Του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά
Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι χρόνιες φλεγμονώδεις ασθένειες που εμφανίζονται όταν ο οργανισμός επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα.
Είναι η κύρια αιτία χρόνιων ασθενειών σήμερα και επηρεάζουν την υγεία περισσότερων ανθρώπων απ’ ότι επηρεάζουν τα καρδιακά νοσήματα και ο καρκίνος μαζί (1).
Ασθένειες όπως:
- Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
- Ψωρίαση
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Ελκώδης κολίτιδα
- Νόσος του Crohn
- Ερυθηματώδης λύκος
- Δερματίτιδες
- Μυασθένεια
- Διαβήτης τύπου Ι
- Σύνδρομο Sjogren
- Σκληροδερμία
- Γυροειδής αλωπεκία
- Θρομβοπενία
ανήκουν στη κατηγορία των αυτοάνοσων νοσημάτων.
Πρόκειται για νοσήματα που μέχρι τώρα απαιτούσαν τη λήψη ισχυρών φαρμακευτικών αγωγών εφ’ όρου ζωής. Μέχρι πρόσφατα η αντιμετώπιση τους ήταν μόνο συμπτωματική και στόχευε στη μείωση της φλεγμονής και στην καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η συμπτωματική προσέγγιση είναι όμως ελλιπής αν δεν εντοπιστούν και διαχειριστούν τα αίτια που προκάλεσαν τη νόσο εξαρχής.
Όπως εύστοχα αναφέρει ο Αμερικανός γιατρός Mark Hyman, είναι σαν να παίρνει κανείς ασπιρίνη ενώ κάθεται πάνω σε ένα καρφί. Η ουσιαστική θεραπεία δεν θα ήταν να δώσουμε παραπάνω ασπιρίνη, αλλά να αφαιρέσουμε το καρφί.
Ως γιατροί εκπαιδευόμαστε να διαχειριζόμαστε κυρίως τα συμπτώματα. Πρόκειται για ένα μοντέλο που έδωσε και δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα στα οξέα και επείγοντα προβλήματα υγείας, το οποίο όμως δεν λειτουργεί το ίδιο καλά σε ασθένειες που έχουν διάρκεια πάνω από 3 μήνες. Ασθένειες και προβλήματα υγείας που διαρκούν πάνω από 3 μήνες ονομάζονται χρόνια και ανταποκρίνονται σε μια διαφορετική προσέγγιση.
Προηγμένες εξετάσεις εντοπίζουν με ακρίβεια τα αίτια εμφάνισης των αυτοάνοσων ασθενειών και οδηγούν σε αιτιολογική αντιμετώπισή τους
Σύγχρονες διαγνωστικές εξελίξεις στην ιατρική επιτρέπουν πλέον την αιτιολογική αντιμετώπιση των χρόνιων και αυτοάνοσων ασθενειών (2).
Η ανίχνευση των αιτίων με ειδικές εξετάσεις καθιστά εφικτή την παροχή αποτελεσματικότερων, ασφαλέστερων και εξατομικευμένων θεραπειών που απευθύνονται στα υποκείμενα αίτια της νόσου.(3)
Τα αίτια
Από τις πρώτες ημέρες της ιατρικής, το ανθρώπινο σώμα εξετάζεται ως μια συλλογή ξεχωριστών και ανεξάρτητων οργάνων. Μόλις λίγα χρόνια πριν, κύριος στόχος της ιατρικής αντιμετώπισης ήταν ο προσδιορισμός ενός και μόνου παράγοντα ως το μοναδικό αίτιο σε κάθε ασθένεια.
Αυτό το μοντέλο όμως έχει πλέον φτάσει στα όρια του και δεν μπορεί να προσφέρει λύσεις στα χρόνια προβλήματα υγείας που αποτελούν πλέον και τον βασικό παράγοντα νοσηρότητας σήμερα.
Η βασική ιδέα πίσω από την σύγχρονη ιατρική είναι ότι ένα πολύπλοκο σύστημα είναι πιο κατανοητό αν θεωρηθεί ως ένα ενιαίο σύνολο.
Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν αντιμετωπίζεται σήμερα ως μεμονωμένα όργανα που εμφανίζουν συμπτώματα αλλά ως ένα ενιαίο βιολογικό σύστημα που αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον του.
Το ανθρώπινο σώμα είναι ένα βιολογικό σύστημα που λειτουργεί σε πολύ συγκεκριμένες συνθήκες. Αποτελείται από κύτταρα που συναθροίζονται και σχηματίζουν όργανα.
Παράγοντες όπως το περιβάλλον, η διατροφή, η συγκέντρωση οξυγόνου, το νερό, θρεπτικά στοιχεία όπως βιταμίνες, αμινοξέα, πρωτεΐνες και ένζυμα, είναι απολύτως απαραίτητα σε πολύ ακριβείς αναλογίες μεταξύ τους, για την φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων, δομικών λίθων του οργανισμού.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (*) το 80% των χρόνιων ασθενειών οφείλεται σε παράγοντες που συνδέονται με τον τρόπο ζωής. Οποιαδήποτε λοιπόν αποτελεσματική θεραπευτική ενέργεια πρέπει να λαμβάνει υπόψη αυτούς τους παράγοντες.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής απομακρύνεται συνεχώς από το φυσιολογικό και αυτός είναι ο κύριος λόγος ανάπτυξης χρόνιων και αυτοάνοσων ασθενειών. Τα αυτοάνοσα είναι νοσήματα της σύγχρονης εποχής. Έχουν αυξηθεί έως και 400% τα τελευταία 50 χρόνια και εμφανίζονται κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες. Όσο υψηλότερο το βιοτικό επίπεδο τόσο μεγαλύτερη και η επίπτωση των αυτοάνοσων ασθενειών.
Διαταραχή της τροφικής αλυσίδας
Μπορεί η σημερινή τροφή να παρέχει όλα τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζεται ένα υγιές σώμα για να λειτουργεί φυσιολογικά;
Η απάντηση είναι όχι, γιατί έχει διαταραχθεί η τροφική αλυσίδα στη βάση της (*).
Τα τελευταία πενήντα χρόνια η διατροφική αξία της τροφής έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό. Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα λαχανικό όπως το σπανάκι. Παλαιότερα σε ένα χωράφι μπορούσαν να καλλιεργηθούν εκατό σπανάκια, ενώ σήμερα στο ίδιο χωράφι καλλιεργούνται χίλια. Τα θρεπτικά συστατικά που έχει το χωράφι πρέπει να μοιραστούν τώρα σε χίλια σπανάκια αντί για εκατό όπως παλαιότερα.
Η χρήση λιπασμάτων στις γεωργικές καλλιέργειες είναι λοιπόν αναπόφευκτη για τον εμπλουτισμό του εδάφους με τα απαραίτητα στοιχεία. Όμως, τα λιπάσματα δεν αναπληρώνουν και τα 92 θρεπτικά στοιχεία που θα έπρεπε να υπάρχουν στο έδαφος. Οι συμβατικές καλλιέργειες χρησιμοποιούν λιπάσματα που εμπλουτίζουν το έδαφος με τρία βασικά στοιχεία (άζωτο, κάλιο και φώσφορο), αλλά και οι καλύτερες βιολογικές καλλιέργειες εμπλουτίζουν το έδαφος με δεκαέξι στοιχεία στην καλύτερη περίπτωση.
Για την πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών που περιείχε μια μερίδα σπανάκι πενήντα χρόνια πριν, σήμερα απαιτείται η κατανάλωση δέκα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα υπόλοιπα τρόφιμα, είτε φυτικής είτε ζωικής προέλευσης.
Επομένως ο οργανισμός και τα κύτταρα του δεν προσλαμβάνουν τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για να λειτουργήσουν φυσιολογικά και δημιουργούνται σημαντικές ελλείψεις.
Επιπλέον, ο οργανισμός επιβαρύνεται με τοξικές ενώσεις, όπως βαρέα μέταλλα, βιομηχανικά χημικά, φάρμακα και άλλες ενώσεις ξένες προς τη ζωή. Tο σώμα απομακρύνεται από την φυσιολογική κατάσταση λειτουργίας και αναπόφευκτα εκδηλώνεται νόσος.
Η αλλαγή της βιοχημικής σύστασης των κυττάρων τα καθιστά μη αναγνωρίσιμα από τον ίδιο τον οργανισμό. Το ανοσοποιητικό για τους ίδιους λόγους βρίσκεται σε υπερδιέγερση, δεν αναγνωρίζει πια τα κύτταρα του ως δικά του και τους επιτίθεται σαν να ήταν ξένα. Γι’ αυτό η καταστολή των συμπτωμάτων από μόνη της δεν αρκεί για την επαναφορά της φυσιολογικής λειτουργίας.
Οποιαδήποτε θεραπεία που απλά καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα και τα συμπτώματα της νόσου έχει συνήθως περιορισμένα αποτελέσματα και στην πλειοψηφία των αυτοάνοσων δεν μπορεί να βελτιώσει ουσιαστικά τη συνολική κατάσταση υγείας των ασθενών.
Οποιαδήποτε αιτιολογική αντιμετώπιση πρέπει να στοχεύει στην παράλληλη αποκατάσταση της φυσιολογικής βιοχημικής ισορροπίας.
Metabolomic Analysis® και αυτοάνοσες ασθένειες
Το πρώτο βήμα για την αιτιολογική θεραπεία είναι η ανίχνευση των παραγόντων που οδηγούν σε νόσο.
Η ειδική εξέταση Metabolomic Analysis® (*) είναι ένα σύγχρονο εργαλείο της ιατρικής και παρέχει ακριβή δεδομένα για την αντιμετώπιση και πρόληψη αυτοάνοσων ασθενειών όπως ο ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδή αρθρίτιδα, η ψωρίαση, η νόσος Hashimoto, η νόσος του Crohn κι άλλες αυτοάνοσες παθήσεις.
Ανιχνεύει παράγοντες που αφορούν:
- τις ελλείψεις σε μεταλλικά στοιχεία, αμινοξέα, βιταμίνες και ωμέγα 3 λιπαρά οξέα
- την ικανότητα του οργανισμού να παράγει ενέργεια (μιτοχονδριακή λειτουργία)
- την λειτουργία του νευρικού συστήματος
- την τοξική επιβάρυνση του οργανισμού
- την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού
- το εντερικό μικροβίωμα
- το μεταβολισμό των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπιδίων, και
- επιπρόσθετους δείκτες απόκλισης του οργανισμού από τη φυσιολογική λειτουργία
Εντοπίζονται επιπλέον οι στρεσογόνοι παράγοντες που κρύβονται πίσω από την πάθηση, που συχνά παραβλέπονται κατά την διαχείριση της νόσου. Σχεδόν πάντα τα αυτοάνοσα νοσήματα συνοδεύονται από έντονες αλλαγές στη διάθεση που ανατροφοδοτούν τη νόσο (*) και επιδεινώνουν την εικόνα.
Η βασική υπόθεση της προσέγγισης μας είναι ότι το ανθρώπινο σώμα δεν έχει την τάση να αναπτύξει νόσο, αντιθέτως είναι γενετικά προγραμματισμένο να είναι υγιές (*). Έτσι η σταδιακή αποκατάσταση των παραπάνω παραγόντων οδηγεί σε μια σταθερή βελτίωση της λειτουργίας του οργανισμού.
Πρόκειται για μια προσέγγιση που προϋποθέτει την ενεργή συμμετοχή των ασθενών (*) στη θεραπεία τους και δεν βασίζεται στην παθητική λήψη κάποιου χαπιού. Πιθανόν να μην ταιριάζει σε όλους αλλά σίγουρα έχει αποτελέσματα.
Στην Υγειά Σας!
- American Autoimmune Related Diseases Association, statistics, AARDA. Accessed on Nov. 2018
- World Economic Forum global report. 10 Emerging technologies 2018.
- U.S. National Library of medicine. What is the Precision Medicine Initiative?
- World aging population, chronic diseases and impact of modifiable-metabolic risk factors Dr. Dimitris Tsoukalas, MD (Greece). European Institute of Nutritional Medicine, E.I.Nu.M. 20th International Congress of Rural Medicine 2018. Tokyo – Japan.
- The Akt pathway in oncology therapy and beyond (Review). Nitulescu GM, Van De Venter M, Nitulescu G, Ungurianu A, Juzenas P, Peng Q, Olaru OT, Grădinaru D, Tsatsakis A, Tsoukalas D, Spandidos DA, Margina D. Int J Oncol. 2018 Oct 16. doi: 10.3892/ijo.2018.4597.
- Identification of gene expression signatures in autoimmune disease without the influence of familial resemblance. Zheng Liu Kevin Maas Thomas M. Aune Human Molecular Genetics 2006.
- Autoimmune disease: why and where it occurs. Philippa Marrack, John Kappler & Brian L. Kotzin Nature Medicine volume 7, pages 899–905 (2001)
- Role of “Western Diet” in Inflammatory Autoimmune Diseases Arndt Manzel et. al. Curr Allergy Asthma Rep. 2014 Jan; 14(1): 404.
- Environment and Disease Risks Stephen M. Rappaport and Martyn T. Smith. SCIENCE, EPIDEMIOLOGY 22 OCTOBER 2010 VOL 330.
- Current Concepts in Autoimmunity and Chronic Inflammation. Andreas Radbruch, Peter E. Lipsky – 2006 – Medical.
- Hygiene Hypothesis and Autoimmune Diseases Clinical Reviews in Allergy & Immunology Graham A. W. Rook 2012.
- Metabolic pressure and the breach of immunological self-tolerance Veronica De Rosa et al. Nature Immunology (2017).
- Application of metabolomics in autoimmune diseases: Insight into biomarkers and pathology. J. Kang et al. / Journal of Neuroimmunology 279 (2015) 25–32
- Autoantigens in systemic autoimmunity: critical partner in pathogenesis A. Rosen and L. Casciola-Rosen J Intern Med. 2009 Jun; 265(6): 625–631.
- Metabolomic biomarkers: their role in the critical path Laura K. Schnackenberg, Richard D. Beger. US. Food and Drug Administration. Feb 2009.
- Dietary factors in rheumatic autoimmune diseases: a recipe for therapy? Shani Dahan, Yahel Segal1 and Yehuda Shoenfeld. NATURE REVIEWS | RHEUMATOLOGY. 13 Apr 2017.
- Eric F. Morand New evidence strengthens the hypothesis that exposure to trauma and the associated physiological responses contribute to the development of autoimmune diseases, including systemic lupus erythematosus. NATURE REVIEWS | RHEUMATOLOGY. Jan. 2018