Η Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι ένα από τα πολύ συχνά νοσήματα που σχετίζονται με το υδροχλωρικό οξύ του στομάχου.
Υπολογίζεται ότι σε καθημερινή βάση το 4 –7% του ενήλικου πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα, σε εβδομαδιαία βάση το 20% και σε μηνιαία το 40%.
Είναι το δεύτερο πιο συχνό νόσημα του πεπτικού συστήματος μετά το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Μάλιστα, η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται ραγδαία τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις υπό ανάπτυξη χώρες. Προσβάλει άτομα όλων των ηλικιών και η θεραπεία της μπορεί να κρατήσει επ’ αόριστον.
Ορισμός Γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
Ο όρος γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση χρησιμοποιείται για την περιγραφή των κλινικών συμπτωμάτων και ή των ιστολογικών βλαβών οι οποίες είναι αποτέλεσμα της παλινδρόμησης του γαστρικού υγρού στον οισοφάγο. Δηλαδή, υγρό (υδροχλωρικό οξύ) που βρίσκεται στο στομάχι για να διασπά τις τροφές ανεβαίνει αφύσικα στον οισοφάγο, ακόμα και σε καθημερινή βάση.
Εάν ο γαστροοισοφαγικός σφιγκτήρας για κάποιους λόγους έχει χαλαρώσει ή εάν ο ασθενής πάσχει από διαφραγματοκήλη και ο σφιγκτήρας δεν δουλεύει σωστά, το γαστρικό υγρό από το στομάχι πηγαίνει προς τον οισοφάγο. Πρόκειται για μηχανική βλάβη του πεπτικού συστήματος. Η παθολογική παλινδρόμηση συνοδεύεται πάντα από συμπτώματα και χωρίζεται σε 2 κατηγορίες:
- Παλινδρόμηση με ενδοσκοπικές βλάβες (οισοφαγίτιδα, στενώσεις, εξελκώσεις, οισοφάγο Barrett’s)
- Παλινδρόμηση χωρίς ενδοσκοπικές βλάβες
Αίτια
Το γαστρικό υγρό ασκεί βλαπτική δράση στον βλεννογόνο του οισοφάγου γιατί είναι καυστικό. Αυτό οφείλεται κυρίως στο υδροχλωρικό οξύ και στην πεψίνη και λιγότερο στα υπόλοιπα πεπτικά υγρά (χολικά άλατα και παγκρεατικά ένζυμα).
Υπάρχουν ορισμένες καταστάσεις αλλά και ο ίδιος, ο «σύγχρονος» τρόπος ζωής που συμβάλλουν στην εμφάνιση της παλινδρόμησης όπως
- Η χαλάρωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα
- Κάποια φάρμακα
- Η λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και η διαφραγματοκήλη (τμήμα του στομάχου εισέρχεται στον θώρακα διαμέσου του διαφράγματος)
- Η αύξηση του βάρους. Αν κάποιος έχει αυξημένο βάρος πρέπει να φροντίσει για την μείωσή του
- Η άστατη διατροφή
- Τα πολύ λιπαρά γεύματα, το κόκκινο κρασί και η σοκολάτα είναι ορισμένες από τις ένοχες τροφές
- Το στρες μπορεί να προκαλέσει γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Το κάπνισμα
- Η κατανάλωση αλκοόλ
Πώς μπορώ να καταλάβω ότι πάσχω από Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου είναι ο οπισθοστερνικός καύσος. Το κάψιμο πίσω από το στέρνο που ορισμένες φορές αντανακλά μέχρι και την βάση του λαιμού.
Αυτή την ενόχληση ο ασθενής την έχει κυρίως κατά την νυχτερινή κατάκλιση. Αυτό συμβαίνει γιατί το γαστρικό υγρό, λόγω βαρύτητας, ανεβαίνει προς τον οισοφάγο με αποτέλεσμα το αίσθημα της καούρας.
Κάποια επιπλέον συμπτώματα είναι ο πόνος κατά την κατάποση, οι ξινίλες, η βραχνάδα στην φωνή, ο βήχας, το άσθμα ή συμπτώματα άσθματος και η κακοσμία του στόματος.
Η συμβολή του γιατρού στην αντιμετώπιση της κατάστασης
Όποιος αντιμετωπίζει μια τέτοια κατάσταση πρέπει να πάρει την συμβουλή του ειδικού γιατρού.
Ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και κάποιες συγκεκριμένες εξετάσεις θα δώσουν την λύση. Είναι πολύ σημαντικό να ληφθεί σωστά το ιατρικό ιστορικό γιατί το αίσθημα του οπισθοστερνικού καύσου είναι σύμπτωμα και άλλων παθολογικών καταστάσεων όπως η στηθάγχη και η στεφανιαία νόσος.
Η γαστροσκόπηση είναι μια πρώτη εξέταση με την οποία ο γιατρός θα καταλάβει αν υπάρχουν βλάβες στον οισοφάγο, γιατί όταν το περιεχόμενο του στομάχου παλινδρομεί καθημερινά, προκαλεί βλάβες στην συγκεκριμένη περιοχή και τότε μιλάμε για οισοφαγίτιδα (φλεγμονή στον οισοφάγο).
Μια ακόμα ιατρική εξέταση που μπορεί να πραγματοποιηθεί είναι η μέτρηση του Ph στον οισοφάγο. Μ’ αυτά τα “εργαλεία” ο γιατρός θα δώσει απαντήσεις για το πόσο σοβαρή είναι η παλινδρόμηση και αν έχει κάνει ζημιά στον οισοφάγο.
Τις περισσότερες φορές η κατάσταση αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή ή με φυσικό τρόπο προσέχοντας την διατροφή. Σπάνια χρειάζεται ο ασθενής να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης
Πριν παρατεθούν οι αλλαγές που πρέπει να κάνετε στην διατροφή σας αν αντιμετωπίζετε προβλήματα παλινδρόμησης, είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι και οι έγκυες μπορεί να την εμφανίσουν σε ποσοστό που κυμαίνεται από 40 – 80% των κυήσεων.
Το κυριότερο σύμπτωμα είναι αυτό της καούρας και ενοχλεί τις εγκυμονούσες από το τέλος του πρώτου τριμήνου ενώ όσο προχωρά η εγκυμοσύνη τα πράγματα χειροτερεύουν. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά 2ο και 3ο τρίμηνο της κύησης οι ορμόνες που εκκρίνονται χαλαρώνουν την βαλβίδα – σφιγκτήρα και διευκολύνουν την παλινδρόμηση.
Η αύξηση του βάρους του εμβρύου αλλά και η αργή κένωση του στομάχου που παρατηρείται στην κύηση συμβάλλουν επίσης στην εμφάνιση παλινδρόμησης.
Εκτός από τις καούρες, οι έγκυες πολύ συχνά αισθάνονται δυσφορία και κάνουν εμετούς ειδικότερα μετά το γεύμα ή όταν ξαπλώσουν. Επιπλοκές παρουσιάζονται πολύ σπάνια ενώ ανάγκη για γαστροσκόπηση υπάρχει μόνο όταν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα και ανθεκτικά στην συνήθη αγωγή.
Τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής όσων πάσχουν
Και γι’ αυτή την παθολογική κατάσταση χρειάζεται να βελτιώσετε την ποιότητα του τρόπου ζωής σας, όπως και για όλες τις υπόλοιπες άλλωστε.
Βάρος
Αν ο ασθενής είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος τότε χρειάζεται να χάσει βάρος, γιατί η παχυσαρκία αυξάνει την ενδοκοιλιακή πίεση.
Εάν πάλι δεν είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος, πρέπει να φροντίσει να μην πάρει βάρος γιατί, παίρνοντας επιπλέον κιλά, αυξάνεται η πίεση στο στομάχι, οπότε ανεβαίνει πολύ πιο εύκολα προς τα επάνω το γαστρικό υγρό.
Δεν είναι και τόσο ξεκάθαρο όμως ότι ο ασθενής θα επωφεληθεί από την απώλεια κιλών. Ωστόσο, υπάρχει σημαντική συσχέτιση του Δείκτη Μάζας Σώματος με τον κίνδυνο εμφάνισης αδενοκαρκινώματος.
Επίσης, η παχυσαρκία επηρεάζει αρνητικά την μακροπρόθεσμη επιτυχία χειρουργικών επεμβάσεων για την αντιμετώπιση της.
Διατροφή
Υιοθετήστε τις παρακάτω πρακτικές και θα ωφεληθείτε:
- Μικρά, συχνά και ελαφριά γεύματα
- Κατανάλωση μικρών μερίδων
- Ναι στο ψητό άπαχο κρέας ή ψάρι
- Όχι στα λιπαρά π.χ. τηγανιτά, τις πίτες με φύλο, τα κρέατα με μεγάλο ποσοστό λίπους (χοιρινό, αρνί, λουκάνικο), το βούτυρο, τη μαργαρίνη, τους ξηρούς καρπούς, τα σιροπιαστά γλυκά, τις κρεμώδεις σάλτσες και τις σούπες το βράδυ
- Περιορισμός ή και αποφυγή της σοκολάτας, του καφέ ακόμα και τοy ντεκαφεινέ, του τσαγιού, του δυόσμου, της μέντας, των κρεμμυδιών, του σκόρδου
- Οι ντομάτες και ο ντοματοχυμός, τα ξινά φρούτα, ο χυμός από πορτοκάλια ή λεμόνια ή γκρέιπφρουτ πρέπει να αποκλειστούν επίσης από την καθημερινότητά σας
- Όχι στα πικάντικα γεύματα εάν επιδεινώνουν το πρόβλημα
Αλκοόλ
Το αλκοόλ ασκεί μια άμεση τοξική επίδραση στον βλεννογόνου του οισοφάγου και παράλληλα προκαλεί μείωση της πίεσης στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα.
Τόσο τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλη όπως το ουίσκι, όσο και τα πιο ελαφριά όπως η μπύρα και το κρασί, έχουν την ίδια επιβαρυντική δράση.
Ενυδάτωση
Η πρόσληψη υγρών πρέπει να γίνεται με προσοχή μεταξύ των γευμάτων σε περίπτωση που η κατανάλωσή τους με τα γεύματα δεν είναι ανεκτή.
Κατάκλιση
Θυμηθείτε να μην ξαπλώσετε αμέσως μετά το γεύμα. Πρέπει να περάσουν σίγουρα 2 με 3 ώρες μέχρι την κατάκλιση.
Εάν το πρόβλημα επιμένει προσθέστε μαξιλάρια στην πλάτη σας ανασηκώνοντας το πάνω μέρος του σώματος. Η κατάκλιση στο δεξί πλευρό επιδεινώνει την Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Κάπνισμα
Είναι απαραίτητη η αποχή από το κάπνισμα για την ίαση των συμπτωμάτων.
Φυσική δραστηριότητα
Φυσικά και επιτρέπεται η άσκηση μιας και συμβάλλει στη γενικότερη υγεία του ασθενούς. Δεν πρέπει να γίνεται αμέσως μετά τα γεύματα. Καλό θα ήταν να αποφεύγεται το έντονο τρέξιμο.
Αν έχετε κάποια συμπτώματα παλινδρόμησης καλό είναι να απευθυνθείτε στο γιατρό σας. Αν η παλινδρόμηση δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να δημιουργήσει βαριά οισοφαγίτιδα ακόμα και καρκίνο. Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή παίζει και σ’ αυτή την περίπτωση σημαντικό ρόλο, αλλά δεν μπορεί να δράσει απαραίτητα μόνη. Χρειάζεται και την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή πάντα με την σύμφωνη γνώμη του γιατρού.
Ο Διαιτολόγος μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να εντοπίσει τις προσωπικές του δυσανεξίες, συμβουλεύοντας τον να τηρεί ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων και ποτών ώστε να παρατηρηθούν άμεσα τα συμπτώματα και να δοθεί η σύσταση για την ποσότητα της τροφής που ο κάθε ασθενής μπορεί να ανεχθεί.
