Γιάννης Πρωτονοτάριος Καθηγητής στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.). με ειδίκευση στην Εδαφομηχανική – Σεισμική Μηχανική στο ΜΙΤ.
Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από την ομιλία του Γιάννη Πρωτονοτάριου στην εκδήλωση της Μετωπικής Δράσης στην Λευκάδα το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου
Όπως είναι γνωστό οι Ελληνικές Κυβερνήσεις, καθώς και πετρελαϊκοί διεθνείς κολοσσοί, προγραμματίζουν έρευνες για την ανακάλυψη και στη συνέχεια εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σε περιοχές του Ιονίου και σε γειτονικές περιοχές, καθώς και σε περιοχές της Κρήτης και νότια αυτής.
Είναι όμως επίσης γνωστό ότι περιοχές των νησιών του Ιονίου, καθώς και γειτονικές χερσαίες περιοχές (π.χ. Πρέβεζα, Κυλλήνη κλπ) είναι οι περισσότερο σεισμογενείς περιοχές της Ευρώπης και από τις πιο σεισμικά ενεργές περιοχές του πλανήτη.
Για το λόγο αυτό, οι περιοχές αυτές έχουν διερευνηθεί ενδελεχώς από χρόνια τώρα, από τους ειδικούς έλληνες επιστήμονες σε Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Ινστιτούτα.
Στις περιοχές αυτές έχουν καταγραφεί πολλοί σεισμοί μεγέθους από 6,0 έως 7,0 R, αλλά και ορισμένοι σεισμοί περί τα 7,5 R. Ο λόγος που σημειώνονται εδώ τόσο μεγάλοι σεισμοί, είναι ότι την περιοχή διασχίζει ο δυτικός κλάδος του αιγαιακού τόξου, του τόξου δηλαδή κατά το μήκος του οποίου η αφρικανική τεκτονική πλάκα συγκρούεται με την αγαιακή πλάκα και καταδύεται κάτω από αυτήν.
Έτσι στα νησιά Λευκάδα, Κεφαλλονιά, Ιθάκη, έχουν σημειωθεί σεισμικές εντάσεις πάνω από 9 της κλίμακας Mercalli, ορισμένες φορές ακόμη και 10+.
Οι εντάσεις αυτές αντιστοιχούν σε κραδασμούς για μέγιστες επιταχύνσεις της τάξεως 0,70 έως 1,20 g. Για το λόγο αυτό οι περιοχές αυτές κατατάσσονται στην ζώνη 4 στο σεισμικό χάρτη του Νέου Αντισεισμικού Κανονισμού (ΝΕΑΚ) για την οποία προβλέπεται ενεργός επιτάχυνση σχεδιασμού 0,36g.
Οι κραδασμοί αυτοί έχουν μεγάλες δεσπόζουσες ιδιοπεριόδους (ακόμη και πάνω από 1.0 sec). Οι υψηλόκορμες όμως κατασκευές όπως οι πλατφόρμες έρευνας και εξόρυξης έχουν επίσης μεγάλες ιδιοπεριόδους, με αποτέλεσμα να αποκρίνονται σε τέτοιους κραδασμούς με ιδιαίτερα έντονο τρόπο λόγω φαινομένων συγχρονισμού.
Είναι λοιπόν βέβαιο, ότι σε περίπτωση σεισμού, δε θα μπορέσουν να αντέξουν τόσο ισχυρές εντάσεις με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν δημιουργώντας τεράστια ρύπανση στις γύρω θαλάσσιες και χερσαίες περιοχές. Εξ’άλλου οι σωληνώσεις των γεωτρήσεων και οι αγωγοί μεταφοράς των υδρογονανθράκων θα διαρραγούν εκλύοντας υπό πίεση μεγάλες ποσότητες υδρογονανθράκων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι για αντίστοιχους λόγους δεν έχουν εγκατασταθεί ποτέ πλατφόρμες στον κόλπο του Μεξικού, κοντά στο Μεξικό από την πλευρά του Ατλαντικού ή του Ειρηνικού Ωκεανού, παρά τα διαπιστωμένα πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Δεν αποκλείεται ακόμα να σημειωθεί το φαινόμενο blowout, όπως έχει γίνει στον κόλπο του Μεξικού αλλά και στην πολιτεία της Οκλαχόμα όπου όταν επιχειρήθηκαν σχετικές γεωτρήσεις σημειώθηκε σεισμός μεγέθους 5,7R.
Αντί λοιπόν να επιχειρηθεί άντληση υδρογονανθράκων από πολύ βαθιές γεωτρήσεις, που και οικονομικά είναι αμφίβολο το όφελος τους (ίσως επωφελείς μόνο για τους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους που θα τις εκμεταλλευτούν) θα ήταν πολύ πιο χρήσιμο να επιδιωχθούν εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, φιλικών προς το περιβάλλον.
Θεωρούμε λοιπόν ότι εγκατάσταση πλατφορμών για έρευνες ή άντληση υδρογονανθράκων στις περιοχές αυτές είναι παντελώς ανεπίτρεπτη, καθώς εμπεριέχει τόσο υψηλό σεισμικό κίνδυνο.
(*) Καθηγητής στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.). με ειδίκευση στην Εδαφομηχανική – Σεισμική Μηχανική στο ΜΙΤ.
