Περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας να κοιμόμαστε. Ακόμα κι αν αυτό μάς φαίνεται περίεργο, αυτές οι ώρες μπορούν να μας πουν πάρα πολλά για την υγεία μας και για το πώς να τη βελτιώσουμε, αρκεί όταν ξυπνήσουμε να αντιληφθούμε τα σημάδια που «εμφανίστηκαν» στον ύπνο μας…
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η καλή ποιότητα ύπνου ορίζεται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Μας παίρνει ο ύπνος σύντομα αφού πέσουμε στο κρεβάτι, δηλαδή μέσα σε 30 λεπτά ή λιγότερο; Κατά κανόνα κοιμόμαστε καθόλη τη διάρκεια της νύχτας, χωρίς να διακόπτουμε τον ύπνο μας περισσότερες από μία φορές όλο το βράδυ;
Επίσης, κοιμόμαστε τις ώρες (π.χ. επτά με οκτώ) που οι ειδικοί συστήνουν για την ηλικιακή μας ομάδα;
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αν η ποιότητα του ύπνου μας είναι καλή, γιατί η κακή ποιότητα του ύπνου, ειδικά όταν ανακύψει ξαφνικά, είναι πολύ πιθανό να κρύβει κάποιο παθολογικό πρόβλημα που χρειάζεται διερεύνηση και αντιμετώπιση ή να αποτελεί ένα καμπανάκι ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί γιατί κάποια ασθένεια καραδοκεί και τα πρώτα της σημάδια φάνηκαν στον ύπνο μας και ίσως υπάρχουν κάποια βήματα που μπορούμε να ακολουθήσουμε ώστε να την προλάβουμε.
Για παράδειγμα, μια νέα μελέτη υποδεικνύει ότι οι συχνοί εφιάλτες στην κατά τα άλλα υγιή μέση ηλικία μπορεί να είναι σημάδι ότι διατρέχουμε υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Ας δούμε τι άλλο λέει ο ύπνος μας για εμάς.
Οταν ο μεσημεριανός ύπνος δεν είναι μόνο απόλαυση αλλά ανάγκη
Κάποιοι από εμάς αρέσκονται στο να απολαμβάνουν μια σιέστα στη μέση της ημέρας ή όποτε έχουν την ευκαιρία, για παράδειγμα τα Σαββατοκύριακα ή στις διακοπές.
Οταν όμως αντιληφθούμε ότι ξαφνικά δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε χωρίς τη σιέστα και ότι νιώθουμε κούραση στη διάρκεια της ημέρας και μας είναι απαραίτητο το να σταματήσουμε ό,τι κάνουμε ώστε να κοιμηθούμε για να ξεκουραστούμε τότε μπορεί το σώμα μας να προσπαθεί να μας πει κάτι.
Σύμφωνα με έρευνες του βρετανού καθηγητή Καρδιαγγειακής Ιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Warwick, υπεύθυνο του προγράμματος «Sleep, Health and Society», Francesco Cappuccio, η ανάγκη για ημερήσιο ύπνο συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 και αναπνευστικών παθήσεων.
Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι σύμφωνα με τους ειδικούς είναι πιθανό ο μεσημεριανός αυτός ύπνος που νιώθουμε πως έχουμε ξαφνικά ανάγκη στη διάρκεια της ημέρας είναι σύμπτωμα και όχι βέβαια η αιτία των πιθανών προβλημάτων υγείας με τα οποία φαίνεται να σχετίζεται.
Το ροχαλητό που γίνεται επικίνδυνο
Οσοι είναι υπέρβαροι, έχουν διαβήτη ή πάσχουν από υψηλή αρτηριακή πίεση και ροχαλίζουν είναι πιθανό να υποφέρουν από υπνική άπνοια.
Στη διάρκεια του ύπνου περιορίζεται η αναπνοή και έτσι ο εγκέφαλος, ανιχνεύοντας τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα, στέλνει σήματα που προκαλούν την αφύπνιση του ατόμου, αποκαθιστώντας τη φυσιολογική αναπνοή.
Πέρα από το ροχαλητό, τα συμπτώματα που βιώνουν όσοι πάσχουν από υπνική άπνοια περιλαμβάνουν μειωμένη εγρήγορση στη διάρκεια της ημέρας, νυκτουρία (δηλαδή σηκωνόμαστε για να πάμε στην τουαλέτα τη νύχτα), πρωινούς πονοκεφάλους, ακόμα και σεξουαλική δυσλειτουργία.
Το ευχάριστο είναι ότι εφόσον ολοκληρωθεί η διάγνωση υπάρχει θεραπεία όπου ο χρήστης φοράει μια μάσκα τη νύχτα, συνδεδεμένη με ένα μικρό μηχάνημα, που διατηρεί τους αεραγωγούς ανοιχτούς.
Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών
Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών – ή νόσος Willis-Ekbom – είναι μια κοινή διαταραχή του νευρικού συστήματος που εκδηλώνεται ως μια ακατανίκητη παρόρμηση να κουνήσουμε τα πόδια μας και η οποία συχνά ταξινομείται ως διαταραχή του ύπνου, καθώς οι παρορμήσεις αυτές τείνουν να γίνονται ισχυρότερες τη νύχτα.
Δυστυχώς, τα συμπτώματά της κατά κανόνα επιδεινώνονται με την ηλικία.
Μερικές φορές, το σύνδρομο προκαλείται από κάποια υποκείμενη πάθηση. Οι έγκυες γυναίκες, για παράδειγμα, έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν, γεγονός που πιστεύεται ότι οφείλεται στο οικογενειακό ιστορικό ή στις ορμονικές αλλαγές ή στην έλλειψη βιταμίνης D ή ασβεστίου.
Το σύνδρομο αυτό μπορεί επίσης να προκληθεί από νεφρική ανεπάρκεια ή ανεπάρκεια σιδήρου.
Εάν η τελευταία προκαλεί το πρόβλημα, μπορεί να συνταγογραφηθούν συμπληρώματα σιδήρου.
Συνηθέστερα όμως, απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής, όσες δίνονται ούτως ή άλλως στους ανθρώπους που πάσχουν από αϋπνία, μπορούν να βοηθήσουν. Οπως, για παράδειγμα, το να αποφεύγουμε το βαρύ φαγητό, την έντονη γυμναστική, το κάπνισμα, το αλκοόλ και τον καφέ κοντά στις ώρες του ύπνου, να προσέχουμε πολύ τις συνθήκες στην κρεβατοκάμαρά μας κ.λπ.
Μήπως πίσω από την αϋπνία κρύβεται η κατάθλιψη;
Ο ύπνος μας, όπως όλοι ξέρουμε, μπορεί να επηρεαστεί όταν έχουμε άγχος ή στενοχώριες και συνήθως αυτό που θα συμβεί θα είναι να μην καταφέρουμε να αποκοιμηθούμε εύκολα όταν ξαπλώσουμε στο κρεβάτι.
Ωστόσο υπάρχουν και άλλα χαρακτηριστικά του ύπνου μας που σχετίζονται με αυξημένο στρες, όπως το να τρίζουμε τα δόντια μας και το να ξυπνάμε πολύ νωρίς το πρωί.
Επίσης, ακριβώς επειδή σχεδόν το 90% των ατόμων με σοβαρή κατάθλιψη εμφανίζει αϋπνία, ο γιατρός που αξιολογεί ένα άτομο με αϋπνία θα εξετάσει την κατάθλιψη ως πιθανή αιτία.
Ενα χαρακτηριστικό γνώρισμα της κατάθλιψης είναι το να ξυπνάμε πολύ νωρίς, πριν να χτυπήσει το ξυπνητήρι δηλαδή, ενώ ορισμένα καταθλιπτικά άτομα δυσκολεύονται να κοιμηθούν ή έχουν άστατο ύπνο καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας.
Μάλιστα, στη χρόνια, χαμηλού βαθμού κατάθλιψη (επίσης γνωστή και ως δυσθυμία), η αϋπνία ή η υπνηλία μπορεί να είναι το πιο εμφανές σύμπτωμα.
Τέλος, τόσο οι ψυχιατρικές νόσοι (διπολική διαταραχή, σχιζοφρένεια) όσο και οι νευρολογικές διαταραχές (άνοια, νόσος Πάρκινσον, εγκεφαλικό, επιληψία κ.ά.) μπορεί να εκδηλώνονται με προβλήματα ύπνου ή και να επηρεάζουν έναν καλό ύπνο.
Αίσθημα ζέστης και εφιδρώσεις που δεν μας αφήνουν να κοιμηθούμε καλά
Αν δυσκολευόμαστε να αποκοιμηθούμε, ξυπνάμε εύκολα μέσα στη νύχτα, συχνά νιώθοντας ζέστη και ιδρώνοντας, τότε το πιο πιθανό είναι όλα αυτά τα προβλήματα να σχετίζονται με κάποιο ορμονικό ζήτημα, όπως είναι, για παράδειγμα, η εμμηνόπαυση ή ο θυρεοειδής που δεν λειτουργεί καλά.
Μήπως φταίνε τα φάρμακα;
Ο κακός ύπνος μπορεί να σημαίνει ότι μας ενοχλούν τα φάρμακα (κάποια αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για την υπέρταση, στεροειδή, φάρμακα που περιέχουν καφεΐνη, κ.ά.) που παίρνουμε και τα οποία θα μπορούσαμε να συζητήσουμε με τον γιατρό μας για να αλλάξουμε, όταν αυτό είναι εφικτό βέβαια.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον δρα Αναστάσιο Σπαντιδέα, κλινικό φαρμακολόγο – παθολόγο.
