Στην κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου φιλοξενίας Ψηφιακών Νομάδων στην Κρήτη στοχεύει η Περιφερειακή Αναπτυξιακή Εταιρεία Κρήτης.
Στο πλαίσιο του Σχεδίου θα πραγματοποιηθεί έρευνα-μελέτη με σκοπό τον εντοπισμό και την καταγραφή περιοχών και ειδικότερα, οικισμών ή κωμοπόλεων της υπαίθρου που μπορούν να υποδεχθούν ψηφιακούς νομάδες κατά τη διάρκεια ολόκληρου του έτους. Παράλληλα είναι αναγκαίος ο εντοπισμός των παραμέτρων και παραγόντων που δύναται να επιφέρουν την προσέλκυση, φιλοξενία και εγκατάστασή τους, όπως: κατοικίες – καταλύματα, κέντρα υγείας-νοσοκομεία, χώροι εστίασης και αναψυχής, μεταφορές, λοιπές εξυπηρετήσεις, φυσικοί και πολιτιστικοί πόροι, φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον κ.α.
Όλα τα στοιχεία θα αποτελέσουν την βάση για την τελική πρόταση των θυλάκων ψηφιακού νομαδισμού στην ύπαιθρο της Κρήτης, τα οποία θα αποτελέσουν και το υλικό παροχής πρακτικών διευκολύνσεων διαμονής και υπηρεσιών προς τους ψηφιακούς νομάδες.
Ποιοι είναι οι ψηφιακοί νομάδες
Οι Ψηφιακοί Νομάδες ή Digital Nomads είναι κατά κύριο λόγο εργαζόμενοι οι οποίοι χαρακτηρίζονται από την τάση να συνδυάζουν την εξ’ αποστάσεως εργασία με ταξίδια για μικρά ή ακόμα και μεγάλα χρονικά διαστήματα, καθώς η φύση της δουλειάς τους τους επιτρέπει να εργάζονται από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, αρκεί να έχουν υπολογιστή και γρήγορη σύνδεση στο internet. Μερικοί από αυτούς ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο, ωστόσο η μεγάλη πλειοψηφία επιλέγει να ζήσει και να εργαστεί σε περιοχή της χώρας καταγωγής τους, συνήθως μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Οι ψηφιακοί νομάδες έχουν ένα τρόπο ζωής και δραστηριότητας ο οποίος σχετίζεται με την εξισορρόπηση και συσχέτιση της εργασίας με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την ψυχαγωγία. Χαρακτηρίζονται από εύκολη προσαρμοστικότητα η οποία είναι είτε αίτιο είτε αποτέλεσμα του τρόπου ζωής τους και η οποία μεταφέρεται στον τρόπο/χώρο εργασίας τους. Θεωρητικά, λοιπόν, οι ψηφιακοί νομάδες μπορούν να εργάζονται με την ίδια αποδοτικότητα είτε στο γραφείο τους είτε σε άλλο χώρο, εξ ανάγκης ή επειδή επιθυμούν να εργάζονται σε εναλλακτικό περιβάλλον εργασίας.
Οι ψηφιακοί νομάδες αφορούν επαγγελματικά μια ευρεία γκάμα κλάδων, με το μεγαλύτερο ποσοστό να απασχολείται σε «δημιουργικά» επαγγέλματα (μόδα, τέχνες, γράμματα κ.α.), καθώς και στους τομείς της πληροφορικής, της εκπαίδευσης, των συμβουλευτικών υπηρεσιών, των πωλήσεων και του μάρκετινγκ.
Photo: Unsplash
Από αναλύσεις που αφορούν σε δημοσκοπήσεις και έρευνες φαίνεται ότι, παρά την αντίληψη πως οι ψηφιακοί νομάδες είναι κυρίως νέοι, οι περισσότεροι τείνουν να είναι πιο ώριμοι ηλικιακά. Πάνω από 70% είναι μεσαίου και υψηλού εισοδήματος, ενώ, όσον αφορά τα φύλα, οι άντρες φαίνεται να επιλέγουν περισσότερο τον ψηφιακό νομαδισμό σε σχέση με τις γυναίκες.
Δεδομένου ότι οι περισσότεροι ψηφιακοί νομάδες για να εργαστούν, βασίζονται στα ψηφιακά εργαλεία και το ίντερνετ, η μεγάλη πλειοψηφία διαθέτει ιδιαίτερα ανεπτυγμένες ψηφιακές δεξιότητες. Η χρήση της τεχνολογίας τούς έχει καταστήσει ανταγωνιστικότερους στην αγορά, ενώ συνήθως η εργασία τους απαιτεί υψηλή εξειδίκευση και κατάρτιση καθώς και μεγάλη εμπειρία.
Photo: Unsplash
Οι διεθνείς τάσεις και οι προοπτικές
Σήμερα παραμένει δύσκολο να εκτιμηθεί ο παγκόσμιος αριθμός των ψηφιακών νομάδων, ωστόσο φαίνεται ότι αυτή η ομάδα αυξάνεται πάρα πολύ γρήγορα. Σύμφωνα με διεθνείς προβλέψεις ο αριθμός των ψηφιακών νομάδων θα φτάσει το 1 δισ. μέχρι το έτος 2035.
Το ξέσπασμα της πανδημίας επιτάχυνε κατά πολύ τη μετάβαση προς ένα εξ’ αποστάσεως και πιο ευέλικτο μοντέλο εργασίας. Οι επιχειρήσεις, οι οποίες μέχρι πρόσφατα απαιτούσαν, σχεδόν σε καθολικό βαθμό, την φυσική παρουσία των εργαζομένων στους χώρους εργασίας, συνειδητοποίησαν πως η τηλεργασία μπορεί να καταστεί το μοντέλο του μέλλοντος και μάλιστα χωρίς απώλειες στην παραγωγικότητά τους.
Ως εκ τούτου, δίνεται η δυνατότητα σε εκατομμύρια ανθρώπους διεθνώς να υιοθετήσουν, έστω και προσωρινά, τον τρόπο ζωής ενός ψηφιακού νομά. Προς τούτο τα επόμενα χρόνια ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι θα μπορούν να απασχολούνται με τον τρόπο αυτό και μάλιστα από τον τόπο που οι ίδιοι επιθυμούν και επιλέγουν, βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ψηφιακών Νομάδων, οι ψηφιακοί νομάδες μπορούν να λειτουργήσουν σαν ένα σταυροδρόμι ανταλλαγής πληροφοριών τόσο σε επιχειρηματικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο διεύρυνσης πνευματικών οριζόντων, ωφελώντας τόσο τους ίδιους, όσο και τις εταιρίες στις οποίες εργάζονται καθώς και συνακόλουθα τη χώρα υποδοχής και φιλοξενίας. Οι ψηφιακοί νομάδες συνήθως επιλέγουν ταυτόσημους χώρους για να εργαστούν, και αυτοί οι χώροι που είναι κοινοί, μπορούν να αποτελέσουν εστίες καινοτομίας και επιχειρηματικότητας για άτομα προερχόμενα από διαφορετικές χώρες τα οποία καλούνται να συνυπάρξουν και να μοιραστούν την καθημερινότητα τους. Ακόμη και λίγοι μήνες αλληλεπίδρασης στο πλαίσιο coworking χώρων μπορεί να είναι αρκετοί ώστε να τροφοδοτήσουν νέες επιχειρηματικές ιδέες και πρωτοβουλίες και να μεταφέρουν στις εταιρείες τους, νέες εμπειρίες και εικόνες και κυρίως καινοτόμες ιδέες και πρακτικές.
Οι ψηφιακοί νομάδες στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, οι πρώτοι ψηφιακοί νομάδες εμφανίστηκαν πολύ πρόσφατα (πριν από περίπου τέσσερα χρόνια), όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και σε αρκετά νησιά όπως και στην Κρήτη. Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι στρέφουν το ενδιαφέρον τους και στην Ελλάδα. Το ήπιο κλίμα και το χαμηλό, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κόστος ζωής αποτελούν πόλους έλξης για τους Ευρωπαίους ψηφιακούς νομάδες. Ο ακριβής αριθμός των ψηφιακών νομάδων στην Ελλάδα δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί, καθώς μετακινούνται συνεχώς, ωστόσο είναι βέβαιο ότι η κοινότητά τους συνεχώς μεγαλώνει.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του φορέα ΜΙΤ Enterprise Forum, εάν η Ελλάδα καταφέρει να προσελκύσει για ένα εξάμηνο 100.000 ψηφιακούς νομάδες θα έχει όφελος της τάξης του 1,6 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στα έσοδα που αποφέρει μία εβδομάδα παραμονής 2,5 εκατ. «κλασικών» τουριστών.
Photo: Shutterstock
Οργανωμένες κοινότητες ψηφιακών νομάδων φαίνεται ότι υπάρχουν ήδη στη χώρα με τη Ρόδο, το Βόλο, τα Χανιά, την Καλαμάτα, τη Νάξο, τα Ιωάννινα, τη Μυτιλήνη και τη Χαλκίδα να έχουν το προβάδισμα όσον αφορά την ύπαρξη co-living και co-working spaces. Επίσης, η Αθήνα παρουσιάζει θεαματική ανάπτυξη της ψυχαγωγίας και του σύγχρονου πολιτισμού αποτελώντας πόλο έλξης για πολλούς Ψηφιακούς Νομάδες.
Η δρομολόγηση σημαντικών επενδύσεων στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας καθώς και το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται μια πολύ ισχυρή κοινότητα προγραμματιστών και ειδικών στην πληροφορική, οι οποίοι ήδη εργάζονται για άλλες χώρες αλλά ζουν στην Ελλάδα, αποτελούν συνιστώσες που θα συμβάλουν στην επιτάχυνση της μετεξέλιξης της χώρας μας σε παγκόσμιο τεχνολογικό κέντρο και κατ’ επέκταση πόλο έλξης ψηφιακών νομάδων. Η τρέχουσα τεχνολογική εξέλιξη θα επιφέρει σημαντική αλλαγή στη γεωγραφία της απασχόλησης, στον χάρτη της οποίας η Ελλάδα μπορεί να έχει περίοπτη θέση, συνδυάζοντας τις φυσικές της ομορφιές και το κλίμα της με τις τεχνολογικές υποδομές της.
Το ζητούμενο για τη χώρα μας είναι να δημιουργήσει συνθήκες για τη συνολική υποδοχή, φιλοξενία και διαμονή των ψηφιακών νομάδων, αναδεικνύοντας πέρα από το φορολογικό και ασφαλιστικό περιβάλλον τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που καθιστούν τη χώρα μας θελκτική. Στο πλαίσιο αυτό ψηφίστηκε σχετικός νόμος για τους ψηφιακούς νομάδες, βάσει του οποίου προβλέπεται έκπτωση 50% στον φόρο εισοδήματος, με κάποιες προϋποθέσεις και δεσμεύσεις επί τούτου.
Photo: Unsplash
Χανιά/Photo: Unsplash
Ψηφιακοί νομάδες και Κρήτη -Γιατί είναι ιδανικός προορισμός
Η Κρήτη διαθέτει πολλά από τα χαρακτηριστικά που οι ψηφιακοί νομάδες αναζητούν σε έναν προορισμό:1. καλό κλίμα/περιβάλλον, 2. οικονομικό κόστος ζωής και μετακίνησης, 3. αξιοθέατα και ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, 4. καλό επίπεδο συνδεσιμότητας και 5. μια ολοένα και αυξανόμενη επιχειρηματική/ νομαδική κοινότητα.
Τα οφέλη
Τα οφέλη για έναν τόπο από την παρουσία των ψηφιακών νομάδων είναι αρκετά, με σημαντικότερα τη θετική επίπτωση στην τοπική οικονομία, τη διάχυση του οικονομικού οφέλους στην κοινωνία – διάχυση η οποία είναι σαφώς μεγαλύτερη από αυτή που προκύπτει από τους συμβατικούς επισκέπτες και ιδιαίτερα των ενταγμένων σε all-inclusive τουριστικών πακέτων – και την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.
Η Κρήτη μπορεί να προσελκύσει ψηφιακούς νομάδες χρησιμοποιώντας μια σειρά από στοιχεία, δεδομένα και πλεονεκτήματα που σχετίζονται με τις ήπιες κλιματολογικές συνθήκες και το μεσογειακό της κλίμα, την πλούσια ιστορία και τον πολιτισμό της, την ποικιλομορφία του τοπίου της, την τοπική κουζίνα και γαστρονομία, τους φιλόξενους και αυθεντικούς ανθρώπους της.
Ρέθυμνο/Photo: Shutterstock
H Κρήτη διαθέτει πρόσβαση, τόσο μέσω των τριών αεροδρομίων σε Ηράκλειο, Χανιά και Σητεία όσο και ακτοπλοϊκώς μέσω των λιμανιών Ηρακλείου, Χανίων, Ρεθύμνου, Αγίου Νικολάου και Σητείας. Παράλληλα, η Περιφέρεια Κρήτης δημιούργησε το www.workfromcrete.gr, τον πρώτο θεματικό ιστοχώρο για ψηφιακούς νομάδες που λειτουργεί σε επίπεδο Περιφερειών στην Ελλάδα, αναδεικνύοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού με στόχο την προώθηση και προβολή της Κρήτης ως ιδανικού προορισμού για εργασία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Μετά την ψήφιση της νομοθεσίας για την εθνική visa των Ψηφιακών Νομάδων, η Περιφέρεια βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο ετοιμότητας και είναι καθ’ όλα ικανή να συμβάλλει στην καθιέρωση της χώρας μας ως διεθνούς προορισμού υψηλής προτεραιότητας για ψηφιακούς νομάδες.
Τα οφέλη από την προσέλκυση ψηφιακών νομάδων στην Κρήτη είναι πολλαπλάσια σε σχέση με άλλες δραστηριότητες δεδομένου ότι δραστηριοποιούνται όλο το χρόνο και η συνεισφορά τους στην τοπική οικονομία είναι άκρως υπολογίσιμη. Δεδομένου ότι συνήθως εργάζονται σε τομείς που σχετίζονται με την τεχνολογία, οι ψηφιακοί νομάδες μπορούν να αποτελέσουν μια εξαιρετική πηγή για την ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς θα μπορούν να συμβάλλουν στη διασύνδεση της με αντίστοιχες σε όλο τον κόσμο.
Οι ψηφιακοί νομάδες μπορούν να παρέχουν την ευκαιρία που χρειάζεται η τεχνολογική κοινότητα προκειμένου να αναπτυχθεί εκθετικά ταχύτερα και χωρίς αποκλεισμούς και να κάνει την Κρήτη παγκόσμιο τεχνολογικό κόμβο. Ψηφιακές πλατφόρμες παρέχουν πληθώρα δεδομένων σε όλο τον κόσμο, βοηθώντας τους ψηφιακούς νομάδες να βρουν τα καλύτερα μέρη για να ζήσουν και να εργαστούν εξ αποστάσεως με βάση το κόστος ζωής, την ταχύτητα διαδικτύου και μια σειρά από άλλα βασικά δεδομένα. Ανάμεσα στις χιλιάδες πόλεις που αναφέρονται σε όλο τον κόσμο, η λίστα περιλαμβάνει και 8 ελληνικές πόλεις, δύο εκ των οποίων είναι στην Κρήτη, το Ρέθυμνο και τα Χανιά.
Χανιά/Photo: Unsplash
Με βάση μελέτη του Παρατηρητηρίου Ψηφιακών Νομάδων, οι βασικές παράμετροι οι οποίες λαμβάνονται υπόψη για την αξιολόγηση καταλληλότητας ενός προορισμού για την προσέλκυση ψηφιακών νομάδων είναι οι εξής:
-Το κόστος διαβίωσης. Για τους ψηφιακούς νομάδες το κόστος ζωής παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στην επιλογή τους δεδομένου ότι μπορούν να κάνουν εξοικονόμηση χρημάτων, να εργάζονται λιγότερες ώρες και να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο σε ατομικά ενδιαφέροντα ή ασχολίες ή ακόμα και στην προσωπική τους εξέλιξη και ο τόπος που επιλέγουν να τους προσφέρει περισσότερη ασφάλεια, σιγουριά, ευκαιρίες και ψυχαγωγία.
-Ύπαρξη κοινότητας Ψηφιακών Νομάδων. Οι ψηφιακοί νομάδες έχουν μεγάλη ανάγκη να συναντούν και να συναναστρέφονται με άλλους εργαζόμενους και να δημιουργούν «κοινότητες» («nomadic communities»). Στα πολλαπλά οφέλη συγκαταλέγεται η αίσθηση ομαδικότητας που προκαλεί η κοινότητα και η οποία είναι για τους ψηφιακούς νομάδες το αντιστάθμισμα για την απουσία μόνιμων δεσμών στον τρόπο ζωής που έχουν επιλέξει (όπως οικογενειακή δεσμοί, ιδιοκτησία, σύνδεση με την πατρίδα). Τα λεγόμενα «co-working» και «co-living spaces» συντείνουν ακριβώς σε αυτό.
-Ύπαρξη κατάλληλων χώρων Εργασίας. Ως χώροι εργασίας νοούνται τόσο οι χώροι εργασίας οι οποίοι είτε σχετίζονται με τα co-working spaces (συνεργατικοί χώροι) όσο και ένα κατάλυμα σε μια περιοχή με ιδιαίτερα φυσικά ή πολιτιστικά στοιχεία ή με υψηλή ποιότητα ζωής. Σημειώνεται ότι οι ψηφιακοί νομάδες λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την ύπαρξη co-working spaces προκειμένου να επιλέξουν ένα προορισμό, καθώς η επιλογή του σχετίζεται άρρηκτα με τη δημιουργία κοινότητας ψηφιακών νομάδων.
-Διασυνδεσιμότητα. Η ανάγκη για διασύνδεση δεν είναι αποτέλεσμα αλλά αίτιο της ανάπτυξης τωνψηφιακών νομάδων. Έτσι το γρήγορο internet και οι ασύρματες τηλεπικοινωνίεςείναι οι πιο σοβαροί από τους λόγους που συνέτειναν στην ανάπτυξη τουψηφιακού νομαδισμού. Συνεπώς, ανάμεσα στα κριτήρια ενός ψηφιακού νομά γιανα εγκατασταθεί σε μία περιοχή ή για να χρησιμοποιήσει ένα χώρο εργασίας, είναιαπαραίτητη προϋπόθεση η κάλυψη αναγκών διασυνδεσιμότητας όπως τοευρυζωνικό internet ή τα δορυφορικά δεδομένα (4G, 5G)
-Κινητικότητα και Μεταφορές. Επειδή οι ψηφιακοί νομάδες είναι πολύ πιθανό να μη διαθέτουν δικό τους μεταφορικό μέσο, έχουν την ανάγκη και επιδιώκουν τη δυνατότητα εύκολης μετακίνησης προς και από τον τόπο προορισμού. Αυτό μεταφράζεται σε ευκολία πρόσβασης σε ταξί, σε δημόσιες συγκοινωνίες, σε ενοικίαση αυτοκινήτων, ποδηλάτων, κ.α.
-Συνδυαστικές δραστηριότητες στην περιοχή. Οι ψηφιακοί νομάδες μπορεί να μείνουν στο μέρος που έχουν επιλέξει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Ως εκ τούτου, το μέρος αυτό θα πρέπει να τους προσφέρει ένα εύρος δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη γνώση, την ιστορία, τη φύση, τον πολιτισμό και τη γαστρονομία ώστε να έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν και να εξοικειωθούν, ανάλογα με τις προτιμήσεις τους.
-Ασφάλεια (συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής). Ίσως η πιο σημαντική παράμετρος που επηρεάζει την επιλογή του προορισμού είναι η ασφάλεια και ότι σχετίζεται με αυτή. Μέρη που συνήθως αποφεύγονται είναι οι περιοχές υψηλής παραβατικότητας, περιοχές που επικρατούν δύσκολες καιρικές συνθήκες και υπάρχουν κίνδυνοι φυσικών καταστροφών και γενικά περιοχές με δύσκολο και αφιλόξενο περιβάλλον.
-Έργα υποδομής και χωροθέτηση. Στο πλαίσιο υποδοχής και φιλοξενίας των ψηφιακών νομάδων, είναι αναγκαία η δημιουργία συνεργατικών χώρων – co-working και co-living spaces – προκειμένου να ενταθεί η δυνατότητα περαιτέρω δικτύωσής τους. Παράλληλα, η εξασφάλιση υψηλών ταχυτήτων διαδικτύου μέσα από τη βελτίωση των τηλεπικοινωνιακών υποδομών θα ενδυναμώσει το ψηφιακό περιβάλλον, το οποίο αποτελεί προαπαιτούμενο για τη δραστηριότητα των ψηφιακών νομάδων.
–Σύνδεση με τουριστικό προϊόν. Το τουριστικό προϊόν, ως «ένας συνδυασμός υλικών και άυλων στοιχείων, όπως φυσικοί, πολιτιστικοί και ανθρωπογενείς πόροι, αξιοθέατα, εγκαταστάσεις, υπηρεσίες και δραστηριότητες δημιουργεί μία συνολική εμπειρία στον επισκέπτη». Οι Digital Nomads μπορούν να ενισχύσουν τα τουριστικά έσοδα αλλά και να λειτουργήσουν ως όχημα για να επιτευχθεί ο διαμοιρασμός των επισκεπτών σε προορισμούς της ενδοχώρας της Κρήτης πέρα από τους ήδη δημοφιλείς και να γίνουν οι καλύτεροι πρεσβευτές όταν επιστρέφουν στις χώρες τους.
