Ο ελληνικός τουρισμός ανέκαμψε σημαντικά το προηγούμενο έτος, πλησιάζοντας για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας τις ιστορικά υψηλές επιδόσεις του 2019, όπως αναφέρεται σε σχετική ανάλυση της Alpha Bank. Όπως αναφέρει, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι διεθνείς ταξιδιωτικές αφίξεις και οι εισπράξεις (συμπ. κρουαζιέρας) ανήλθαν σε 27,8 εκατ. και Ευρώ 17,6 δισ., αντίστοιχα, το 2022 και υπολείπονται κατά μόλις 11,2% και 3% έναντι των αντίστοιχων μεγεθών του 2019. Επιπλέον, η μέση δαπάνη ανά ταξίδι διαμορφώθηκε στα Ευρώ 619, αυξημένη κατά 9,7% σε σύγκριση με το 2019. Η αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων συνέβαλε στην άνοδο των εξαγωγών υπηρεσιών, με αποτέλεσμα οι εξαγωγές υπηρεσιών να συνεισφέρουν θετικά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες στην αύξηση του ΑΕΠ (5,9% το 2022). Σημαντικοί παράγοντες που συνέβαλαν, μεταξύ άλλων, στις ιδιαίτερα ισχυρές επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού είναι:
· Η σημαντική αύξηση που κατέγραψαν οι αφίξεις και οι εισπράξεις από τις τέσσερις κυριότερες χώρες προέλευσης, ήτοι την Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Γαλλία και τις ΗΠΑ. Οι εισπράξεις από τις χώρες αυτές ξεπέρασαν τις αντίστοιχες του 2019, αντιπροσωπεύοντας το ήμισυ των συνολικών εισπράξεων του 2022, έναντι 43% το 2019.
· Οι πολύ καλές επιδόσεις κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, με τις αφίξεις (Γράφημα 1) να συγκλίνουν περισσότερο, σε σύγκριση με τους καλοκαιρινούς μήνες, με τα αντίστοιχα μεγέθη του 2019. Ιδιαίτερα θετικό γεγονός είναι ότι οι εισπράξεις του Οκτωβρίου υπερέβησαν τις αντίστοιχες του 2019 κατά 3,3%, το οποίο πρωτίστως αποδίδεται στη μεγάλη αύξηση των εισπράξεων από τον Ηνωμένο Βασίλειο.
Η μεγάλη άνοδος των τουριστικών μετακινήσεων παγκοσμίως κατά το προηγούμενο έτος (βλ. Παγκόσμια Οικονομία), καθώς η διετία της πανδημίας οδήγησε σε μεγαλύτερη ανάγκη για ταξίδια, ενώ οι συσσωρευμένες αποταμιεύσεις της περιόδου ισχύος των περιοριστικών μέτρων διεύρυναν τις δυνατότητες χρηματοδότησής τους.
Οι προοπτικές του ελληνικού τουρισμού για το τρέχον έτος παραμένουν ευοίωνες, παρά τις συνεχιζόμενες πληθωριστικές πιέσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και την αβεβαιότητα λόγω του πολέμου που εξακολουθεί να μαίνεται στην επικράτειά της. Οι αρχικές ενδείξεις είναι ιδιαίτερα θετικές, καθώς το πρώτο δίμηνο του έτους οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών ήταν κατά 4,3% περισσότερες από τις αντίστοιχες του 2019, ενώ, σύμφωνα με στοιχεία της Fraport για τον Ιανουάριο, οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις στα περιφερειακά αεροδρόμια της χώρας ήταν κατά 0,8% περισσότερες σε σύγκριση με αυτές του Ιανουαρίου του 2019. Επιπρόσθετα, από τις αρχές του έτους μέχρι τις 19 Φεβρουαρίου, οι προκρατήσεις ξενοδοχείων στη χώρα μας ξεπερνούν τις αντίστοιχες του 2019, ενώ, σύμφωνα με δηλώσεις του Υπουργού Τουρισμού, οι προκρατήσεις τον Ιανουάριο υπερέβησαν κατά 20% τις αντίστοιχες του Ιανουαρίου του 2019.
Επιμήκυσνη τουριστικής περιόδου
Σημαντικός παράγοντας που προσδοκάται ότι θα συμβάλει, μεταξύ άλλων, στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και στην κατανομή των τουριστικών ροών σε περισσότερες περιφέρειες της χώρας είναι η υλοποίηση νέων έργων υποδομών στον τουρισμό, μέσα από τον συνδυασμό πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, τραπεζικής χρηματοδότησης και ιδιωτικών κεφαλαίων. Επενδύσεις σε αναβάθμιση των τουριστικών λιμένων και των εγκαταστάσεων ορεινού και χειμερινού προορισμού είναι μερικά από τα έργα που έχουν ήδη ενταχθεί στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», τα οποία αναμένεται να αναβαθμίσουν περαιτέρω το τουριστικό προϊόν της χώρας μας και να αναδείξουν νέους προορισμούς. Ενδεικτικό των δυνατοτήτων ανάπτυξης της εξωτερικής ζήτησης για το ελληνικό τουριστικό προϊόν είναι ότι, σύμφωνα με προβλέψεις της European Travel Commission-ETC (European Tourism: Key Figures), οι τουριστικές αφίξεις από ευρωπαϊκά κράτη αναμένεται να ανέλθουν σε 34,9 εκατ. το 2025, από 27,9 εκατ. το 2019.
Μια σημαντική πρόκληση που χρήζει αντιμετώπισης προκειμένου να μην αλλοιωθεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, με αντίστροφα από τα επιθυμητά αποτελέσματα για το τουριστικό προϊόν, είναι οι ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού που καταγράφονται στα ελληνικά ξενοδοχεία. Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (Η Απασχόληση στα Ξενοδοχεία, 2022), το 2022 καταγράφηκαν 60,2 χιλιάδες ελλείψεις στον ξενοδοχειακό κλάδο, οι οποίες αντιστοιχούν στο 23% των θέσεων εργασίας που προβλέπονται από το οργανόγραμμα των ξενοδοχείων. Το αντίστοιχο ποσό για το 2021 ήταν 53,2 χιλιάδες ή 22% των θέσεων εργασίας.
Επιμέρους στοιχεία για τις επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού το 2022
Όσον αφορά στις διεθνείς ταξιδιωτικές αφίξεις, οι περισσότερες προήλθαν από το Ηνωμένο Βασίλειο (4,5 εκατ.), την Γερμανία (4,4 εκατ.), την Γαλλία (1,8 εκατ.) και τις ΗΠΑ (1,1 εκατ.). Οι αφίξεις από τις χώρες αυτές αντιστοιχούν στο 42% επί του συνόλου των αφίξεων το 2022. Σε σύγκριση με το 2019, με εξαίρεση τις ΗΠΑ
που εμφανίζουν υστέρηση (-7,7%), στις υπόλοιπες τρεις χώρες οι αφίξεις κατέγραψαν άνοδο, με αυτές από το Ηνωμένο Βασίλειο να έχουν αυξηθεί εντονότερα, κατά 28,2%. Συνολικά οι αφίξεις από τις χώρες της ΕΕ-27 υπολείπονται κατά 8,4% των αντίστοιχων αφίξεων του 2019, ενώ από χώρες εκτός της ΕΕ-27 κατά 15,3% αντίστοιχα. Το τελευταίο, ως ένα βαθμό, αποδίδεται στην απώλεια περίπου 550 χιλιάδων τουριστών από την Ρωσία. Σε σύγκριση με τις ανταγωνίστριες χώρες της Ελλάδας στη Μεσόγειο, η χώρα μας κατέγραψε ισχυρότερη ανάκαμψη σε σχέση με τα προπανδημικά επίπεδα, σε όρους αφίξεων, από την Κροατία, την Ισπανία, την Μάλτα, την Γαλλία και την Κύπρο. Αντίθετα, οι τουριστικές αφίξεις σε Πορτογαλία και Τουρκία ανέκαμψαν πιο έντονα (Γράφημα 2). Η Τουρκία, μάλιστα, υπερέβη τα επίπεδα του 2019 σε όρους διανυκτερεύσεων σε καταλύματα (βλ. σημείωση), γεγονός που πιθανότατα αποδίδεται στην υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι των βασικών νομισμάτων, καθιστώντας τη γειτονική χώρα έναν συγκριτικά φθηνό προορισμό. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι τη διετία 2021-2022 το νόμισμα της Τουρκίας έχει υποτιμηθεί σωρευτικά κατά 120% έναντι του ευρώ και κατά 151% έναντι του δολαρίου.
Εισπράξεις
Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις από χώρες της ΕΕ-27 υπερέβησαν κατά 2,5% τις αντίστοιχες του 2019, ενώ οι εισπράξεις από χώρες εκτός ΕΕ-27 υστέρησαν κατά 8,8%. Το άθροισμα των εισπράξεων από τις τέσσερις κυριότερες χώρες προέλευσης ανήλθε σε Ευρώ 8,8 δισ., έναντι Ευρώ 7,8 δισ. το 2019 (Γράφημα 3), με τις περισσότερες να προέρχονται από την Γερμανία (Ευρώ 3,3 δισ.). Η μέση δαπάνη ανά ταξίδι διαμορφώθηκε το 2022 στα Ευρώ 619, έναντι Ευρώ 564 το 2019, ενώ η δαπάνη ανά διανυκτέρευση εκτιμάται ότι υπερέβη τα Ευρώ 80, έναντι περίπου Ευρώ 77 το 2019. Παράλληλα, οι τουριστικές εισπράξεις, οι οποίες κάλυπταν κατά τα έτη 2015-2019 το 70-80% του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών, ανήλθαν το 2022 σε μόλις 45% αυτού, έναντι 41% το 2021 και 23% το 2020. Η μεγάλη υποχώρηση του ποσοστού κάλυψης του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών το 2022, παρά τη σχεδόν ολική επαναφορά των τουριστικών εισπράξεων στα προ της πανδημίας επίπεδα, αποδίδεται στη σημαντική διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών κατά Ευρώ 12,3 δισ. (46%). Αντίθετα, η υποχώρηση του ποσοστού τη διετία 2020-2021 οφειλόταν στη ραγδαία μείωση των τουριστικών εισπράξεων.
