Ευαγγελίστριας, μια μονόκλιτη βασιλική με ξυλόγλυπτο τέμπλο που σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση και στον οποίο φυλάσσεται πλήθος μεταβυζαντινών εικόνων που έχουν συγκεντρωθεί από άλλους, ερειπωμένους πλέον ναούς του κάστρου. Αντίθετα, δεν διασώζεται το ξωκκλήσι του Αγ. Γεωργίου που προϋπήρχε στο λόφο και έδωσε στο οχυρό τη σημερινή του ονομασία.

Περίπου 40 χλμ βορειότερα, απέναντι από το γραφικό ψαροχώρι της Άσσου, οι Ενετοί έχτισαν τον 16^ο αιώνα ένα ισχυρότατο φρούριο για να προστατεύουν το βορειοδυτικό τμήμα του νησιού από εχθρικές επιδρομές, όταν το κάστρο του Αγίου Γεωργίου που είχαν ήδη ενισχύσει, κρίθηκε ανεπαρκές. Το γεγονός ότι αποτέλεσε έδρα του Ενετού άρχοντα, κέντρο της στρατιωτικής διοίκησης και πρωτεύουσα της βόρειας Κεφαλονιάς, αποδεικνύει τη σημασία που είχε η κατασκευή του για τους Ενετούς. Ωστόσο, όταν εκείνοι κατέλαβαν τη Λευκάδα από τους Οθωμανούς, ο κίνδυνος μειώθηκε σημαντικά και το φρούριο έπεσε σταδιακά σε αχρηστία. Ακόμη και οι φυλακές που λειτούργησαν εντός του τη δεκαετία του 1920, εγκαταλήφθηκαν μετά το μεγάλο σεισμό του 1953 κι έτσι το κάστρο της Άσσου, ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας, δεν έμελλε ποτέ να γίνει η σημαντική καστροπολιτεία που επιθυμούσαν οι Ενετοί. Παραμένει όμως ένα εντυπωσιακό κομμάτι της ιστορίας του νησιού, στο οποίο θα σας οδηγήσουν δύο διαφορετικά μονοπάτια από τη βάση της χερσονήσου. Ακολουθώντας τα θα βρεθείτε είτε στη θολωτή κύρια πύλη που διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση, είτε στην πίσω είσοδο, το λεγόμενο «Πορτέλο». Και στις δύο περιπτώσεις η μαγευτική θέα του γραφικού οικισμού, της καταπράσινης χερσονήσου και του απέραντου πελάγους που την αγκαλιάζει, θα σας συντροφεύει σε κάθε σας βήμα.

Κύθηρα

Απομακρυσμένα από τα υπόλοιπα Επτάνησα και με την ιδιαιτερότητα της θέσης τους, εκεί που συναντιούνται Ιόνιο, Αιγαίο και Κρητικό πέλαγος, τα Κύθηρα έτυχαν ιδιαίτερης οχύρωσης από τους Ενετούς. Τέσσερα φρούρια χτίστηκαν – από τα οποία πλέον σώζονται τρία – ώστε να προστατεύονται τα νησιά από τους επιδρομείς και να ελέγχονται τα τρία πελάγη. Το σημαντικότερο απ΄ αυτά, το «Μάτι των Ελληνικών θαλασσών» όπως χαρακτηρίζονταν, ήταν το Κάστρο της Χώρας στο νότιο άκρο του νησιού. Η θέση του στις απόκρημνες τις πλαγιές ενός υψώματος 200μ., η ενισχυμένη κατασκευή του και ο ισχυρός πυροβολικός εξοπλισμός, το έκαναν να θεωρείται απόρθητο. Αποτελούσε όχι μόνο διοικητικό, αλλά και πνευματικό, εκκλησιαστικό και στρατιωτικό κέντρο του νησιού, με πυκνή δόμηση γύρω από το Διοικητήριο και την πλατεία του. Για το σημερινό επισκέπτη η ανάβαση στη «Φορτέτσα» είναι από τις συναρπαστικότερες δραστηριότητες στα Κύθηρα. Η θέα είναι καρτποσταλική και η εκτεταμένη φρουριακή περιοχή παραμένει σχεδόν άθικτη από τα μεσαιωνικά χρόνια. Μια μεγάλη καμάρα θα σας οδηγήσει στο ενδότερο τμήμα του φρουρίου, υποδεικνύοντας την κατοικία του διοικητή – «Προνοητή» εκείνη την εποχή – σημερινή έδρα του Ιστορικού Αρχείου Κυθήρων, από τα σημαντικότερα της Ελλάδος, και στην πλατεία του Διοικητηρίου όπου δεσπόζουν δυο γραφικές εκκλησίες, η Παναγία Μυρτιδιώτισσα που είναι και προστάτιδα του νησιού και η Παναγία Ορφανή.