Η εμπιστοσύνη είναι ένα κεντρικό χαρακτηριστικό όλων των ανθρώπινων σχέσεων, είτε πρόκειται για ερωτικές είτε για οικογενειακές, φιλικές, επαγγελματικές ή άλλου είδους σχέσεις, όπως η σχέση που δημιουργούμε με τον γιατρό ή τον ψυχοθεραπευτή μας. Κατά συνέπεια, τα είδη της εμπιστοσύνης είναι τόσα όσα και τα είδη των σχέσεων.
Υπάρχει η εμπιστοσύνη από την πλευρά του επιβάτη ότι ο οδηγός του ταξί που θα τον πάει στον προορισμό του θα ακολουθήσει τους οδηγικούς αλλά και τους κοινωνικούς κανόνες ώστε να φτάσει εκεί που θέλει με ασφάλεια, η εμπιστοσύνη από τον προϊστάμενο ότι ο υπάλληλός θα αντιμετωπίσει τη δουλειά του με υπευθυνότητα, η εμπιστοσύνη του εμπόρου προς τον συνεργάτη του, θεωρώντας ότι θα τιμήσει τη συμφωνία τους, η εμπιστοσύνη της συζύγου ότι ο σύντροφός της δεν θα την προδώσει και η εμπιστοσύνη του ασθενούς ότι ο γιατρός του θα κάνει ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν για να τον θεραπεύσει…
Το πόσο όμως μπορεί να εμπιστευτεί ο καθένας μας σε όλες τις πιθανές παραπάνω συνθήκες εξαρτάται από την προσωπικότητά μας, τα βιώματά μας, τις αξίες της κοινωνίας και της χώρας όπου έχουμε ανατραφεί, το πόσο αφηνόμαστε να φανούμε ευάλωτοι σε μία σχέση…
Ποιος είναι άξιος της εμπιστοσύνης μας;
Το ποιον θα εμπιστευτούμε και γιατί έχει να κάνει τόσο με τη δική μας προσωπικότητα όσο και με τη δική του. Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου, που τον κάνουν να μας εμπνέει εμπιστοσύνη, όπως το να είναι ειλικρινής, θαρραλέος, να λαμβάνει υπόψη του τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων και να είναι ευγενής… Φυσικά η εμπιστοσύνη δεν βασίζεται μόνο σε αντικειμενικά κριτήρια αλλά και σε συναισθηματικούς παράγοντες.
Εχουμε όλοι παρατηρήσει ότι δεν εμπιστευόμαστε μόνο επειδή έτσι μας λένε να κάνουμε οι πιθανότητες και τα προγνωστικά αλλά και επειδή κάποιος μας προκαλεί ένα γενικά θετικό συναίσθημα. Καταλαβαίνουμε ότι για να εμπιστευτούμε τους ανθρώπους χρειάζεται να νιώθουμε καλά για εκείνους. Σημαντικό είναι να έχουμε επίσης υπόψη μας ότι η εμπιστοσύνη μας προς έναν άλλον άνθρωπο δεν μπορεί να είναι απόλυτη και να ισχύει άνευ όρων, αλλά συχνά έχει να κάνει και με τις συνθήκες.
Για παράδειγμα, μπορεί να εμπιστευόμαστε τον έφηβο γιο μας για να πάει στο μαγαζί και να αγοράσει εφημερίδα αλλά δεν μπορούμε να τον εμπιστευτούμε να οδηγήσει αυτοκίνητο. Ετσι και η έλλειψη εμπιστοσύνης δεν βασίζεται μόνο σε αντικειμενικά κριτήρια αλλά και σε ένα προαίσθημα ότι ο άλλος δεν είναι άξιος ή ικανός να τον εμπιστευτούμε.
Αν και δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τους πάντες και απόλυτα, έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που μπορούν να εμπιστευτούν έχουν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης, καλύτερη υγεία και είναι γενικά πιο ευχαριστημένοι από τη ζωή τους.
Επίσης, έρευνες από νευροεπιστήμονες δείχνουν ότι οι άνθρωποι είμαστε γενετικά προγραμματισμένοι για να δείχνουμε εμπιστοσύνη, καθώς σε σχετική έρευνα φάνηκε ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη λήψη αποφάσεων και τα θετικά συναισθήματα ενεργοποιούνταν όταν ο συμμετέχων στην έρευνα εμπιστευόταν έναν συνεργάτη για να παίξουν ένα παιχνίδι δίκαια.
Γιατί κάποιοι δυσκολεύονται να εμπιστευτούν;
Ειδικά όταν μας έχουν προδώσει, μας έχουν πει ψέματα και μας έχουν ξεγελάσει είναι δύσκολο το να καταφέρουμε να εμπιστευτούμε. Μεγάλο ρόλο στην ικανότητά μας να εμπιστευτούμε παίζει η σχέση με τη μητέρα μας, που είναι το πρόσωπο που ουσιαστικά μας μαθαίνει το αν μπορούμε να βασιστούμε στους άλλους ή όχι ανάλογα με το πώς καλύπτει τις ανάγκες μας όταν είμαστε μωρά.
Το ζήτημα είναι ότι η δυσκολία να εμπιστευτούμε τους άλλους μπορεί να μας δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις μας, να μας οδηγήσει στη μοναξιά και στη μελαγχολία. Ετσι, αν ανήκουμε σε όσους δυσκολεύονται να δείξουν εμπιστοσύνη, είναι σκόπιμο να αναζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας ώστε να μπορέσουμε να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας με τους άλλους και κατ’ επέκταση την ίδια μας τη ζωή.
Θα δούμε ότι είναι εξαιρετικά βοηθητικό το να παίρνουμε λελογισμένα ρίσκα και να επενδύουμε στην ειλικρίνεια και στην επικοινωνία με τους ανθρώπους με τους οποίους θέλουμε να σχετιστούμε και να εμπιστευτούμε.
Ερευνες από νευροεπιστήμονες δείχνουν ότι οι άνθρωποι είμαστε γενετικά προγραμματισμένοι για να δείχνουμε εμπιστοσύνη
