Νέα διάσταση στην προειδοποίηση «πρόσεχε τι τρως, επηρεάζει την υγεία σου» δίνει μια νέα μελέτη, η οποία για πρώτη φορά υπολογίζει πόσα λεπτά υγιούς ζωής μπορεί να μας χαρίσουν ή να μας στερήσουν οι τροφές και τα ροφήματα που καταναλώνουμε.
Την μελέτη πραγματοποίησαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν με επικεφαλής μια Ελληνίδα επιστήμονα, την δρα Κατερίνα Στυλιανού, ερευνήτρια στο Τμήμα Περιβαλλοντικών Επιστημών Υγείας του πανεπιστημίου.
Όπως εξηγούν στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Food, οι διατροφικές επιλογές μας είναι αλληλένδετες με την υγεία μας, αφού μπορούν να ανοίξουν (ή να κλείσουν) το δρόμο σε πλήθος ασθενειών. Ταυτοχρόνως, όμως, είναι αλληλένδετες με το περιβάλλον μας, αφού καθορίζουν την τροφική παραγωγή.
Στην καθημερινή ζωή είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς με ποιον τρόπο τον επηρεάζουν οι ατομικές επιλογές του. Ακόμα δυσκολότερο, δε, είναι να υπολογίσει τι επιπτώσεις έχουν οι επιλογές αυτές στο περιβάλλον του.
Το κενό αυτό θέλησαν να καλύψουν με την έρευνά τους. Κατ’ αυτήν, συνδύασαν 15 διατροφικούς παράγοντες κινδύνου με 18 περιβαλλοντικούς, για να αξιολογήσουν 5.853 τροφές και ροφήματα που καταναλώνονται στη Δύση. Έτσι αξιολόγησαν φρούτα, λαχανικά, κρεατικά, γαλακτοκομικά, όσπρια, αναψυκτικά ψάρια κ.λπ. σε συνδυασμό με την περιεκτικότητά σε αλάτι, ζάχαρη, τρανς λιπαρά οξέα και άλλα συστατικά.
Απώλεια μέχρι και 74 λεπτών ανά μερίδα
Με αυτό τον τρόπο υπολόγισαν πόσα λεπτά υγιούς ζωής κερδίζουμε ή χάνουμε με κάθε μερίδα φαγητό που τρώμε. Η μέγιστη απώλεια είναι τα 74 λεπτά (πάντα ανά μερίδα) και το μέγιστο κέρδος περίπου 80 λεπτά.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι μεγαλύτερες απώλειες παρατηρούνται με ζωικής προελεύσεως τροφές και τα μεγαλύτερα οφέλη με τις φυτικής προελεύσεως τροφές. Έχει, όμως, μεγάλη σημασία και ο συνδυασμός των τροφίμων σε κάθε φαγητό.
Επιπλέον, αν αντικαταστήσουμε μόλις το 10% των ημερήσιων θερμίδων μας από κόκκινο κρέας και προϊόντα κρέατος, με φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς ή όσπρια, θα κερδίζουμε 48 λεπτά υγιούς ζωής την ημέρα. Επιπλέον, θα μειωθεί κατά 33% το αποτύπωμα άνθρακα που αφήνουμε στο περιβάλλον.
Πώς είναι δυνατόν να υπάρξει τόσο σημαντική διαφορά; Σύμφωνα με την νέα έρευνα, με κάθε γραμμάριο επεξεργασμένων κρεατικών (π.χ. λουκάνικα, μπέικον κ.λπ.) που τρώμε, χάνουμε 0,45 λεπτά υγιούς ζωής.
Από τα κόκκινα κρέατα, το μοσχάρι έχει το μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα στη διάρκεια της ζωής του. Είναι διπλάσιο απ’ ό,τι αυτό των χοίρων ή των αρνιών και τετραπλάσιο απ’ ό,τι στα κοτόπουλα και στις γαλοπούλες. Είναι επίσης τετραπλάσιο από αυτό που παρατηρείται με την κατανάλωση γαλακτοκομικών.
Με βάση τα ευρήματά τους οι ερευνητές δημιούργησαν τον Διατροφικό Δείκτη Υγείας (Health Nutritional Index). Ο Δείκτης αποκαλύπτει:
- Ποιες τροφές βρίσκονται στο κόκκινο γιατί μας στερούν πολλά λεπτά υγιούς ζωής ανά μερίδα
- Ποιες τροφές βρίσκονται στο πράσινο, διότι μας προσφέρουν χρόνο υγιούς ζωής ανά μερίδα
Να λοιπόν τι ισχύει για μερικές από τις πιο αγαπημένες μας τροφές.
Πόσα λεπτά υγιούς ζωής χάνουμε
- Με κάθε μερίδα κορν μπιφ με σάλτσα ντομάτας και κρεμμύδι = 71 λεπτά
- Με κάθε χοτ ντογκ (λουκάνικο με ψωμάκι) = 36 λεπτά
- Με κάθε μερίδα μπέικον (τρεις φέτες) ή άλλα επεξεργασμένα κρεατικά = 26 λεπτά
- Με κάθε ποτήρι αναψυκτικό με ζάχαρη = 8 λεπτά
- Με κάθε μερίδα τηγανητές φτερούγες κοτόπουλο = 3,3 λεπτά
- Με κάθε σάντουϊτς με ομελέτα και τυρί = 11 λεπτά
- Με κάθε μπριζόλα = 6,5 λεπτά
- Με κάθε μερίδα μακαρόνια με τυρί (σκέτα) = 4 λεπτά
- Με κάθε χάμπουργκερ = 6 λεπτά
- Με κάθε μερίδα μακαρόνια με κιμά = 6 λεπτά
Οι διακυμάνσεις ανάμεσα σε φαινομενικά παρόμοιες τροφές οφείλονται στην παρασκευή ή/και τη σύνθεση κάθε πιάτου, εξηγούν οι ερευνητές.
Το χάμπουργκερ, λ.χ., δεν αποτελείται μόνο από κρέας και ψωμί. Συνήθως περιέχει και κάποια λαχανικά (μαρούλι, ντομάτα), οπότε κάτι καλό προσφέρει κιόλας, παρά το αλάτι και τα κορεσμένα λιπαρά του. Αντίστοιχα, στην μακαρονάδα με κιμά το κύριο συστατικό είναι τα ζυμαρικά και ο κιμάς συνοδευτικό. Όσον αφορά τις τηγανητές φτερούγες κοτόπουλο, το τηγάνισμα είναι αυτό που τις επιβαρύνει κυρίως.
Πόσα λεπτά υγιούς ζωής κερδίζουμε
Οι τροφές που ακολουθούν, μας προσφέρουν χρόνο υγιούς ζωής:
- Με κάθε μερίδα σαρδέλες με σάλτσα ντομάτας = 82 λεπτά
- Με κάθε σάντουϊτς με φυστικοβούτυρο και μαρμελάδα = 33 λεπτά
- Με κάθε μερίδα (30 γρ.) ξηρών καρπών και σπόρων = 25 λεπτά
- Με κάθε μερίδα φρούτο (π.χ. 1 μήλο, μισή μπανάνα, 12 κεράσια) = 12 λεπτά
- Με κάθε μερίδα φακές ή άλλο όσπριο = 10 λεπτά
- Με κάθε μερίδα θαλασσινά = 5 λεπτά
- Με κάθε μερίδα δημητριακά πρωινού χωρίς ζάχαρη = 4 λεπτά
- Με κάθε μερίδα ανάμικτα λαχανικά = 2 λεπτά
- Με κάθε κομμάτι μηλόπιτα = 1,3 λεπτά (τα μήλα εξισορροπούν τη ζάχαρη)
- Με κάθε μερίδα γλυκού ή καραμέλας = 3-4 λεπτά
Η προσθήκη ζάχαρης είναι σημαντική, διευκρινίζουν οι επιστήμονες. Τα δημητριακά πρωινού με ζάχαρη, λ.χ., δεν προσφέρουν ούτε 1 λεπτό υγιούς ζωής ανά μερίδα.
Το γάλα και τα γαλακτοκομικά (με εξαίρεση το τυρί), το λάδι, τα αμυλούχα λαχανικά (π.χ. πατάτα), το ψωμί και τα προϊόντα άρτου έχουν ουδέτερη συνεισφορά στα χρόνια υγιούς ζωής, σύμφωνα με τον Δείκτη. Το τυρί μπορεί ανά μερίδα (30 γρ.) να κόβει περίπου 1 λεπτό υγιούς ζωής, αλλά σε συνδυασμό με άλλα τρόφιμα (π.χ. ψωμί με τυρί, μαρούλι και ντομάτα) η επίδρασή του εξισορροπείται.
Κεντρική φωτογραφία: iStock
