ΝΕΑ ΜΕΛΕΤΗ !Κορωνοϊός, μια νέα Απειλή από έναν Παλιό Εχθρό. Του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Κορωνοϊός, μια νέα Απειλή από έναν Παλιό Εχθρό

Νέα μελέτη της ερευνητικής μας ομάδας συνοψίζει την τρέχουσα γνώση για τον κορωνοϊό. H μελέτη δημοσιεύτηκε στο International Journal of Molecular Medicine.

Ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 ανήκει σε μια ομάδα ιών, που είναι γνωστοί για την πρόκληση λοιμώξεων του αναπνευστικού από το 1960. Παρότι τους μελετάμε πάνω από 60 χρόνια δεν καταφέραμε να προλάβουμε την εξάπλωση της σημερινής πανδημίας.

Σκοπός της μελέτης είναι να συγκεντρώσει τα τρέχοντα δεδομένα για τον SARS-CoV-2, ώστε να βοηθήσει κλινικούς και ερευνητές στην ταχύτερη κατανόηση της πανδημίας.  

Πρόκειται για μια διεθνή συνεργασία με ειδικούς από τις ΗΠΑ, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Ρωσία, τη Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο με επικεφαλής τον καθ. Αριστείδη Τσατσάκη. Η μελέτη έφερε στο ίδιο τραπέζι επιδημιολόγους, ιολόγους, ειδικούς στη φαρμακολογία, στην τοξικολογία, στη μεταβολομική, στη κλινική ιατρική, στη δημοσία υγεία, στο μεταβολισμό, στη μικροβιολογία, στις επιστήμες υγείας, στη διατροφή και στην βιοτεχνολογία.    

Κορωνοϊοί και Λοιμώξεις του Αναπνευστικού
Η νέα πανδημία από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2019 και έφερε στην επιφάνεια έναν εχθρικό ιό από το παρελθόν. Έφερε μαζί και ανησυχίες ως προς την ικανότητα των μέτρων προστασίας και των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης να χειριστούν μια τέτοια απειλή.

Είναι γνωστό από τη δεκαετία του 1960, ότι οι κορωνοϊοί μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος στους ανθρώπους. Ωστόσο, η ικανότητα τους να προκαλούν επιδημίες έγινε κατανοητή μόνο κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες.

Η πρόσφατη πανδημία, οφείλεται στον κορωνοϊό που προκαλεί το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο 2 (SARS-CoV-2).

Πρόκειται για την τρίτη μεγάλη επιδημία από κορωνοϊό τα τελευταία 20 χρόνια που είχε σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Είναι όμως η πρώτη στον 21ο αιώνα που επηρέασε χώρες σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική.

Ο γενικός πανικός και η ανασφάλεια που εκφράζονται σε όλα τα κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά επίπεδα έχουν διαταράξει δραματικά την καθημερινή ζωή, τα διεθνή ταξίδια και το εμπόριο.

Στην παρούσα μελέτη συνοψίζουμε την τρέχουσα γνώση σχετικά με τους κορωνοϊούς, από ένα σύντομο ιστορικό μέχρι την επιδημιολογία, την παθογένεση, την κλινική εκδήλωση της νόσου, καθώς και τις στρατηγικές θεραπείας και πρόληψης.

Λόγω της εμφάνισης παλαιότερων επιδημιών από κορωνοϊούς, έχει πραγματοποιηθεί μεγάλος όγκος έρευνας και έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες παγκοσμίως για την πρόληψη νέων επιδημιών και κρουσμάτων ασθένειας.

Παρόλη όμως την προηγούμενη έρευνα, η εξάπλωση και η θνησιμότητα της σημερινής επιδημίας, είναι υψηλότερες από τις προηγούμενες.

Οι κύριες αιτίες για την αυξημένη μετάδοση και θνησιμότητα του ιού, φαίνονται να είναι η αυξημένη συχνότητα των διεθνών ταξιδιών και η απουσία ανοσίας του πληθυσμού στο νέο είδος κορωνοϊού.

Από τα Ζώα στους Ανθρώπους
Οι κορωνοϊοί ανήκουν σε 4 ομάδες (άλφα, βήτα, γάμμα, και δέλτα κορωνοϊοί). Οι τύποι α- και β- μπορούν να μολύνουν τους ανθρώπους και τα ζώα. Ενώ οι γ- και δ-κορωνοϊοί μολύνουν μόνο τα ζώα.

Οι τύποι α- και β- μπορούν να μεταδοθούν από ζώα σε ανθρώπους και μόλις προσαρμοστούν στον ανθρώπινο οργανισμό, μεταδίδονται μεταξύ ανθρώπων μέσω αερομεταφερόμενων σταγονιδίων.

Τα ζώα που συνήθως μεταφέρουν τον ιό στους ανθρώπους είναι κυρίως η νυχτερίδα, αλλά και τα βοοειδή, οι χοίροι, οι γαλοπούλες, οι καμήλες, τα ποντίκια, οι σκύλοι, οι γάτες, και οι νυφίτσες.

Οι πρώτες λοιμώξεις από κορωνοϊούς αναφέρθηκαν το 1960 ως αιτία για το κοινό κρυολόγημα.

Μέχρι το 2002, είχαν εντοπιστεί 4 τύποι κορωνοϊών που μολύνουν ανθρώπους, οι οποίοι συνήθως προκαλούν μη-απειλητικές για τη ζωή μολύνσεις του αναπνευστικού συστήματος.

Το 2002 εμφανίστηκε το πρώτο θανατηφόρο σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (Severe Acute Respiratory Syndrome) που προκλήθηκε από κορωνοϊό και ονομάστηκε SARS-CoV-1. Ήταν παρόμοιο με το σημερινό SARS-CoV-2 και προέκυψε στην επαρχία Guangdong στην Κίνα. Μέσω της ανθρώπινης αλυσίδας μετάδοσης, μόλυνε τουλάχιστον 8.096 άτομα σε 29 χώρες και προκάλεσε το θάνατο σε 774 ασθενείς.

Το 2012, ένας νέος β-κορωνοϊός που δεν είχε παρατηρηθεί προηγουμένως στον άνθρωπο ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά σε έναν ασθενή στη Σαουδική Αραβία. Από τότε, ο νέος κορωνοϊός, που προκαλεί το Αναπνευστικό Σύνδρομο της Μέσης Ανατολής και είναι πλέον γνωστός ως MERS-CoV, έχει μολύνει περισσότερα από 2.494 άτομα σε 27 χώρες και οδήγησε στο θάνατο τουλάχιστον 858 ατόμων μέχρι τον Νοέμβριο του 2019.

Στις 8 Δεκεμβρίου 2019, στο Wuhan, στην επαρχία Hubei, στην Κίνα, αναφέρθηκε η πρώτη περίπτωση ενός νέου κορωνοϊού που προκαλεί πνευμονία. Από τότε, ο νέος ιός που ονομάστηκε SAS-CoV-2, εξαπλώθηκε γρήγορα μέσω μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Μέχρι σήμερα έχει μολύνει πάνω από 697.000 άτομα και έχει προκαλέσει το θάνατο τουλάχιστον 33.100.

Κλινικές Εκδηλώσεις της Ασθένειας από τον SARS– COV-2
Η νόσος από SARS-CoV-2 παρουσιάζει ένα μεγάλο εύρος κλινικών εκδηλώσεων.

Ο ιός έχει μια μέση περίοδο επώασης 3-7 ημερών, και όχι περισσότερο από 14 ημέρες -αν και ανεπίσημες αναφορές που πιθανόν σχετίζονται με ανακριβή ανίχνευση των επαφών, υποδεικνύουν δυνητικά έως 24 ημέρες επώασης.

Οι κύριες κλινικές εκδηλώσεις είναι συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της γρίπης, όπως ο πυρετός, ο βήχας (83 και 81% των περιπτώσεων), η δυσκολία στην αναπνοή (31%) και οι μυαλγίες (11%). Λιγότερο συχνά είναι η σύγχυση (9%), η κεφαλαλγία (8%), ο πονόλαιμος, η ρινική καταρροή και ο πόνος στο στήθος.

Σε λιγότερο από 2% των ασθενών παρατηρήθηκαν επίσης εξω-πνευμονικά συμπτώματα όπως διάρροια, ναυτία και έμετος.

Θεραπεία
Η θεραπεία για όλους τους τύπους κορωνοϊών είναι κυρίως υποστηρικτική, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει ανακαλυφθεί ειδική θεραπεία.

Ακολουθώντας το παράδειγμα της θεραπείας με SARS-CoV-1, επιχειρήθηκε η χορήγηση κορτιζόνης, αν και αυτό δεν έδειξε οφέλη.

Στην περίπτωση ασθενών με σοβαρή εξέλιξη χορηγήθηκε ανοσοσφαιρίνη Γάμμα, δεν υπάρχουν όμως επαρκή στοιχεία για την αποτελεσματικότητα αυτής της θεραπείας.

Η εφαρμογή της πρώιμης αναπνευστικής υποστήριξης βελτίωσε την πρόγνωση και την ανάρρωση των ασθενών.

Η χορήγηση του συνδυασμού αντιικών φαρμάκων κατέληξε στη μείωση της παρουσίας του ιού σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα. Δεν γνωρίζουμε όμως κατά πόσον η μείωση του ιικού φορτίου προκαλεί και βελτίωση της νόσου COVID-19.

O κορωνοϊός-19 συνδέεται με το ανθρώπινο κυτταρικό υποδοχέα ACE2, προκειμένου να διεισδύσει στα ανθρώπινα κύτταρα και να προκαλέσει σοβαρή πνευμονία.

Ερευνητές εξετάζουν την επίδραση ορισμένων αντι-υπερτασικών φαρμάκων στην λειτουργία του υποδοχέα. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιωθούν οι σχετικοί μηχανισμοί και να εξεταστούν πιθανές αλλαγές στη χορήγηση και τη δοσολογία των αντι-υπερτασικών φαρμάκων.

Μέχρι στιγμής, η Επαγγελματική Ένωση για την Θεραπεία της Υπέρτασης των ΗΠΑ, προειδοποίησε να μη γίνουν αλλαγές στις αντι-υπερτασικές αγωγές, μετά από ανησυχίες για πιθανή αυξημένη ευπάθεια στην COVID-19.

Έχει προκύψει επίσης ενδιαφέρον και για το «παλαιό» φάρμακο χλωροκίνη και το λιγότερο τοξικό αναλόγο του την υδροξυχλωροκίνη, τα οποία είναι παράγωγα κινίνης (φλοιός δέντρων cinchoca, Νότια Αμερική). Αρχικές αναφορές για πιθανή ανασταλτική δράση έναντι του SARS-CoV-2, πρέπει να επιβεβαιωθούν μέσω κλινικών δοκιμών.

Παράλληλα βρίσκονται σε εξέλιξη δοκιμές που χρησιμοποιούν μονοκλωνικά αντισώματα (tocilizumab, Sarilumab).

Εμβόλια
Επί του παρόντος περισσότερες από 40 ομάδες αναπτύσσουν εμβόλια κατά του SARS-CoV-2 χρησιμοποιώντας πολλαπλές στρατηγικές προσέγγισης.

Ωστόσο, παρά το μεγάλο όγκο έρευνας που έχει διεξαχθεί στους κορωνοϊούς τα τελευταία 20 χρόνια, δεν υπάρχει ακόμη διαθέσιμο εμβόλιο για τον SARS-CoV-1 ή τον MERS.

Η αναζήτηση προστατευτικής ανοσίας στον κορωνοϊό βρίσκεται στα πρώτα της βήματα, ενώ δεκαετίες εμβολιαστικής έρευνας σε αυτή την κατηγορία ιών δεν έχουν ακόμη επιτύχει.

Στρατηγικές πρόληψης
Τα κύρια μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την πρόληψη της διάδοσης του ιού στο γενικό πληθυσμό αφορούν τόσο στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης όσο και στην κοινότητα.

Ο εντοπισμός των επαφών και η απομόνωση των ατόμων που είναι ύποπτα λοίμωξης, μαζί με την εκπαίδευση του πληθυσμού, έχουν αποδειχθεί απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη της μετάδοσης των ιών, τόσο σε αναπτυσσόμενα έθνη όσο και σε ανεπτυγμένες χώρες.

Συμπεράσματα
Η περιοχή Guangdong της Κίνας θεωρήθηκε περιοχή υψηλής επικινδυνότητας για επιδημία κορωναϊού μετά την επιδημία του SARS-CoV-1 το 2002. Παρόλα αυτά, αν και έχει πραγματοποιηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο μεγάλος όγκος έρευνας και προσπάθειες για την πρόληψη περαιτέρω κρουσμάτων, το 2019 εμφανίστηκε και πάλι επιδημία κορωνοϊού.

Δυστυχώς, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο έχουν καταβληθεί  και πάλι, όπως και με τις άλλες δύο προηγούμενες επιδημίες κορωνοϊών.

Με βάση τα στοιχεία από την τρέχουσα πανδημία, είναι σαφές ότι απαιτούνται ιδιαίτερα επιθετικά μέτρα για τη διάσπαση της αλυσίδας μετάδοσης στις περιοχές που βρίσκονται σε κίνδυνο – πρακτικά στις περισσότερες χώρες παγκοσμίως κατά τη στιγμή της συγγραφής αυτής της μελέτης.

Δυστυχώς, δεν υπάρχει συγκεκριμένη στρατηγική πρόληψης κατά του νέου κορωναϊού και η πανδημική του κατάσταση περιορίζει την παγκόσμια κοινότητα σε δύο επιλογές:

• αποτελεσματικά μέτρα για την άμεση πρόληψη αναπνευστικών λοιμώξεων με προβλέψιμες και μετρήσιμες συνέπειες ή
• την ελπίδα για την επίτευξη «ανοσίας της αγέλης» ή ανοσίας μέσω εμβολίων σε μη καθορισμένο χρόνο στο μέλλον.

Μόνο οι ισχυρές, κοινές και συντονισμένες προσπάθειες των παγκόσμιων συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, των ερευνητών, των φαρμακευτικών εταιρειών και δεκτικών εθνικών ηγετών, θα επιτύχουν στην εξάλειψη μιας επιδημίας αυτής της κλίμακας.

Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς

Βιβλιογραφία https://www.drtsoukalas.com/coronovirus-study-review-su-299.html