Για το θέμα μιλάει ο κ. Αθανάσιος Σκουτέλης, Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, Διευθυντής της Β΄ Παθολογικής-Λοιμωξιολογικής Κλινικής του «ΥΓΕΙΑ».
Ομολογουμένως η πανδημία της COVID-19 έχει επισκιάσει τα πάντα. Σε σημείο μάλιστα που τον περσινό χειμώνα μας «ξέχασε» η εποχική γρίπη. «Πράγματι, η γρίπη φάνηκε να μας έχει ξεχάσει εντελώς, μια και τον περασμένο χειμώνα σχεδόν εξαφανίστηκε, όπως και το κοινό κρυολόγημα – και στα δύο ημισφαίρια του πλανήτη. Αυτή όμως η πρωτοφανής εξαφάνιση της γρίπης δεν είναι τίποτα περισσότερο από το αποτέλεσμα των αυστηρών μέτρων απομόνωσης και αποστασιοποίησης που εφαρμόστηκαν για τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού. Και είναι μια ισχυρή απόδειξη ότι τα απλά αυτά μέτρα, αν εφαρμοστούν σωστά, λειτουργούν βέλτιστα στον έλεγχο της όποιας επιδημίας. Η γρίπη όμως εξακολουθεί να υπάρχει και θα μας ταλαιπωρεί κάθε χρόνο. Εμείς πρέπει να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε κατά το δυνατόν την παρουσία της κaι επειδή πρόκειται για ιογενή νόσο του αναπνευστικού, το κύριο όπλο αντιμετώπισης είναι ο εμβολιασμός», εξηγεί ο κ. Αθανάσιος Σκουτέλης, Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, Διευθυντής της Β’ Παθολογικής-Λοιμωξιολογικής Κλινικής του «ΥΓΕΙΑ».
Γρίπη, ο «χειμερινός επισκέπτης»
Η γρίπη είναι μια εποχική μεταδοτική νόσος του αναπνευστικού συστήματος, προκαλείται από το εκάστοτε επικρατούν στέλεχος του ιού γρίπης και συνοδεύεται από σημαντική νοσηρότητα αλλά και θνητότητα σε ορισμένες ευπαθείς ομάδες. Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια η δραστηριότητα της γρίπης αρχίζει τον Δεκέμβριο και κορυφώνεται τον Φεβρουάριο με Μάρτιο.
«Ο πιο ριζικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η πρόληψη. Και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης είναι τα γενικά μέτρα ατομικής υγιεινής, όπως καλή υγιεινή των χεριών, τα μέτρα αποφυγής της διασποράς, όπως η τήρηση των αποστάσεων και ο καλός αερισμός των κλειστών χώρων και, κυρίως, ο εμβολιασμός», υπενθυμίζει ο κ. Σκουτέλης.
Όπως κάθε χρόνο, το αντιγριπικό εμβόλιο -το οποίο έχει διαφορετική σύνθεση κάθε χρόνο λόγω μεταλλάξεων του ιού- έχει αρχίσει να συνταγογραφείται και να διατίθεται από τα φαρμακεία από την 1η Οκτωβρίου. Φέτος, είναι τετραδύναμο με αδενοποιημένο ιό και περιλαμβάνει δύο στελέχη Α, του Η1Ν1 και του Η3Ν2, και δύο στελέχη των ιών τύπου Β. Ο εμβολιασμός -χορηγείται μία μόνο δόση- πρέπει να ολοκληρωθεί από τέσσερις έως έξι εβδομάδες πριν από την έναρξη του ετήσιου επιδημικού κύματος, δηλαδή μέσα προς τέλη Νοεμβρίου, καθώς απαιτούνται περίπου δύο εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό για την επίτευξη πλήρους ανοσίας.
«Το τετραδύναμο εμβόλιο που ήδη διατίθεται είναι αποτελεσματικό, ασφαλές και καλύπτει και τους τέσσερις υπότυπους του ιού που υπολογίζουμε ότι θα επικρατήσουν τη φετινή περίοδο. Ο εμβολιασμός αποδεδειγμένα μειώνει την πιθανότητα νόσησης από γρίπη και νοσηλείας, βαριάς νόσου ή θανάτου από γρίπη. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν χορηγηθεί τη συνιστώμενη περίοδο μπορεί να χορηγηθεί και αργότερα. Και φυσικά μπορεί να συγχορηγηθεί με το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου, για όσους δεν έχουν κάνει και αυτό το απαραίτητο εμβόλιο για την πρόληψη της πνευμονίας, αλλά και της ωτίτιδας, της μηνιγγίτιδας και της σήψης», σύμφωνα με τον Διευθυντή της Β’ Παθολογικής-Λοιμωξιολογικής Κλινικής του «ΥΓΕΙΑ».
Η χώρα μας έχει ήδη παραλάβει τις 1,7 εκατομμύρια δόσεις αντιγριπικού εμβολίου εκ των 4,2 εκατομμυρίων δόσεων που συνολικά αναμένεται να παραληφθούν για να καλυφθούν οι ανάγκες του πληθυσμού φέτος.
Στην αντιγριπική θωράκιση έχουν προτεραιότητα οι ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, δηλαδή άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών, άτομα ηλικίας 6 μηνών έως 60 ετών με υποκείμενα χρόνια νοσήματα ή ανοσοκαταστολή, έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτως τριμήνου κύησης, λεχωίδες και θηλάζουσες, άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτης Μάζας Σώματος>40), παιδιά υπό χρόνια χορήγηση ασπιρίνης, άτομα που φροντίζουν βρέφη ή ηλικιωμένους και εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας και άλλους επαγγελματικούς χώρους. «Το αντιγριπικό εμβόλιο αποτελεί μέγιστη αναγκαιότητα για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, η εμβολιαστική κάλυψη του οποίου αποτελεί δείκτη ποιότητος του νοσοκομείου αλλά και του υγειονομικού συστήματος μιας χώρας», τονίζει ο κ. Σκουτέλης.
Γιατί αρρώστησα αφού έκανα το αντιγριπικό;
Κάνατε το εμβόλιο για την πρόληψη της εποχικής γρίπης αλλά εμφανίσατε συμπτώματα κρυολογήματος. Σύμφωνα με τον κ. Σκουτέλη, στην περίπτωση αυτή μπορεί να συμβαίνει κάτι από τα παρακάτω:
- Τα «κρυολογήματα» μπορεί να οφείλονται σε κάποιον ιό απλού κρυολογήματος (από τις εκατοντάδες που κυκλοφορούν) οι οποίοι δεν καλύπτονται από το αντιγριπικό εμβόλιο – η πιο συνήθης εκδοχή.
- Μολυνθήκατε από τον ιό της γρίπης αμέσως μετά τον εμβολιασμό σας οπότε δεν έχει δημιουργηθεί πλήρης ανοσία για να είστε προστατευμένοι. Ενδέχεται επίσης να μολυνθήκατε από τον ιό της γρίπης αλλά ακριβώς επειδή έχετε εμβολιαστεί, νοσείτε πολύ ήπια (στόχος του εμβολιασμού).
- Λόγω βαριάς ανοσοκαταστολής μπορεί να μην έχετε αναπτύξει επαρκή ανοσιακή απόκριση ή να έχετε μολυνθεί από κάποιο στέλεχος που δεν καλύπτεται από τα διαθέσιμα εμβόλια (η πιο σπάνια εκδοχή).
Αντιγριπικό εμβόλιο εν καιρώ πανδημίας CΟVID-19
Μπορεί η περσινή αντιγριπική περίοδος να έχει μείνει στην Ιστορία λόγω της «εξαφάνισης» της γρίπης, ωστόσο το διάστημα Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2020, όπου καταγράφηκε μια μικρή «συγκυκλοφορία» γρίπης και κορωνοϊού, η κατάσταση δεν ήταν εύκολη για το Σύστημα Υγείας. Οι ασθενείς που μολύνθηκαν ταυτόχρονα και με τους δύο ιούς, νόσησαν σοβαρά και χρειάστηκαν πολυήμερη νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).
Η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, ομότιμη καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας Μαρία Θεοδωρίδου έχει προειδοποιήσει πως αν και η κινητικότητα της γρίπης την προηγούμενη χρονιά ήταν σε χαμηλά επίπεδα δεν πρέπει να εφησυχάζουμε, υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι ο τρόπος με τον οποίο θα χτυπήσει ο ιός της γρίπης είναι απρόβλεπτος. Οι ειδικοί φοβούνται μήπως η γρίπη φέτος εμφανιστεί νωρίτερα από τον Δεκέμβριο και έτσι συμπέσει με την πανδημία COVID-19. Σε μία τέτοια περίπτωση, ο Νοέμβριος πιθανόν να εξελιχθεί σε μήνα μεγάλης δοκιμασίας για το Σύστημα Υγείας.
«Η συνύπαρξη λοίμωξης του αναπνευστικού ταυτόχρονα από δυο επικίνδυνους ιούς είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί. Δεν μπορούμε να τα βάλουμε με δύο εχθρούς ταυτόχρονα – κορωνοϊό και γρίπη. Παράλληλα, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί με αντιγριπικό εμβόλιο νοσούν ηπιότερα εάν προσβληθούν από τον κορωνοϊό», εξηγεί ο κ. Σκουτέλης προειδοποιώντας ότι «το υγειονομικό σύστημα λειτουργεί οριακά λόγω της CΟVID-19 και πρέπει να προστατευτεί από την επιπλέον πίεση που θα ασκούσαν οι λοιμώξεις από γρίπη των ανεμβολίαστων ασθενών (νοσηλεία) ή ιατρονοσηλευτικού προσωπικού (απουσία από το “πεδίο της μάχης” λόγω μόλυνσης)».
Για να προληφθεί λοιπόν το απευκταίο αυτό σενάριο κρίνεται απαραίτητος ο αντιγριπικός εμβολιασμός παράλληλα με την εν εξελίξει εμβολιαστική θωράκιση κατά του κορωνοϊού. «Το αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί οποτεδήποτε, ακόμη και ταυτόχρονα -σε διαφορετική, όμως, θέση- με το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού», σύμφωνα με τον κ. Σκουτέλη που διευκρινίζει ότι οι ασυμπτωματικοί ασθενείς με τεκμηριωμένη λοίμωξη CΟVID-19 πρέπει να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο μόλις λήξει η απομόνωσή τους. Επίσης και τα ασυμπτωματικά άτομα που ήρθαν σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα COVID-19 και έχουν αρνητικό εργαστηριακό τεστ για κορωνοϊό μπορούν να κάνουν κανονικά το αντιγριπικό εμβόλιο. Τέλος, οι συμπτωματικοί ασθενείς με COVID-19 μπορούν να εμβολιάζονται κατά της γρίπης μετά τη λήξη της απομόνωσή τους και μετά την ύφεση των συμπτωμάτων.
Ο πνευμονιόκοκκος καραδοκεί
Τέλος, το τρίπτυχο των απαραίτητων εμβολίων του φετινού χειμώνα συμπληρώνεται από αυτό έναντι του πνευμονιόκοκκου, που είναι το συνηθέστερο αίτιο βακτηριακής πνευμονίας, αλλά και κοινό αίτιο ωτίτιδας, μηνιγγίτιδας, σήψης και περιπλέκει την πορεία των νοσούντων με γρίπη. Το συζευγμένο 13δύναμο εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου είναι ενταγμένο στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού Παίδων και Ενηλίκων, και συνιστάται στους ενήλικες >65 ετών και επίσης στους νεότερους ενήλικες με υποκείμενα νοσήματα.
«Ελευθερία» σε εξέλιξη
Σε εξέλιξη βρίσκεται παράλληλα η εκστρατεία «Ελευθερία» για την εμβολιαστική θωράκιση έναντι της λοίμωξης COVID-19, με την πλατφόρμα των ραντεβού να είναι ανοιχτή για τον προγραμματισμό της υπενθυμιστικής (τρίτης) δόσης για όσους έχουν συμπληρώσει έξι μήνες από την ολοκλήρωση της ανοσοποίησής τους. Παράλληλα, δίnεται η δυνατότητα εμβολιασμού και σε όσους δεν το έχουν πράξει έως τώρα, με τους επιστήμονες της αρμόδιας Επιτροπής του yπουργείου Υγείας να υπενθυμίζουν με κάθε ευκαιρία ότι αφενός ποτέ δεν είναι αργά για να εμβολιαστεί κάποιος έναντι της COVID-19 και αφετέρου ένας ανεμβολίαστος άνω των 60 ετών έχει έως και 12 φορές περισσότερες πιθανότητες θανάτου εάν μολυνθεί από τον κορωνοϊό συγκριτικά με έναν εμβολιασμένο συνομήλικό του.
Το θέμα δημοσιεύθηκε στο τεύχος ν.6 του περιοδικού ygeiamou που κυκλοφόρησε με το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ στις 31/10
