Δύο νέες επιστημονικές δημοσιεύσεις στη διεθνή βιβλιογραφία και σε επιστημονικά περιοδικά υψηλής απήχησης έκανε μέσα στο 2022 η διεπιστημονική Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), εξελίσσοντας περαιτέρω την παγκοσμίως πρωτοποριακή έρευνα, που επιτρέπει την αξιόπιστη παρακολούθηση της εξέλιξης της συγκέντρωσης του ιικού φορτίου του SARS-CoV-2 στα αστικά απόβλητα, βάσει εξορθολογισμού των περιβαλλοντικών παραμέτρων.
Στην πρώτη επιστημονική δημοσίευση (https://doi.org/10.3934/mbe.2022459) παρουσιάζεται ένα καινοτόμο μαθηματικό πλαίσιο για τη μοντελοποίηση των επιδημιών εμπνευσμένο από τα χαρακτηριστικά της πανδημίας της Covid-19, αλλά χωρίς οι δυνατότητες του να περιορίζονται σε αυτήν. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο του νέου πλαισίου είναι ότι για πρώτη φορά τα άτομα που νοσούν αντιμετωπίζονται εξατομικευμένα με βάση την προσωπική αντίδρασή τους στη νόσο (διάρκεια και ένταση της νόσησης και βαθμό έκκρισης του ιικού φορτίου στα λύματα) ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει την εισαγωγή του εμβολίου όχι ως έναν παρεμποδιστή της νόσησης, αλλά ως έναν τροποποιητή της πιθανότητας νόσησης και της βαρύτητας της.
Στους συγγραφείς της εργασίας εκτός από τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας του ΑΠΘ και του επικεφαλής της, πρύτανη καθ. Νίκου Παπαϊωάννου περιλαμβάνονται στελέχη και μέλη της διοίκησης του ΕΟΔΥ και συνάδελφοι τους με τους οποίους συνεργάζονται στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΕΟΔΥ, μεταξύ των οποίων από το ΕΚΠΑ ο καθ. Σωτήρης Τσιόδρας και ο αν. καθ. Δημήτρης Παρασκευής, και οι Θεόδωρος Λύτρας, Γεώργιος Παναγιωτακόπουλος, Αναστασία Κουτσολιούτσου.
Στη δεύτερη δημοσίευση (http://dx.doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.156932), η ομάδα του ΑΠΘ ανέπτυξε μία μοριακή μεθοδολογία με δυνατότητα ειδικής ανίχνευσης και ποσοτικοποίησης του στελέχους Όμικρον ΒΑ.1 σε δείγματα λυμάτων στα οποία το ιικό φορτίο της παραλλαγής Δέλτα ήταν υψηλό. H μεθοδολογία μπορεί να εφαρμοστεί σε συμβατικές πλατφόρμες real-time PCR, η οποίες είναι διαθέσιμες σε όλα τα διαγνωστικά εργαστήρια, παρέχοντας το πλεονέκτημα της ταχείας οικονομικής ανίχνευσης του αναδυόμενου στελέχους σε πραγματικό χρόνο.
Η προτεινόμενη μεθοδολογική προσέγγιση, στοχεύει νουκλεοτιδικές απαλείψεις στο γονιδίωμα του SARS-CoV-2 για την επιλεκτική ανίχνευση και ποσοτικοποίηση συγκεκριμένων στελεχών του. Μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για την ανάπτυξη μεθόδων για έγκαιρη προειδοποίηση της εμφάνισης των νέων αναδυόμενων στελεχών με υψηλή μεταδοτικότητα και ικανότητα ανοσοδιαφυγής και για άμεση εκτίμηση της διασποράς τους στα επακόλουθα επιδημικά κύματα, όπου η άμεση λήψη μέτρων αυτοπροστασίας εκ μέρους των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού θα είναι ζωτικής σημασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η μεθοδολογία που αναπτύχθηκε τροποποιήθηκε στη συνέχεια με επιτυχία επιτρέποντας την, σε πραγματικό χρόνο, διερεύνηση της πορείας ανάδυσης και διασποράς των πρόσφατων στελεχών Όμικρον ΒΑ.4&5 στη Θεσσαλονίκη.
Οι δύο νέες δημοσιεύσεις αποτελούν συνέχεια της σειράς δημοσιεύσεων που έκανε η ομάδα του ΑΠΘ μέσα στο 2021.
Η ομάδα του ΑΠΘ μαζί με την Εταιρεία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ), σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΕΟΔΥ έχει ασχοληθεί με τη συστηματική ανάλυση του ιικού φορτίου σε καθημερινά δείγματα αστικών λυμάτων που λαμβάνονται από το Σταθμό Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης που εξυπηρετεί πληθυσμό περίπου 750.000 ατόμων, με σκοπό την ποσοτική εκτίμηση της χρονικής εξέλιξης των τιμών έκκρισης ιικού φορτίου στον πληθυσμό της Θεσσαλονίκης.
