Αποτέλεσε ευλογία για πολλές χώρες χαμηλού εισοδήματος και για χώρες με μεγάλο ιστορικό, αρχαιολογικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Αφού προσέφερε άφθονο συνάλλαγμα στα ταμεία κυβερνήσεων και δημοτικών αρχών, εξελίχθηκε σχεδόν σε μάστιγα για πολλές ευρωπαϊκές μητροπόλεις, οι οποίες έφτασαν να γίνουν αφιλόξενες για τους κατοίκους τους.
Ο λόγος για τον τουρισμό, που αποτελεί πλέον το 13% της οικονομίας της Βαρκελώνης και προσφέρει το 11% των θέσεων εργασία του Αμστερνταμ. Τα τελευταία χρόνια παρουσίασε ανεξέλεγκτη αύξηση και ορισμένες ευρωπαϊκές μητροπόλεις κυριολεκτικά δέχονται εισβολή από τουρίστες για μεγάλο μέρος του χρόνου. Στην Πράγα, για παράδειγμα, ο τουρισμός σχεδόν διπλασιάστηκε στο διάστημα από το 2012 έως το 2019, ενώ στο Αμστερνταμ έφτασαν το 2019 σχεδόν στα 9 εκατομμύρια, δηλαδή πάνω από 10 τουρίστες ανά κάτοικο. Οι εξελίξεις της τεχνολογίας και οι πλατφόρμες τύπου Airbnb μετέτρεψαν τις κατοικίες σε ξενοδοχεία, ανέβασαν σε δυσθεώρητα ύψη τα ενοίκια και προκάλεσαν μαζικές αντιδράσεις των κατοίκων ευρωπαϊκών μητροπόλεων όπως η Βενετία, η Φλωρεντία και η Βαρκελώνη. Η προσφορά νόμιμης κάνναβης στο Αμστερνταμ, οι παραλίες εντός της πόλης της Βαρκελώνης και οι μπιραρίες της Πράγας προσείλκυαν κυρίως κατηγορίες τουριστών που είχαν «αρνητικό αντίκτυπο», όπως διπλωματικά δήλωσε αξιωματούχος του Αμστερνταμ. Επιπλέον, οι τουρίστες σε πολλές από αυτές τις πόλεις συγκεντρώνονται όλο στα ίδια σημεία. Και μετά ήρθε ο κορωνοϊός. Οι πόλεις άδειασαν και ησύχασαν οι κεντρικές πλατείες που βούλιαζαν από κόσμο τους θερινούς μήνες. Παράλληλα, όμως, κατέστησαν σαφές πως τα έσοδα από τον τουρισμό ήταν καθοριστικά για την επιβίωση αυτών των πόλεων.
Ετσι οι δημοτικές αρχές πολλών από αυτές τις πόλεις άρχισαν να εξετάζουν τρόπους για να ελέγξουν την επιστροφή των τουριστών την επόμενη ημέρα και για να προσελκύσουν κυρίως τουρίστες υψηλότερου επιπέδου και υψηλότερου προϋπολογισμού, που θα αφήσουν χρήματα στα ταμεία τους ενώ θα σεβαστούν τις πόλεις τους. Συσπειρώνονται μάλιστα για να εξετάσουν το θέμα από κοινού. «Συναντηθήκαμε με εκπροσώπους του Αμστερνταμ, της Βαρκελώνης και της Φλωρεντίας στη διάρκεια της πανδημίας και όλοι μας σκεφτόμασταν το ίδιο πράγμα», τονίζει η Χάνα Τρεστίκοβα, δημοτική σύμβουλος της Πράγας με αρμοδιότητα για τον τουρισμό.
Μιλώντας στο Bloomberg, η κ. Τρεστίκοβα υπογράμμισε πως η πανδημία προσέφερε στις Αρχές των τουριστικών προορισμών ένα διάλειμμα και τον χρόνο για να σκεφτούν κάποιες αλλαγές σε αυτό που εκπροσωπούν οι πόλεις τους, πώς μπορούν να τις παρουσιάσουν και πώς να επικεντρωθούν στους ποιοτικούς επισκέπτες και όχι στον μαζικό τουρισμό. Οπως, πάντως, παραδέχεται η ίδια, οι δημοτικές αρχές δεν μπορούν να ελέγξουν τον τουρισμό «χαμηλής ποιότητας» καθώς το κόστος των αεροπορικών εισιτηρίων και ο αριθμός των μισθώσεων τύπου Airbnb, όπως και η τιμή της μπίρας, μπορούν να αποφασιστούν μόνον από την κυβέρνηση της χώρας και να καθοριστούν σε εθνικό επίπεδο.
Πολλές δημοτικές αρχές επιχειρούν, πάντως, ήδη κάποια περιοριστικά μέτρα. Η Βαρκελώνη, για παράδειγμα, έχει σχεδιάσει ένα δίκτυο στάσεων λεωφορείου που θα διευκολύνει τη διάχυση των τουριστών σε πολλές γειτονιές της πόλης, ενώ έχει «παγώσει» τη χορήγηση αδειών για βραχυπρόθεσμες μισθώσεις ακινήτων. Στην Ιταλία, όμως, οι κάτοικοι της Βενετίας δεν θέλουν αυτό που επιδιώκει η Βαρκελώνη. «Διάχυση των τουριστών σε όλη την πόλη; Αυτό είναι χειρότερο!» τονίζει με έμφαση η Μελίσα Κον, διευθύντρια της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης πολιτών Save Venice (Σώστε τη Βενετία), που θέλει να περιοριστούν οι τουρίστες στην πλατεία του Αγίου Μάρκου και γενικώς στα αξιοθέατα, ώστε να αφήσουν την υπόλοιπη πόλη στους κατοίκους της. Και το Αμστερνταμ έχει δαπανήσει 160.000 ευρώ σε εκστρατεία για «την ενθάρρυνση της επιθυμητής συμπεριφοράς», δηλαδή για να προσελκύσει το είδος τουριστών που επιθυμεί. Οπως δήλωσε στο Bloomberg ο Βίκτορ Εβερχαρντ, αντιδήμαρχος υπεύθυνος για τα οικονομικά της πόλης, τον Ιούνιο εγκαινίασε εκστρατεία για να προσελκύσει κατοίκους αστικών κέντρων των γειτονικών χωρών, Γαλλίας, Βελγίου και Γερμανίας, που ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό «υπό την ευρεία έννοια» και θέλουν «να τους πείσουν να επισκεφθούν όλα τα άλλα όμορφα μέρη της πόλης».
