Εννέα επιστημονικά δεδομένα, μύθοι και παρανοήσεις για τον κορονοϊό

Όλο αυτό το διάστημα οι επιστήμονες προσπαθούν να μάθουν όσο περισσότερα μπορούν για τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται ο Covid-19 για να μπορέσουν να τον καταπολεμήσουν αλλά και για να μας παρέχουν όσο επαρκή στοιχεία για να προστατευθούμε. Βέβαια δεδομένου ότι πρόκειται για έναν πρόσφατα ανακαλυφθέντα κορονοϊό είναι λογικό όσο οι μελέτες συνεχίζονται και ο όγκος των δεδομένων που έχουν στα χέρια τους αυξάνεται, τόσο να αλλάζουν και κάποιες από τις αρχικές εκτιμήσεις. Κάποιες θετικές και κάποιες όχι προς το καλύτερο. 

Ας δούμε λοιπόν τι γνωρίζουμε στην παρούσα φάση για τον Covid-19, μετά τα νέα δεδομένα που μας προσφέρουν επιστημονικές μελέτες, και ας αποκαταστήσουμε και κάποιες παρανοήσεις, συγχύσεις και μύθους που πρόλαβαν να δημιουργηθούν γύρω από Covid -19.

• Υψηλότερη θνησιμότητα από τη γρίπη

Θα θυμάστε ίσως πως για αρκετές εβδομάδες πολλοί επαναλάμβαναν επίμονα πως η γρίπη – που επίσης είναι σε έξαρση τελευταία- σκοτώνει στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ περισσότερους ασθενείς απ′ ότι ο κορονοϊός που είχε προκαλέσει ανησυχία σε πολλούς πολίτες ανά τον κόσμο και είχε αναστατώσει την επιστημονική κοινότητα. Και τότε είχαν δίκιο.

Η αλήθεια είναι πως αφενός ο κορονοϊός δεν είχε ακόμη ξεκινήσει το μεγάλο ταξίδι του ενώ εδώ και αρκετό καιρό ήταν εμφανές πως ο Covid-19 παρουσίαζε υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ των ασθενών από την εποχική γρίπη. Μετά από μερικές εβδομάδες τα στατιστικά έδειχναν πως ο νέος κορονοϊός στοιχίζει τη ζωή σε περίπου 2,2% των ασθενών σε αντίθεση με την εποχική γρίπη που το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται κατά μέσο όρο κάτω του 1%.

Συνεπώς ποτέ δεν ήταν λιγότερο επικίνδυνος για την εποχική γρίπη.

Ωστόσο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την Τετάρτη έχοντας πλέον στη διάθεσή του ένα πολύ μεγαλύτερο όγκο δεδομένων αναθεώρησε το ποσοστό θνησιμότητας προς τα πάνω και πλέον η εικόνα που υπάρχει είναι επί των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων είναι πως η θνησιμότητα κυμαίνεται στο 3,4%.

Αξίζει ωστόσο να τονιστεί πως η θνησιμότητα του SARS (2002) και του MERS (2012) ήταν πολύ υψηλότερη παρά την μικρότερη διασπορά των συγκεκριμένων κορονοϊών. Και αυτό είναι κάτι θετικό παρά την διόρθωση του αρχικού ποσοστού.

Ο SARS παρουσιάζει θνησιμότητα της τάξεως του 9,6% ενώ εξαπλώθηκε σε εννέα χώρες, καταγράφηκαν 8.096 κρούσματα και πέθαναν 774 άνθρωποι. Για τον δε MERS το ποσοστό είναι στο 34,4% και εξαπλώθηκε σε 21 χώρες και συνολικά στοίχισε τη ζωή σε 858 ανθρώπους μεταξύ 2.494 επιβεβαιωμένων περιστατικών.

• Ρυθμός αναπαραγωγής

Σε ό,τι αφορά τον ρυθμό αναπαραγωγής, δηλαδή σε πόσα άτομα μπορεί να μεταδώσει κατά μέσο όρο ένας ξενιστής τον κορονοϊο η αρχική εκτίμηση ήταν σε για 1,4 έως 2,5 ανθρώπους, στη συνέχεια προσδιορίστηκε σε 2,2. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία εκτιμάται πως ένας ξενιστής μπορεί να μεταδώσει τον Covid -19 σε 2,8 ανθρώπους.

Για την εποχική γρίπη όμως ο ρυθμός αναπαραγωγής είναι χαμηλότερος αφού ορίζεται σε 1,28.

Ωστόσο, η επαγρύπνηση πλέον για τον κορονοϊό είναι πολύ υψηλότερη απ′ ό,τι για την εποχική γρίπη και αυτό είναι κάτι εξαιρετικά θετικό.  

• Σύγχυση σχετικά με τα συμπτώματα

Παρά το γεγονός ότι οι αναφορές στον Τύπο σχετικά με τον κορονοϊο είναι πάρα πολλές και καθημερινές, παρατηρείται ότι πολλοί δεν γνωρίζουν τα βασικά συμπτώματα που προκαλεί ο νέος κορονοϊος. 

Σύμφωνα λοιπόν με τα ευρήματα των μελετών Κινέζων επιστημόνων που έχουν δημοσιευθεί στο κορυφαίο ιατρικό περιοδικό Lancet τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι περισσότεροι ασθενείς είναι: πυρετός (98%), βήχας (76%), μυαλγία ή κόπωση (44%) και λιγότερο βήχας με πτύελα, πονοκέφαλος, αιμόπτυση και διάρροια.

Επίσης στο Lancet δημοσιεύτηκε ανάλογη μελέτη σχετικά με τα συμπτώματα που παρουσιάζουν οι περισσότεροι ασθενείς κατά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο: πυρετός (83%), βήχας (82%), δύσπνοια (31%), μυαλγία (11%), σύγχυση (9%), πονοκέφαλος (8%), ερεθισμένο λαιμό (5%), καταρροή (4%), πόνοι στο στήθος, διάρροια (2%) και ναυτία, εμετός (1%).

Η πλειοψηφία πάντως των ασθενών εκτιμάται πως παρουσιάζουν πολύ ήπια συμπτώματα- ίσως να μην καταλάβουν ποτέ πως νόσησαν- και κάποιοι μπορεί να είναι και ασυμπτωματικοί.

• Ο μύθος ότι οι νέοι δεν χρειάζεται να προσέχουν

Είναι επιβεβαιωμένο στατιστικά πως ο Covid-19 είναι πιο επικίνδυνος για τους ηλικιωμένους και τους υπερήλικες όπως επίσης και για άτομα με χρόνιες παθήσεις όπως διαβήτη, ηπατοπάθειες, σοβαρή υπέρταση, καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες, άτομα σε ανοσοκαταστολή κλπ.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών η θνησιμότητα υπολογίζεται στο 14,8% (επί του συνόλου των κρουσμάτων) και έως 21,9% (επί των επιβεβαιωμένων).

Για ηλικίες 70-79 ετών είναι έως 8%, 60-69 ετών είναι έως 3,6%, 50-59 ετών έως 1,3%, 40-49 ετών έως 0,4%, 10-39 ετών έως 0,2% και σχεδόν 0% για παιδιά 0-9 ετών.

Η διαρκής επανάληψη όμως αυτής της επισήμανσης δεν  σημαίνει ότι νέοι και μεσήλικες δεν χρειάζεται να λαμβάνουν μέτρα προστασίας.

Αφενός με την εξάπλωση που έχει η επιδημία το ποσοστό 0,2% ή 0,4% δεν θα πρέπει να θεωρείται αμελητέο. Αφετέρου τα άτομα νεότερων ηλικιακών ομάδων ζουν ανάμεσα σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας (που συχνά είναι συγγενικά μας πρόσωπα) όπως επίσης και ανάμεσα σε ανθρώπους με προβλήματα υγείας. Συνεπώς το να λαμβάνουν μέτρα πρόληψης είναι σημαντικό για την εξάπλωση του κορονοϊού όπως επίσης είναι κρίσιμης σημασίας να λειτουργούν υπεύθυνα εάν παρουσιάσουν συμπτώματα που σχετίζονται με τον κορονοϊό.

Επίσης, οι νέοι μπορεί εξαιτίας του ίδιου του τρόπου ζωής τους να είναι πιο εκτεθειμένοι στην κορονοϊό αφού είναι πιο δραστήριοι, κινούνται περισσότερο σε χώρους εργασίας, χώρους ψυχαγωγίας, ΜΜΜ κλπ.

Και φυσικά σε κάθε περίπτωση δεν χρειάζεται να υπάρχει ο φόβος ενός πιθανού θανάτου για να προφυλάξουμε την υγεία μας αφού ούτως ή άλλως ο κορονοϊός, που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας.

Συνεπώς η τήρηση αυστηρών κανόνων υγιεινής, με πρώτο και βασικότερο το συχνό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι ή ο καθαρισμός με αντισηπτικά είναι το μεγαλύτερο για την πρόληψη και φυσικά εάν ασθενούμε αυτό-περιοριζόμαστε στο σπίτι. 

Απολυμαντικό χεριών ή νερό και σαπούνι; Τι μας προστατεύει καλύτερα από τον κορονοϊό

Τι κάνουμε σε περίπτωση περιορισμού στο σπίτι λόγω κορονοϊού -Τι δεν κάνουμε ποτέ εάν έχουμε συμπτώματα

•  Ο μύθος των 10 λεπτών και των 2μ.

Στην περίπτωση της γρίπης, υπάρχουν κάποια νοσοκομεία που ορίζουν την έκθεση στον ιό αυτής όταν ο ασθενής είναι σε απόσταση μικρότερη των δύο μέτρων και για περισσότερο από 10 λεπτά με υγιείς πολίτες.

Πουθενά όμως δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο στην περίπτωση της μετάδοσης του κορονοϊού.

Σήμερα οι επιστήμονες γνωρίζουν πως ο κορονοϊος μεταδίδεται από τα σταγονίδια που εκκρίνει ένας ασθενής από από τη μύτη και το στόμα. Συνεπώς όταν βήχει και αναπνέει μεταφέρονται με τον αέρα και φυσικά «προσγειώνονται» σε διάφορες επιφάνειες αντικειμένων. Έτσι όταν κάποιος βήχει κοντά μας μπορεί να «κολλήσουμε» τον ιό όπως επίσης όταν κάποιος αγγίξει μια μολυσμένη επιφάνεια και στη συνέχει ακουμπήσει τα μάτια, τη μύτη, το στόμα του.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στην επίσημη σελίδα ενημέρωσης για τον κορονοϊό επισημαίνει πως είναι σημαντικό να διατηρούμε τις αποστάσεις μας από άτομα που ασθενούν. Προσδιορίζει δε την απόσταση αυτή στο 1μ. και πουθενά δεν γίνεται αναφορά στον κανόνα των 10 λεπτών.

•  Περί μάσκας

Αν και το κυνήγι για τις μάσκες συνεχίζεται σε πολλές περιοχές του κόσμου η αλήθεια είναι πως έχει αρχίσει να διαμορφώνεται και μια τάση απαξίωσης της προστασίας που παρέχει, κάτι που είναι εξίσου επικίνδυνο.

Γιατί μπορεί οι γνωστές χειρουργικές μάσκες μιας χρήσης να μην προστατεύουν αποτελεσματικά κάποιον από το να προσβληθεί από τον ιό αλλά η χρήση της είναι απαραίτητη σε δύο περιπτώσεις:

-Μάσκα θα πρέπει να φορούν όλοι όσοι παρουσιάζουν συμπτώματα και κυρίως βήχα προκειμένου να περιοριστεί η διασπορά σταγονιδίων μέσω των οποίων μεταδίδεται ο ιός. Η χρήση της είναι θέμα ευθύνης, απέναντι στους οικείους και τους συμπολίτες μας.

-Επίσης όμως μάσκα θα πρέπει να φορούν και όσοι φροντίζουν άτομα που ασθενούν, ως μέτρο προφύλαξης αφού έρχονται σε στενή επαφή με άτομο που νοσεί.

Όσοι χρησιμοποιούν μάσκα αλλά δεν ανήκουν σε αυτές τις δύο κατηγορίες, τότε απλά ξοδεύουν μια μάσκα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ο οποίος επισημαίνει πως υπάρχει έλλειψη σε διεθνές επίπεδο ενώ τονίζεται πως ο βασικός τρόπος προστασίας είναι το συχνό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι ή με αντισηπτικό.

Απαγορεύσεις εξαγωγών και επιτάξεις σε μάσκες, γάντια και προστατευτικές στολές, λόγω κορονοϊού

•  O μύθος περί αντιβιοτικών

Μέχρι σήμερα δεν έχει αναπτυχθεί κανένα εμβόλιο για τον κορονοϊό και κανένα συγκεκριμένο αντιιικό φάρμακο για την πρόληψη ή τη θεραπεία του COVID-2019. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι πάσχοντες θα πρέπει να λαμβάνουν φροντίδα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Τα άτομα με σοβαρή ασθένεια θα πρέπει να νοσηλεύονται. Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν χάρη στην υποστηρικτική περίθαλψη. Πιθανά εμβόλια και κάποιες συγκεκριμένες θεραπείες φαρμάκων βρίσκονται υπό διερεύνηση. 

Αυτό όμως που πρέπει να γίνει σαφές είναι πως όποιοι παρουσιάζουν συμπτώματα δεν θα πρέπει να λαμβάνουν αντιβιοτικά καθώς αυτά δεν λειτουργούν ενάντια στους ιούς, αλλά βοηθούν μόνο σε βακτηριακές λοιμώξεις.

Ο COVID-19  είναι ιός, έτσι τα αντιβιοτικά δεν θα λειτουργήσουν και δεν πρέπει να  χρησιμοποιούνται ως μέσο πρόληψης ή θεραπείας. 

Τα υπερμικρόβια που μας απειλούν και αντιστέκονται στα αντιβιοτικά-Ρεκόρ θανάτων στην Ελλάδα

• Τι γίνεται με τα ζώα

Οι κορονοϊοί είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών κοινοί στα ζώα. Περιστασιακά, οι άνθρωποι μολύνονται με αυτούς τους ιούς και μπορεί αυτοί να εξαπλωθούν σε άλλους ανθρώπους. Για παράδειγμα, ο SARS συσχετίστηκε με γάτες civet και O MERS μεταδόθηκε από καμήλες.

Όπως επισημαίνει όμως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πιθανές ζωικές πηγές του COVID-19 δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί.

Για να προστατευτείτε σε περιπτώσει που επισκέπτεστε αγορές ζωντανών ζώων, αποφύγετε την άμεση επαφή αυτά και επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με ζώα.

Χειριστείτε το νωπό κρέας, το γάλα ή τα όργανα των ζώων με προσοχή για να αποφευχθεί η μόλυνση των άψητων τροφίμων και να αποφύγετε την κατανάλωση ακατέργαστων ή βρασμένων ζωικών προϊόντων.

Σε ό,τι αφορά κατοικίδια όπως γάτες και σκύλος, ο Οργανισμός αναφέρει πως μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία πως μπορούν να μολυνθούν από τον νέο κορονοϊό.Συνιστάται όμως να τηρούνται τα προβλεπόμενα μέτρα προστασίας όπως σχολαστικό πλύσιμο των χεριών μετά την επαφή με ζώα στο σπίτι.

Σημειώνεται βέβαια πως την Πέμπτη υπήρχαν δημοσιεύματα  στον διεθνή Τύπο πως ένας σκύλος ασθενούς με κορονοϊό βρέθηκε θετικός στον ιό στο Χονγκ Κονγκ.Το ζώο τέθηκε σε καραντίνα σε ειδική κτηνιατρική κλινική και δεν έχει δείξει κανένα σημάδι ασθένειας.

Επισημαίνεται ωστόσο πως ακόμη δεν υπάρχου επαρκή στοιχεία για να υποστηριχθεί η μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε ζώο.

• Μην πιστεύετε σε ”θαυματουργά” γιατροσόφια

Στην ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας υπάρχει μια ενότητα υπό τον τίτλο “Myth Busters”. Εκεί μπορεί να βρει κανείς αρκετούς ”αστικούς μύθους” που αφορούν τον Covid-19 και  κυκλοφορούν στον κόσμο του διαδικτύου αλλά δεν έχουν καμία επιστημονική υπόσταση.

Έτσι λοιπόν:

• εάν αλείψετε το σώμα σας δεν θα ”μπλοκάρετε” την είσοδο του ιου στο σώμα σας ούτε εάν πλένεστε με χλωρίνη
• η κατανάλωση σκόρδου επίσης δεν θα σας προστατέψει σε αυτήν την περίπτωση
• δεν θα κολλήσετε τον ιό παραλαμβάνοντας δέμα από την Κίνα
• δεν θα σας προστατέψουν σκευάσματα αποκατάστασης ρινικής συμφόρησης (ή λοιπά διαλύματα)
• εμβόλια κατά της πνευμονίας επίσης εν θα σας προστατέψουν από τον κορονοϊό
• και όχι οι στεγνωτήρες για τα χέρια δεν σκοτώνουν τον ιό

Και μην ξεχνάτε. Λειτουργούμε χωρίς πανικό και υπεύθυνα.

Πολίτες που ανησυχούν ότι πάσχουν από λοίμωξη του αναπνευστικού (πυρετό ή/και βήχα ή/και δύσπνοια) και ήρθαν σε επαφή με πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα ή έχουν ιστορικό ταξιδιού σε πληττόμενες χώρες θα πρέπει να επικοινωνούν με τον ΕΟΔΥ στο τηλ. 210.52.12.054.

Δεν θα πρέπει να επισκέπτονται ιδιωτικά ιατρεία, εφημερεύοντα νοσοκομεία, εξωτερικά ιατρεία κ.λπ. Ο ΕΟΔΥ θα μεριμνήσει για την διακομιδή τους σε νοσοκομεία αναφοράς του κορονοϊού.  Χρήσιμες πληροφορίες εδώ.