Τον μεγαλύτερο κίνδυνο υπερτουρισμού διατρέχουν τα παραθαλάσσια θέρετρα της Μεσογείου, καθώς ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό τουριστών συγκεντρώνεται σε σχετικά μικρές και οικολογικά ευαίσθητες περιοχές.
Με αυτή τη λογική, και σύμφωνα με την εταιρία συμβούλων διοίκησης Roland Berger, η οποία δημιούργησε έναν σύνθετο δείκτη υπερτουρισμού με βάση την ταξιδιωτική πλατφόρμα Evaneos ώστε να επιτύχει την αντικειμενική προσέγγιση του φαινομένου, στις χώρες που επηρεάζονται περισσότερο από τον υπερτουρισμό περιλαμβάνονται η Κύπρος, ο Μαυρίκιο, η Ελλάδα και η Κροατία. Οι προορισμοί αυτοί γίνονται όλο και πιο ευάλωτοι στον υπερτουρισμό καθώς ένας μέσος όρος του 25% του ΑΕΠ τους εξαρτάται από τον τουρισμό.
Ως πρώτη συνέπεια της έκδοσης του δείκτη, η πλατφόρμα Evaneos αποφάσισε να σταματήσει να προσφέρει ταξίδια στη Σαντορίνη και τη Μύκονο από την καλοκαιρινή σεζόν του 2025 μέχρι νεοτέρας. Τα φυσικά οικοσυστήματα και οι υδάτινες πηγές στους προορισμούς αυτούς είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, επισημαίνεται στην έρευνα και η πρωτοβουλία αυτή έχει στόχο να διανείμει με καλύτερο τρόπο τις τουριστικές ροές στα νησιά αυτά επεκτείνοντας τη διάρκεια της σεζόν στον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο.
Οι συγγραφείς του δείκτη αναφέρουν ότι οι προορισμοί που υποφέρουν από υπερτουρισμό και όπου οι περισσότεροι τουρίστες μένουν σε παραθαλάσσιες περιοχές, θα πρέπει να εισάγουν επειγόντως δεσμευτικά μέτρα. Πρώτη αντίδραση θα είναι να ρυθμίσουν τη χωρητικότητά τους, για παράδειγμα με την εισαγωγή ποσοστώσεων στα δημοφιλέστερα σημεία τους, ενώ και οι τουριστικές ροές θα πρέπει να διασκορπιστούν καθόλη τη διάρκεια του έτους με την πιο συστηματική προώθηση των προορισμών για ταξίδια τη χαμηλή σεζόν. Στόχος δεν είναι να μειωθεί ο αριθμός τουριστών καθαυτός αλλά να υπάρξει καλύτερη κατανομή τους σε όλη τη χρονιά.
Σύμφωνα με τον δείκτη, βασικό ζήτημα των προορισμών είναι επίσης η εισροή τουριστών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς το 43% των αφίξεων στην Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και τη Γαλλία συγκεντρώνεται τον Ιούνιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.
Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε αυτούς αφορούν επίσης τη κατανομή τουριστών σε περισσότερους μήνες, την Άνοιξη και το Φθινόπωρο, όμως αυτό απαιτεί την εκπαίδευση των ταξιδιωτών και τη κινητοποίηση της τουριστικής βιομηχανίας ώστε να διευρύνει την προσφορά της για να ανακουφίσει τις εποχικές πιέσεις.
Ο τουρισμός πόλης που πλήττει πολλές Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, απαιτεί μέτρα ανακούφισης της πίεσης που δέχονται οι πόλεις και διάχυση των οικονομικών ωφελειών του τουρισμού σε προάστιά τους, επισημαίνουν οι σύμβουλοι της Roland Berger. Παρότι οι προορισμοί πόλης διατηρούν ένα υγιές επίπεδο αιεφορίας και χαμηλό επίπεδο εξάρτησης από τον τουρισμό, υποδέχονται το 37% των αφίξεων τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η έρευνα καθόρισε το Μαρόκο, το Βιετνάμ, την Αίγυπτο και την Ισλανδία ως προορισμούς υπό επιτήρηση, όπου οι υπεύθυνες αρχές του τουρισμού θα παρακολουθούν τη χωρητικότητα και θα εξετάζουν τη λήψη μέτρων. Βασικό ζητούμενο των προορισμών αυτών είναι η ανάπτυξη υποδομών και η υποστήριξή τους.
Πώς συντάχθηκε ο δείκτης υπερτουρισμού
Ο δείκτης βασίστηκε στην ανάλυση 70 δημοφιλών ταξιδιωτικών προορισμών και για τον υπολογισμό του επιπέδου κινδύνου υπερτουρισμού, σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, κάθε προορισμός βαθμολογήθηκε σε μια κλίμακα από το 1 (χαμηλού κινδύνου) έως το 5 (ακραίος κίνδυνος) συνδυάζοντας τέσσερα αντικειμενικά κριτήρια:
– Διεθνείς ταξιδιώτες κατά κεφαλήν
– Διεθνείς ταξιδιώτες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο
– Εποχιακή συγκέντρωση
– Επίπεδο ωριμότητας βιωσιμότητας (αυτό το κριτήριο αξιολόγησης λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, τις κοινωνικές επιπτώσεις του τουρισμού, την κατάσταση των υποδομών της χώρας ή την ανάπτυξη του συστήματος μεταφορών).
Η πρώτη διαπίστωση των συντακτών είναι ότι ο υπερτουρισμός δεν είναι ένα φαινόμενο που μπορεί να γενικευτεί, γι’ αυτό είναι απαραίτητο να χωριστεί σε διαφορετικές κατηγορίες προκειμένου να αποδοθεί με δίκαιο τρόπο η πολυπλοκότητά του.
Για το λόγο αυτό, ο δείκτης υπερτουρισμού όχι μόνο απαριθμεί τους προορισμούς που διατρέχουν υψηλό ή χαμηλό κίνδυνο, αλλά καθορίζει επίσης μια νέα κατηγοριοποίηση με βάση τους διαφορετικούς τύπους κυκλοφοριακής συμφόρησης. Αυτό επιτρέπει τον εντοπισμό των καταλληλότερων λύσεων για κάθε κατάσταση. Η ανάλυση κάνει διάκριση μεταξύ παραλιών, δημοφιλών ευρωπαϊκών προορισμών και αστικών προορισμών.
