© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Ταξίδια σε λιγότερο προβεβλημένα νησιά, σε προορισμούς εύκολα προσβάσιμους οδικώς στην ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό επιλέγουν γι’ αυτή τη χρονιά οι Ελληνες σε ένα καλοκαίρι όπου το θέμα της ακρίβειας καθορίζει εν πολλοίς και τη διάρκεια των διακοπών με ταξίδια πέντε ημέρων ή το πολύ μιας εβδομάδας, εφόσον δεν υπάρχει η επιλογή του εξοχικού ή της διαμονής σε φίλους.
Επιπλέον, με βάση τα στοιχεία της Airbnb, έχει αυξηθεί φέτος το ποσοστό του εγχώριου κοινού το οποίο επιλέγει ένα ολόκληρο σπίτι για τις διακοπές του, αν κρίνει κανείς από την αύξηση των αναζητήσεων κατά 70% στη μεγαλύτερη πλατφόρμα βραχυχρόνιων μισθώσεων.
Οι Ελληνες, όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, πιέζονται λόγω ακρίβειας και πληθωρισμού στα εισοδήματά τους και δεν είναι τυχαίο ότι, με βάση την τελευταία έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων (ETC) σε 10 μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές, φέτος το καλοκαίρι έως τον Νοέμβριο ο αριθμός των Ευρωπαίων που σχεδιάζουν να κάνουν ταξίδια είναι μειωμένος κατά 4% σε σύγκριση με πέρυσι. Επιπλέον, είναι περισσότεροι αυτοί που θα επιλέξουν να περάσουν την εβδομάδα των διακοπών τους εκτός της υψηλής σεζόν του Αυγούστου. Ακόμη και οι πρώτες αγορές εξερχόμενου τουρισμού όπως οι Γερμανοί έχουν προγραμματίσει φέτος λιγότερα ταξίδια στο εξωτερικό, ενώ οι Γάλλοι και οι Ιταλοί θα πραγματοποιήσουν φέτος περισσότερα ταξίδια εντός των τειχών, με δεδομένη, ούτως ή άλλως, και τη δημοφιλία των δικών τους παράκτιων προορισμών. Σε σχέση ειδικά με τους Γερμανούς, που αποτελούν και την πρώτη αγορά εισερχόμενου τουρισμού για τη χώρα μας, είναι ενδεικτικά τα νούμερα από τις αεροπορικές, οι οποίες δείχνουν από νωρίς την τάση. Οι αεροπορικές έχουν προγραμματίσει φέτος το καλοκαίρι έως και τον Οκτώβριο λιγότερες προσφερόμενες θέσεις για Ελλάδα κατά 5,6% από/προς Γερμανία, με συνολικό αριθμό στα 4,33 εκατομμύρια σε σύγκριση με τα 4,58 εκατομμύρια της περσινής χρονιάς. Την ίδια στιγμή, εντός Γερμανίας έχουν δοθεί για το καλοκαίρι κίνητρα στους πολίτες με φθηνότερα εισιτήρια για τη χρήση σιδηροδρόμων, τόσο για οικονομικούς όσο και για περιβαλλοντικούς λόγους.
Για τους Ελληνες, προ των πυλών του Αυγούστου, τον βασικό μήνα των διακοπών τους, τρεις βασικές παράμετροι επηρεάζουν φέτος περισσότερο τις διακοπές τους: πιέσεις στα εισοδήματα λόγω πληθωρισμού και ανατιμήσεων των προϊόντων, αυξημένο κόστος μεταφορικών και αυξημένο κόστος διαμονής. Αποτέλεσμα; Η διαθέσιμη δαπάνη για διακοπές, με βάση και επίσημες έρευνες όπως αυτή που έχει πραγματοποιήσει ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος (ΣΕΛΠΕ), με την υποστήριξη του εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι ψαλιδισμένη φέτος, σε ποσοστό 15%. Γεγονός που επιβεβαιώνει τη σαφή στροφή του ελληνικού κοινού σε οικονομικότερες λύσεις διακοπών, εφόσον δεν υπάρχει η δυνατότητα της επιλογής της φιλοξενίας ή διαμονής σε εξοχικό σπίτι που προτιμά σχεδόν 1 στους 2 ή αλλιώς ποσοστό 48%.
Για τους υπόλοιπους, η επιλογή ενός λιγότερο προβεβλημένου νησιωτικού προορισμού ή ακόμη και ενός οδικού προορισμού, ορεινού ή παραθαλάσσιου, στην ηπειρωτική χώρα ώστε να μειωθούν τα κόστη μετάβασης και διαμονής προβάλλει ως η πλέον ενδεδειγμένη λύση.
Αντίστοιχα συμβαίνει και με την επιλογή, κυρίως από οικογένειες, ενός οργανωμένου ενοικιαζόμενου με κουζίνα ώστε να μειωθεί το κόστος της εστίασης – άλλωστε, στην έρευνα του ΣΕΛΠΕ σχεδόν 1 στους 2 ερωτηθέντες ή αλλιώς ποσοστό 45% απαντά ότι στη διάρκεια των διακοπών θα μαγειρεύει συχνά.
Συνολικά, με βάση τα στοιχεία του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελλήνων Τουριστικών Επιχειρήσεων (INSETE), οι Ελληνες το 2022 ξόδεψαν για διανυκτερεύσεις στη χώρα τους 2 δισ. ευρώ, με την εγχώρια τουριστική δαπάνη να βρίσκεται σε σταθερή άνοδο τα τελευταία χρόνια μετά την κατάρρευση στη διάρκεια της δημοσιονομικής κρίσης. Σε βάθος δεκαπενταετίας, πάντως, η εγχώρια τουριστική δαπάνη με τουλάχιστον μία διανυκτέρευση είναι μειωμένη κατά 47% έναντι των 3,87 δισ. ευρώ του 2008. Ενδεικτικά, το 2016 το αντίστοιχο νούμερο ήταν λίγο χαμηλότερα του 1,3 δισ. ευρώ, το 2019 στο 1,6 δισ. ευρώ και τη χρονιά της πανδημίας, το 2020, σημείωσε μικρή πτώση στο 1,4 δισ. ευρώ.
Οι οδικοί προορισμοί
Οσον αφορά την ηπειρωτική Ελλάδα, σύμφωνα με τα όσα δηλώνει στο «business stories» ο πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Ιωαννίνων Στάθης Σιούτης, «καταγράφεται μεγάλη αύξηση φέτος στο παραλιακό μας μέτωπο, σε Πρέβεζα, Πάργα και Σύβοτα». Προσθέτει δε ότι στην περιοχή έχουν κρατηθεί φέτος οι τιμές χαμηλά, γι’ αυτό και βρίσκεται πολύ ψηλά στις επιλογές του εγχώριου ταξιδιωτικού κοινού για την περίοδο Ιουλίου – Αυγούστου. «Υπάρχουν αυξήσεις στα ξενοδοχεία κοντά στο 10%, λόγω και των αυξήσεων του κόστους, ωστόσο οι προορισμοί της Ηπείρου συνεχίζουν να προσφέρουν πολύ καλή σχέση ποιότητας – τιμής, την ίδια στιγμή που βελτιώνονται συνεχώς και οι υποδομές μας σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Ηπειρος βρίσκεται στην πρώτη θέση σε όλη την Ελλάδα, προσφέροντας την υψηλότερη θέση ικανοποίησης στους επισκέπτες της για τρίτη χρονιά φέτος, πέραν φυσικά του ότι οι προορισμοί της περιοχής μας είναι εύκολα προσβάσιμοι από Αθήνα και Θεσσαλονίκη, λόγω της Ιονίας οδού και της Εγνατίας αντίστοιχα».
Πράγματι, με 91% η Ηπειρος βρίσκεται στην πρώτη θέση για όλη την Ελλάδα ως προς τον Γενικό Δείκτη Ικανοποίησης Επισκεπτών, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του Μαΐου, τα οποία επεξεργάζεται το INSETE, όπως προκύπτουν από την έρευνα της ReviewPro, εταιρείας που ειδικεύεται στη μέτρηση της online φήμης των ξενοδοχείων με βάση τις αναρτήσεις σχολίων πελατών σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και ιστοσελίδες σχολιασμού ξενοδοχείων. Ο κ. Σιούτης προσθέτει μάλιστα ότι φέτος η περιοχή, εκτός από περισσότερους Ελληνες, έχει και αρκετούς επισκέπτες από το εξωτερικό, λόγω της αυξημένης συνδεσιμότητας του αεροδρομίου, με τους Ισραηλινούς να πρωτοστατούν, ενώ ακολουθούν οι Σκανδιναβοί, οι Γερμανοί κ.ά.
Αντίστοιχα συμβαίνει και στη Μαγνησία, όπου μετά τον σαφώς πιο χλιαρό Ιούνιο λόγω καιρού και εκλογών η πληρότητα πλέον στα ενοικιαζόμενα δωμάτια έως και τα τέλη Αυγούστου έχει χτυπήσει κόκκινο, κοντά στο 100%, ενώ λίγο χαμηλότερη είναι στα ξενοδοχεία. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της τοπικής Ενωσης Ξενοδόχων Γιώργο Ζαφείρη, υψηλές είναι οι προσδοκίες και για τον Σεπτέμβριο για την περιοχή, όπου επίσης οι αυξήσεις τιμών φέτος κυμαίνονται σχετικά χαμηλά κοντά στο 10%. Μια άλλη τάση που διαφαίνεται φέτος από τους Ελληνες στην περιοχή είναι οι σαφώς χαμηλότερες δαπάνες στην εστίαση.
Tις απώλειες του Ιουνίου, που υπολογίζονται σε διψήφιο ποσοστό, προσεγγίζοντας ακόμη και το 20%, καλύπτει τώρα η Πελοπόννησος, όπου οι εκτιμήσεις για το δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου είναι πολύ καλύτερες, γεγονός που αποδίδεται στην αύξηση του εσωτερικού τουρισμού λόγω τιμής. Από την Ενωση Ξενοδόχων Αχαΐας εκτιμάται ότι το φετινό καλοκαίρι μπορεί να κινηθεί ακόμη και καλύτερα από πέρυσι, την ίδια στιγμή που προορισμοί όπως η Μάνη, η Μεσσηνία και το Ναύπλιο συγκαταλέγονται για φέτος στους κορυφαίους οδικούς προορισμούς.
Στα θετικά της φετινής χρονιάς και σε έναν από τους προορισμούς που επλήγησαν πέρυσι λόγω των πυρκαγιών είναι το ότι οι Ελληνες έχουν επιστρέψει στην Εύβοια, η οποία παρουσιάζει πολύ καλή πληρότητα ακόμη και για τις αρχές του φθινοπώρου, πέρα από τα vouchers και τα προγράμματα Κοινωνικού Τουρισμού.
Η νησιωτική Ελλάδα
Στη νησιωτική Ελλάδα, σε λιγότερο προβεβλημένους προορισμούς, καταγράφεται ήδη σημαντική αύξηση της κίνησης μέσα στον Ιούλιο, με βάση τις κρατήσεις των αεροπορικών, αν και πολλοί Ελληνες, όπως και Ευρωπαίοι, παραμένουν πιστοί και φέτος στους κορυφαίους προορισμούς της χώρας όπως η Κρήτη και η Σαντορίνη.
Αυτό αποτυπώνουν και τα επίσημα στοιχεία του α’ εξαμήνου για την κίνηση εσωτερικού από τη Fraport Greece για τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που διαχειρίζεται, έστω κι αν τα νούμερα του εσωτερικού δικτύου μπορεί να περιλαμβάνουν και ταξιδιώτες από το εξωτερικό με συνδέσεις από την Αθήνα. Ενδεικτικά, στη Σαντορίνη η κίνηση εσωτερικού με 525.000 ταξιδιώτες (27% έναντι του αντίστοιχου εξαμήνου της πολύ καλής περυσινής χρονιάς) σώζει τη συνολική παρτίδα για το νησί, δεδομένου ότι η διεθνής κίνηση με 454.000 επιβάτες ήταν μειωμένη κατά 7% στο α’ εξάμηνο. Στα Χανιά η κίνηση εσωτερικού στο α’ εξάμηνο έτρεξε με ρυθμούς 34%, έναντι του 9% για την αντίστοιχη κίνηση εξωτερικού.
Ιδια περίπτωση στο α’ φετινό εξάμηνο και για τον κορυφαίο προορισμό της Ρόδου, η οποία δοκιμάζεται τώρα στον μέγιστο βαθμό λόγω των πυρκαγιών και θα εξακολουθήσει να δοκιμάζεται σε όλα τα επίπεδα στο αμέσως επόμενο διάστημα: η κίνηση εσωτερικού στο νησί των τουριστικών ρεκόρ ήταν αυξημένη στο α’ εξάμηνο κατά 27,5%, σε σύγκριση με πέρυσι, έναντι του 10,5% που κατέγραψε η διεθνής κίνηση.
Φθηνές λύσεις
Οσον αφορά τους λιγότερο προβεβλημένους νησιωτικούς προορισμούς, για φέτος η στροφή των Ελλήνων σε αυτά αποτυπώνεται στα νούμερα με την προσδοκία του χαμηλότερου κόστους έναντι των νησιών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ζήτησης. Είναι ενδεικτικά για μέσα στον Ιούλιο τα στοιχεία από τη μεγαλύτερη εγχώρια αεροπορική, την Aegean, η οποία ειδικά το φετινό καλοκαίρι αποφάσισε να επενδύσει στο εσωτερικό της δίκτυο και σε λιγότερο προβεβλημένους προορισμούς, όπως η Σητεία, η Σκύρος και η Λήμνος, κίνηση που μπορεί να αποτελέσει οδηγό και για την επόμενη χρονιά. Η αεροπορική αύξησε τις διαθέσιμες θέσεις και προσέφερε από τις αρχές Ιουλίου και για όλο το καλοκαίρι ειδικούς προνομιακούς ναύλους στους συγκεκριμένους προορισμούς καταγράφοντας ήδη στο α’ δεκαπενθήμερο του Ιουλίου υπερδιπλασιασμό στην αύξηση της κίνησης στη Σκύρο και τη Λήμνο κατά 46%. Γενικότερα, η Aegean καταγράφει αύξηση της τάξεως του 15%-20% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο ως προς την επιβατική κίνηση προς το σύνολο των μικρότερων νησιωτικών προορισμών του δικτύου της.
Το γεγονός αυτό μπορεί να αποτελεί και μια θετική ένδειξη για αυξημένη δυναμική συγκεκριμένων προορισμών του Βορειοανατολικού Αιγαίου, των Σποράδων, του Ιονίου, αλλά και των Κυκλάδων, έστω κι αν οι υποδομές σε αυτά τα νησιά έχουν περιορισμένη χωρητικότητα και απαιτούν μεγαλύτερες επενδύσεις προκειμένου τελικά να υπάρξει και το βασικό ζητούμενο της μεγαλύτερης χωρικής διάχυσης του τουριστικού προϊόντος πέραν των παραδοσιακά δημοφιλών προορισμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των επιβατών κατά το διάστημα από τις αρχές Ιουνίου έως τις 15 Ιουλίου σε νησιά όπως η Ικαρία, η Λέρος, η Νάξος, η Σκύρος, η Κάρπαθος έχει αυξηθεί μεταξύ 20%-77% σε σχέση με το 2022, στηρίζοντας την τοπική ανάπτυξη. Σε μονοψήφιο ποσοστό 7% είναι η αύξηση της επιβατικής κίνησης σε Μήλο, Πάρο και Κύθηρα, που είναι μεν πολύ ελκυστικοί προορισμοί, όμως έχουν λιγότερο ανεπτυγμένες υποδομές στα αεροδρόμιά τους.
Το εξωτερικό
Την ίδια στιγμή, υψηλότερα στην τουριστική λίστα των Ελλήνων για φέτος σε σύγκριση με πέρυσι βρίσκεται και το εξωτερικό, για το οποίο η δαπάνη με 915 εκατ. ευρώ συνολικά στο διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου 2023 έχει προσεγγίσει εκ νέου τα νούμερα του αντίστοιχου α’ πενταμήνου του 2018, όταν οι συμπατριώτες μας είχαν πληρώσει στο εξωτερικό 926 εκατ. ευρώ. Τα φετινά νούμερα υπολείπονται ακόμη κατά 21% σε σχέση με την τελευταία χρονιά της κανονικότητας, το 2019 (η σύγκριση δεν μπορεί να γίνει επί του παρόντος με το 2022, γιατί τους πρώτους μήνες ίσχυαν ταξιδιωτικοί περιορισμοί), ωστόσο είναι δεδομένο ότι φέτος τα ταξίδια εξωτερικού για τους Ελληνες βρίσκονται σε τροχιά ανάκαμψης, με βάση τα όσα καταγράφουν τα ταξιδιωτικά γραφεία.
Οι δαπάνες των Ελλήνων ανά προορισμό την περίοδο 2019-2022
Η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία αποτελούν τους top προορισμούς, καθώς οι Ελληνες προτιμούν να συνδυάσουν μια ούτως ή άλλως υψηλή, λόγω της ακρίβειας, δαπάνη για τις διακοπές τους με ένα ταξίδι εκτός των τειχών. Ενδιαφέρον και λίαν επίκαιρο, λόγω και του παρατεταμένου καύσωνα, είναι και το στοιχείο ότι φέτος περισσότεροι στρέφονται στις σκανδιναβικές χώρες, ακόμη και στην Ισλανδία έναντι των πιο ζεστών προορισμών του εξωτερικού. Σε άνοδο, αν και με πολύ μικρά μερίδια, είναι και τα πιο ακριβά μακρινά ταξίδια, π.χ. για Λατινική Αμερική, και λιγότερο για Ασία, που έλειψαν λόγω της πανδημίας.
Η τελευταία μελέτη του INSETE (2023) για την «Εξερχόμενη τουριστική κίνηση από Ελλάδα» καταγράφει, με βάση και τα επίσημα στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδος, τα ταξίδια των Ελλήνων στο εξωτερικό με έτη αναφοράς από το 2019 έως και το 2022, αν και η περίοδος 2020-2021 δεν είναι ενδεικτική λόγω της πανδημίας. Πέρυσι, λοιπόν, ήταν έτος ομαλοποίησης της κατάστασης, κατά το οποίο ο εξερχόμενος τουρισμός, αν και εξακολούθησε να υπολείπεται των προ πανδημίας επιπέδων, ανέκαμψε από τα χαμηλά του 2021, τόσο ως προς τις διανυκτερεύσεις (-20%, από 44,9 εκατ. το 2019 σε 35,7 εκατ. το 2022) όσο και τις δαπάνες (-30%, από 2,7 δισ. ευρώ το 2019 σε 1,9 δισ. ευρώ το 2022). Παράλληλα, μεταξύ 2019-2022 αυξήθηκε η μέση κατά κεφαλή δαπάνη των κατοίκων της Ελλάδας στο εξωτερικό κατά 8%, από 350 ευρώ το 2019 σε 378 ευρώ το 2022, καθώς και η μέση διάρκεια παραμονής από τις 5,7 διανυκτερεύσεις το 2019 στις 7.
Αντίθετα, μειώθηκε η μέση δαπάνη ανά διανυκτέρευση κατά 12%, από τα 61 ευρώ το 2019 σε 54 ευρώ το 2022.
Συνολικά, από το 1,9 δισ. ευρώ πέρυσι οι Ελληνες ξόδεψαν τα περισσότερα σε Ιταλία και Γερμανία, σχεδόν από 200 εκατ. ευρώ σε κάθε χώρα, ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο με 177 εκατ. ευρώ, με την Κύπρο και τη Γαλλία να κλείνουν το top 5 και την Τουρκία να ακολουθεί με δαπάνες 111 εκατ. ευρώ.
Η πανδημία και συνακόλουθα οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί έφεραν πέρυσι αύξηση των μεριδίων των αναχωρήσεων στους πέντε παραδοσιακούς προορισμούς για τους Ελληνες (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία), από 21% το 2019 σε 25% το 2022. Αντίστοιχα, μειώθηκε από 36% το 2019 σε 25% το 2022 το μερίδιο των όμορων προορισμών μας χαμηλής τουριστικής δαπάνης, ήτοι της Βουλγαρίας και της Τουρκίας.
